رای شماره ٢۶۶۵ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: ابطال دستور یازدھم جلسه مورخ ١٣٩١/١٢/٢٧ ھیأت امنا دانشگاه صنعتی شریف

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران

یک نسخـه از رأی ھیأت عمـومی دیـوان عـدالت اداری به شمـاره دادنـامـه ٩٨٠٩٩٧٠٩٠۵٨١١٢۶۶۵ مورخ ١٣٩٨/٩/١٢ با موضوع: «ابطال دستور یازدھم جلسه مورخ ١٣٩١/١٢/٢٧ ھیأت امنا دانشگاه صنعتی شریف» جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.

مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین

تاریخ دادنامه: ١٣٩٨/٩/١٢ شماره دادنامه: ٢۶۶۵ شماره پرونده: ٣۴٧٧/٩٧

مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: سازمان بازرسی کل کشور

موضوع شکایت و خواسته: ابطال دستور یازدھم جلسه مورخ ١٣٩١/١٢/٢٧ ھیأت امنای دانشگاه صنعتی شریف

گردش کار: سرپرست معاونت حقوقی و نظارت ھمگانی سازمان بازرسی کل کشور به موجب شکایت نامه شماره
٢١٧٣٢۵ـ١٣٩٧/٩/٢٧ اعلام کرده است که: «١ـ ھیأت امنای دانشگاه صنعتی شریف در دستور یازدھم جلسه مورخ ١٣٩١/١٢/٢٧ مصوب کرده است: «به استناد بند (ب) ماده ٢٠ قانون برنامه پنجم توسعه با ایجاد سازمان توسعه و سرمایه گذاری دانشگاه صنعتی شریف در راستای ساماندھی اموری نظیر موقوفات دانشگاه جھت پشتیبانی مالی تحقق اھداف علمی و پژوھش دانشگاه با رعایت ضوابط و مقررات مربوط موافقت به عمل آمد و اساسنامه سازمان مذکور مشروط به تأیید معاونت پژوھش و فناوری وزارت متبوع به تصویب رسید».

٢ـ ماده ٧ قانون تشکیل ھیأتھای امناء در مقام تبیین حدود و اختیارات ھیأتھای مذکور اشعار می دارد:

الف ـ تصویب آیین نامه داخلی

ب ـ تصویب سازمان اداری مؤسسه بر اساس ضوابطی که به پیشنھاد وزارتخانه ھای مربوط با ھماھنگی سازمـان مدیریت و برنامه ریزی کشور به تصویب شورای عالی انقلاب فرھنگی خواھد رسید.

ج ـ بررسی و تصویب بودجه مؤسسه که از طرف رئیس مؤسسه پیشنھاد می شود.

دـ تصویب بودجه تفصیلی مؤسسه

ھـ تصویب حسابھا و ترازنامه سالانه مؤسسه

وـ تصویب نحوه وصول درآمدھای اختصاصی و مصرف آن

زـ تعیین حسابرس و خزانه دار برای مؤسسه

ح ـ کوشش برای جلب کمکھای بخش خصوصی و عوائد محلی اعم از نقدی، تجھیزاتی، ساختمانی با رعایت ضوابط مصوب شورای عالی انقلاب فرھنگی

ط ـ تصویب آیین نامه ھای مالی و معاملاتی که بر حسب مورد پس از تأیید وزارتخانه مربوط قابل اجرا می باشد.

ی ـ پیشنھاد میزان فوق العاده اعضای ھیأت علمی و غیرھیأت علمی (کارشناسان و تکنیسینھا) که حسب مورد پس از تأیید وزارتخانه ھای علوم، تحقیقات و فناوری و یا بھداشت، درمان و آموزش پزشکی قابل اجرا می باشد.

ک ـ تعیین نحوه اداره واحدھای تولیدی، خدماتی، کارگاھی و بھداشت و درمانی مؤسسه در چھارچوب ضوابطی که به تصویب ھیأت وزیران خواھد رسید.

ل ـ تعیین میزان پرداخت حق التحقیق، حق التدریس، حق الترجمه، حق التالیف و نظایر آن.

م ـ بررسی گزارش مؤسسه که از طرف رئیس مؤسسه ارائه می شود.

ن ـ تصویب مقررات استخدامی اعضای ھیأت علمی مؤسسه که به منظور ھماھنگی پس از تأیید وزارتخانه مربوط قابل اجرا خواھد بود.

س ـ تعیین شھریه ارزی و یا ریالی دانشجویان خارجی و انتقال دانشجویان ایرانی دانشگاه ھای خارجی، شرایط علمی پذیرش و ظرفیت پذیرش، اجازه دعوت از متخصصان ایرانی خارج از کشور و متخصصان خارجی برای رفع نیازھای آموزشی و پژوھشی و پرداختھای ارزی و ریالی آن.

غ ـ تعیین شھریه ثابت و متغیر دوره ھای دایر پردیسھای دانشگاھی (بند ۶ بخشنامه شماره ٢٢/١١٣۶٧٧ـ١٣٩٠/۶/٣٠ معاونت آموزشی وزارت متبوع موضوع دستورالعمل اجرایی شیوه نامه تاسیس پردیسھای دانشگاھی مصوب مورخ ١٣٩٠/۵/١ شورای گسترش آموزش عالی)»

٣ـ مصوبه یاد شده مغایر با قانون و خارج از حدود اختیارات ھیأت امنا دانشگاه صنعتی شریف می باشد چرا که:

اولاًـ در ھیچ یک از بندھای ماده ٧ قانون مانحن فیه به ھیأت امنای دانشگاه صنعتی شریف مجوزی جھت تشکیل سازمانی به نام توسعه و سرمایه گذاری داده نشده و اساساً فعالیت این سازمان خارج از وظایف و رسالت آموزشی و پژوھشی دانشگاه صنعتی شریف بوده و مالاً خارج از حدود و اختیارات ھیأت امناء دانشگاه موصوف می باشد.

ثانیاًـ چنانچه مستند مصوبه یاد شده بند (ب) ماده ٧ قانون تشکیل ھیأتھای امناء باشد، بند مذکور ناظر بر تشکیلات اداری مؤسسه بوده که آن ھم تابع شرایط خاص مقرر در آن بند می باشد، به عبارت دیگر موضوع این بند ساختار تشکیلاتی و اداری دانشگاه می باشد که سازمان توسعه و سرمایه گذاری دانشگاه صنعتی شریف خارج از شمول آن بوده و به فرض آن که در چارچوب این ساختار نیز قرار گیرد، ھیأت امنای دانشگاه می بایست پیشنھاد تشکیل سازمان فوق را به وزارتخانه مربوط ارائه تا با ھماھنگی سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور به تصویب شورای عالی انقلاب فرھنگی برسد که در عمل این امر محقق نگردیده و اساسنامه سازمان یاد شده مشروط به تأیید معاونت پژوھش و فناوری وزارت متبوع به تصویب ھیأت امنای دانشگاه رسیده است.

ثالثاً: به موجب ماده ١قانون احکام دائمی برنامه ھای توسعه کشور و تبصره ھای ذیل آن دانشگاه ھا (اعضای ھیأت علمی) صرفاً مجاز به تشکیل شرکتھای دانش بنیان می باشند. ضمن آن که ایجاد سازمان دولتی (ھمچون سازمان توسعه و سرمایه گذاری دانشگاه صنعتی شریف) نیازمند تجویز قانونگذار می باشد. از این رو ابطال دستور یازدھم جلسه مورخ ١٣٩١/١٢/٢٧ ھیأت امنای دانشگاه صنعتی شریف در خصوص ایجاد سازمان توسعه و سرمایه گذاری دانشگاه (به صورت فوق العاده و خارج از نوبت) مورد تقاضا می باشد. موجب امتنان است از نتیجه تصمیم متخذه این سازمان را مطلع نمایند.»

متن مقرره مورد اعتراض به قرار زیر است:

«دستور یازدھمـ ایجاد سازمان توسعه سرمایه گذاری دانشگاه صنعتی شریف

مصوبه: به استناد بند «ب» ماده «٢٠»قانون برنامه پنجم توسعه با ایجاد سازمان توسعه و سرمایه گذاری دانشگاه صنعتی شریف در راستای ساماندھی امور نظیر موقوفات دانشگاه جھت پشتیبانی مالی تحقق اھداف علمی و پژوھشی دانشگاه با رعایت ضوابط و مقررات مربوطه موافقت به عمل آمده و اساسنامه سازمان مذکور مشروط به تأیید معاونت پژوھش و فناوری وزارت متبوع به تصویب رسید.»

در پاسخ به شکایت مذکور، معاون اداری و مالی دانشگاه صنعتی شریف به موجب لایحه شماره ١٠٠١/٧٩٣ـ١٣٩٨/٧/١۴ توضیح داده است که:

«١ـ مشابه دعوای مطروحه به ھمین اشخاص تحت کلاسه ٩٧٠٣۶٢٣ رسیدگی قضایی و حکم بر رد شکایت شاکی صادر شده است، ھر چند که مشمول امر محکوم بھاء نمی شود ولی به عنوان قرینه و اماره بر صحیح و قانونی بودن مصوبه موضوع رسیدگی می باشد. البته به غیراز حکم مذکور صراحت مواد حاکم بر موضوع مفید این مطالب است و ادعای شاکی غیرموجه می باشد.

٢ـ بند (ب) ماده ٢٠ قانون برنامه پنجم توسعه کشور صراحتاً مقرر داشته دانشگاه ھا می توانند بدون الزام به رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه ھای دولتی به ویژه قانون محاسبات عمومی و غیره فقط در چھارچوب مصوبات و آیین نامه ھای مالی و معاملاتی مصوبه ھیأت امناء ضمن تأیید وزارت علوم عمل نماید، بنابراین در چنین وضعیتی دستور موضوع رسیدگی نه تنھا مغایر قانون نمی باشد بلکه در راستای حدود اختیارات حاصله بوده است و استدلال سازمان بازرسی ھرگز نافی آن نمی باشد.

٣ـ مطابق ماده١٠ قانون اھداف و وظایف وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه ھا و مؤسسات تحقیقاتی دارای شخصیت حقوقی مستقل می باشد و این ماده به روشنی بیان می کند که سیاست قانونگذار بر اعطای اختیار به دانشگاه ھا جھت حسن اداره امور خود برابر مصوبات ھیأت امنا بوده است.

۴ـ با توجه به قانون تشکیل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مصوب مجلس شورای اسلامی اختیار تشکیل مؤسسات با شورای گسترش آموزش عالی است به موجب قانون مذکور و بند ب ماده ٢٠ قانون برنامه پنجساله پنجم اختیارات ھیأت امنا افزایش یافته است با توجه به فعالیت دانشگاه در زمینه جذب منابع، سھام شرکتھای دانش بنیان و موقوفات ایجاد ساختاری مناسب کاملاً ضروری است. دانشگاه سازمان مذکور را تاکنون تشکیل نداده بلکه پس از اخذ این مصوبه طرح لازم تھیه و برای تصویب ایجاد احد مذکور به شورای گسترش آموزش عالی ارسال می شود. در انتھای مصوبه نیز اشاره شده که اساسنامه این مؤسسه باید تنظیم و به تأیید معاونت ذیربط دروزارت علوم، تحقیقات و فناوری برسد. بدیھی است تصویب تشکیلات به موجب ماده یک قانون احکام دائمی برنامه ھای توسعه کشور از اختیارات ھیأت امناء است.

۵ ـ مطابق ماده ١ قانون احکام دائمی برنامه ھای توسعه کشور دانشگاه ھا به طور کلی معاف از رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه ھای دولتی شده اند و حتی تصویب اساسنامه و تشکیل شرکت نیز جزء ھمین مقررات است و به خصوص اینکه طبق روح حاکم بر ماده مذکور اعطای اختیار به ھیأت امنا بوده است، بنابراین از آنجا که دانشگاه ھا می توانند به استناد این اختیار خود را از قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه ھای دولتی و از قوانین سختگیرانه ای مانند قانون محاسبات عمومی معاف باشد به طریق اولی می تواند از شمول بسیاری از قوانین محدود کننده حاکم بر دستگاه ھای دولتی خارج سازد.

۶ ـ قطع نظر از مراتب و مستندات معروضه ابطال مصوبات و اساسنامه ھا امری استثنایی است و باید با نگاه مضیق به آن نگریست بنابراین در مواقع تردید در قبال ابطال بودن یا نبودن یک مصوبه مطابق اصول حقوقی اصل بر بقاء و استصحاب اعتبار مصوبه و غیرقابل ابطال بودن آن است. لذا ضمن رد شکایت شاکی رأی مقتضی بر ابقاء مصوبه ھیأت امنا دانشگاه صنعتی شریف مورد استدعاست.»

ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩٨/٩/١٢ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی ھیأت عمومی

با عنایت به اینکه مصوبه مورد اعتراض، سازمان توسعه و سرمایه گذاری دانشگاه صنعتی شریف را ایجاد و اساسنامه آن را نیز تصویب کرده است و ایجاد چنین سازمانی و تصویب اساسنامه آن خارج از صلاحیت ھیأت امنا بوده زیرا در ھیچ یک از قوانین مربوطه از جمله قانون تشکیل ھیأت امناء، بند (ب) ماده ٢٠ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمھوری اسلامی ایران و ماده ١ قانون احکام دائمی برنامه ھای توسعه کشور چنین اختیاری به ھیأت امناء اعطاء نشده است و تصویب اساسنامه سازمانھای دولتی به موجب ذیل اصل ٨۵ قانون اساسی جمھوری اسلامی ایران می بایست با تصویب مجلس شورای اسلامی یا با اجازه مجلس توسط دولت صورت پذیرد لذا مصوبه مورد شکایت، خارج از صلاحیت و مخالف قانون اساسی وضع شده و مستند به بند ١ ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.

رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی