رای شماره ٢٣۶٣ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری
با موضوع: ابطال نامه شماره ۵١٨/٣٨۴/د ـ ١٣٩٢/٩/٢٠ دبیر شورای آموزش پزشکی عمومی (وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی)
بسمه تعالی
جناب آقای اکبرپور
رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایرانیک نسخـه از رأی ھیأت عمـومی دیـوان عـدالت اداری به شمـاره دادنـامـه ٩٨٠٩٩٧٠٩٠۵٨١٢٣۶٣ مورخ ١۴/٨/١٣٩٨ با موضوع: «ابطال نامه شماره ٣٨۴/۵١٨/د ـ ٢٠/٩/١٣٩٢ دبیر شورای آموزش پزشکی عمومی (وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی) » جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.
مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین
تاریخ دادنامه: ١۴/٨/١٣٩٨ شماره دادنامه: ٢٣۶٣ شماره پرونده: ٩٧/١٠٣۶
مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای عباس افتخاری
موضوع شکایت و خواسته: ابطال نامه شماره ٣٨۴/۵١٨/د ـ٢٠/٩/١٣٩٢ دبیر شورای آموزش پزشکی عمومی (وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی)
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال نامه شماره ٣٨۴/۵١٨/د ـ ٢٠/٩/١٣٩٢ دبیر شورای آموزش پزشکی عمومی وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی را خواستار شده و به طور خلاصه توضیح داده است که: « ١ـ مطابق تبصره ١ ماده واحده قانون چگونگی تعیین وظایف و صلاحیت شاغلان حرفه ھای پزشکی و وابسته به آن، چنانچه سازمان نظام پزشکی ظرف مدت ۶ ماه از تصویب این قانون اقدام به تھیه آیین نامه ھای موضوع ماده واحده بالا ننماید، وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است پس از کسب نظر از سازمان نظام پزشکی اقدام به تھیه یا اصلاح آیین نامه ھای لازم کند. بنابراین با عنایت به قانون مذکور، آیین نامه ھای موجود در وزارت بھداشت می بایست به تأیید و امضای وزیر بھداشت رسیده باشد و دبیر شورای آموزش پزشکی فاقد صلاحیت قانونی جھت وضع و ابلاغ دستورالعمل معترض عنه می باشد.
٢ ـ مطابق آیین نامه ھای مربوط به اعمال غیر مجاز در مطب ھا مصوب ١٣۵۵ ،ھیأت مدیره سازمان نظام پزشکی مرکز، ٢٢ مورد را به عنوان اعمال غیر مجاز شناسایی کرده است و ارائه خدمات پوست و مو شامل الکترولیز و لیزر ، PRP ، IPL ، کاشت مو و تزریق ژل و بوتاکس و مزوتراپی و چربی از فھرست مندرج در آییننامھ موصوف خارج میباشد.
٣ـ مطابق ماده٧ دستورالعمل ضوابط بھداشتی و تسھیلات لازم در مطب بھ شماره ١٨٢٢١/٢/س ـ ١٢/٨/١٣٨۴ انجام اقدامات تشخیصی یا درمانی کھ طبق ضوابط و مقررات میبایست در مؤسسھ پزشکی مربوطھ انجام گیرد و انجام اعمال غیر مجاز مصرح در مصوبھ ۶/١٠/١٣۵۵ ھیأت مدیره نظام پزشکی در مطب ممنوع است کھ باز ھم شامل موارد ذکر شده پوستی نمیباشد.
۴ـ مطابق ماده ٣ دستورالعمل توانمندسازی علمی و حرفھای طب عمومی مصوب ١٣٩٢ شورای معاونین وزارت بھداشت، پزشک عمومی میتواند ھر اقدامی را کھ در آن مھارت و تبحر کافی دارد، برای بیماران و مراجعین انجام دھد و در صورتی کھ مرتکب کوتاھی یا قصور شود پاسخگو خواھدبود. ملاک مھارت و تبحر علاوه بر توانایی پزشک، سرفصلھا و حیطھ آموزشی است کھ در طول مدت تحصیل و یا متعاقب آن طی دورهھای تکمیلی معتبر قرار گرفتھ و گواھی آن را اخذ نموده باشد.
۵ ـ بر اساس نامه شماره ١۶٠۴١/د ـ ٢٨/٧/١٣٧٩ معاون درمان وقت وزارت بھداشت، پزشکان عمومی می توانند پس از اخذ گواھینامه کار با دستگاه ھای لیزر از سازنده یا نمایندگی معتبر آن و در صورت دارا بودن پروانه تأسیس مطب و با پذیرش مسئولیت عوارض احتمالی در درمان بیماران، از لیزر استفاده کند.
۶ ـ بر اساس نامھ ١٨٩٢/٣/ک ـ ١۵/٩/١٣٧٩ مدیرکل دفتر ارزشیابی ضوابط و استانداردھای درمانی وزارت بھداشت، پزشک دارای مجوز تأسیس مطب با گذراندن دوره آموزشی و اخذ گواھینامھ کار با دستگاهھای مذکور میتوانند اقدام بھ درمان کنند.
٧ـ بر اساس نامه شماره ١۶٧٧٨١/س ـ ٢۴/١٢/١٣٨٨ معاون وقت وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی استفاده از دستگاه الکتروکوتر توسط گروه ھای مختلف پزشکی بلامانع اعلام شده است.
٨ ـ بر اساس نامھ شماره ٢٠۶٩/٩۴/ف ـ ٢٧/٧/١٣٩۴ ،درج عنوان بیماریھای پوستی بھ عنوان یکی از سھ رشتھ انتخابی پزشکان عمومی پس از ذکر عنوان مندرج در پروانھ مطب مجاز است. لذا کار کردن در این رشتھ منعی برای پزشکان عمومی ندارد.
٩ـ بر اساس نامه ۶٧٩٨/ھـ ـ ۵/٢/١٣٨۶ سازمان نظام پزشکی که بر اساس ابلاغیه شماره ١٨٢٢١/٢/س ـ ١٢/٨/١٣٨۴ وزات بھداشت تنظیم گردیده و با عنایت به ماده ٣٣ از فصل چھارم آن دستورالعمل، استفاده از لیزر، کرایو، الکترولیز، ھیدرودرمی، چراغ مادون قرمز، UV ، با رعایت موازین علمی توسط پزشکان در مطب قابل استفاده
و بھرهبرداری است.
١٠ـ بر اساس نامھ شماره ١٩۶/٩۶ ـ ٢٨/١/١٣٩۶ در خصوص استعلام شعبھ ١١٣ دادگاه کیفری ٢ شھرستان کرج در مورد صلاحیت پزشک عمومی در خصوص تزریق ژل، بوتاکس و لیزر بھ صراحت عنوان شده است کھ منع قانونی در این خصوص وجود ندارد.
١١ـ مصوبه مورد شکایت مغایر اصول ٣ ،٢٢ ،٢٨ و ۴۶ قانون اساسی جمھوری اسلامی ایران بوده و سبب ایجاد انحصار و تبعیض ناروا گردیده است .» متن مقرره مورد اعتراض بھ شرح زیر است:
«جناب آقای دکتر رضوی
مدیرکل محترم دفتر نظارت و اعتباربخشی امور درمان
با سلام و احترام
عطف بھ نامھ شماره١١٠٣۵/۴٠٢د ـ۴/٩/١٣٩٢ در ارتباط با استفاده از دستگاهھای وان حرفھای الکترولیز و لیزر در مطب و ارائھ برخی خدمات سلامت پوست توسط پزشکان عمومی (موضوع نامھ شماره ١٠١۵۶/۴/د/ص ـ ٢٨/٨/١٣٩٢ معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بھداشتی درمانی مازندران) بدین وسیلھ بر اساس اصول و ضوابط قانونی و علمی کارشناسی شده اعلام میدارد کھ استفاده از دستگاهھای وان حرفھای الکترولیز و لیزر و نیز ارائھ خدمات پوست در زمینھ وان حرفھای الکترولیز و لیزر، IPL ، PRP ، کاشت مو و تزریق ژل، بوتاکس، مزوتراپی و چربی از اھداف و محتوای آموزشی و توانمندی ھای مورد انتظار از دانش آموختگان دوره پزشکی عمومی در جمھوری اسلامی نیست لذا به طور کلی با عنایت به کوریکولوم آموزشی مصوب دوره دکترای پزشکی عمومی ارائه این گونه خدمات توسط دانش آموختگان دوره دکترای پزشکی عمومی مجاز نیست. در مورد سایر جوانب موضوع که قبلاً استعلام گردیده طی مکاتبات پیوست اعلام نظر کارشناسی گردیده است. ـ دبیر شورای آموزش پزشکان عمومی» در پاسخ بھ شکایت مذکور، سرپرست دفتر امور حقوقی وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی (معاونت حقوقی و امور مجلس) بھ موجب لایحھ شماره ١٩۵٧/١٠٧ ـ ١/١١/١٣٩٧ توضیح داده است کھ خلاصھ آن بھ شرح زیر است:
« ١ـ نامه مورد اعتراض، دستورالعمل نبوده و صرفاً مکاتبه ای عادی و در پاسخ به استعلام دفتر نظارت و اعتباربخشی امور درمان صادر شده است. بر این اساس با توجه به این که صادر کننده نامه رأساً نسبت به وضع قاعده ای اقدام نکرده و صرفاً وضع موجود در برنامه ھای آموزشی را اعلام کرده است، نامه مورد اعتراض قابلیت طرح در ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری را ندارد و بر این اساس رد شکایت مطروحه مورد استدعاست.
٢ـ موضوع ممنوعیت استفاده پزشکان عمومی از لیزر، سابقاً پرونده کلاسه ٩۵/٣۶٨ با خواسته ابطال تصمیم شماره ۴٢٣/٩٢ ـ ٣/١٠/١٣٩٢ دبیر ھیأت ممتحنه رشته بیماری ھای پوست و تصمیم شماره ١۴۶١١/۴٠٢ ـ ٢٨/٧/١٣٩٣ مدیر کل دفتر نظارت و اعتباربخشی امور درمان وزارت بھداشت و مواد ٣٢ و ٣٣ دستورالعمل ضوابط بھداشتی و تسھیلات لازم در مطب به شماره ١٨٢٢١/٢/س ـ ١٢/٨/١٣٨۴ مرکز برنامه ریزی و ھماھنگی در امور درمان و درخواست لغو اثر از تصمیم شماره ۴٢٣/٩٢ ـ ٣/١٠/١٣٩٧ دبیر ھیأت ممتحنه رشته بیماری ھای پوست ناظر بر این که پزشکان عمومی نمی توانند لیزر درمانی انجام دھند ، مغایر با قانون و قابل ابطال تشخیص نشد.
٣ـ مطابق بند ١ ماده ١ قانون تشکیلات و وظایف وزارت بھداشت، یکی از وظایف وزارت بھداشت، تدوین و ارائھ سیاستھا، تعیین خطمشیھا و برنامھریزی برای فعالیتھای مربوط بھ تربیت انسانی گروه پزشکی و … میباشد. ھمچنین برابر بند ١۴ ھمان ماده، صدور پروانھ اشتغال صاحبان حرف پزشکی و وابستھ پزشکی نیز از وظایف این وزارتخانھ است.
۴ـ مطابق نامھ شماره ۴٢٢/۵١٨/د ـ ٧/۶/١٣٩۵ دبیرخانھ شورای آموزش پزشکی عمومی بر اساس سند توانمندیھای دانشآموختگان دوره پزشکی عمومی مصوب شصت و دومین نشست شورای عالی برنامھریزی علوم پزشکی مورخ ٢٠/١٠/١٣٩۴ ،لیزر درمانی از توانمندیھای مصوب دانشآموختگان دوره دکترای پزشکی عمومی در کشور نبوده و پزشکان عمومی بھ لحاظ توانمندیھای مورد انتظار و اھداف و محتوای آموزشی مصوب دوره در امر لیزر درمانی در مطب دارای وجاھت لازم نمیباشند و نامھ مذکور، موخر بر ماده ٣ دستورالعمل توانمندسازی علمی و حرفھای طب عمومی ابلاغی مورخ ٢١/۵/١٣٩٢ وزیر وقت بھداشت مبنی بر اجازه بھ پزشکان عمومی جھت انجام ھر اقدامی کھ در آن مھارت و تبحر کافی دارند میباشند. ھمچنین مطابق مقرره اخیرالذکر، ملاک مھارت و تبحر، سرفصلھا و حیطھ آموزشی است کھ در طول مدت تحصیل یا متعاقب آن طی دورهھای تکمیلی فرا گرفتھاند و گواھی آن را اخذ کردهاند.
۵ ـ مطابق مفاد ماده ٣١ آیین نامه اجرایی ماده ٨ قانون تشکیل وزارت بھداشت، استفاده کنندگان از دستگاه ھای تخصصی، علاوه بر داشتن مدرک تخصصی، لازم است حداقل دوره آموزشی لازم که به تأیید کمیته تخصصی مربوطه در وزارت بھداشت برسد، در یکی از مراکز علمی و دانشگاھی داخل یا خارج از کشور را طی کنند.
۶ ـ دستورالعمل ضوابط بھداشتی و تسھیلات لازم در مطب مصوب ١٣٨۴ ،صرفاً حاوی موادی در خصوص شرایط مطب پزشکان است و اینکه حدود صلاحیت ھر پزشک به چه میزان باشد در آن اعلام نشده است علاوه بر این، مطابق ماده ٣٣ دستورالعمل مذکور، روش ھا و وسایل تشخیصی درمانی نظیر دستگاه ھای EK ۶ و … با رعایت مقررات و ضوابطی کھ از طرف وزارت بھداشت تدوین شده، در مطب قابل استفاده و بھرهبرداری است و مطابق تبصره ماده ٣٣ مقرره صدرالذکر، در خصوص دستگاهھای قابل استفاده در مطب نیاز بھ تبحر خاصی و یا گذراندن دوره آموزشی خاصی است.» ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١۴/٨/١٣٩٨ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی ھیأت عمومی
مطابق نص قانون ماده واحده قانون چگونگی تعیین وظایف و صلاحیت شاغلان حرفه ھای پزشکی و وابسته به آن مصوب سال ١٣٧۶ که تعیین حدود صلاحیت ھای حرفه ای شاغلین حرف پزشکی را به تدوین آیین نامه ای با مشارکت سازمان نظام پزشکی و وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی موکول شده است. نظر به اینکه نامه مورد شکایت بدون رعایت تشریفات قانونی موصوف تدوین و ابلاغ شده و تصویب آن از حدود اختیارات مقام صادر کننده نامه مورد اعتراض خارج است، بنابراین مستند به بند ١ ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.
رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی