رای شماره ھای ١۶٧ و ١۶٨ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: مصوبه جلسه ١۴۴ـ ١٣٩۵/۵/٢۵ شورای دانشگاه شھید بھشتی ابطال شد و با اعمال ماده ١٣ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری موافقت نشد

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ھای ٩٩٠٩٩٧٠٩٠۵٨١٠١۶٧ و ٩٩٠٩٩٧٠٩٠۵٨١٠١۶٨ مورخ ١٣٩٨/١٢/۶ با موضوع: «مصوبه جلسه ١۴۴ـ ١٣٩۵/۵/٢۵ شورای دانشگاه شھید بھشتی ابطال شد و با اعمال ماده ١٣ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری موافقت نشد.» جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.

مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین

تاریخ دادنامه : ١٣٩٨/١٢/۶ شماره دادنامه: ١۶٨ ـ ١۶٧

شماره پرونده : ٩٨٠٢٨١۴ و ٩٨٠٠۴٣۵

مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکیان : ١ـ سازمان بازرسی کل کشور ٢ـ آقای جلال بحرینی و خانم نرگس انصاری با وکالت خانم سعیده پیربداقی

موضوع شکایت و خواسته : ابطال مصوبه جلسه ١۴۴ـ ١٣٩۵/۵/٢۵ شورای دانشگاه شھید بھشتی

گردش کار : الف) سرپرست معاونت حقوقی و نظارت ھمگانی سازمان بازرسی کل کشور به موجب شکایت نامه شماره ٣٠٠/٢١٨۶٢ ـ ١٣٩٨/٢/٩ اعلام کرده است که:

« مطابق مقررات بند ٣ و ۴ جزء (ب) و بند ١ جزء (ج) ماده ٢ و ماده ۶ قانون اھداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، مصوب ١٣٨٣/۵/١٨ به منظور سیاستگذاری و برنامه ریزی آموزشی برای کلیه دانشگاه ھا و مؤسسات آموزش عالی کشور، آیین نامه شورای برنامه ریزی آموزش عالی در تاریخ ١٣٩٣/٧/٢٨ به تصویب سرپرست وقت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رسید. در اجرای بند ١٢ ماده ٣ آیین نامه مزبور نیز، آیین نامه آموزشی دوره دکتری تخصصی در جلسه ٨٧١ ـ ١٣٩۴/١١/٢۴ شورای عالی برنامه ریزی آموزشی تصویب گردید. ماده ٢۶ این آیین نامه تصریح نموده است: «اجرای آن برای دانشجویان ورودی سال تحصیلی ١٣٩۶ ـ ١٣٩۵ و پس از آن الزامی است» و ماده ٢٣ آن نیز عنوان داشته است: «موارد اجرایی این آیین نامه بر اساس شیوه نامه اجرایی مصوب مؤسسه و اصول مندرج در این آیین نامه انجام می شود.»

شورای دانشگاه شھید بھشتی در جلسه ١۴۴ـ ١٣٩۵/۵/٢۵ در اجرای ماده ١٩ آیین نامه اخیرالذکر، «دستورالعمل اعلام کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان دکتری» را تصویب می نماید که در ماده نخست آن، وضع اجرای آن را برای دانشجویان دکتری ورودی ١٣٩٣ به بعد قرار می دھد. چنانچه مشھود است علاوه بر نقض اصل مسلم عطف به ماسبق نشدن مقررات، شورا در اختیار نشأت گرفته خود از آیین نامه دوره دکتری ورودی ١٣٩۵ به بعد، در وضع دستورالعمل اجرایی آن، خلاف مواد ٢٣ و ٢۶ آیین نامه عمل نموده و تسری دستورالعمل موصوف به دانشجویان ورودی قبل از سال ١٣٩۵ ،مصداق عطف بماسبق نمودن مقررات و به منزله خروج از اختیارات آن می باشد که در ماده ١٢ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری از جھات ابطال مصوبات در ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری احصاء شده است. رویه قضایی دیوان عدالت اداری مؤید این امر است که این نھاد در آراء متعددی تصمیمات مقامات اداری را از جھت عدم رعایت «اصل عطف بماسبق نشدن» مورد کنترل قضایی قرار داده است و این استدلال از جھت خروج از حدود اختیارات، مبنای ابطال برخی تصمیمات و اقدامات اداری از گذشته تا حال قرار گرفته است به عنوان نمونه دادنامه شماره ۵۶٠ ـ ٧//١٣٨۵ با کلاسه پرونده ٣۵٩/٨۵ موضوع ابطال مصوبه جلسه ۵٣ شورای برنامه ریزی آموزشی درسی دانشگاه علمی ـ کاربردی، دادنامه شماره ٣۴١ و ٣۴٠ ـ ١٣٩۵/۵/١٩ با کلاسه پرونده ١٢۴٧/٩١ و ١٢٢۴ موضوع ابطال مصوبات جلسه ٢٣٣ـ ١٣٩٠/١١/٩ شورای اسلامی شھر شیراز، دادنامه شماره ۴٨ ـ ١٣٩۶/١/٢٩ با کلاسه پرونده ٣٣٨/٩٢ موضوع ابطال بخشنامه ھای شماره ٣١٠٩١ـ ١٣٨٨/١٢/٢۶ و ١٨٣٣ـ ١٣٩٠/٢/١١ سازمان امور مالیاتی، دادنامه شماره ٣٨٠ ـ ١٣٩۶/۴/٢٧ با کلاسه پرونده ٨۵٠/٩۵ موضوع ابطال بند ١ و تبصره ھای ذیل مصوبه شماره ٣ جلسه ١٨۴ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، دادنامه شماره ١۴٠٣ـ ١٣٩٧/۶/١٣ با کلاسه پرونده ١٠٢٨/٩۶ موضوع ابطال نامه شماره ۵۵٨/ن س ـ ١٣٨٠/٨/١۶ مدیرکل امور آموزشی دانشگاه امام حسین (ع) و …

در موردی مشابه، ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در پرونده کلاسه ٨۵٠/٩۵ طی دادنامه شماره ٣٨٠ ـ ١٣٩۶/۴/٢٧ چنین اصدار رأی می نماید: «به موجب ماده ۴ قانون مدنی، اثر قانون نسبت به آتیه است و قانون نسبت به ماقبل خود اثر ندارد، مگر این که در قانون مقررات خاصی نسبت به این موضوع اتخاذ شده باشد. نظر به اینکه تسری اثر مصوبه به ماقبل صرفاً از اختیارات قوه مقننه و قانون به معنی خاص است و مقامات اداری حتی در مقام وضع مصوبه مجاز نیستند برای تصمیمات و مصوبات خود اثر قھقرایی در نظر بگیرند، بنابراین بند١ و تبصره ھای آن از مصوبه شماره ٣ جلسه شماره ١٨۴ـ ١٣٩٢/١٢/٢۵ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات که تصمیمات متخذه در آن را به تاریخ قبل از صدور مصوبه تسری داده است، مغایر قانون و از حدود اختیارات مرجع مذکور خارج است و به استناد بند ١ ماده ١٢ و مواد ١٣ و ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ از تاریخ تصویب ابطال می شود». شایان ذکر است دانشجویان دکتری ورودی سالھای ١٣٩٣ و ١٣٩۴ مشمول «آیین نامه دوره دکتری ورودی ١٣٩٠ به بعد» مصوب ١٣٨٩/٨/٨ شورای برنامه ریزی آموزش عالی وزارت علوم خواھند بود که مبتنی بر این آیین نامه، «دستورالعمل اجرایی آیین نامه دوره دکتری ورودی ھای ١٣٩٠ و بعد از آن» در تاریخ ١٣٩٢/١/٢۵ به تصویب شورای دانشگاه شھید بھشتی رسیده و بر اساس ماده ٣٠ آن، برای دانشجویان ورودی سال تحصیلی ١٣٩١ـ ١٣٩٠ به بعد (مطابق آیین نامه دکتری ورودی ھای ١٣٩٠ به بعد) لازم الاجرا بوده است. لذا تسری «دستورالعمل اعلام کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان دکتری» مصوب ١٣٩۵ دانشگاه شھید بھشتی نسبت به دانشجویان ورودی سالھای ١٣٩٣ و ١٣٩۴ از این حیث نیز واجد اشکال حقوقی است.

بنابراین در اجرای تبصره ٢ بند (د) ماده ٢ قانون تشکیل سازمان بازرسی کل کشور، ضمن پیوست کلیه مستندات مربوط، تقاضای رسیدگی خارج از نوبت و ابطال ماده نخست «دستورالعمل اعلام کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان دکتری» مصوب جلسه شماره ١۴۴ـ ١٣٩۵/۵/٢۵ شورای دانشگاه شھید بھشتی از حیث عطف به ماسبق نمودن آن نسبت به دانشجویان ورودی قبل از سال ١٣٩۵ را دارد. با عنایت به موضوع، تقاضای اعمال ماده ١٣ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری (ابطال از زمان تصویب مصوبه) مورد درخواست می باشد.

ھمچنین نظر به مشکلات عدیده ایجاد شده در نتیجه ابلاغ و اجرای دستورالعمل فوق برای غالب دانشجویان ورودی قبل از سال ١٣٩۵ دوره دکتری دانشگاه شھید بھشتی که ھم اینک می بایست طبق سنوات دوره تحصیلی خود را به پایان رسانده، مع الوصف این دستورالعمل امکان دفاع از رساله ھای دکتری را برای ایشان سلب داشته است، حسب ماده ٣۶ قانون مذکور، تقاضای صدور دستور موقت را دارد. »

ب) خانم سعید پیربداقی به وکالت از خانم نرگس انصاری و آقای جلال بحرینی به موجب دادخواستی اعلام کرده است که:

«مطابق مقررات بند ٣ و ۴ جزء (ب) و بند ١ جزء (ج) ماده ٢ و ماده ۶ قانون اھداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مصوب ١٣٨٣/۵/١٨ به منظور سیاستگذاری و برنامه ریزی آموزشی برای کلیه دانشگاه ھا و مؤسسات آموزش عالی کشور، آیین نامه شورای برنامه ریزی آموزش عالی در تاریخ ١٣٩٣/٧/٢٨ به تصویب سرپرست وقت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رسید. در اجرای بند ١٢ ماده ٣ آیین نامه مزبور نیز، آیین نامه آموزشی دوره دکتری تخصصی در جلسه ٨٧١ ـ ١٣٩۴/١١/٢۴ شورای عالی برنامه ریزی آموزشی تصویب گردید. شورای دانشگاه شھید بھشتی در جلسه ١۴۴ـ ١٣٩۵/۵/٢۵ مصوبه ای را با عنوان «دستورالعمل اعلام کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان دکتری» تصویب نموده که دستورالعمل مذکور چنان که در ماده نخست آن تصریح شده در اجرای ماده ١٩) آیین نامه آموزشی دوره دکتری تخصصی) مصوب ١٣٩۴/١١/٢۴ شورای برنامه ریزی آموزش عالی و بر اساس اختیارات حاصل از آن تدوین و تصویب شده است. با توجه به مشکلات عدیده ایجاد شده در نتیجه ابلاغ و اجرای دستورالعمل فوق برای غالب دانشجویان دوره دکتری دانشگاه شھید بھشتی و ایجاد تکالیف مالایطاق آن به ویژه برای دانشجویان ورودی قبل از سال ١٣٩۵ که ھم اینک می بایست طبق سنوات دوره تحصیلی خود را به پایان رساند، مع الوصف این دستورالعمل امکان دفاع از رساله ھای دکتری را برای ایشان سلب داشته، لذا به جھت خروج شورای دانشگاه از اختیارات قانونی در وضع مصوبه مزبور به شرح دلایل ذیل ابطال مصوبه موصوف مورد استدعا می باشد.

١ـ شورای دانشگاه شھید بھشتی در اجرای آیین نامه اخیرالذکر در جلسه ١۴۴ـ ١٣٩۵/۵/٢۵ دستورالعمل اعلام کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان دکتری را تصویب می نماید که در ماده نخست آن با عطف به ماسبق نمودن، وضع اجرای آن را برای دانشجویان دکتری ورودی سال ١٣٩٣ به بعد قرار داده، چنانچه مشھود است علاوه بر نقض اصل مسلم عطف به ماسبق نشدن قوانین و مقررات، شورا در اختیار نشأت گرفته خود از آیین نامه دوره دکتری ورودی سال ١٣٩۵ به بعد در وضع دستورالعمل اجرایی آن خلاف مواد ٢٣ و ٢۶ آیین نامه عمل نموده و تسری دستورالعمل موصوف به دانشجویان ورودی قبل از سال ١٣٩۵ به منزله خروج از اختیارات آن می باشد.

ماده ٢۶ این آیین نامه تصریح نموده است: «اجرای آن برای دانشجویان ورودی سال تحصیلی ١٣٩۵ ـ ١٣٩۶ و پس از آن الزامی است» ماده ٢٣ آن نیز عنوان داشته است«موارد اجرایی این آیین نامه بر اساس شیوه نامه اجرایی مصوب مؤسسه و اصول مندرج در این آیین نامه انجام می شود».

رویه قضایی دیوان عدالت اداری مؤید این امر است که این نھاد در آراء متعددی تصمیمات مقامات اداری را از جھت عدم رعایت اصل عطف بماسبق نشدن مورد کنترل قضایی قرار داده و این استدلال از جھت خروج از حدود اختیارات مبنای ابطال برخی تصمیمات و اقدامات اداری از گذشته تا حال قرار گرفته است. به عنوان نمونه دادنامه شماره ۵۶٠ ـ ١٣٨۵/٨/٧ با کلاسه پرونده ٣۵٩/٨۵ موضوع ابطال مصوبه جلسه ۵٣ شورای برنامه ریزی آموزشی درسی علمی کاربردی ـ دادنامه شماره ٣۴١ و ٣۴٠ ـ ١٣٩۵/۵/١٩ با کلاسه پرونده ١٢۴٧/٩١ و ١٢٢۴ موضوع ابطال مصوبات جلسه ٢٣٣ـ ١٣٩٠/١١/٩ شورای اسلامی شھر شیراز ـ دادنامه شماره ۴٨ ـ ١٣٩۶/١/٢٩ با کلاسه پرونده ٣٣٨/٩٢ موضوع ابطال بخشنامه ھای شماره ٣١٠٩١ـ ١٣٨٨/١٢/٢۶ و ١٨٣٣ـ ١٣٩٠/٢/١١ سازمان امور مالیاتی ـ دادنامه شماره ٣٨٠ ـ ١٣٩۶/۴/٢٧ با کلاسه پرونده ٨۵٠/٩۵ موضوع ابطال بند ١ و تبصره ھای ذیل مصوبه شماره ٣ جلسه ١٨۴ کمیسیون مقررات ارتباطات. در موردی کاملاً مشابه نیز ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری طی دادنامه شماره ٣٨٠ ـ ١٣٩۶/۴/٢٧ چنین اصدار رأی می نماید (به موجب ماده ۴ قانون مدنی اثر قانون نسبت به آتیه است و قانون نسبت به ماقبل خود اثر ندارد، مگر اینکه در قانون مقررات خاصی نسبت به این موضوع اتخاذ شده باشد. نظر به اینکه تسری اثر مصوبه به ماقبل صرفاً از اختیارات قوه مقننه و قانون به معنی خاص است و مقامات اداری حتی در مقام وضع مصوبه مجاز نیستند برای تصمیمات و مصوبات خود اثر قھقرایی در نظر بگیرند، بنابراین بند ١ تبصرهھای آن از مصوبه شماره ٣ جلسه شماره ١٨۴ـ ١٣٩٢/١٢/٢۵ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات که تصمیمات متخذه در آن را به تاریخ قبل از صدور مصوبه تسری داده است مغایر قانون و از حدود اختیارات مرجع مذکور خارج است و به استناد بند ١ ماده ١٢ و مواد ١٣ و ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ از تاریخ تصویب ابطال می شود.

٢ـ چنانچه پیشتر اشاره شده در ماده نخست (دستورالعمل اعلام کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان دکتری) تصریح شده، این دستورالعمل با عنایت به ماده ١٩ آیین نامه آموزشی دوره دکتری تدوین شده است. در مواد ٢ و ٣ و ۴ این دستورالعمل به تفکیک دانشکده ھای مختلف سه شرط برای اعلام کفایت دستاوردھای پژوھشی ھر دانشجوی دکتری مشتمل بر: ١ـ حداقل یک مقاله پذیرفته شده در مجلات علمی پژوھشی مورد تأیید وزارتین علوم یا بھداشت با رتبه A یا B ، ٢ـ حداقل یک مقاله ISI در مجلات معتبر بین الملی با رتبه Q١ یا Q٢ که در فھرست مجلات سفید دانشگاه معرفی گردیده است. ٣ـ ارائه (شفاھی یا پوستر) یک مقاله در کنفرانسھای داخلی (ملی یا بین المللی) ضروری اعلام شده است. این تکالیف مالایطاق و تقریباً غیرممکن در حالی است که ماده ١٩ آیین نامه آموزشی دوره دکتری اشعار می دارد: دانشجو پس از تدوین رساله به شرط کفایت دستاوردھای علمی و چاپ یک مقاله علمی پژوھشی مستخرج از رساله با تایید استاد یا استادان راھنما مجاز است در حضور ھیأت داوران از رساله خود دفاع کند، از این حیث نیز دستورالعمل اجرایی خلاف مقرره فوق خود و آن را توسعه داده که به منزله خروج از صلاحیت شورای دانشگاه در وضع آن می باشد.

شایان ذکر است دانشجویان دکتری ورودی ھای ١٣٩٣ و ١٣٩۴ مشمول آیین نامه دوره دکتـری ورودی سال ١٣٩٠ به بعد مصوب ١٣٨٩/٨/٨ وزارت علوم خواھند بود که مبتنی بر این آیین نامه (دستورالعمل اجرایی آیین نامه دوره دکتری ورودی ھای ١٣٩٠ و بعد از آن) در تاریخ ١٣٩٢/١/٢۵ به تصویب شورای دانشگاه شھید بھشتی رسیده و براساس ماده٣٠ برای دانشجویان ورودی سال تحصیلی ١٣٩١ـ ١٣٩٠ به بعد (مطابق آیین نامه دکتری ورودی ھای ١٣٩٠ به بعد) لازم الاجرا بوده است. ھم بر اساس ماده ٨ آیین نامه اخیرالذکر و ھم بر اساس ماده ٢١ دستورالعمل اجرایی آن، داشتن حداقل یک مقاله علمی ـ پژوھشی برای دفاع از رساله دکتری دانشجویان کافی است، لذا تسری (دستورالعمل اعلام کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان دکتری) مصوب ١٣٩۵ دانشگاه شھید بھشتی نسبت به دانشجویان ورودی سالھای ١٣٩٣ و ١٣٩۴ از این حیث نیز واجد اشکال حقوقی است. شایان ذکر است متاسفانه مجلات بین المللی ISI مندرج در فھرست سفید دانشگاه شھید بھشتی عموماً اقدام به رد مقاله ھای ارسال شده کرده اند. در عین حال شرایط اعمال تحریمھای ناعادلانه علیه جمھوری اسلامی ایران را نیز نمی توان از نظر دور داشت و این شرایط در پذیرش مقاله ھای علمی حوزه ھای علوم انسانی نیز تأثیرگذار است. در بررسی فھرست مجلات سفید دانشگاه شھید بھشتی مشخص می شود که اکثر قریب به اتفاق مجلات اعلام شده در رشته ھای مانند رشته حقوق توسط چند دانشگاه معدود کشورھای ایالات متحده آمریکا و انگلستان منتشر می شوند که با عنایت به بررسی سوابق مقالات اندک چاپ شده از سوی اساتید دانشگاه شھید بھشتی در مجلات بین المللی در رشته ھای علوم انسانی مشخص می شود که انجام این تکلیف برای دانشجویان امری نزدیک به محال خواھد بود.

موضوع استقلال اعطایی به دانشگاه ھا و مؤسسات آموزش عالی موضوع بند (ب) ماده ٢٠ قانون برنامه پنجم توسعه و ھمچنین ماده ١ قانون احکام دائمی برنامه ھای توسعه کشور مربوط به معافیت از رعایت قوانین و مقررات عمومی حـاکم بر دستگاه ھای دولتی به ویژه قانون محـاسبات عمومی، قانـون مدیریت خـدمات کشوری، قانون برگزاری مناقصات و صرفاً در چارچوب مصوبات مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی بوده و منصرف از موضوع مانحن فیه می باشد. آن چنان که این موضوع پیشتر در ماده ١٠ قانون اھداف وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مصوب ١٣٨٣/۵/١٨ مجلس شورای اسلامی عنوان شده و در عین حال به اھمیت سیاستھا و مصوبات آموزشی وزارت علوم بر مصوبات آموزشی دانشگاه ھا تصریح و تأکید شده است. علیھذا با توجه به جمیع جھات و نظر به ایرادھای حقوقی و استدلالھای فوق الذکر صدور حکم مبنی بر ابطال دستورالعمل اعلام کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان دکتری مصوب جلسه شماره ١۴۴ـ ١٣٩۵/۵/٢۵ شورای دانشگاه شھید بھشتی مورد استدعا می باشد. »

متن مقرره مورد اعتراض به شرح زیر است:

«ماده١ :مقدمه ـ رساله ھای دکتری باید دارای عمق تخصصی کافی در سطح استانداردھای ملی و بین المللی بوده و معطوف به حل نیازھای واقعی کشور باشد. با عنایت به ماده ١٩ آیین نامه آموزشی دوره دکتری ( phd ( و در راستای تبیین شرایط کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان دکتری دانشگاه شھید بھشتی دستورالعمل زیر تدوین شده است. این دستورالعمل در جلسه مورخ ٢٢ خرداد شورای مھندسی و معماری جلسه مورخ ١٩تیر شورای علوم و جلسه مشترک مورخ ١٨ مرداد شوراھای علوم انسانی، علوم رفتاری و علوم اجتماعی و حقوق برای دانشجویان دکتری ورودی ١٣٩٣ و بعد تصویب شد. »

در پاسخ به شکایت مذکور، مشاور رئیس و مدیر امور حقوقی دانشگاه شھید بھشتی به موجب لایحه شماره ٣۴٠/٧٩/ص ـ ١٣٩٨/۴/٢٢ ،نامه شماره ۶٠٠/۵۵٣/د ـ ١٣٩٨/۴/١٨ را ارسال کرده است:

« جناب آقای دکتر شاملو

مشاور محترم رئیس و مدیر محترم امور حقوقی دانشگاه

موضوع: در پاسخ به ابطال دستورالعمل کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان ورودی ١٣٩٣ و بعد از آن

با سلام و احترام

بازگشت به نامه شماره ٣۴٠/١٣٨/د ـ ١٣٩٨/۴/١۶ پیرامون موضوع ابطال دستورالعمل کفایت دستاوردھای پژوھشی دانشجویان دکتری، مصوبه یکصد و چھل و چھارمین جلسه شورای دانشگاه شھید بھشتی مورخ ١٣٩۵/۵/٢۵ خواھشمند است دستور فرمایید در تنظیم لایحه دفاعیه برای موضوع مذکور نکات زیر را لحاظ نمایند. ماده ٨ آیین نامه دوره دکتری دانشجویان ورودی ١٣٩٠ و بعد از آن طی نامه شماره ٢١/۵٧٢٠٩ـ ١٣٨٩/٩/١٧ وزیر علوم، تحقیقات و فناوری شرایط کفایت دستاوردھای دانشجویان دکتری را به شرح زیر ابلاغ نموده است. «دانشجو پس از تدوین رساله، تأیید استاد راھنما و به شرط کفایت دستاوردھای علمی رساله (چاپ حداقل یک مقاله برای دانشجویان در شیوه آموزشی ـ پژوھشی و دو مقاله برای دانشجویان شیوه پژوھشی در مجلات علمی ـ پژوھشی دارای نمایه بین المللی …) موظف است در حضور ھیأت داوران از رساله خود دفاع کند.»

در آیین نامه فوق حداقل چاپ یک مقاله شرط کفایت ذکر شده که برای تمام دانشگاه ھای بزرگ و کوچک کشور ارسال شده است.

طبیعتاً در دانشگاه شھید بھشتی (به عنوان یکی از دانشگاه ھای تراز اول) اولاً: شرط حداقلی، برای کفایت دستاوردھا مورد نظر شورای دانشگاه نبوده است و ثانیاً: علت تسری دستورالعمل مصوب سال ١٣٩۵ به دانشجویان ورودی سال ١٣٩٣ و ١٣٩۴ با توجه به این امر بوده که دوره دکتری به دو دوره آموزشی و پژوھشی تقسیم می شود و دستورالعمل مذکور ناظر بر دوره پژوھشی است که ابلاغ آن قبل از شروع مرحله پژوھشی و برگزاری آزمون جامع دانشجویان ورودی ١٣٩٣ و ١٣٩۴ درتاریخ ١٣٩۵/۵/٢۵ به تفکیک رشته ھای علوم انسانی، علوم پایه و فنی و مھندسی و متناسب با ماھیت رشته ھای مختلف تدوین شده است. در ھمین راستا به بیان دیگر به طور معمول یک و نیم تا دو سال پس از ورود، مرحله پژوھشی دانشجویان دکتری آغاز می شود. بنابراین دانشجویان ورودی ١٣٩٣ و ١٣٩۴ در شروع مرحله پژوھش خود از این آیین نامه ھا مطلع بوده و موظف به اجرای آن ھستند. در ضمن لازم به ذکر است چاپ مقاله در نشریات بین المللی در دستورالعمل کفایت دستاوردھا برای دانشجویان ورودی ١٣٩٣ و بعد از آن با الھام از فرمایشات مقام معظم رھبری و در راستای سیاستھای کلی علم و فناوری تھیه و تنظیم شده است.

در بند ۴ـ ١ سیاستھای کلی ابلاغی توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرھنگی مقام معظم رھبری، تأکید بر تحول و ارتقاء علوم انسانی دارد که راھکار سنجش این ارتقاء انتشار دستاوردھا در سطح جھانی و مقایسه با دستاوردھای سایر کشورھاست. ھمچنین در بندھای ١ـ ١ ،٢ـ ١ ،١ـ ٢ و ٣ـ ٢ به ارتقای جھانی کشور و کسب مرجعیت علمی و فناوری در سطح منطقه و جھان تأکید شده است. نقشه جامع علمی کشور نیز در بندھای ١ـ ٢ ،٢ـ ١ ،٢ـ ٢ ،٢ـ ٣ ،٢ـ ۴ و راھبرد کلان ٩ به دست آوردن مرجعیت علمی در سطح منطقه و جھان تأکید دارد و بر اساس اصل ٣ قانون اساسی، دولت باید شرایط تحصیل افراد مستعد در آموزش عالی را تسھیل نماید، ولی در این اصل تسھیل شرایط تحصیل به معنای کاھش کیفیت علمی برای فارغ التحصیلی ھر دانشجو نیست.

لذا دانشگاه شھید بھشتی در راستای این امر برای آشنایی با مجلات معتبر بین المللی در معاونت پژوھشی و فناوری دانشگاه فھرست مجلات و انتشارات معتبر و نامعتبر را در سایت دانشگاه (به صورت لیست عالی، سفید، کم اعتبار و نامعتبر) تھیه، تنظیم، به روزرسانی و در اختیار کلیه دانشگاھیان قرار داده است و جھت راھنمایی تعیین رتبه و اعتبار نشریات در پایگاه ھای معتبر راھنمای جستجوی نشریات در پایگاه ھای معتبر را در سایت معاونت پژوھشی و فناوری دانشگاه تھیه و تدوین و در اختیار عموم دانشگاھیان قرار داده است. ھمچنین کارگاه ھای آموزشی متعدد برای آشنایی با جستجوی مجلات معتبر، نامعتبر و دستورالعمل ھای بررسی کفایت دستاوردھا از سال ١٣٩۴ تاکنون برای کارشناسان حوزه معاونت پژوھشی و فناوری دانشگاه و واحدھا جھت راھنمایی و آموزش به دانشجویان برگزار شده است. در ضمن بررسی مقاله ھای چاپ شده با نمایه بین المللی در دانشگاه بر اساس پایگاه استنادی معتبر Scopus می باشد که در این پایگاه مجلات کشورھای اسلامی نیز بارگذاری می شوند و این پایگاه اجباری برای انتشار مقالات به زبان انگلیسی ندارد. نشریاتی از ایران ھم در این پایگاه نمایه می شوند که مطابق با آیین نامه جدید نشریات وزارت علوم از اھمیت ویژه ای برخوردارند. »

ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩٨/١٢/۶ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی ھیأت عمومی

با عنایت به اینکه مقرره موضوع شکایت خلاف ملاک اصـل عطف به ما سبق نشدن قـوانین و مقررات و ملاک ماده ۴ قانون مدنی است و ھمچنین مخالف صریح ماده ٢۶ و ماده ٢٣ آیین نامه آموزشی دوره دکتری تخصصی در جلسه ٨٧١ مورخ ١٣٩۴/١١/٢۴ مصوب شورای عالی برنامه ریزی آموزشی بوده و مخالف دادنامه ھای متعدد صادره از ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری از جمله دادنامه ھای شماره ٣۴١ و ٣۴٠ ـ ١٣٩۵/۵/١٩ و ١۴٠٣ـ ١٣٩٧/۶/١٣ است، مستند به بند ١ ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود. با اعمال ماده ١٣ قانون پیش گفته و تسری ابطال مصوبه به زمان تصویب آن موافقت نشد.

رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی