رای شماره ٢٣٩٨ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: ابطال قسمتی از مجوز دفترچه راھنمای آزمون استخدامی محلی سال ١٣٩٧ سازمان تأمین اجتماعی

١٣٩٨/٩/٣ ٩٧٠٢٨٩٠شماره

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران یک نسخـه از رأی ھیأت عمـومی دیـوان عـدالت اداری به شمـاره دادنـامـه ٩٨٠٩٩٧٠٩٠۵٨١٢٣٩٨ مورخ ١۴/٨/١٣٩٨ با موضوع: «ابطال قسمتی از مجوز دفترچه راھنمای آزمون استخدامی محلی سال ١٣٩٧ سازمان تأمین اجتماعی » جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.

مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین

تاریخ دادنامه: ١۴/٨/١٣٩٨ شماره دادنامه: ٢٣٩٨ شماره پرونده: ٩٧/٢٨٩٠

مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای امیرحسین قائم پناه

موضوع شکایت و خواسته: ابطال قسمتی از مجوز دفترچه راھنمای آزمون استخدامی محلی سال ١٣٩٧ سازمان تأمین اجتماعی

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال قسمتی از مجوز دفترچه راھنمای آزمون استخدامی محلی سال ١٣٩٧ سازمان تأمین اجتماعی را خواستار شده و در جھت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

«سلام علیکم

احتراماً به استحضار می رساند اینجانب در آزمون برگزاری توسط سازمان تأمین اجتماعی تازه تاسیس شھر بانه به تاریخ ١۵/۴/١٣٩٧ شرکت نمودم و با اختلاف زیاد از سایر داوطلبین نفر اول بخش متصدی خدمات دارویی شدم (نمره ٨٢ از ١٠٠ (در دفترچه منتشره شده در موضوع شرایط و ویژگی ھای داوطلبین در بند ٧ صفحه ۴ تبصره ھای مربوط در خصوص بومی بودن قید شده است که سھمیه استخدامی صددرصد به داوطلبین بومی شھرستان تعلق دارد و در صورت نرسیدن نمره داوطلبین بومی شھرستان به حد نصاب آزمون از داوطلبین بومی استان جذب نیرو صورت خواھد گرفت (حد نصاب نمره آزمون ٢۵ از ١٠٠ بوده که نمره پایینی است و ھر داوطلبی به راحتی به آن دست خواھد یافت). داوطلب بومی شھرستان علاوه بر اولویت ذکر شده در صفحه اول دادخواست حاضر از ٢۵ امتیاز سھمیه بومی استفاده کرده است در حالی که سازمان تأمین اجتماعی یک نھاد عمومی و ملی است و اعمال تبعیض در استخدام و جذب نیروی انسانی و محدود و منحصر نمودن آن به اقشار و افراد خاص یک شھر فاقد توجیه قانونی است و این امر برخلاف اصل ٣ قانون اساسی در خصوص منع از تبعیض می باشد، که بدین وسیله خواستار نقض و ابطال این تذکر و  تقاضای صدور دستور موقت مبنی بر عدم اجرای این تبصره ھای مربوطه از شرایط داوطلبین می باشم و بدوا  تذکر و تبصره ھای مربوطه از شرایط در خصوص صد در صد بودن سھمیه بومی را تا تعیین تکلیف نھایی از سوی دیوان عدالت اداری را دارم. متن قسمتھای مورد اعتراض به صورت ذیل است: به دلیل نگھداشت نیروی انسانی و با لحاظ بومی گرایی متقاضیانی که طبق این آگھی بومی تلقی نمی گردند مجاز به ثبت نام نمی باشند. ضمناً اولویت تکمیل ظرفیت با متقاضیان بومی شھرستان بر اساس اولویت نمره مکتسبه بوده و در صورت عدم تکمیل ظرفیت از متقاضیان بومی استان جھت انجام سایر مراحل استخدامی دعوت به عمل خواھد آمد. لذا با توجه به رأی وحدت رویه شماره ھـ/٩٢/٣۵٣ ـ ۶/١/١٣٩٧ تقاضای ابطال قسمتی از مجوز آزمون مورخ ١۵/۴/١٣٩٧ سازمان تأمین اجتماعی تازه تاسیس بانه را دارم.» متن مقرره مورد اعتراض بھ قرار زیر است: …… »

٧ـ به دلیل نگھداشت نیروی انسانی و با لحاظ اصل بومی گرایی متقاضیانی که طبق این آگھی بومی تلقی نمی گردند مجاز به ثبت نام نمی باشند. ضمناً اولویت تکمیل ظرفیت با متقاضیان بومی شھرستان بر اساس اولویت امتیاز مکتسبه بوده و در صورت عدم تکمیل ظرفیت از متقاضیان بومی استان جھت انجام سایر مراحل استخدامی دعوت به عمل خواھد آمد.»  در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر امور حقوقی و دعاوی سازمان تأمین اجتماعی به موجب لایحه شماره ١٣٨٧/٩٨/٧١٠٠ ـ ١٢/٣/١٣٩٨ توضیح داده است که:

«سلام علیکم

احتراماً بازگشت به اخطاریه صادره در تاریخ ۴/١٠/١٣٩٧ در پرونده کلاسه ٩٧٠٢٨٩٠ موضوع دادخواست آقای امیرحسین قائم پناه مبنی بر ابطال قسمتی از مجوز استخدامی این سازمان، نظر به اینکه بنا به دلایل مشروحه ذیل دادخواست مطروحه بلاوجه و فاقد دلیل و مستند قانونی می باشد لذا صدور رأی بر رد دادخواست مطروحه مورد استدعاست. شرح ایرادات شکلی: ١ـ با توجه به اینکه شاکی در آزمون استخدامی این سازمان شرکت کرده است و به دلیل اینکه در آزمون موفقیت حاصل نکرده است اقدام به طرح دعوا مبنی بر ابطال قسمتی از مجوز استخدام را مطرح کرده است بنابراین در واقع شکایت نامبرده اعتراض به نتیجه آزمون و شکایت موردی است که رسیدگی به آن در صلاحیت شعب دیوان عدالت اداری قرار دارد.

٢ـ شاکی در قسمت خواستھ ابطال قسمتی از مجوز استخدامی آزمون را خواستھ ولی دفترچھ آزمون را ضم دادخواست خود کرده است ولی در متن دادخواست بھ بخشی از متن دفترچھ آزمون اشاره و تقاضای حذف آن را خواستھ است. بنابراین خواستھ وی دارای ابھام است و مشخص نیست بالاخره متقاضی ابطال دفترچھ آزمون یا مجوز آن میباشد. بھ این سبب با استناد بھ ماده ٨٠ قانون تشکیلات و ایین دادرسی دیوان عدالت اداری رد دادخواست مورد استدعاست.

٣ـ مضاف بر آن شاکی در انتھای دادخواست با استناد به رأی وحدت رویه شماره ھـ/٩٢/٣۵٣ ـ ۶/١/١٣٩٧ تقاضای ابطال قسمتی از مجوز آزمون مورخ ١۵/۴/١٣٩٧ سازمان تازه تاسیس بانه را نموده است در صورتی که بر خلاف ماده ٨٠ قانون فوق الذکر تصویر رأی را ضمیمه دادخواست نکرده است، ضمن اینکه چنین رأیی در میان آراء صادره از ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به چشم نمی خورد. ھر چند ایرادات وارده به تنھایی برای رد دادخواست مطروحه کفایت می نماید با وجود این در ماھیت دعوا نیز وارد شده و دلایل ذیل را در دفاع از اقدام این سازمان در خصوص موضوع اعلام می دارد. مشروح دفاعیات ماھوی: ١ـ نوع وظایف سازمان تأمین اجتماعی و صلاحیتھای خاصی که دارد، اقتضائات اداری و اجرایی مجزا از بخش دولتی دارد که ایجاب می نماید از نظر استخدامی و اداری از ضوابط خاصی مجزا از ضوابط حاکم بر بخش دولتی تبعیت نماید. با توجه به استقلال حقوقی و شخصیت مستقلی که قانون برای سازمان تأمین اجتماعی قائل شده است و با اجازه حاصله از ماده اول قانون تأمین اجتماعی و ماده ١٢ اساسنامه سازمان تأمین اجتماعی، آیین نامه استخدامی این سازمان به تصویب رسیده است که به موجب ماده ١۴ آن مقرر شده که ضوابط برگزاری آزمون استخدامی را ھیأت مدیره سازمان تعیین نماید. مضاف بر اینکه تبصره این ماده حتی پیش بینی کرده است که در مناطق یا مشاغل خاص بدون برگزاری و از طریق
مصاحبه و گزینش نیرو به کار گرفته شود.

٢ـ ھمان گونه که در ابتدای متنی که شاکی تقاضای ابطال آن را مطرح کرده آمده است ھدف از در نظر گرفتن اولویت برای داطلبان بومی نگھداشت نیروی انسانی و به این دلیل بوده است که نیروھای غیر بومی در محل نمی مانند و معمولاً پس از گذشت مدت تقاضای انتقال ارائه یا حتی ترک خدمت می نمایند. ضمن اینکه ھمان گونه که خود شاکی نیز اذعان داشته آزمون مورد بحث برای استخدام در سازمان تازه تاسیس تأمین اجتماعی بانه بوده است از این رو واقعاً شرایط تازه تاسیس بودن سازمان در محل اقتضاء می کرده است که برای داوطلبان بومی اولویت قائل شود.

٣ـ استخدام نیرو برای کار در سطوح محلی به خصوص در سطوح محلی مانند شھرستانھا از میان داوطلبان محلی که در موارد نادر تا ھنگام اتمام خدمت و نیل به بازنشستگی در ھمان محل باقی می مانند به تشکیل سرمایه انسانی در بخشھای عمومی منجر می شود، مضاف بر اینکه موجبات تسریع در امر ارائه خدمات و بھبود کیفیت آن را فراھم می سازد از این رو ھزینه کمتری نیز به سازمان تحمیل می نماید که مھمترین مبنع آن حق بیمه ھایی است که از بیمه شدگان دریافت می دارد. در صورتی که نیروی کار غیر  محلی ضمن اینکه استقرار وی در محل مدتی به طول می انجامد، پس از مدتی نیز تقاضای انتقال را مطرح یا حتی ترک خدمت می نماید در نتیجه ھزینه زیادی را به خود سازمان و حتی مردم محل تحمیل می نماید.

۴ـ با توجھ بھ اینکھ در بند ٧ دفترچھ آزمون مورد بحث آمده است کھ بھ دلیل نگھداشت نیروی انسانی داوطلبانی کھ طبق این آگھی بومی تلقی نمیگردند مجاز بھ ثبتنام نمیباشند با وجود این شاکی با علم و آگاھی کامل از این موضوع اقدام بھ ثبتنام در آزمون کرده است و با التفات بھ اینکھ مطابق با بند ۴ از قسمت تذکرات آگھی مذکور اشاره شده کھ مسئولیت ناشی از عدم رعایت دقیق ضوابط و شرایط اعلام شده در متن آگھی با داوطلب میباشد، از این بابت نیز دعوای مطروحھ قابلیت استماع ندارد. موضوعی کھ دادنامھ شماره ۴٧۴ ـ ١٧/۵/١٣٩۶ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری کھ در مقام رفع تعارض آراء شعب دیوان اصدار یافتھ نیز بر آن صحھ گذارده است ضمن اینکھ بر این اساس آگھی استخدامی این سازمان را کھ مطابق با آییننامھ استخدامی سازمان تھیھ و تنظیم شده است مورد تأیید قرار میدھد. بنابراین با توجھ بھ شرح معروضھ و دلایل عنوان شده از جملھ ابھام در دادخواست و خواستھ
مطروحھ ھمچنین انطباق اقدامات این سازمان با اختیارات واگذار شده موضوع ماده ١ قانون تأمین اجتماعی، ماده ١٢ اساسنامھ و آییننامھ استخدامی سازمان کھ بھ موجب دادنامھ شماره ۴٧۴ ھیأت عمومی دیوان نیز تأیید شده است دلیلی بر ابطال دفترچھ برگزاری آزمون استخدامی مورخ ١۵/۴/١٣٩٧ این سازمان وجود ندارد. لذا رد دادخواست و شکایت مورد استدعاست.» ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١۴/٨/١٣٩٨ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی ھیأت عمومی

: مطابق ماده ١١٧ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ١٣٨۶ سازمان تأمین اجتماعی به عنوان اولاً نھاد عمومی غیر دولتی از شمول مقررات این قانون مستثنی شده است و با اجازه حاصله از ماده ١ قانون تأمین اجتماعی مصوب سال ١٣۵۴ و به موجب ماده ١٢ اساسنامه سازمان تأمین اجتماعی، آیین نامه استخدامی آن سازمان به تصویب رسیده است و به موجب ماده ١۴ آیین نامه مذکور مقرر شده ضوابط برگزاری آزمون استخدامی توسط ھیأت مدیره سازمان تعیین خواھد شد که ضوابط مذکور تعیین نشده است. : بومی گزینی و برتری نمره کتبی بومی ھای شھرستان بر استان، مطابق آنچه در آگھی مزبور قید شده ثانیاً : به موجب بند ٩ اصل ٣ قانون اساسی، رفع در آیین نامه استخدامی مذکور پیش بینی نشده است و ثالثاً تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای ھمه در تمام زمینه ھای مادی و معنوی از جمله وظایفی است که دولت باید برای تحقق آن ھمه امکانات خود را به کار برد و اصل ٢٨ قانون اساسی نیز دولت را مکلف کرده برای ھمه افراد امکان اشتغال به کار و شرایط مساوی را برای احراز مشاغل ایجاد کند. با توجه به مراتب فوق، نظر به اینکه آگھی استخدامی مورد شکایت بدون تعیین ضوابط برگزاری آزمون از سوی ھیأت مدیره سازمان تأمین اجتماعی تھیه و منتشر شده و بومی گزینی در آیین نامه استخدامی آن سازمان پیش بینی نشده است و با توجه به اینکه امتیاز بومی استخدام و جذب نیرو را منحصر به یک شھرستان یا استان خواھد کرد و این محدودیتی برای سایر شھرھا و استانھا خواھد بود و بومی گزینی را به صورت مطلق و بدون تفکیک  مناطق محروم مقرر کرده است و با عنایت به اینکه ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری پیشتر به موجب آرای متعدد بومی گزینی را در آگھی آزمونھای دستگاه ھای اجرایی ابطال کرده است، بنابراین تصویب مقرره مورد شکایت به علت خارج بودن از حدود اختیارات سازمان تأمین اجتماعی و مغایرت با قوانین یاد شده مستند به بند ١ ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.
رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی