رای شماره ھای ٢٩٧١ و ٢٩٧٢ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری
با موضوع: ابطال بخشنامه شماره ١٠٨٠/١٨٣ـ ١٣٩٣/٨/١۴ معاونت نیروی انسانی ارتش جمھوری اسلامی ایران و بند ٢ بخشنامه شماره ٢۵۶٧ـ ١۶١١ـ ١٣٩٣/١٠/٢۵ اداره بھداشت، درمان نیروی زمینی ارتش جمھوری اسلامی ایران
بسمه تعالی
جناب آقای اکبرپور
رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران
یک نسخه از رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ٩٨٠٩٩٧٠٩٠۵٨١١٢٩٧١ و٩٨٠٩٩٧٠٩٠۵٨١١٢٩٧٢ مورخ ١٣٩٨/١٠/١٧ با موضوع: «ابطال بخشنامه شماره ١٠٨٠/١٨٣ـ ١٣٩٣/٨/١۴ معاونت نیروی انسانی ارتش جمھوری اسلامی ایران و بند ٢ بخشنامه شماره ٢۵۶٧ـ ١۶١١ـ ١٣٩٣/١٠/٢۵ اداره بھداشت، درمان نیروی زمینی ارتش جمھوری اسلامی ایران» جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.
مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین
تاریخ دادنامه : ١٣٩٨/١٠/١٧ شماره دادنامه: ٢٩٧٢ـ ٢٩٧١
شماره پرونده : ٩۶٠٠۴١۶ ،٩۶٠٠٣٧٨
مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی : خانم ھا: ناھید گله بان و اعظم باقری سبزوار
موضوع شکایت و خواسته : ١ـ ابطال بخشنامه شماره ١٠٨٠/١٨٣ ـ ١٣٩٣/٨/١۴ معاونت نیروی انسانی ارتش جمھوری اسلامی ایران ٢ـ ابطال بند ١ و ٢ بخشنامه شماره ٢۵۶٧ـ ١۶١١ مورخ ١٣٩٣/١٠/٢۵ اداره بھداشت و درمان نیروی زمینی ارتش جمھوری اسلامی ایران ٣ـ ابطال بند ٢ مصوبه ھیأت وزیران به شماره ٣٠٨٠٨ت٢١٩٠٨ھـ ـ ١٣٧٩/٧/١٧ ۴ـ ابطال بخشنامه شماره ٨٩٠٨/۶٢ ـ ٣٨//٢۴٩۴ اداره بھداشت و امداد و درمان نیروی زمینی ارتش جمھوری اسلامی ایران
گردش کار : خانم ھا: ناھید گله بان و اعظم باقری سبزوار به موجب دادخواستی به طور خلاصه اعلام کرده اند که:
«١ـ به موجب تبصره ٣ قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور مصوب ١٣۶٧ و تبصره ١ آیین نامه اجرایی این قانون، شاغلین مشاغل سخت و زیان آور که وظایف مربوط به شغل آنان باعث بروز ناراحتی ھای جسمی و روحی می گردد، می توانند با داشتن حداقل بیست سال سابقه خدمت براساس درخواست کتبی خود با حداکثر پنج سال ارفاق بازنشسته شوند. از سوی دیگر براساس قانون شمول تبصره ٣ قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور به کارکنان واحدھای صنعتی و تحقیقاتی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروھای مسلّح مصوب ١٣٧١ ،پرستاران نیروھای مسلّح و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروھای مسلّح مشمول مقررات تبصره ٣ قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور مصوب ١٣۶٧ مجلس شورای اسلامی می گردند. در عین حال به موجب مصوبه شماره ٧۶۶۵٠ت٩٢٩ـ ١٣۶٨/١٠/١٧ ھیأت وزیران نیز مقرر شده است که پرستاری و بھیاری از مشاغل سخت و زیان آور بوده و متصدیان مشاغل مذکور می توانند از مزایای سنوات ارفاقی استفاده کنند. به علاوه تبصره ١ ماده ١٠٣ قانون مدیریت خدمات کشوری نیز سابقه مذکور در این ماده (٣٠ سال برای مشاغل غیرتخصصی و ٣۵ سال برای مشاغل تخصصی) و ھمچنین شرط سنی مزبور در این ماده (۶٠ سال) را برای متصدیان مشاغل سخت و زیان آور و جانبازان و معلولان تا پنج سال کمتر قابل محاسبه اعلام کرده است. بنا به مراتب، پرستاران نیروھای مسلّح می توانند مشمول مزایای تبصره ٣ قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور مصوب ١٣۶٧ باشند و مفاد مقررات مورد شکایت که بر اساس آنھا ھرگونه اقدام در خصوص بازنشستگی پیش از موعد این گروه ممنوع اعلام شده مغایر با حکم مقرر در تبصره ٣ قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور مصوب ١٣۶٧ و قانون شمول تبصره ٣ قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور به کارکنان واحدھای صنعتی و تحقیقاتی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروھای مسلّح مصوب ١٣٧١ می باشد.
٢ـ به موجب تبصره ١ ماده ١١٠ قانون ارتش جمھوری اسلامی ایران، در مواقع استثنائی و نیاز ارتش و تمایل پرسنل، در صورت تصویب ھیأت مذکور در ماده ١٠۵ این قانون بازنشستگی به مدت محدود به تعویق خواھد افتاد. با توجه به اینکه در این تبصره تمایل پرسنل ھم به عنوان یکی از شرایط تعویق بازنشستگی اعلام شده؛ صدور مقررات مورد شکایت که به طور یکجانبه اقدام در خصوص بازنشستگی پیش از موعد این گروه را ممنوع اعلام کرده اند، مغایر با تبصره ١ ماده ١١٠ قانون ارتش جمھوری اسلامی ایران می باشد.
٣ـ براساس رأی وحدت رویه ٨۶۵ ـ ١٣٨٧/١٢/١٨ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری: «شغل شاکیان به عنوان پرستار از جمله مشاغل سخت و زیان آور اعلام گردیده است و نتیجتاً در اجرای تبصره ٣ ماده واحده قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور ذیحق به استفاده از حداکثر پنج سال خدمت ارفاقی بوده اند.» با توجه به مفاد این رأی، مقررات مورد شکایت که مانع از اعطای سنوات ارفاقی به پرستاران نیروھای مسلّح می باشند با مفاد رأی یاد شده مغایرت دارند . »
متن مصوبه مورد شکایت به قرار زیر است:
«الف: بخشنامه ١٠٨٠/١٨٣ ـ ١٣٩٣/٨/١۴ معاونت نیروی انسانی آجا ـ موضوع: رھایی پیش از موعد کارکنان:
برابر مقررات، تصویب و اعطای سنوات ارفاقی بازنشستگی کارکنان از جمله مشاغل سخت و زیان آور و پرستاران از اختیارات سازمانھا می باشد و بر اساس فرمان نیروی انسانی سال ١٣٩٣(ابلاغی از س ک ن م) اقدام در خصوص بازنشستگی پیش از موعد کارکنان مذکور ممنوع بوده و با متخلفین برابر با قانون رفتار خواھد شد، بنابراین به فرموده خواھشمند است دستور فرمایید تا اطلاع ثانویی از اقدام در خصوص پذیرش رھایی پیش از موعد و بازنشستگی کارکنان از جمله پرستاران با استفاده از سنوات ارفاقی خوداری نمایند. ـ معاون نیروی انسانی آجا
ب: بخشنامه ٢۵۶٧ـ ١۶١١ـ ١٣٩٣/١٠/٢۵ اداره بھداشت و درمان نزاجا ـ موضوع: عدم بازنشستگی پیش از موعد کارکنان پرستار:
١ .مستند به شماره نامه ٩٣/١١٠/٢٧/ن کلی ـ ١٣٩٣/١٠/١٣ معاونت نیروی انسانی نزاجا و ابلاغیه ستاد کل نیروھای مسلّح، بازنشستگی پیش از پایان ٣٠ سال خدمت کارکنان (تبصره ٢ ماده ١١٠ و ماده ١٢٧ قانون آجا) ممنوع گردیده است.
٢ .ستاد آجا اخیراً طی بخشنامه شماره ١٠٨١/١٨٣/ی ـ ١٣٩٣/٨/۴ تصریح نموده «اعطای سنوات ارفاقی بازنشستگی کارکنان از جمله شاغلین مشاغل سخت و زیان آور و پرستاران از اختیارات سازمانھا بوده لذا براساس فرمان نیروی انسانی سال ١٣٩٣ آجا (ابلاغی از ستاد کل نیروھای مسلّح) اقدام در خصوص بازنشستگی پیش از موعد کارکنان مذکور ممنوع و با متخلّفین برابر قانون برخورد خواھد شد.» علیھذا دستور فرمایید ضمن ابلاغ مفاد متن به کارکنان پایور و رعایت ضوابط ابلاغی، به منظور جلوگیری از تعاطی مکاتبات، از مراجعه حضوری کارکنان به ارگانھا و سایر مبادی، ھمچنین ارسال ھرگونه گزارش بازنشستگی پیش از موعد (موضوع سنوات ارفاقی و مشاغل سخت و زیان آور) خودداری و در صورت مشاھده ترتیب اثر داده نخواھد شد. ـ رئیس اداره بھداشت، امداد و درمان نزاجا »
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرعالی دفتر حقوقی سازمان تأمین اجتماعی نیرویھای مسلح به موجب لایحه شماره ٢۵/۴/١٣٩۵ ـ ٢٢۴٨/٢٠/١١٣٩١٠/٩۵/۴٨٠۵ توضیح داده است که:
«١ـ با مداقه در دادخواست و ضمایم پیوستی آن توجھاً به اینکه شاکی در حال حاضر جزء کارمندان و پرسنل شاغل ارتش می باشد لذا ھیچ گونه سابقه ای در سامانه سازمان بازنشستگی نیروھای مسلح از ایشان مشاھده نگردیده است.
٢ـ فارغ از خواسته ادعایی مطروحه شاکی، ھمان گونه که ملاحظه می فرمایند، خواسته مشارالیھا مربوطه به ایام اشتغال و مرتبط با یگان خدمتی ایشان می باشد و این سازمان (سازمان بازنشستگی نیروھای مسلح) مطابق ابلاغیه ستاد کل نیروھای مسلح صرفاً به عنوان نھاد اجرایی پس از دریافت اطلاعات از سوی یگانھای خدمتی اقدام قانونی لازم را به عمل می آورد.
٣ـ مزید استحضار ھمان گونه که شاکی در دادخواست تقدیمی بدان اشاره دارد طرف اول و دوم شکایت با تقاضای شخصی ایشان مبنی بر بازنشستگی ممانعت و مخالفت می نمایند. لذا ھرگونه ادعایی در این خصوص باید به طرفیت یگان خدمتی مربوطه مطرح گردد. با عنایت به مراتب فوق و توجھاً به عدم ارتباط موضوع خواسته شاکی مستنداً به بند پ ماده ۵٣ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، اتخاذ تصمیم شایسته و قانونی مبنی بر رد شکایت مطروحه به طرفیت این سازمان و صندوق بازنشستگی نیروھای مسلح مورد تقاضاست. »
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیریت امور حقوقی نزاجا به موجب لایحه شماره ٩۵/٨٧٣٢/۴/١٩٣٧ ـ ١٣٩۵/٧/٢٧ توضیح داده است که:
« ١ـ به استناد ماده ١ آیین نامه اجرایی قانون شمول تبصره ٣ قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور به کارکنان واحدھای صنعتی و تحقیقاتی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروھای مسلح «پرستاران نیروھای مسلح به شرط داشتن حداقل ٢٠ سال سابقه خدمتی بر اساس درخواست کتبی خود و تصویب آن طبق مقررات می توانند بازنشسته شوند».
٢ـ در خصوص خواسته شاکی مبنی بر الزام بر صدور حکم بازنشستگی نامبرده توسط نزاجا برابر قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و مشاغل سخت و زیان آور… برابر اعلام معاونت نیروی انسانی نزاجا، با توجه به اینکه قانونگذار در متن ماده واحده قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی وجنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور مصوب ١٣۶٧ و ھمچنین ماده ٢ آیین نامه اجرایی قانون تسری تبصره ٣ قانون فوق الذکر، به شاغلین مشاغل سخت و زیان آور کلیه نیروھای نظامی و انتظامی، وزارت دفاع و سازمانھای وابسته (مصوب ١٣٧٩/٧/١٣) کلمه می تواند را به کار برده است، لذا حکم مواد مذکور تخییری بوده و تکلیفی را برای سازمان ایجاد ننموده و در حال حاضر نیز برابر تدابیر ابلاغی از سوی ستاد کل نیروھای مسلح اعطاء سنوات ارفاقی از دستور کار آجا خارج گردیده است، لذا با توجه به موارد معنونه نزاجا الزامی به اعطاء سنوات ارفاقی به مشارالیه و بازنشستگی وی ندارد.
٣ـ علیھذا با عنایت به موارد معنونه بالا خواسته شاکی به کیفیت مطروحه دایر بر بازنشستگی پیش از موعد پرستاران و الزام نزاجا به بازنشستگی مشارالیھما و صدور حکم بازنشستگی پیش از موعد وی به دلیل عدم تصریح قانونگذار مبنی بر تکلیفی بودن بازنشستگی پرستاران و ھمچنین برابر تدابیر ابلاغی از سوی ستاد کل نیروھای مسلح مبنی بر عدم موافقت با بازنشستگی پیش از موعد پرستاران خواسته شاکی فاقد وجاھت قانونی بوده و از آن مقام رد ادعای شاکی صدرالذکر و صدور رأی شایسته منطبق بر موازین قانونی مورد استدعا می باشد. » در اجرای ماده ٨۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ پرونده به ھیأت تخصصی استخدامی دیوان عدالت اداری ارجاع می شود و ھیأت مذکور به موجب دادنامه شماره ٩٧٠٩٩٧٠٩٠۶٠١٠٣١٢ـ ١٣٩٧/٩/٢٨ بند ١ بخشنامه شماره ٢۵۶٧ـ ١۶١١ مورخ ١٣٩٣/١٠/٢۵ اداره بھداشت و درمان نیروی زمینی ارتش جمھوری اسلامی ایران و بخشنامه شماره ۶٢ ـ ٨٩٠٨ مورخ ١٣٩٣/١١/٢٨ اداره بھداشت، امداد و درمان نیروی زمینی ارتش جمھوری اسلامی ایران را قابل ابطال تشخیص نداد و رأی به رد شکایت صادر کرد. رأی مذکور به علت عدم اعتراض از سوی رئیس دیوان عدالت اداری و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافت. رسیدگی به بخشنامه شماره ١٠٨٠/١٨٣ ـ ١٣٩٣/٨/١۴ معاونت نیروی انسانی ارتش جمھوری اسلامی ایران و بند ٢ بخشنامه شماره ٢۵۶٧ـ ١۶١١ مورخ ١٣٩٣/١٠/٢۵ اداره بھداشت و درمان نیروی زمینی ارتش جمھوری اسلامی ایران در دستور کار ھیأت عمومی قرار گرفت.
ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩٨/١٠/١٧ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی ھیأت عمومی
در مورد بخشنامه شماره ١٠٨٠/١٨٣ ـ ١٣٩٣/٨/١۴ معاونت نیروی انسانی ارتش جمھوری اسلامی ایران و بند ٢ بخشنامه شماره ٢۵۶٧ـ ١۶١١ـ ١٣٩٣/١٠/٢۵ اداره بھداشت و درمان نیروی زمینی ارتش جمھوری اسلامی ایران که طی آن اعطای سنوات ارفاقی بازنشستگی به کارکنان مشاغل سخت و زیان آور از جمله پرستاران ممنوع اعلام شده است، با توجه به اینکه اولاً: قانونگذار به موجب تبصره ٣ قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور مصوب ١٣۶٧ به شاغلین مشاغل سخت و زیان آور که وظایف مربوط به شغل آنان باعث بروز ناراحتی ھای جسمی و روحی می شود، اختیار داده است که بتوانند براساس درخواست کتبی خود با حداکثر پنج سال ارفاق بازنشسته شوند. ثانیاً: به موجب ماده واحده قانون شمول تبصره ٣ قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور به کارکنان واحدھای صنعتی و تحقیقاتی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروھای مسلح مصوب سال ١٣٧١ و قانون تسری مفاد تبصره (٣) قا نون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور مصوب ١٣۶٧ به شاغلان مشاغل سخت و زیان آور کلیه نیروھای نظامی و انتظامی، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروھای مسلح و سازمانھای وابسته مصوب ١٣٧٧ ،این اختیار به پرستاران نیروھای مسلح و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروھای مسلح تسری داده شده است. ثالثاً: ماده ٢ آیین نامه اجرایی قانون مذکور (قانون تسری) مصوب ١٣٧٩ که به سازمانھای نیروھای مسلح اختیار داده است تا بتوانند کارکنان خود را به شرط داشتن حداقل بیست (٢٠ ) سال خدمت تمام وقت که دو سوم آن را در مشاغل سخت و زیان آور خدمت نموده باشند براساس درخواست کتبی آنھا و براساس مقررات مربوط با حداکثر پنج (۵ (سال ارفاق بازنشسته نمایند. علاوه بر این امر در قوانین مذکور نیز این اختیار برای سازمانھای نیروھای مسلح پیش بینی شده است که این امر به مفھوم ایجاد ممنوعیت و محدودیتی برای اعمال اختیار کارکنان نمی باشد (لازم به ذکر است کفایت اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور به میزان دوسوم بیست سال خدمت پیش تر به موجب دادنامه شماره ٧۴۵ ـ ١٣٩۶/٨/٩ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ابطال شده است).رابعاً: ماده ٢١ مجموعه ضوابط مرتبط با مشاغل سخت و زیان آور که طی گردشکار شماره ٧٧٠٣٣ـ ١٣٩٣/٧/٩ستاد کل نیروھای مسلح به تصویب فرماندھی معظم کل قوا رسیده و جھت اجرا به نیروھای مسلح ابلاغ شده است، امکان تقاضای بازنشستگی ھمراه با سنوات ارفاقی برای شاغلین مشاغل سخت و زیان آور پیش بینی شده است، بنا بر مراتب مقرره ھای مورد شکایت که بازنشستگی پیش از موعد کارکنان شاغل در مشاغل سخت و زیان آور را به کلی ممنوع اعلام کرده است، به علت مغایرت با قوانین و مقررات ذکر شده مستند به بند ١ ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.
ب ـ نظر به اینکه شاکی از رسیدگی به ابطال بند ٢ مصوب شماره ٣٠٨٠٨ت٢١٩٠٨ ـ ١٣٩٧/٧/١٧ ھیأت وزیران منصرف شده است، بنابراین موجبی برای رسیدگی به این خواسته در ھیأت عمومی وجود ندارد.
رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی