رای شماره٢۶٧٣ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: ابطال فراز دوم از بخشنامه شماره ٣ـ١٣ـ٠١ـ١٢٠٣ـ١٣/٧ مورخ ١٣٩٧/١٠/١۵ پلیس راھنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمھوری اسلامی ایران

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران

یک نسخـه از رأی ھیأت عمـومی دیـوان عـدالت اداری به شمـاره دادنـامـه ٩٨٠٩٩٧٠٩٠۵٨١١٢۶٧٣ مورخ ١٣٩٨/٩/١٢ با موضوع: «ابطال فراز دوم از بخشنامه شماره ٣ـ١٣ـ٠١ـ١٢٠٣ـ١٣/٧ مورخ ١٣٩٧/١٠/١۵ پلیس راھنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمھوری اسلامی ایران» جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.

مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین

تاریخ دادنامه: ١٣٩٨/٩/١٢ شماره دادنامه: ٢۶٧٣ شماره پرونده: ٣٩٨١/٩٧

مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: کانون آموزشگاه ھای رانندگی استان مازندران (آقای سیدمیرآقا قدیری)

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره ٣ـ١٣ـ١٢٠٣/٠١ـ١٣/١٧ مورخ ١٣٩٧/١٠/١۵ رئیس پلیس راھنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمھوری اسلامی ایران

گردش کار: شاکی به موجب دادخواست و لایحه تقدیمی ابطال بخشنامه شماره ٣ـ١٣ـ١٢٠٣/٠١ـ١٣/١٧ مورخ ١٣٩٧/١٠/١۵ رئیس پلیس راھنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمھوری اسلامی ایران را خواستار شده و در جھت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که: «مطابق آیین نامه اجرایی ھیأت وزیران سال ١٣٩٧ مستند به بند (ر) از ماده (١ ،(پلیس راھنمایی و رانندگی مکلف به برگزاری آزمونھا اعم از نظری و عملی توسط افسران آموزش دیده شاغل می باشد و تجویز استفاده از افسران بازنشسته کمافی السابق اعزامی از سوی مؤسسه راھگشا، نقض صریح آیین نامه مذکور است. خروج آزمون نظری از آموزشگاه و واگذاری به غیربرخلاف مقررات حاکم بر قضیه می باشد. ھیأت وزیران جھت اتخاذ تصمیم جھت اخـذ آزمونھای نظری در سالن پلیس راھور و یا سالن خارج از آموزشگاه و یا در محل آموزشگاه، اختیار و اجازه ای به پلیس راھور نداده است. آزمونھای نظری و عملی راننـدگی لازم و ملزوم یکدیگرند. پلیس بـر خلاف قانون و حـق مکتسب صاحبان آمـوزشگاه ھا و آیین نامه اجرایی، برگزاری آزمـون نظری را از آموزشگاه ھا خارج نموده است. این اقدام مغایر مواد ١ ،١٧ و ١٨ آیین نامه اجرایی آموزشگاه ھای رانندگی مصوب ١٣٩٧/٣/٢ ھیأت وزیران و ماده ٧٢۵ قانون مجازات اسلامی است.»

در پی اخطار رفع نقصی که از طرف دفتر ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری برای شاکی ارسال شده بود، وی به موجب لایحه شماره :که است داده پاسخ ٢۴/١/١٣٩٨ـ٠۴/٨٨/١۴٧٨

«دفتر محترم ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

موضوع: رفع نقص پرونده شماره ٩٧٠٣٩٨١ مطابق موارد از پیش گفته شده: ١ـ آزمونھا الزاماً می بایست توسط مأمورین آموزش دیده شاغل در پلیس راھنمایی و رانندگی انجام گردد و بکارگیری بازنشسته عوامل مؤسسه راھگشا به ھر بھانه نقض صریح قانون است. ٢ـ محل بـرگزاری آزمـونھا در آموزشگاه ھای رانندگی علاوه بر تصریح قانون، از حقوق مکتسبه صاحبان آموزشگاه ھای رانندگی به شمار می آید که از سال ١٣٨٣ تحصیل و پلیس اجازه ابطال این مجوز بدون معاذیر قانونی را ندارد. ٣ـ بر فرض صحت و اصرار پلیس در خروج آزمون از آموزشگاه ھای رانندگی، پلیس راھنمایی و رانندگی موظف است در اجرای طرح کلیه اجزاء آزمون اعم از: نظری، عملی رانندگی و فنی وسیله نقلیه، آن ھم در کلیه پایه ھا اعم از: موتورسیکلت، پایه سوم، پایه دوم، پایه یکم، پایه ویژه را به طور ھمزمان و توأماً از آموزشگاه خارج نماید و اجازه تجزیه آزمون و یا تبعیض بین آموزشگاه ھای رانندگی در سراسر کشور را ندارد. بدین وصف ابطال ابلاغیه و الزام پلیس راھور در برگزاری آزمونھا اعم از نظری، عملی رانندگی و فنی وسیله نقلیه توسط مأمورین شاغل آموزش دیده پلیس راھنمایی و رانندگی در محل آموزشگاه ھای رانندگی از آن مقام مورد استدعاست.»

متن مقرره مورد اعتراض به شرح زیر است:

«از: پلیس راھور ناجا ـ مرکز صدور گواھینامه

به: رؤسای محترم پلیس راھور استانھای کشور

موضوع: اخذ آزمون نظری از متقاضیان گواھینامه

به منظور افزایش صحت عمل، ارتقاء کیفیت آزمونھای نظری، امکان کنترل و نظارت بیشتر بر عملکرد کارشناسان و جلوگیری از افشاء سوالات آزمونھا، دستور فرمایید از تاریخ ١٣٩٧/١١/١ پلیس راھور استانھا و شھرستانھایی که دارای سالن آزمون و نیروی انسانی متخصص می باشند نسبت به اخذ آزمونھای نظری از متقاضیان در سالن ھای پلیس راھور و یا محلی خارج از آموزشگاه ھای رانندگی اقدام نمایند. ضمناً پلیس راھور استانھا و شھرستانھایی که فاقد سالن و یا نیروی انسانی متخصص می باشند ضمن اعـلام مـراتب به مرکز صدور گواھینامه کمافی السابق می توانند از محل آموزشگاه ھای رانندگی و کارشناسان مؤسسه راھگشا برای اخذ آزمونھای نظری استفاده نمایند.ـ رئیس پلیس راھور ناجا»

در پاسخ به شکایت مذکور، رئیس پلیس راھنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمھوری اسلامی ایران به موجب لایحه شماره ١٣/١٢/٠٢/۴/٢۵۴ـ ١٣٩٨/۵/٨ به طور خلاصه توضیح داده است که:

«١ـ به موجب ماده ١٢٢ قانون برنامه چھارم توسعه و آیین نامه اجرایی آن نیروی انتظامی مجاز به برون سپاری و واگذاری بخشی از وظایف خدماتی از جمله فرآیند مھارت و آموزش رانندگی به مؤسسات آموزشگاه ھای رانندگی شده است.

٢ـ بر اساس مفاد بند (الف) ماده ١ آیین نامه اجرایی آموزشگاه ھای رانندگی، مصوب ١٣٨٣ ،آموزشگاه ھا صرفاً جھت تعلیم و آمـوزش و کسب مھارتھای لازم برای رانندگی بوده و به موضوع طرح آزمایش (آزمون) رانندگی اشاره ای نشده است. آزمونھای رانندگی از اختیارات حاکمیتی پلیس می باشد. در ماده ۴ آیین نامه اشاره ای به آزمونھای رانندگی نشده است.

٣ـ بـرابر مـاده ٨ آیین نامه صـدور انـواع گواھینامه ھای مصوب ١٣٩٠/١١/٩ مکان آزمونھا و نوع وسایل نقلیه برای احراز مھارت عملی رانندگی که متناسب با نوع گواھینامه درخواستی متقاضیان است توسط راھنمایی و رانندگی تعیین می شود.

۴ـ درباره بکارگیری کارکنان بازنشسته در مؤسسه راھگشا برابر بند (الف) ماده ۶ اساسنامه مؤسسه راھگشا ایجاد تسھیلات در ارائه خدمات راھنمایی و رانندگی شامل صدور گواھینامه برای متقاضیان صادر شده و مصوبه شورای اداری وزارت کشور اجازه استفاده از افسران بازنشسته در فرآیند صدور گواھینامه را صادر نموده است. ضمن اینکه بند ٢ ماده ٣۶ آیین نامه اجرایی ماده ١٢٢ قانون برنامه چھارم توسعه نیز بر واگذاری فعالیتھای پلیس از جمله آزمونھای راھنمایی و رانندگی در دفاتر خدمات الکترونیکی و مؤسسات وابسته تصریح دارد. در ھیچ کجای آیین نامه ھای آموزش رانندگی مصوب ١٣٨٣ و ١٣٩٧ ،تکلیفی جھت اخذ آزمون در آموزشگاه ھای رانندگی تعیین نشده است.»

در اجرای ماده ٨۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ پرونده به ھیأت تخصصی فرھنگی، آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری ارجاع می شود و ھیأت مذکور به موجب دادنامه شماره ۴٩٨ـ١٣٩٨/٧/٣٠ ،فراز اول از بخشنامه شماره ٣ـ١٣ـ٠١ـ١٢٠٣ـ١٣/١٧ مورخ ١٣٩٧/١٠/١۵ را قابل ابطال تشخیص نداد و رأی به رد شکایت صادر کرد. رأی مذکور به علت عدم اعتراض از سوی رئیس دیوان عدالت اداری و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافت. رسیدگی به فراز دوم از بخشنامه مورد شکایت (٣ـ١٣ـ٠١ـ١٢٠٣ـ١٣/١٧ـ ١٣٩٧/١٠/١۵ (در دستور کار ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری قرار گرفت.

ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩٨/٩/١٢ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی ھیأت عمومی

با توجه به اینکه مطابق بند (ر) ماده ١ آیین نامه اجرایی آموزشگاه ھای رانندگی موضوع مصوبه شماره ٢٩٧٩٧/ت۵٢٧٩٢ھـ ـ١٣٩٧/٣/٩ ھیأت وزیران، فرآیند سنجش دانش نظری و مھارت عملی و فنی مھارت آموزان واجـد شرایط کـه پس از اخـذ گـواھی آمـوزش عملی، متناسب با نوع گواھینامه توسط افسران آموزش دیده شاغل در پلیس انجام می پذیرد، فراز دوم بخشنامه شماره ٣ـ١٣ـ٠١ـ١٢٠٣ـ١٣/١٧ مورخ ١٣٩٧/١٠/١۵ رئیس پلیس راھنمایی و رانندگی نیروی انتظامی که در آن مقرر شده برای اخذ آزمون ھای نظری از کارشناسان مؤسسه راھگشا استفاده شود، به لحاظ اینکه موضوع توسط ھیأت وزیران در اجرای اصل ١٣٨ قانون اساسی تعیین تکلیف شده، خارج از حدود اختیارات رئیس پلیس راھنمایی و رانندگی نیروی انتظامی است و مستند به بند ١ ماده ١٢ و ماده٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.

رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی