رای شماره ۶۶٩ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری
موضوع : اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
بسمه تعالی
جناب آقای اکبرپور
رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران
یک نسخه از رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ٩٨٠٩٩٧٠٩٠۵٨١٠۶۶٩ مورخ ١٣٩٨/۴/١١ جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.
مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین
تاریخ دادنامه : ١٣٩٨/۴/١١ شماره دادنامه: ۶۶٩ شماره پرونده : ١١٣٨/٩٨
مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری
اعلام کننده تعارض : آقای غلامرضا مولابیگی (معاون نظارت و بازرسی دیوان عدالت اداری)
موضوع : اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری
گردش کار : آقای غلامرضا مولابیگی (معاون نظارت و بازرسی دیوان عدالت اداری) به موجب گزارش شماره ٢۶٠/١٢١۴٧/٢ ـ ١٣٩٧/١١/٢٩ اعلام کرده است که:
حضرت حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای بھرامی «زیدعزه»
رئیس محترم دیوان عدالت اداری
سلام علیکم
احتراماً در خصوص تعارض آراء صادره از شعب دیوان موضوع تبدیل وضعیت استخدامی از قراردادی به رسمی قطعی به استناد بند (ذ) ماده ٨٧ قانون برنامه ششم توسعه به استحضار می رساند: نظر به اینکه در خصوص موضوع، برخی شعب دیوان با این استدلال که بند (ذ) ماده ٨٧ قانون برنامه ششم توسعه مشروط به تأمین نیرو از محل مجوزھای مربوط و نیز سھمیه ھای استخدامی و پستھای بدون تصدی متعاقب معرفی از بنیاد شھید می باشد و حکم بند مذکور صرفاً ناظر به استخدام ابتدایی ایثارگران با رعایت شرایط قانونی بوده و تبدیل وضعیت استخدامی از آن استنباط نمی گردد، حکم به رد شکایت صادر نموده اند، لکن برخی شعب دیوان به استناد تبصره ١ بند (ذ) ماده ٨٧ قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر تبدیل وضعیت استخدامی مشمولین ماده ٢١ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران حکم به ورود شکایت و الزم به تبدیل وضعیت از قراردادی به رسمی قطعی صادر کرده اند، لذا با توجه به استنباط ھای مختلف شعب دیوان در این خصوص، موضوع از مصادیق تعارض آراء به نظر می رسد و وفق ماده ٨٩ قانون دیوان قابل طرح در ھیأت عمومی دیوان می باشد. مع الوصف مراتب جھت ھرگونه دستور به حضور ایفاد می گردد.
گردش کار پرونده ھا و مشروح آراء به قرار زیر است:
الف: شعبه ٣۵ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ٩٧٠٩٩٨٠٩٠٠٢٠٠٢٨٩ با موضوع دادخواست آقای عظیم غفاری پور به طرفیت دانشگاه علوم پزشکی ایلام ـ سازمان امور اداری و استخدامی کشور و به خواسته تبدیل وضعیت استخدامی از قراردادی به رسمی موضوع بند ذ ماده ٨٧ قانون برنامه ششم توسعه به موجب دادنامه شماره ٩٧٠٩٩٧٠٩٠٠٢٠٠٨٧٧ ـ ١٣٩٧/۴/٢٠ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
نظر به ماده ٢١ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران و ماده ٨٧ قانون ششم برنامه توسعه در جھت لزوم تبدیل وضعیت استخدامی قانون ششم برنامه توسعه در جھت لزوم تبدیل وضعیت استخدامی اشخاص تحت شمول و توجھاً به احراز وضعیت استخدامی شاکی در پرتو قانون فوق الاشعار فلذا مستفاد از ماده ١٠ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت وی صادر و اعلام می گردد. این رای ظرف بیست روز از ابلاغ قابل تجدیدنظر در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.
در اثر تجدیدنظرخواھی از رأی مذکور شعبه ٢٧ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ٩٧٠٩٩٧٠٩۵۶٠٠٢٩۵۴ـ ١٣٩٧/٩/٢٧ با استدلال زیر رأی مذکور را نقض می کند. حکم مقرر در بند ذ ماده ٨٧ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه جمھوری اسلامی ایران مبنی بر تکلیف دستگاھھای اجرایی به استخدام رسمی ایثارگران در مشاغل حاکمیتی و نیز پیمانی در مشاغل غیرحاکمیتی مشروط به تأمین نیرو از محل مجوزھای مربوط
و نیز سھمیه ھای استخدامی و پست ھای بدون متصدی بوده و از این حکم استخدام ایثارگران بدون رعایت مقررات ذکر شده استنباط نمی گردد و رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره ٩١٧ مورخ ١٣٩٢/١١/٢٨ نیز مفید ھمین معناست و در این پرونده چون از ناحیه تجدیدنظرخوانده مدرکی دال بر اختصاص سھمیه استخدامی از ناحیه مبادی ذیربط ارائه نشده در نتیجه اعتراض وارد بوده و دادنامه معترض عنه مغایر با موازین قانونی تشخیص لذا مستنداً به ماده ٧١ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب ١٣٩٢ ضمن نقض آن حکم برد [به رد] شکایت تجدیدنظرخوانده صادر و اعلام می شود. این رأی قطعی است.
ب: شعبه ٣٠ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده ھای شماره ٩۶٠٩٩٨٠٩٠٢٣٠٢١۵٠ و ٩۶٠٩٩٨٠٩٠٢٣٠٢٢٠٢ با موضوع دادخواست آقای میرزا آقا خناری و خانم زینب موحدی فر به طرفیت سازمان اداری و استخدامی کشور و به خواسته تقاضای تبدیل وضعیت از قراردادی به رسمی به موجب دادنامه ھای شماره ٩٧٠٩٩٧٠٩٠٢٣٠١٣۶۶ ـ ١٣٩٧/۵/١٧ و ٩٧٠٩٩٧٠٩٠٢٣٠١۴۶٧ ـ ١٣٩٧/۵/٢٢ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
در خصوص شکایت شاکی فوق الذکر به طرفیت خواندگان فوق الذکر به خواسته فوق الاشعار این شعبه با بررسی محتویات پرونده، ملاحظه شکایت شاکی و دلائل مستندات ارائه شده از ناحیه ایشان، ملاحظه لایحه دفاعیه خوانده ردیف دوم و عدم پاسخ از ناحیه خوانده ردیف اول نظربه تبصره ٢ قانون اصلاح بند (و) ماده ۴۴ قانون برنامه پنجم توسعه و تبصره١ بند (ذ) ماده ٨٧ قانون برنامه ششم توسعه خواسته شاکی وفق قوانین و مقررات بوده و خواندگان می بایست در اسرع وقت نسبت به اجرای آن اقدام نمایند بنابراین شکایت شاکی را موجه تشخیص و مستندا ًبه مواد ١٠ و ١١ و ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت شاکی صادر و اعلام می نماید. رأی صادره ظرف مھلت بیست روز قـابل اعتـراض در محـاکم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد.
در اثر تجدیدنظرخواھی از رأی مذکور شعبه ٢٧ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ٩٧٠٩٩٧٠٩۵۶٠٠٣١۴٠ ـ ١٣٩٧/١٠/١٩ با استدلال زیر رأی مذکور را نقض می کند:
حکم مقرر در بند واو ماده ۴۴ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمھوری اسلامی ایران مصوب ١٣٨٩ و قانون اصلاح بند مذکور و ماده ٢١ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران و نیز ماده ۶ آیین نامه ساماندھی اشتغال فرزندان شاھد و جانبازان بیست و پنج درصد و بالاتر مصوب ١٣٨٨/١٢/٢۶ ھیأت وزیران و بند ذ ماده ٨٧ قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر تکلیف دستگاھھای اجرایی به استخدام رسمی این افراد در مشاغل حاکمیتی و پیمانی در مشاغل غیرحاکمیتی مشروط به تأمین نیرو از محل مجوزھای مربوط و نیز سھمیه ھای استخدامی و پست ھای بدون متصدی متعاقب معرفی از طرف بنیاد شھید می باشد از طرفی حکم بند ذ ماده مرقوم صرفاً ناظر بر استخدام ابتدایی ایثارگران با رعایت شروط قانونی بوده و تبدیل وضعیت به کیفیت موصوفه از آن استنباط نمی گردد علیھذا در این پرونده به لحاظ عدم اختصاص سھمیه استخدامی از ناحیه مبادی ذیربط اعتراض وارد می باشد و دادنامه مرقوم مغایر با موازین قانونی صادر شده است لذا مستنداً به ماده ٧١ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب ١٣٩٢ ضمن نقض آن حکم به رد شکایت تجدیدنظرخوانده صادر می شود. رأی صادره قطعی است.
ج: شعبه ٣٩ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ٩۵٠٩٩٨٠٩۵٧۶٠٠۵٩۶ با موضوع دادخواست آقای روح اله کریمی به طرفیت شھرداری ایلام و به خواسته الزام شھرداری به تبدیل وضعیت استخدامی از قراردادی به رسمی به موجب دادنامه شماره ٩۶٠٩٩٧٠٩۵٧۶٠٠۵٩٨ ـ ١٣٩۶/٨/٢١ به شرح زیر رأی صادر کرده است:
در خصوص شکایت شاکی این شعبه با بررسی محتویات پرونده، ملاحظه شکایت شاکی و دلائل و مستندات ارائه شده از ناحیه ایشان، ملاحظه لایحه دفاعیه خوانده با عنایت به اینکه به موجب تبصره ٣ ماده واحده قانون اصلاح بند (و) ماده ۴۴ قانون برنامه پنج ساله توسعه جمھوری اسلامی ایران مقرر گردیده است فرزندان شاھد و آزاده از شرط جنسیت برای استفاده از سھمیه استخدامی معاف و دستگاھھای مشمول این قانون موظفند بدون الزام به رعایت شرط سنی و تحصیلی معدل و آزمون برای متقاضی اعم از مرد و زن با احراز شرایط عمومی گزینش با ھماھنگی بنیاد شھید و امور ایثارگران و از ابتدا آنان را به صورت رسمی قطعی استخدام نمایند به موجب قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران مصوب ١٣٩١/١٠/٢ مشمول شاکی به عنوان برادر شھید نیز می شود که مرجع طرف شکایت به موجب لایحه دفاعیه مثبوته در شعبه اعلام داشته است که تبدیل وضعیت ایثارگران خانواده شھدا نیاز به سھمیه استخدامی می باشد که آن مرجع (خوانده) در اختیار ندارد نظر به اینکه سھمیه استخدامی ناظر بـه استخدام عادی می باشد و حسب تبصـره ٢ مـاده فوق الذکر دستگاه متبوع مکلف به استخدام رسمی شاکی می باشد. علی ھذا شکایت شاکی را موجه تشخیص و مستنداً به مواد ١٠ و ١١ و ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت شاکی صادر و اعلام می نماید. رأی صادره ظرف مدت بیست روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدید نظر دیوان عدالت اداری می باشد .
در اثر تجدیدنظرخواھی از رأی مذکور شعبه ٢٩ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ٩٧٠٩٩٧٠٩۵٩٩٠٠٣٧٧ـ ١٣٩٧/٢/۵ با استدلال زیر رأی مذکور را نقض می کند:
در خصوص تجدیدنظرخواھی شھرداری ایلام از دادنامه شماره ۵٩٨ ـ ١٣٩۶/٨/٢١ صـادره از شعبـه ٢٩ تجدیدنظر. با عنایت به محتویات پرونده و نظربه اینکه براساس مقررات و قوانین موضوعه از جمله ماده ۴۴ قانون مدیریت خدمات کشوری به کارگیری افراد در دستگاه ھای اجرایی منوط به شرکت در آزمونھای عمومی و قبولی از امتحان می باشد و ایضاً جذب ایثارگران واجد شرایط منوط به صدور مجوز در حد سھمیه مربوطه و ایضاً شرکت در آزمونھای عمومی می باشد و ھمچنین تبدیل وضعیت استخدامی براساس ماده ١۴ آیین نامه استخدامی شھرداریھا منوط به شرایط متعددی از جمله موافقت و تصویب شورا بوده که نامبرده فاقد چنین مصوبه ای می باشد علیھذا تجدیدنظرخواھی وارد تشخیص و مستنداً به ماده ٧١ از قانون دیوان عدالت اداری ضمن نقض دادنامه معترض عنه حکم به رد شکایت بدوی صادر می شود. این رای قطعی است.
د: شعبه ٣۶ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده ھای شماره ٩۶٠٩٩٨٠٩۵٧٠٠١۵۴٩ ،٩٧٠٩٩٨٠٩۵٧٠٠٠۵۶۴ و ٩٧٠٩٩٨٠٩۵٧٠٠٠۵٢۶ با موضوع دادخواست آقایان محمدحسن الھیاری، علی نیساری و سھیل بخشایی به طرفیت سازمان اداری و استخدامی کشور و به خواسته تبدیل وضعیت از قراردادی به رسمی به موجب دادنامه ھای شماره صادر رأی زیر شرح به ٢۴/۴/١٣٩٧ـ٩٧٠٩٩٧٠٩۵٧٠٠٠٩٣۴ و ٢٨/۵/١٣٩٧ ـ٩٧٠٩٩٧٠٩۵٧٠٠١٢٩٢ ،٢٣/٢/١٣٩٧ـ٩٧٠٩٩٧٠٩۵٧٠٠٠٢٣٧ کرده است:
با توجه به مجموع محتویات و اوراق پرونده نظر به اینکه مطابق و تبصره بند ز ماده ٨٧ قانون برنامه ششم توسعه دستگاه اجرایی می بایستی وضعیت استخدامی مشمولان این ماده را حداکثر پس از ٣ ماه رسمی قطعی نموده و شاکی نیز از مشمولان ماده فوق الذکر بوده علیھذا بنا به مراتب فوق ضمن پذیرش شکایت شاکی حکم به ورود و الزام ادارات خوانده به اجابت خواسته مشارالیه را صادر و اعلام می نماید. رأی صادره ظرف ٢٠ روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواھی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد.
رأی مذکور به موجب آراء شماره ٩٧٠٩٩٧٠٩۵۵٨٠٣١٠۵ ـ ١٣٩٧/٨/٢١ ،٩٧٠٩٩٧٠٩۵۶٣٠٢۵٧۶ ـ ١٣٩٧/٧/٢٢ و ٩٧٠٩٩٧٠٩۵۶٣٠٢۵٠٧ ـ ١٣٩٧/٧/١٧ شعبه ٣۶ و ٢٨ تجدیدنظردیوان عدالت اداری تأیید شده است.
ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩٨/۴/١١ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی ھیأت عمومی
الف: تعارض در آراء محرز است.
ب: اولاً: با توجه به اینکه بند (ذ) ماده ٨٧ قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرھنگی جمھوری اسلامی ایران مصوب ١٣٩۵/١٢/١۴ عبارت «اعم از رسمی، پیمانی، قراردادی، شرکتی» را بعد از عبارت «تأمین نیروھای مورد نیاز خود را» به ماده ٢١ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران مصوب ١٣٩١/١٠/٢ اضافه کرده است لذا تفسیر و اجراء آن باید با توجه به قیود و شرایط ماده مذکور صورت پذیرد. مخاطب ماده ٢١ به موجب صدر این ماده کلیه دستگاه ھای موضوع ماده ٢ قانون مذکور اعم از دستگاهھای اجرایی دولتی و عمومی و … شرکتھا و مراکز تولیدی و توزیعی و خدماتی تحت پوشش قانون کار ھستند. به موجب این ماده در اعمـال سھمیه اختصاصی ایثـارگران لازم است «وفـق ضوابط و مجوزھای مربوط» اقدام شود. ماده مذکور ھم در برگیرنده «استخدام» و ھم در برگیرنده «به کارگیری نیرو» در دستگاه ھا و شرکتھای مشمول می باشد. بر اساس ضوابط و مقررات استخدامی (از جمله مواد ٣٢ و تبصره ھای آن ۴٧ ،۵٢ ،٩۵ و ١٢۴ قانون مدیریت خدمات کشوری ) به کارگیری نیرو مفھومی عام داشته و شامل کلیه مواردی می شود که دستگاه فردی را مستقیماً جھت انجام وظایف و مأموریتھای خود به خدمت گرفته باشد. لیکن استخدام به موجب مواد ۴۵ و ۴۶ قانون مدیریت خدمات کشوری صرفاً شامل به کارگیری نیرو به صورت پیمانی و رسمی اعم از آزمایشی و قطعی می باشد و لذا به خدمت گرفتن افراد به صورت قراردادی ھر چند به کارگیری محسوب می شود، لیکن برای فرد وضعیت استخدامی ایجاد نمی کند.
ثانیاً: با توجه به اینکه در تبصره ١ بند (ذ) ماده ٨٧ قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرھنگی جمھوری اسلامی ایران مصوب ١٣٩۵/١٢/١۴ مقرر شده: «وضعیت استخدامی مشمولان این ماده حداکثر پس از سه ماه رسمی قطعی می گردد.» این تبصره شامل ایثارگرانی است که مستند به ماده ٢١ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران با رعایت سھمیه، ضوابط و مجوزھای مربوط از جمله شرکت در آزمون به استخدام دستگاه درآمده باشند و چنانچه وضعیت استخدامی آنھا به صورت پیمانی یا رسمی آزمایشی باشد، ظرف سه ماه به قطعی تبدیل شود، بنابراین این حکم شامل ایثارگرانی که به کارگیری آنھا به صورت قراردادی و غیراستخدامی بوده است نمی شود. در این ارتباط در رأی شماره ١٨۴٩ تا ١٨۵١ـ ١٣٩٧/٩/٢٠ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری که با لحاظ مفاد ماده ٢١) با لحاظ بند ذ ماده ٨٧ قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرھنگی جمھوری اسلامی ایران مصوب ١٣٩۵/١٢/١۴( صادر شده مقرر شده است، جھت استخدام ایثارگران در دستگاه ھای اجرایی رعایت مقررات عمومی از جمله (وجود پست سازمانی بلاتصدی) داشتن مجوز و سھمیه استخدامی، شرکت و قبولی در آزمون عمومی و رقابت در سھیمه استخدامی، رعایت مراتب شایستگی و برابری فرصتھا با لحاظ برخی معافیتھای مصرح لازم است.
ثالثاً: استناد به تبصره ٢ بند (و) ماده ۴۴ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمھوری اسلامی ایران مصوب سال ١٣٨٩ جھت تبدیل وضعیت استخدامی از قراردادی به رسمی قطعی موضوعیت ندارد، زیرا صرف نظر از اینکه اعتبار قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمھوری اسلامی ایران مصوب سال ١٣٨٩ در حال حاضر منقضی شده و به استناد ماده ٧۶ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران مصوب ١٣٩١/١٠/٢ استناد به قوانین برنامه تنھا در مدت اعتبار آنھا قابلیت استناد دارد، اساساً موضوع تبصره مذکور استخدام رسمی قطعی در چارچوب سھمیه استخدامی ایثارگران می باشد. بدیھی است این امـر مانع بـه کارگیری ایثارگران خـارج از سھمیه استخـدامی به صورت قراردادی در دستگاه ھای اجرایی نبوده و چنانچه قرار باشد به استناد ماده ٢١ قانون جامع ایثارگران مصوب ١٣٩١/١٠/٢ با استفاده از سھمیه ایثارگری به صورت رسمی قطعی استخدام شوند رعایت مقررات مذکور در این ماده الزامی است.
رابعاً: الزام به استخدام نیروھای قراردادی شاغل در دستگاه ھای دولتی بدون رعایت مقررات و مجوز استخدامی که در ماده ٢١ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران مصوب ١٣٩١/١٠/٢ به آن موکول شده است از جمله عدم شرکت در آزمون و عدم رقابت با سایر ایثارگران متقاضی استخدام به منزله نادیده گرفتن حکم ماده قانونی مذکور و بسیاری از اصول و مقررات حاکم بر استخدام دولتی و آراء ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری است و عملاً موجبات تقلب نسبت به قانون و ایجاد تبعیض استخدامی در بین ایثارگران و زمینه سوء استفاده در دستگاه ھای اجرایی را فراھم خواھد کرد.
خامساً: با توجه به استدلال مصرح در رأی وحدت رویه ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ٩٢ـ ١٣٩٨/١/٢٧ آراء صادر شده به رد شکایت به شرح مندرج در گردش کار صحیح و موافق مقررات است. این رأی به استناد بند ٢ بند ١٢ و ماده ٨٩ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.
رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی