رای شماره ١٩٧۶ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری
با موضوع: ابطال ماده ٣٠ و بندھای آن از مصوبھ شورای اسلامی شھر فاضل ّ آباد در خصوص وضع عوارض برای تابلوھای معرف
١٣٩٧/١١/٢٩ ٩۶٠١۴٠٩ شماره
بسمه تعالی
جناب آقای اکبرپور رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران
با سلام
یک نسخه از رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ٩٧٠٩٩٧٠٩٠۵٨١١٩٧۶ مورخ ٢/١١/١٣٩٧ با موضوع: «ابطال ماده ٣٠ و بندھای آن از مصوبه شورای اسلامی شھر فاضل آباد در خصوص وضع عوارض برای تابلوھای معرّف» جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.
مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین
تاریخ دادنامه: ٢/١١/١٣٩٧ شماره دادنامه: ١٩٧۶ شماره پرونده: ٩۶/١۴٠٩
مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای غلامرضا بارانی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال ماده ٣٠ و بندھای ١ ،٢ ،٣ ،۴ ،۵ ،۶ ،٧ و تبصره ھای آن از تعرفه عوارض و بھای خدمات شھری در سال ١٣٩۶ مصوب شورای اسلامی شھر فاضل آباد گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی، ابطال ماده ٣٠ و بندھای ١ ،٢ ،٣ ،۴ ،۵ ،۶ ،٧ و تبصره ھای آن از تعرفه عوارض و بھای خدمات شھری در سال ١٣٩۶ مصوب شورای اسلامی شھر فاضل آباد را خواستار شده و در جھت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
«شرح شکایت:
با سلام و احترام؛
اینجانب غلامرضا بارانی به استحضار می رساند در ماده ٣٠ تعرفه عوارض و بھای خدمات شھری سال ١٣٩۶ به شھرداری فاضل آباد اجازه داده است که بابت نصب انواع تابلوھای محل ثابت محل ھای کسب، پیشه و تجارت و… در کلیه نقاط شھر فاضل آباد مبالغی را تحت عنوان عوارض به اجبار از شھروندان وصول کند. که کپی فیش آن به پیوست بابت عوارض نصب تابلو اینجانب به مدت ۵ ماه از تاریخ ١/٨/١٣٩۶ الی ٢٩/١٢/١٣٩۶ به مبلغ ٠٩٠/٧٠٠/٢ ریال می باشد، تقدیم حضـور می گردد. نظر بـه اینکه اخذ مبالغ یادشده تحت عنوان عوارض خلاف قانون و خارج از اختیارات قانونی شورای اسلامی فاضل آباد بوده و اینکه اصولاً شھرداری خدمتی را ارائه نداده است تا بر دریافت آن محق باشد؛ لذا اخذ بھای خدمات از نصب کنندگان انواع تابلو مغابر قانون و تقاضای ابطال ماده ٣٠ و بندھا و تبصره ھای تعرفه آیین نامه مقررات تعرفه عوارض و بھای خدمات شھری سال ١٣٩۶ و بعد از آن شھرداری فاضل آباد را استدعامندم.» متن تعرفه ھای مورد اعتراض به قرار زیر است:
«ماده ٣٠ :عوارض نصب تابلو با عنایت به تبصره ۶ ماده ٩۶ قانون شھرداریھا که اراضی معابر، کوچه، میادین و پارکھای عمومی به عنوان ملک عمومی و در مالکیت شھرداری است و با استفاده از اختیارات حاصله از ماده ٩٢ قانون شھرداریھا، لایحه مقررات اخذ بھاء خدمات و ھزینه خسارات از نصب کنندگان انواع تابلو و تبلیغات (عوارض نصب کنندگان تابلوھای تبلیغاتی در معابر عمومی) به شرح ذیل تنظیم گردیده است:
١ (نوع تابلوی معمولی (بنر، فلزی یا چوبی) (اختصاصی)
٢ (نوع تابلوی معمولی (بنر، فلزی یا چوبی) (تبلیغاتی)
٣ (نوع تابلوی نئون پلاستیکی (اختصاصی)
۴ (نوع تابلوی نئون پلاستیک (تبلیغاتی)
۵ (انواع دیگر (کامپیوتری، دیجیتالی و چاپی) (اختصاصی)
۶ (نوع دیگر (کامپیوتری، دیجیتالی و چاپی) (تبلیغاتی)
٧ (شھرداری اجازه دارد بابت نصب تابلوھای واحدھای کسبی در کلّیه نقاط شھر که رعایت ابعاد مندرج در آیین نامه مصوب شورای اسلامی شھر را نمی نمایند، در صورت موافقت شھرداری به ابقاء تابلوھای مذکور مبالغی به شرح ذیل را برای یک بار وصول نماید.
١ـ ٧ (مغایرت مساحت تا ٢ مترمربع مشمول ۵٠ درصد عوارض مندرج در جداول فوق بر مبنای یک سال.
٢ـ ٧ (مغایرت مساحت بیش از ٢ مترمربع مشمول ١٠٠ درصد عوارض مندرج در جداول فوق بر مبنای یک سال
تبصره١ :کلّیه اشخاص حقیقی و حقوقی که مایلند برای زیباسازی شھر بر روی دیوارھا طرحی را اجراء نمایند (نقاشی) پس از تأیید طرح توسط واحد زیباسازی، رایگان مجوز صادر می گردد.» در پی اخطار رفع نقصی که از طرف دفتر ھیأت عمومی برای شاکی ارسال شده بود، وی به موجب لایحه ای که به شماره ١۴٠٩ـ٩۶ـ١ مورخ ۵/١٢/١٣٩۶ ثبت دفتر اداره کل امور ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری شده توضیح داده است که:
«در خصوص اینکه مصوبه یاد شده مغایر با کدام قانون است به عرض می رسانم:
١ (این مصوبه مغایر صریح با تصویب قانون اصلاح برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرھنگی جمھوری اسلامی ایران از ابتدای سال ١٣٨٢ برقراری و دریافت ھرگونه وجوه از جمله عوارض و مالیات اعم از ملی و محلی و…. به موجب قانون موسوم به طرح تجمیع عوارض صورت می پذیرد و کلیه قوانین و مقررات ناظر به برقراری اختیار و یا اجازه برقراری و دریافت وجوه به استناد مواد مندرج در قسمت اخیر ماده مزبور از ابتدای سال ١٣٨٢ لغو شده است نظر به عموم و اطلاق قانون یادشده و حکومت آن بر قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شورای اسلامی کشور مصوب ١٣٧۵ و نسخ قسمت ھایی از قانون اخیرالذکر، در نتیجه اختیارات شورای اسلامی صرفاً به تبصره ١ ماده ۵ قانون اصلاح موادی از قانون برنامه سوم محدود می شود و وضع ھر گونه عوارض توسط شورای اسلامی سراسر کشور خارج از محدوده تبصره ١ ماده ۵ مذکور به استناد رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره ٣۶١ـ ٩/٩/١٣٨٢ خلاف قانون و خلاف اختیارات شورا است که این موضوع شامل ماده ٣٠ مصوبه شورای اسلامی شھر فاضل آباد نیز ھست.
٢ (آیین نامه مذکور به استناد بند ٢۶ ماده ٧١ قانون شوراھا مصوب ١٣٧۵ تصویب شده که قانون مزبور اشعار دارد شورای شھر می تواند نرخ خدمات ارائه شده توسط شھرداری را تصویب نماید در حالی که اصولاً تابلوھای نصب شده بر سردرب اماکن تجاری و اداری و بانک ھا و دفاتر پزشکان و وکلا و… مبین معرفی محل استقرار و نوع فعالت اماکن مذکور در محدوده قانون شھر می باشند و الزاماً متضمن تبلیغاتی در زمینه ارائه خدمات مربوطه نمی باشند لذا شھرداری در این خصوص ارائه کننده خدماتی به شھروندان نمی باشد تا مجاز به دریافت بھای آن خدمت در اجرای مصوبه شورای شھر فاضل آباد باشد.
٣ (قانون اساسی دریافت ھرگونه وجه از اشخاص را منوط به تدوین قانون و مقررات خاص در این زمینه می داند و نظر به این که وضع قاعده آمره مشعر بر الزام اشخاص به پرداخت ھرگونه وجه با اختصاص به قوه مقننه و یا ماذون از قبل قانونگذار دارد. لذا محرز می شود که آیین نامه مورد بحث در یک اقدام تقنینی که در صلاحیت خاص مجلس نمایندگان منتخب مردم است به وضع قانون و گام نھادن در فراتر از حدود اختیار مقام واضع مبادرت کرده است. در حالی که این مصوبه توجیه قانونی و حقوقی ندارد.
۴ (با توجه به مراتب یاد شده، نظر به این که ماده ٣٠ مصوبه شورای شھر فاضل آباد به استناد اصول ٢٢ و ٣٧ و ۴۴ و ۵١ قانون اساسی و رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره ۴٠٧ ،۴٠۶ ـ ٣/۶/١٣٨٧ در مورد ابطال مصوبه شورای شھر تھران، خلاف قانون، خارج از اختیارات قانونی شورای شھر فاضل آباد به تصویب رسیده است. در اجرای قسمت دوم اصل ١٧٠ قانون اساسی و ماده ١ و بند ١ ماده ١٩ قسمت اخیر ماده ٢٠ و ماده ۴٢ قانون دیوان عدالت اداری مصوب ١٣٨۵ ،تقاضای ابطال ماده ٣٠ و بندھای ١ـ ٢ـ ٣ـ ۴ـ ۵ ـ ۶ ـ ٧ و تبصره ھای مربوط به مصوبه را از تاریخ اجرا استدعا دارم. ضمناً چون با جمع آوری تابلوھا خسارات مادی و معنوی جبران ناپذیری وارد می شود بدواً درخواست صدور دستور موقت مبنی بر توقف عملیات اجرایی جمع آوری تابلوھا تا رسیدگی و صدور حکم نھایی می نمایم.» در پاسخ به شکایت مذکور، رییس شورای اسلامی شھر فاضل آباد به موجب لایحه شماره ٨١/٩٧ـ ١۶/٢/١٣٩٧ توضیح داده است که:
«مدیر محترم دفتر ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری
با سلام و تحیات الھی
احتراماً در پاسخ به دادخواست آقای غلامرضا بارانی به طرفیت شورای اسلامی شھر فاضل آباد به شماره کلاسه ٩۶/١۴٠٩ با شماره پرونده ٩۶٠٩٩٨٠٩٠۵٨٠١١۵٩ به استحضار می رساند، شھرداری فاضل آباد، بر اساس بند ٣ قسمت ب ابلاغیه وزارت کشور به شماره ٣۵٩٠۶/٣۴/٩۶ـ١٨/١٠/١٣٩۶ که مستند به ماده ٣٠ آیین نامه مالی شھرداریھا مصوب ١٣۴۶ به منظور ایجاد وحدت رویه و رعایت قوانین و مقررات و برای پیشگیری از ابطال و لغو عوارض صادر شده است نسبت به تقدیم لایحه عوارض بر تبلیغات محیطی اقدام نموده که شورای اسلامی شھر فاضلآباد با استفاده از اختیارات مصرح در بند ١۶ ماده ٨٠ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراھای اسلامی کشور مصوب ١٣٧۵ لایحه موصوف را تصویب که در ماده ٣٠ دفترچه عوارض و بھای خدمات شھری سال ١٣٩۶ و بعـد از آن منعکس می باشد. لازم بـه توضیح است کـه آقای غلامرضا بارانی دو تابلو سردرب مغازه خود نصب کرده اند یکی از تابلوھـا (شماره یک) بـه معرفی مغازه نامبرده می پردازد که شھرداری فاضل آباد برای تابلوی فوق الذکر عوارضی دریافت نکرده است. ولی تابلوی دیگر (شماره دو) بابت تبلیغات برند ایران رادیاتور می باشد که ماھیتاً تبلیغات محیطی محسوب شده و مشمول عوارض تبلیغات محیطی مطابق ماده ٣٠ دفترچه عوارض و بھای خدمات شھری سال ١٣٩۶ و بعد از آن گردیده است. شاکی در ارائه دلایل، چند نمونه از رأی دیوان را ضمیمه دادخواست کرده است در رأی ھیأت عمومی علت رد عوارض تابلوھای منصوبه بر سردرب اماکن تجاری و اداری علی القاعده مبین معرفی محل استقرار و فعالیت اماکن مذکور است و الزاماً متضمن تبلیغات نبوده است در صورتی که عوارض اعلامی، برای تابلوی شماره دو که متضمن تبلیغات (ایران رادیاتور) بوده و معرفی مغازه نمی باشد صادر شده است، علی ایحال با عنایت بر موارد فوق الذکر رد درخواست شاکی مورد استدعاست. ضمناً کمیته سیما و منظر شھری استان، ضوابط نصب تابلوھای معرفی کسب و پیشه برای شھر فاضل آباد را مصوب کرده است که مطابق آن ھر واحد تجاری و یا خدماتی مجاز به نصب حداکثر یک تابلو جھت نوع فعالیت با ارتفاع حداکثر ۵/١ متر و به طول دھنه واحد کسبی می باشد.» در اجرای مـاده ٨۴ قـانون تشکیلات و آیین دادرسی دیـوان عـدالت اداری مـصوب سال ١٣٩٢ پـرونده به ھیأت تخصصی شوراھای اسلامی دیوان عدالت اداری ارجاع شود و ھیأت مذکور در خصوص خواسته شاکی، ماده ٣٠ و بندھای آن از تعرفه عوارض شھرداری فاضل آباد در سال ١٣٩۶ از مصوبات شورای اسلامی شھر فاضل آباد در خصوص وضع عوارض برای تابلوھای تبلیغاتی به استثناء اطلاق آن مبنی بر وضع عوارض برای تابلوھای معرف منصوب بر سردرب را مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات قانونی ندانسته است و به استناد مواد ١٢ و ٨۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ٢٩٩ ـ ١٧/٩/١٣٩٧ رأی به رد شکایت شاکی صادر کرده است. رأی مذکور به علت عدم اعتراض از سوی رییس دیوان عدالت اداری و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافته است. رسیدگی به سایر قسمتھا در دستور کار ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری قرار گرفت. ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ٢/١١/١٣٩٧ با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی ھیأت عمومی
با توجه به اینکه در آراء متعدد ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری وضع عوارض برای تابلوھای معرف منصوبه در سردرب مغازه ھا، بانکھا و غیره در مصوبات شوراھای اسلامی شھرھا مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات تشخیص و ابطال شده است، بنابراین مصوبه شورای اسلامی شھر فاضل آباد مبنی بر وضع عوارض برای تابلوھای معرف در ماده ٣٠ و بندھای آن که از اطلاق آن فھمیده می شود به دلایل مندرج در رأی شماره ۴١۵ ـ ١۶/۶/١٣٩۵ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات قانونی است و مستند به بند١ ماده١٢ و مواد ٨٨ و ١٣ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ از تاریخ تصویب ابطال می شود.
رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری
معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ مرتضی علی اشراقی