رای شماره ١٨٧٩ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری
با موضوع: ابطال بخشنامه شماره ٩۶/١٣١٠٠/د ـ ١٣٩۶/٧/١ دانشگاه اراک
١٣٩٧/١١/٢۴ ٩۶٠١٣۵٣ شماره
بسمه تعالی
جناب آقای اکبرپور رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران
با سلام
یک نسخه از رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ٩٧٠٩٩٧٠٩٠۵٨١١٨٧٩ مورخ ٢٧/٩/١٣٩٧ با موضوع: « ابطال بخشنامه شماره ١٣١٠٠/٩۶/د ـ ١٣٩۶/١/٧ دانشگاه اراک » جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.
مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین
تاریخ دادنامه: ٢٧/٩/١٣٩٧ شماره دادنامه: ١٨٧٩ شماره پرونده: ٩۶/١٣۵٣
مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای علی رضا آذربخت بنکده
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره ١٣١٠٠/٩۶/د ـ ١٣٩۶/١/٧ دانشگاه اراک
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی، ابطال بخشنامه شماره ١٣١٠٠/٩۶/د ـ ١/٧/١٣٩۶ دانشگا اراک را خواستار شده و در جھت تبیین خواسته اعلام کرده است که: «شرح شکایت: با صلوات بر محمد و آل محمد (ص) بخشنامه شماره ١٣١٠٠/٩۶/د ـ ١/٧/١٣٩۶ دانشگاه اراک اصالتا و صراحتا در مواد ۵ و ٩ از آیین نامه آموزشی دوره ھای کاردانی و کارشناسی مصوب ١۶/١٢/١٣٩٣ شورای عالی برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم، تحقیقات فناوری است و مصداق خروج از حدود اختیارات دانشگاه اراک محسوب می گردد. براساس صراحت ماده ٩ مذکور، نقض پیش نیاز دروس در ھیچ حالتی در محدوده اختیارات دانشگاه نمی باشد. متن ماده ۵ از آیین نامه آموزشی وزارتی:
دانشگاه موظف است برنامه ھای آموزشی و درسی مصوب شورای عالی برنامه ریزی آموزشی وزارت را برای دوره ای که در آن با مجوز شورای گسترش آموزش عالی دانشجو پذیرفته است، اجرا نماید.
متن ماده ٩ از آیین نامه آموزشی وزارتی: چگونگی و ترتیب ارائه تمامی دروس ھر دوره و ھر رشته با رعایت پیش نیاز (تقدم و تاخر) ھر درس طبق برنامه درسی مصوب بر عھده گروه آموزشی است. با استناد به مراتب فوق الذکر، از ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری تقاضا دارم الزام دانشگاه اراک به ابطال این بخشنامه را صادر نماید. »
متن بخشنامه به شرح زیر است:
«به: مدیران محترم گروه ھای آموزشی دانشکده
موضوع: امکان ھم نیازی برای دروس افتاده
با سلام و احترام
از مدیران گروه ھای آموزشی دانشکده متقاضی است به سه مورد ذیل در بازه زمانی حذف و اضافه دقت فرمایند:
١ـ پیرو مصوبه اخیر شورای آموزشی دانشگاه، در صورتی که دانشجویی درسی را افتاده باشد، می تواند حداکثر یک درس پس نیاز آن را به صورت ھم نیاز اخذ نماید؛ مشروط بر اینکه در صورت عدم اخذ نمره قبولی در درس پیش نیاز، نمره درس بعدی ھم در سیستم ثبت نخواھد شد. قطعاً اجازه استفاده از این بند، منوط به تشخیص و صلاحدید گروه مربوطه می باشد. ھمچنین اطلاع رسانی صحیح در مورد حذف احتمالی درس پس نیاز به دانشجوی متقاضی بر عھده مدیر و کارشناس گروه می باشد.
٢ـ در انتخاب بین رعایت پیش نیازھا و کف تعداد واحد قابل اخذ در ترم، اولویت به رعایت پیش نیاز و ھم نیاز ھا تعلق دارد. لذا اگر دانشجویانی با رعایت پیش نیازی نتوانند کف تعداد واحد را پر نمایند، پس از اتمام حذف و اضافه، مجوز اخذ ترم با واحد کمتر، از آموزش کل برای ایشان درخواست خواھد شد.
٣ ـ خواھشمند است مدیران گروه ھا بر تشکیل کلاسھا با رعایت کف تعداد دانشجویان ثبت نامی تأکید و مراقبت نمایند. در صورتی که برخی کلاسھا به حدنصاب نرسیده و مجوزی ھم از جانب آموزش کل صادر نگردد کلاسھای مزبور حذف خواھد گردید. ـ معاون آموزشی و پژوھشی دانشکده فنی و مھندسی» در پاسخ به شکایت مذکور، رئیس دانشگاه اراک به موجب لایحه شماره ١۵٨٨٧/٩۶ـ ١٢/١٢/١٣٩۶ توضیح داده است که:
«مدیر محترم دفتر ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری
با سلام
احتراماً در رابطه با دادخواست ارائه شده توسط آقای علیرضا آذربخت از اعضاء ھیأت علمی دانشگاه اراک با موضوع درخواست ابطال بخشنامه شماره ١٣١٠٠/٩۶/د ـ ١/٧/١٣٩۶ دانشگاه اراک که در متن آن صدور این بخشنامه را مغایر با مواد ۵ و ٩ آیین نامه آموزشی دوره ھای کاردانی و کارشناسی مصوب ١۶/١٢/١٣٩٣ شورای عالی برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم تلقی و خارج از حدود اختیارات دانشگاه فرض نموده اند، ذیلاً نکاتی در این خصوص را به استحضار می رساند:
١ـ به لحاظ شکلی طرح دعوی نامبرده به عنوان احدی از اعضاء ھیأت علمی دانشگاه مطرح گردیده و ذکر عنوان کارشناس رسمی دادگستری خروج موضوعی از طرح دادخواست بوده و اساساً استفاده از این عنوان که صرفاً در مراجع خاص مانند مراجع قضایی مصداق دارد به نوعی بدون ارتباط با متن دعوی مطروحه تلقی می گردد.
٢ـ مطابق با دستورالعمل ھای داخلی تعدادی از دانشگاھھا و موسسات آموزش عالی وابسته به وزارت علوم، دانشگاه اراک ضمن تمکین از قوانین و مقررات آموزشی جاری دانشگاھھا، در مواردی که دانشجویان موفق به گذراندن واحد مربوط به دروس پیش نیاز نگردند، پس از برگزاری جلسات شورای آموزشی و تصویب مواردی که لزوما ارتباط ماھیتی با موضوع مورد اشاره دارد در جھت رفع و اضرار حداقلی دانشجویان اقدامات لازم به عمل می آید و این روند به شکل عرفی در دانشگاھھای دیگر تابعه وزارت علوم انجام می گیرد، به عنوان مثال در صورتی که دانشجو در درس پیش نیاز نمره قبولی کسب نکند در نیمسال بعدی می تواند درس پیش نیاز را ھمزمان با درس پس نیاز آن انتخاب نماید و تا زمانی که درس پیش نیاز گذرانده نشود می بایست در ترمھای متوالی اخذ شده و لزوماً در این ترمھا امکان انتخاب درس پس نیاز به تنھایی وجود نخواھد داشت. لازم به ذکر است تفسیر ماده ٩ آیین نامه آموزشی لزوماً به معنی قطعی بودن تقدم و تاخر ارائه دروس نیست به این دلیل که در این صورت نیازی به اظھار نظر گروه ھای آموزشی نخواھد بود. گروه ھای آموزشی با ھماھنگی شورای آموزشی دانشگاه در جھت تسھیل فرایند آموزشی و در راستای چشم انداز علمی دانشگاه می تواند چگونگی اجرای برنامه ھای آموزشی را تغییر دھد «ماده ٩ شیوه نامه مصوب ٢٨/٧/١٣٩٣«
٣ـ در صورت قطعیت ارائه دروس پس از انتخاب واحد که لزوما با چارت ارائه شده ھمخوانی دارد این امکان وجود دارد که زمان تحصیل دانشجویان در تمامی دانشگاھھا بیشتر از سنوات مجاز «۴ سال» گردد و بسیاری از دانشجویان حد نصاب تعداد واحدھای نیم سال تحصیلی «حداقل ١٢ واحد» را نمی توانند اخذ نمایند و این مساله باعث معضلات عدیده آموزشی را در پی خواھد داشت که نھایتاً منجر به تنش ھای دانشجویی و اعتراضات گسترده خواھد شد «دانشگاھھای تھران، امیرکبیر، شریف در سال ھای ٩۴ و ٩۵ که نسبت به ماده ٣٣ آیین نامه آموزشی فوق الذکر معترض شده و در نھایت نحوه اجرای ماده مربوطه به شیوه نامه اجرایی مصوب شوراھای آموزشی دانشگاھھا محول گردید ٢۵۴۵٢/٢١/٢ -١۴/٢/١٣٩۵ «در خاتمه ھمان گونه که عنوان گردیده مطابق با نامه ابلاغ شده به شماره ١٠۶٣/٧۵/١٣٩۶ توسط معاونت حقوقی و امور مجلس وزارت علوم به تمامی دانشگاھھا و موسسات آموزرش عالی، آن دسته از تصمیمات و آراء نھایی و قطعی صادره در ھیأتھا و کمیته ھای تخصصی فعال در وزارتخانه ھای علوم، تحقیقات و فناوری و بھداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاھھا و سایر مراکز آموزشی و پژوھشی مصوب از جمله تصمیمات و آراء ھیأت ھای امناء ممیزه و ھمچنین تصمیمات و آراء نھایی در خصوص اموری که با شئون تخصصی علمی، آموزشی و پژوھشی صادر شده باشد قابل شکایت و رسیدگی در دیوان عدالت اداری و سایر مراجع قضایی نخواھد بود لذا با عنایت به اینکه متن نامه داخلی شماره ١٣٠٠/٩۶/د- ١/٧/١٣٩۶ دانشگاه اراک صرفاً در راستای قوانین و مقررات آموزشی ابلاغ گردیده لذا وصف عنوان تخلف بر آن مترتب نخواھد بود.»
ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ٢٧/٩/١٣٩٧ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی ھیأت عمومی
با عنایت به اینکه در ماده ٩ آیین نامه آموزشی دوره ھای کاردانی و کارشناسی (پیوسته و نا پیوسته) مصوب ١۶/١٢/١٣٩٣ ابلاغی از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان مصوبه بالادستی، چگونگی و ترتیب ارائه تمامی دروس ھر دوره و ھر رشته با رعایت پیش نیاز (تقدم و تأخر) ھر درس طبق برنامه درسی مصوب بر عھده گروه آموزشی قرار گرفته است، بنابراین بخشنامه مورد شکایت خارج از حدود اختیار معاون آموزش و پژوھش دانشکده مھندسی دانشگاه اراک بوده و مستند به بند ١ ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.
رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی