رای شماره ٢۶٧٢ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: ابطال بند یک صفحه ٣ دفترچه راھنمای شرکت در آزمون استخدامی مورخ ١٣٩٨/٧/٢١ سازمان تأمین اجتماعی

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران

یک نسخـه از رأی ھیأت عمـومی دیـوان عـدالت اداری به شمـاره دادنـامـه ٩٨٠٩٩٧٠٩٠۵٨١١٢۶٧٢ مورخ ١٣٩٨/٩/١٢ با موضوع: «ابطال بند یک صفحه ٣ دفترچه راھنمای شرکت در آزمون استخدامی مورخ ١٣٩٨/٧/٢١ سازمان تأمین اجتماعی» جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.

مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین

تاریخ دادنامه: ١٣٩٨/٩/١٢ شماره دادنامه: ٢۶٧٢ شماره پرونده: ٣۶٢٠/٩٧

مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای سلیمان پاک نیت

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ١ صفحه ٣ دفترچه راھنمای شرکت در آزمون استخدامی مورخ ١٣٩٧/٧/٢١ سازمان تأمین اجتماعی

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ١ صفحه ٣ دفترچه راھنمای شرکت در آزمون استخدامی مورخ ١٣٩٧/٧/٢١ سازمان تأمین اجتماعی را خواستار شده و در جھت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

«احتراماً به استحضار می رساند اینجانب سلیمان پاک نیت داوطلب شرکت در رشته پرستاری (بیمارستان تأمین اجتماعی سنندج) از آزمون استخدامی مورخ ١٣٩٧/٧/٢٠ سازمان تأمین اجتماعی (مجری برگزاری سازمان سنجش می باشد) نسبت به بند اول صفحه ٣ دفترچه شرایط برگزاری آزمون، تقاضای رسیدگی و لغو آن ماده و احقاق حقوق اینجانب می باشم. دلایل اینجانب به شرح زیر می باشد:

١ـ سازمان تأمین اجتماعی یک سازمان ھمگانی و عمومی و برای تمامی آحاد جامعه می باشد و بیمارستانھای وابسته به این سازمان ھم از این قضیه مستثنی نبوده و خدمات درمانی را به بیمه شدگان سراسر کشور ارائه می دھند در حالی که در جغرافیای پھناور ایران عزیز اسلامی ما بیشتر از ۵٠٠ شھر و شھرستان وجود دارد اما تعداد بیمارستانھای سـازمان تأمین اجتمـاعی در کمتر از ٧٠ شھر وجـود دارند و در نظر گرفتن امتیـاز بومی و آن ھم ٢۵ درصد برای این تعداد محدود از شھرھا (که معلوم نیست بر چه اساسی این عدد به دست آمده است) اجحاف در حق حدود ۴٣٠ شھر دیگر و عدم برابری فرصتھا را نشان می دھد و نظر به اینکه در قانون اساسی به عنوان میثاق ملی ایرانیان و به خصوص در بند ٩ اصل سوم قانون اساسی دولت را موظف به رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای ھمه، در تمام زمینه ھای مادی و معنوی کرده است و ھمچنین در ماده ۴١ قانون مدیریت خدمات کشوری ورود بـه خـدمت و تعیین صـلاحیت استخـدامی افـرادی کـه داوطلب استخدام در دستگاه ھای اجرایی می باشند بر اساس مجوزھای صادره، تشکیلات مصوب و رعایت مراتب شایستگی و برابری فرصتھا انجام می شود. درخواست دارم که این بند از دفترچه حذف شود و مجدداً کارنامه ھا با نظارت دیوان عدالت اداری مورد بررسی قرار گیرند. (به استحضار می رسانم در آزمون استخدامی سال ١٣٩٣ تأمین اجتماعی ھم به دستور مدیرعامل وقت سازمان، امتیاز بومی گزینی در این سازمان لغو شده است).

٢ـ لازم به ذکر است که در آزمونھای قبلی استخدامی مراکز درمانی وزارت بھداشت نمره حدنصاب برای قبولی (در سال ١٣٩۵ تنھا ١٧ درصد و در سال ١٣٩۶ ھم ٢١ درصد) بوده است اما متأسفانه این بار برای بومی گزینی امتیاز بسیار بسیار بالای ٢۵ درصد لحاظ شده است و این بدان معناست که اگر فردی بومی تنھا در جلسه امتحانی شرکت کند و امتیاز صفر ھم به دست بیاورد با احتساب ٢۵ درصدی که به درصد او اضافه می شود نمره حدنصاب کسب خواھد کرد و قبول خواھد شد.

٣ـ با توجه به اینکه قبلاً ھم در شرایط مشابه و در رأی ھای کلاسه پرونده ١١٨۵/٩۶ و ٩۶۴/٩۶ و ٣٩۴/٩۶ و چاپ ابطال بومی گزینی در روزنامه ھای رسمی کشور در مورخ ١٣٩٧/٢/٢٧) رأی ١٢۶۵ (و ھمچنین طبق ماده ٩٢ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری (چنانچه مصوبه ای در ھیأت عمومی ابطال شود، رعایت مفاد رأی ھیأت عمومی در مصوبات بعدی، الزامی است. ھرگاه مراجع مربوط، مصوبه جدیدی مغایر رأی ھیأت عمومی تصویب کنند، رئیس دیوان موضوع را خارج از نوبت بدون رعایت مفاد ماده ٨٣ این قانون و فقط با دعوت نماینده مرجع تصویب کننده در ھیأت عمومی مطرح می نماید.) تقاضای رسیدگی خارج از نوبت برای احقاق حقوق اینجانب می باشم.

۴ـ نکته ای که برای اینجانب مبھم است که در بند اول صفحه سوم قید شده است که (این امتیاز بعد از کسب حدنصاب آزمون کتبی لحاظ خواھد شد) اما متأسفانه در کارنامه ای که سازمان سنجش به داوطلبان ارائه داده است حدنصابی ھم قید نشده است و این ابھام سلامت برگزاری آزمون را مورد شبھه قرار می دھد.

۵ ـ با توجه به اینکه ماھھا برای آزمون استخدامی تأمین اجتماعی زحمت کشیده و طبق کارنامه پیوستی اگر بند اول صفحه ٣ دفترچه لحاظ نشود امتیاز کسب شده اینجانب بیشتر از اکثریت قبول شدگان است لذا برای آن که خسارتی متوجه اینجانب نشود و بتوانم به استخدام این سازمان در بیایم استدعا دارم دستور موقت صادر فرمایید.»

متن مقرره مورد اعتراض به قرار زیر است:

«امتیازات و سھمیه ھای قانونی:

١ـ امتیاز بومی: این امتیاز پس از کسب حدنصاب آزمون کتبی به متقاضیان بومی حسب مورد (شھرستان/استان) به شرح ذیل لحاظ می گردد:

بومی شھرستان مورد تقاضا ٢۵ امتیاز

بومی استان مورد تقاضا ١۵ امتیاز»

در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر ریاست، روابط عمومی و امور بین الملل سازمان سنجش آموزش کشور به موجب لایحه شماره ٢٢٣ـ١٣٨٨/١/١٨ توضیح داده است که:

«احترامـاً، بازگشت بـه کلاسه پرونده شماره ٩٧٠٣۶٢٠ـ١٣٩٧/١٢/١۵ در خصوص شکایت آقای سلیمان پاک نیت بـه طرفیت این سازمان با عنوان «ابطال بند ١ صفحه ٣ دفترچه راھنمای شرکت در آزمون استخدامی تأمین اجتمـاعی در سـال ١٣٩٧ «به استحضار می رساند: با توجـه به برخورداری این سازمان از سخت افزارھا و نرم افزارھای برگزاری آزمونھای سراسری و ملی بر اساس مجوز ماده ٢٢ قانون وصول بخشی از درآمدھای دولت و مصرف آن در موارد معین برگزاری آزمون کتبی استخدامی تأمین اجتماعی با انعقاد قرارداد توسط سازمان سنجش آموزش کشور برگزار شده است. شرایط و ضوابط جذب و استخدام و نحوه ارائه امتیازات و سھمیه ھای استخدامی توسط دستگاه استخدام کننده (سازمان تأمین اجتماعی) تدوین و تحت عنوان دفترچه راھنمای ثبت نام جھت اطلاع متقاضیان آزمون منتشر می شود. موضوع خواسته و شکایت شاکی ابطال امتیاز بومی شھرستان و استان در آزمون استخدامی تأمین اجتماعی می باشد. این موضوع از حدود و اختیارات سازمان متبوع خارج و به لحاظ ذاتی از صلاحیت آن خارج است. سازمان تأمین اجتماعی دارای شخصیت حقوقی مستقل از سازمان سنجش آموزش کشور می باشد، لذا مستند به بند (پ) ماده ۵٣ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری صدور قرار رد شکایت مورد تقاضاست.»

مدیرکل دفتر امور حقوقی و دعاوی سازمان تأمین اجتماعی نیز به موجب لایحه شماره ٧١٠٠/٩٨/٢۶۵٧ـ١٣٩٨/۵/٩ توضیح داده است که:

«احتراماً عطف به اخطاریه صادره در پرونده کلاسه ٩٧٠٣۶٢٠ـ ١٣٩٧/١٢/١۵ در خصوص شکایت آقای سلیمان پاک نیت به خواسته ١ـ ابطال بند ١ در صفحه ٣ دفترچه راھنمای شرکت در آزمون استخدامی تأمین اجتماعی ١٣٩٧ در مورد ٢۵ امتیاز بومی شھرستان و ١۵ امتیاز بومی استان ٢ـ حدنصاب نمره قبولی در کارنامه داوطلبان لحاظ نشده است، مستدعی است مقرر فرمایید با عنایت به دفاعیات ذیل نسبت به رد شکایت مطروحه در ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری اقدام لازم مبذول نمایند.

الف ـ شرح شکایت و خواسته شاکی: شاکی در دادخواست تقدیمی اظھار داشته که داوطلب شرکت در رشته پرستاری (بیمارستان تأمین اجتماعی سنندج) از آزمون استخدامی مورخ ١٣٩٧/٧/٢٠ سازمان تأمین اجتماعی (مجری برگزاری سازمان سنجش می باشد) نسبت به بند اول صفحه ٣ دفترچه شرایط برگزاری آزمون، تقاضای رسیدگی و لغـو آن را دارد. در ایـن ارتباط لازم بـه ذکر است کـه بنا به دلایل ذیل استنباط شاکی از مورد مطروحه صحیح نمی باشد.

ب ـ دفاعیات ماھوی: ١ـ سازمان تأمین اجتماعی به موجب قانون فھرست نھادھا و مؤسسات عمومی غیردولتی مصوب ١٣٧٣، سازمان مؤسسه عمومی و غیردولتی است، کارمندان، مطابق ماده ١١٧ قانون مدیریت خدمات کشوری تابع مقررات عمومی دولت نبوده و دارای اساسنامه و آیین نامه استخدامی خاص خود می باشد. آیین نامه استخدامی سازمان ابتدائاً در اجرای بند (ج) ماده ٢ قانون استخدامی کشور مصوب ١٣۴۵ مورد تصویب کمیسیون استخدامی مجلس سنا در سال ١٣۴٨ قرار گرفته و در ماده ٣ اساسنامه سازمان تأمین اجتماعی مصوب ١٣۵٨ ھیأت وزیران پیش بینی شده که آیین نامه استخدامی سازمان با پیشنھاد ھیأت مدیره و تأیید شورای عالی سازمان و تصویب سازمان امور اداری و استخدامی تھیه و تنظیم گردد. آیین نامه استخدامی سازمان مجدداً مطابق جواز حاصله از ماده ١١٧ قانون مدیریت خدمات کشوری در سال ١٣٨۶ مورد بازنگری و تصویب مجدد معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی ریاست (سازمان برنامه ریزی کشور) قرار گرفته است.

٢ـ وفق ماده ١۴ آیین نامه استخدامی جدید سازمان مصوب ١٣٨۶/١٢/٢٨ مقرر گردیده، ورود به خدمت افراد در سازمان از طریق آزمون کتبی و مصاحبه یا گزینش و بر اساس اصل شایستگی صورت می گیرد، ضوابط و برگزاری آزمون و گزینش به تصویب ھیأت مدیره خواھد رسید.

تبصره ـ ورود به خدمت افراد در مشاغل یا مناطق خاص با تصویب ھیأت مدیره از طریق مصاحبه و گزینش صورت خواھد پذیرفت. با عنایت به مفاد ماده یاد شده سازمان تأمین اجتماعی به عنوان نھاد عمومی غیردولتی می تواند با تصویب ھیأت مدیره و با برگزاری آزمون استخدامی مبادرت به تأمین نیازھای خود وفق قانون و مقررات اقدام نماید.

٣ـ علیرغم مفاد رأی وحدت رویه شماره ۴٧۴ـ١٣٩۶/۵/١٧ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری و ماده ١١٧ قانون مدیریت خدمات کشوری که وفق آن تصریح گردیده، سازمان تأمین اجتماعی به عنوان نھاد عمومی غیردولتی از شمول این قانون مستثنی شده و آیین نامه استخدامی سازمان در خصوص موضوع حاکمیت دارد. در راستای شکایت مطروحه در خصوص تقاضای وی مبنی بر حذف امتیاز بومی ھمانند آزمون مورخ ١٣٩٣/٧/۴ لازم به ذکر است که در آزمون مزبور (١٣٩٣/٧/۴ (٢٠ امتیاز بومی شھر علاوه بر امتیازات بومی مندرج در آگھی مربوطه جھت متقاضیان مشمول به استناد بند ٨ یک ھزار و پانصد و چھل و دومین جلسه مورخ ١٣٩٣/٩/١٠ ھیأت مدیره لحاظ و بر اساس پیگیریھای سازمان بازرسی کل کشور، با استناد به بند یک ھزار و پانصد و شصت و ششمین جلسه مورخ ١٣٩٣/١٢/٩ ھیأت مدیره حذف شده است.

۴ـ از آنجا که دادنامه شماره ١۶٢٧ الی ١۶٢٩ـ١٣٩٧/٧/١٧ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری، آزمون استخدامی دانشگاه ھای علوم پزشکی وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی در خصوص امتیاز بومی را ابطال کـرده است و نیز دادنامـه شماره ١٩١٩ـ١٣٩٧/١٠/١١ ھیأت عمومی، خواسته مطروحه، بند الف امتیازات و سھمیهھای قانونی از دفترچه راھنمای ثبت نام چھارمین آزمون استخدامی متمرکز دستگاه ھای اجرایی در شھریور ماه ١٣٩۶ با عنوان امتیاز بومی بودن را خلاف قانون دانسته و آن را ابطال کرده است. ھر چند آراء صادره مربوط به آزمون استخدامی بخش دولتی است لیکن سازمان نیز در جھت رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای ھمه مبادرت به حذف امتیاز بومی در آزمونھای استخدامی آتی نموده و امتیاز مزبور لحاظ نخواھد شد.

۵ ـ شاکی متقاضی آزمون استخدامی مورخ ١٣٩٧/٧/٢٠ در عنوان شغلی کارشناسی پرستاری شھرستان سنندج بوده که پس از برگزاری آزمون کتبی و اعلام نتایج از سوی سازمان سنجش آموزش کشور با کسب امتیاز نھایی ٣٢/٨١ در رتبه ٢۵ عنوان شغلی مذکور قرار گرفته است.

۶ ـ مجوز بکارگیری نیرو در عنوان شغلی یاد شده با جنسیت مرد به تعداد ۵ مجوز بوده و حسب ضوابط متقاضیان به میزان دو برابر مجوزھای تخصصی با لحاظ اولویت امتیاز مکتسبه به آزمون مصاحبه راه یافته و نیروھای اصلی با انتخاب اصلح از سوی ھسته گزینش بکارگیری شده اند. بنابراین با عنایت به مراتب فوق و اینکه امتیاز بومی در آزمونھای استخدامی آتی سازمان حذف شده است و موجبی جھت رسیدگی وجود ندارد، لذا رد شکایت مطروحه در ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری مورد استدعاست.»

ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩٨/٩/١٢ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی ھیأت عمومی

با توجه به اینکه اولاً: مطابق ماده ١١٧ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ١٣٨۶ سازمان تأمین اجتماعی به عنوان نھاد عمومی غیردولتی از شمول مقررات این قانون مستثنی شده است و با اجازه حاصله از ماده ١ قانون تأمین اجتماعی مصوب سال ١٣۵۴ به موجب ماده ١٢ اساسنامه سازمان تأمین اجتماعی، آیین نامه استخدامی آن سازمان به تصویب رسیده است و به موجب ماده ١۴ آیین نامه مذکور مقرر شده ضوابط برگزاری آزمون استخدامی توسط ھیأت مدیره سازمان تعیین خواھد شد که ضوابط مذکور تعیین نشده است. ثانیاً: بومی گزینی و برتری نمره کتبی بومی ھای شھرستان بر استان مطابق آنچه در آگھی مزبور قید شده در آیین نامه استخدامی مذکور پیش بینی نشده است. ثالثاً: به موجب بند ٩ اصل ٣ قانون اساسی رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای ھمه در تمام زمینه ھای مادی و معنوی از جمله وظایفی است که دولت باید برای تحقق آن ھمه امکانات خود را به کار برد و اصل ٢٨ قانون اساسی نیز دولت را مکلف کرده برای ھمه افراد امکان اشتغال به کـار و شرایط مسـاوی برای احراز مشاغل ایجاد کند. با توجـه به مراتـب فوق، نظر به اینکه آگھی استخدامی مورد شکایت بدون تعیین ضوابط برگزاری آزمون، از سوی ھیأت مدیره سازمان تأمین اجتماعی تھیه و منتشر شده و بومی گزینی در آیین نامه استخدامی آن سازمان پیش بینی نشده است و با توجه به اینکه امتیاز بومی، استخدام و جذب نیرو را منحصر به یک شھرستان یا استان خواھد کرد و این محدودیتی برای سایر شھرھا و استانھا خواھد بود و بومی گزینی را به صورت مطلق و بدون تفکیک مناطق محروم مقرر کرده است و با عنایت به اینکه ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری پیشتر به موجب آرای متعدد، بومی گزینی به این شیوه در آگھی آزمونھای دستگاه ھای اجرایی از جمله شروط بومی گزینی آزمون سازمان تأمین اجتماعی مورخ ١٣٩٧/۴/١۵ را طی دادنامه شماره ٢٣٩٨ـ١٣٩٨/٨/١۴ ابطال کرده است، بنابراین مقرره مورد شکایت به علت خروج از حدود اختیار و مغایرت با قوانین یاد شده مستند به بند ١ ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.

رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی