رای شماره٢١۵۵ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری

١٣٩٨/١/١٩ ٩۶٠١۵٢۶ شماره

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور
رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران
با سلام
یک نسخـه از رأی ھیأت عمومی دیوان عـدالت اداری به شمـاره دادنامه ٩٧٠٩٩٧٠٩٠۵٨١٢١۵۵ مورخ ٢١/١٢/١٣٩٧ جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.

مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین

تاریخ دادنامه: ٢١/١٢/١٣٩٧ شماره دادنامه: ٢١۵۵ شماره پرونده: ٩۶/١۵٢۶

مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: سازمان بازرسی کل کشور

موضوع شکایت و خواسته: ابطال ١ (ماده ٢ در خصوص حذف پارکینگ در سالھای ١٣٩۴ و ١٣٩۵ ٢ (ماده ١۶ سال ١٣٩۴ و ماده ١٣ سال ١٣٩۵ در خصوص عوارض تغییر کاربری ٣ (بند «ھـ» ماده ١ تعرفه عوارض تفکیک اعیانی و عرصه املاک مسکونی، اداری و تجاری و عوارض پارکینگ و بالکن در سالھای ١٣٩۴ و ١٣٩۵ مصوب شورای اسلامی شھر ایوان کی

گردش کار: سرپرست معاونت حقوقی و نظارت ھمگانی سازمان بازرسی کل کشور به موجب شکایت نامه شماره ٢۴٨۴٨۵ ـ ١٠/١١/١٣٩۶ اعلام کرده است که:

«حضرت حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای بھرامی

رئیس محترم دیوان عدالت اداری

سلام علیکم

احتراماً به استحضار می رساند: در «بررسی عملکرد شھرداری ایوان کی طی سالھای ١٣٩۴ و ١٣٩۵« مشاھده گردیده، طی سالھای فوق شورای اسلامی شھر، عوارضی را تحت عنوان عوارض تفکیک اعیانی و عرصه املاک مسکونی، اداری و تجاری، عوارض حذف پارکینگ و عوارض تغییر کاربری در دفترچه لایحه عوارض شھر ایوان کی تصویب و اخذ آن را برای شھرداری تجویز کرده است که در ذیل گزارش می گردد.

فصل اول: عوارض تفکیک اعیانی و عرصه املاک مسکونی، اداری و تجاری طبق بند ھـ ماده ١ تعرفه عوارض محلی سال ١٣٩۴ و ١٣٩۵ شھرداری ایوان کی اخذ عوارض تفکیک عرصه و … به شرح جدول زیر تجویز شده است:
بند ھـ ماده ١ تعرفه عوارض محلی سال ١٣٩۴ شھرداری ایوان کی عوارض تفکیک اعیانی مسکونی (ھر مترمربع) ١۵% قیمت منطقه ای ارزش ساختمان ـ نرخ دارای عوارض تفکیک اعیانی اداری (ھر مترمربع) %٣۵ قیمت منطقه ای ارزش ساختمان ـ نرخ دارایی عوارض تفکیک اعیانی تجاری (ھر مترمربع) ٧۵% قیمت منطقه ای ارزش ساختمان عوارض تفکیک عرصه مسکونی (ھر مترمربع) ۴٠% قیمت منطقه ای عوارض تفکیک عرصه اداری (ھر مترمربع) ١٠٠% قیمت منطقه ای عوارض تفکیک عرصه تجاری (ھر مترمربع) ٧۵% قیمت منطقه بند ھـ ماده ١ تعرفھ عوارض محلی سال ١٣٩۵ شھرداری ایوان کی عوارض تفکیک اعیانی مسکونی (ھر مترمربع) %١۵ قیمت منطقه ای ارزش ساختمان ـ نرخ دارایی عوارض تفکیک اعیانی اداری (ھر مترمربع) %٣۵ قیمت منطقه ای ارزش ساختمان ـ نرخدارایی عوارض تفکیک اعیانی تجاری (ھر مترمربع) %٧۵ قیمت منطقه ای ارزش ساختمان عوارض تفکیک اعیان صنعتی (ھر مترمربع) ١٠٠% قیمت منطقه ای مطابق ماده ١۵٠ قانون ثبت اسناد و املاک، تفکیک ملک به عھده اداره ثبت است و شھرداری در این خصوص وظیفه و صلاحیتی ندارد. ھمچنین طبق ماده ١٠١ قانون شھرداری و ماده ١۵۴ اصلاحی قانون ثبت اسناد واملاک کشور وظیفه تفکیک و افراز اراضی واقع در محدوده شھرھا و حریم آنھا با رعایت طرحھای جامع، تفصیلی یا ھادی و سایر ضوابط مربوط به شھرسازی و نقشه مورد تایید و تصویب شھرداری محل، به عھده ادارات ثبت اسناد و املاک کشور و مراع ذی صلاح دادگستری محل وقوع ملک محول شده است. لذا مصوبات شورای اسلامی شھر ایوان کی از حیث وصول مبلغی به عنوان عوارض تفکیک از متقاضیان تفکیک عرصه و اعین خلاف اصل تسلیط و اعتبار مالکیت مشروع و مغایر ھدف و احکام مقنن در خصوص مورد است.

فصل دوم: عوارض تغییر کاربری طبق ماده ١۶ تعرفه عوارض محلی سال ١٣٩۴ و ماده ١٣ تعرفه سال ١٣٩۵ شھرداری ایوان کی، شورای اسلامی شھر اجازه دریافت عوارض تغییر کاربری را به شرح زیر به شھرداری موصوف داده است:

١ـ عوارض تغییر کاربری زراعی به مسکونی ھر مترمربع٠٠٠/۵٠٠ ریال
٢ـ عوارض تغییر کاربری زراعی به تجاری ھر مترمربع ٠٠٠/٢٠٠/١ ریال
٣ـ عوارض تغییر کاربری زراعی به صنعتی ھر مترمربع ٠٠٠/۵٠٠/١ ریال
۴ـ عوارض تغییر کاربری پارکینگ به تجاری ھر مترمربع ٠٠٠/۵٠٠/٢ ریال
۵ ـ عوارض تغییر کاربری انباری به مسکونی ھر مترمربع ٠٠٠/٨٠٠ ریال
۶ ـ عوارض تغییر کاربری انباری به تجاری ھر مترمربع ٠٠٠/٢٠٠/٢ ریال
٧ـ عوارض تغییر کاربری انباری به اداری ھر مترمربع ٠٠٠/۴٠٠/١ ریال
٨ ـ عوارض تغییر کاربری پارکینگ به مسکونی ھر مترمربع ٠٠٠/٨٠٠/١ ریال
٩ـ عوارض تغییر کاربری اداری به تجاری ھر مترمربع ٠٠٠/۵٠٠/٢ ریال
١٠ـ عوارض تغییر کاربری اداری به مسکونی ھر مترمربع ٠٠٠/۵٠٠ ریال
١١ـ عوارض تغییر کاربری مسکونی به صنعتی ھر مترمربع ٠٠٠/۶۵٠ ریال
١٢ـ عوارض تغییر کاربری مسکونی به سایر کاربریھا ھر مترمربع ٠٠٠/۵٠٠ ریال به غیر از تجاری مطابق بند ٣ ماده ١ قانون تغییر نام وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شھرسازی مصوب سال ١٣۵٣ طرح تفصیلی عبارت از طرحی است که بر اساس معیارھا و ضوابط کلی طرح جامع شھر، نحوه استفاده از زمینھای شھری در سطح محلات مختلف شھر و موقعیت و مساحت دقیق زمین برای ھر یک از آنھا تعیین می شود و بر اساس ماده ۵ قانون تاسیس شورای عالی شھرسازی و معماری ایران مصوب سال ١٣۵١ بررسی و تصویب طرحھای تفصیلی شھری و تغییرات آنھا در ھر استان به کمیسیونی خاص محول شده است و از سویی وظایف شورای اسلامی شھرھا در ماده ٧١ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراھای اسلامی کشور و انتخاب شھرداران مصوب ١/٣/١٣٧۵ با اصلاحات بعدی تعیین شده است و در این ماده قانونی امر تغییر کاربری اراضی در صلاحیت شورای اسلامی شھر پیش بینی نشده است. لذا شورای اسلامی شھر که صلاحیتی برای تغییر کاربری اراضی ندارد و به طریق اولی نمی تواند در این خصوص مبادرت به وضع قاعده و اخذ عوارض و بھای خدمات کند و وجھی از مردم در قبال پیشنھاد تغییر کاربری به مراجع ذی صلاح دریافت کند.

فصل سوم: عوارض حذف پارکینگ طبق ماده ٢ تعرفه عوارض محلی سالھای ١٣٩۴ و ١٣٩۵ شھرداری ایوان کی، شورای اسلامی شھر اجازه دریافت عوارض حذف پارکینگ را به شرح زیر به شھرداری موصوف داده است:
سال ١٣٩۴: ماده ٢ : حذف پارکینگ

الف ـ تجاری ھر واحد (تا ۴٠ متر) /٠٠٠/٠٠٠/١٠ ریال
ب ـ اداری ھر واحد ٠٠٠/٠٠٠/١٢ ریال
ج ـ مسکونی ھر واحد ٠٠٠/٠٠٠/۶ ریال
د ـ صنعتی ھر واحد ٠٠٠/٠٠٠/١٢٠ ریال

سال ١٣٩۵:

ماده٢ :حذف پارکینگ

طبق تبصره ۵ مـاده ١٠٠ قانون شھرداری، عملیات ساختمانی یـا اجرایی در حـذف پارکینگ موجب رأی اخذ جریمه ای معادل حداقل یک برابر یا دو برابر ارزش معاملاتی ساختمانی برای ھر مترمربع فضای از بین رفته پارکینگ است و شھرداری موظف به اخذ جریمه تعیین شده و صدور برگ پایان ساختمان است و اشخاص بیش از حکم قانون تکلیف دیگری در این خصوص ندارند. رسیدگی به این موضوع ھم، در صلاحیت ذاتی کمیسیون ماده ١٠٠ قانون شھرداری است، علیھذا وضع عوارض حذف یا کسری پارکینگ از سوی شورای اسلامی شھر ایوان کی برابر تبصره ۵ ماده ١٠٠ قانون شھرداری و ماده ۴ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال ١٣٨٠ خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات و صلاحیت شورای شھر است. ضمن آن که دیوان عدالت اداری به موجب آراء زیر در ابطال این نوع عوارض اتخاذ تصمیم نموده است:

١ـ در آرای شماره ۴٩٢ـ ۴/١١/١٣٨٩ و ٧۵٣ـ ٣٠/٩/١٣٩۵ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری بندھای ١ و ۶ تعرفه شماره ٨ مصوبه شورای اسلامی شھر خمین در خصوص اخذ عوارض تفکیک یا افراز املاک و تبصره ١١ ماده ۴٣ تعرفه عوارض شورای اسلامی شھر ھمدان در سال ١٣٩۵ در خصوص وضع عوارض تفکیک اراضی و ساختمان به لحاظ مغایرت با قانون ابطال شده است. الی ٧۴٩ و ١٣٩٢/٢/٢٣ ـ ١١۶ ،١٣٩٢/٢/١۶ ـ ١٠٠ الی ٩٧ ،١٣٩١/١٠/١٨ ـ ٧٧٠ شماره آراء موجب به ـ٢ ٧۵١ـ ٣٠/٩/١٣٩۵ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری مصوبات شوراھای اسلامی برخی از شھرھا در خصوص وضع عوارض کسر یا حذف پارکینگ ابطال شده است. ۴۵٩ و ١٣٨٩/١١/۴ ـ۴٩٢ ،١٣٩١/٩/٢٠ ـ ۶٢٧ ،١٣٩١/١/۶ ـ ٢٧۵ ،١٣٩٣/۶/١٧ ـ ١٠١٨ شماره آراء موجب به ـ٣ ـ ٢٠/١٠/١٣٨٩ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری مصوبات تعدادی از شوراھای اسلامی شھرھای مختلف در خصوص وضع عوارض تفکیک و تغییرکاربری به لحاظ مغایرت با قانون ابطال شده است و مصوبات شوراھای اسلامی شھرھای شھریار، گرگان، خوی، شھر جدید ھشتگرد، محمدشھر، شھر قدس، گناباد، صفادشت و کلیشاد و سودرجان ھم بابت تصویب عوارض تفکیک طی آرای ۶٨۶ الی ۶٩۵ ـ ١۶/٩/١٣٩۵ ابطال شده است. بنا به مراتب ابطال مصوبات فوق مورد درخواست می باشد. موجب امتنان است از نتیجه تصمیم متخذه این سازمان را مطلع فرمایید.» متن تعرفه ھای مورد اعتراض به قرار زیر است:

الف ـ ماده ٢ :حذف پارکینگ در سالھای ١٣٩۴ و ١٣٩۵ مصوب شورای اسلامی شھر ایوان کی: «ماده٢ :حذف پارکینگ

الف ـ تجاری ھر واحد (تا ۴٠ متر) /٠٠٠/٠٠٠/١٠ ریال
ب ـ اداری ھر واحد ٠٠٠/٠٠٠/١٢ ریال
ج ـ مسکونی ھر واحد ٠٠٠/٠٠٠/۶ ریال
د ـ صنعتی ھر واحد ٠٠٠/٠٠٠/١٢٠ ریال»
ب ـ ماده١۶ :عوارض تغییر کاربری مصوب شورای اسلامی شھر ایوان کی در سال١٣٩۴: «١ـ عوارض تغییر کاربری زراعی به مسکونی ھر متر ۵٠٠٠٠٠ ریال ٢ـ عوارض تغییر کاربری از زراعی به تجاری ھر متر مربع ١٢٠٠٠٠٠ ریال ٣ـ عوارض تغییر کاربری از زراعی به صنعتی ١۵٠٠٠٠٠ ریال ۴ـ عوارض تغییر کاربری از پارکینگ به تجاری ٢۵٠٠٠٠٠ ریال ۵ ـ عوارض تغییر کاربری از انباری به مسکونی ٨٠٠٠٠٠ ریال ۶ ـ عوارض تغییر کاربری از انباری به تجاری ٢٢٠٠٠٠٠ ریال ٧ـ عوارض تغییر کاربری از انباری به اداری ١۴٠٠٠٠٠ ریال ٨ ـ عوارض تغییر کاربری از پارکینگ به مسکونی ١٨٠٠٠٠٠ ریال ٩ ـ عوارض تغییر کاربری از اداری به تجاری ٢۵٠٠٠٠٠ ریال ١٠ـ عوارض تغییر کاربری از اداری به مسکونی ۵٠٠٠٠٠ ریال ١١ـ عوارض تغییر کاربری از مسکونی به صنعتی ۶۵٠٠٠٠ ریال ١٢ـ عوارض تغییر کاربری از مسکونی به سایر کاربریھای۵٠٠٠٠٠ ریال به غیر از تجاری» ج ـ ماده١٣ :عوارض تغییر کاربری مصوب شورای اسلامی شھر ایوان کی در سال ١٣٩۵:

«١ـ عوارض تغییر کاربری زراعی به مسکونی ھر متر ۵٠٠٠٠٠ ریال
٢ـ عوارض تغییر کاربری از زراعی به تجاری ھر متر مربع ١٢٠٠٠٠٠ ریال
٣ـ عوارض تغییر کاربری از زراعی به صنعتی ١۵٠٠٠٠٠ ریال
۴ ـ عوارض تغییر کاربری از پارکینگ به تجاری ٢۵٠٠٠٠٠ ریال
۵ ـ عوارض تغییر کاربری از انباری به مسکونی ٨٠٠٠٠٠ ریال
۶ ـ عوارض تغییر کاربری از انباری به تجاری ٢٢٠٠٠٠٠ ریال
٧ـ عوارض تغییر کاربری از انباری به اداری ١۴٠٠٠٠٠ ریال
٨ ـ عوارض تغییر کاربری از پارکینگ به مسکونی ١٨٠٠٠٠٠ ریال
٩ـ عوارض تغییر کاربری از اداری به تجاری ٢۵٠٠٠٠٠ ریال
١٠ـ عوارض تغییر کاربری از اداری به مسکونی ۵٠٠٠٠٠ ریال
١١ـ عوارض تغییر کاربری از مسکونی به صنعتی ۶۵٠٠٠٠ ریال
١٢ـ عوارض تغییر کاربری از مسکونی به سایر کاربری ھای۵٠٠٠٠٠ ریال به غیر از تجاری تبصره: برقراری عوارض تغییر کاربری اراضی غیر مسکونی به کاربری مسکونی برابر دادنامه شماره ٣۵٠ ـ ٢۵/٣/١٣٩۴ ممنوع می باشد.»

د ـ بند «ھـ» ماده ١ :تعریف محاسبه عوارض تفکیک اعیانی و عرصه املاک مسکونی، اداری و تجاری و عوارض پارکینگ و بالکن در سال ١٣٩۴ مصوب شورای اسلامی شھر ایوان کی: «تعریف محاسبه عوارض تفکیک اعیانی و عرصه املاک مسکونی، اداری و تجاری و عوارض پارکینگ و بالکن (سال ١٣٩۴(

ھـ ـ بند «ھـ» ماده ١ :تعریف محاسبه عوارض تفکیک اعیانی و عرصه املاک و عوارض پارکینگ و بالکن در سال ١٣٩۵ مصوب شورای اسلامی شھر ایوان کی: «تعریف محاسبھ عوارض تفکیک اعیانی و عرصھ املاک مسکونی، اداری و تجاری و عوارض پارکینگ و بالکن (سال ١٣٩۵( عوارض تفکیک اعیانی مسکونی (ھر مترمربع) %١۵ قیمت منطقه ای ارزش ساختمان ـ نرخ دارایی عوارض تفکیک اعیانی اداری (ھر متر مربع) %٣۵ قیمت منطقه ای ارزش ساختمان ـ نرخ دارایی عوارض تفکیک اعیانی تجاری (ھر مترمربع) ٧۵% قیمت منطقه ای ارزش ساختمان عوارض بالکن محصور و روباز و تراس (ھر مترمربع) ٢۵ برابر قیمت منطقه ای عوارض تفکیک اعیان صنعتی (ھر مترمربع) ١٠٠% قیمت منطقه ای تبصره یک از بند و ماده یک: حق السھم تفکیک اراضی
دادنامھ شماره 2155 مالکین زمینھای شھری به ھنگام تفکیک علاوه بر معابر مورد نیاز و موجود در طرح ھادی و یا جامع شھر، مشمول واگذاری بلاعوض درصدی از زمین خود به شرح ذیل به شھرداری ھستند که برای ایجاد فضاھای عمومی شھری نظر فضای سبز، خدمات آموزشی، بھداشتی و غیره مورد استفاده قرار می گیرد. توضیح اینکه مالکین اراضی که از طریق قـوانین ثبتی و خـارج از چھارچوب قوانین شھرداری مانند مادتین ١۴٧ و ١۴٨ نسبت به اخذ سند مالکیت اقدام نموده اند نیز مشمول می باشند که در صورت احداث اعیانی بایستی به نرخ کارشناسی در خصوص واریز وجه اقدام نمایند.

الف ـ اراضی مورد تفکیک تا ۵٠٠ متر ٨٠ %کل زمین.» علی رغم ارسال نسخه ثانی شکایت و ضمائم آن بـرای طرف شکایت تا زمان رسیدگی به پرونده در ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ھیچ پاسخی از طرف شکایت واصل نشده است. ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ٢١/١٢/١٣٩٧ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی ھیأت عمومی

١ـ با توجه به اینکه در آراء متعدد ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری وضع عوارض برای کسری، حذف یا تامین پارکینگ در مصوبات شوراھای اسلامی شھرھا مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات تشخیص و ابطال شده است، بنابراین ماده ٢ از مصوبات سالھای ١٣٩۴ و ١٣٩۵ تحت عنوان عوارض پارکینگ مصوب شورای اسلامی شھر ایوان کی، به دلایل مندرج در رأی شماره ٩٧ الی ١٠٠ـ١۶/٢/١٣٩٢ و رأی شماره ۵٧٣ـ ١٩/۶/١٣٩۶ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات قانونی است و مستند به بند١ ماده١٢ و ماده٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.

٢ـ با توجه به اینکه به موجب آراء متعدد ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری، مصوبات وضع عوارض برای کسری حد نصاب ضوابط تفکیک توسط شوراھای اسلامی شھرھا مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات تشخیص و ابطال شده است، بنابراین بند (ھـ) ماده یک تعرفه سالھای ١٣٩۴ و ١٣٩۵ تحت عنوان تعریف محاسبه عوارض تفکیک اعیانی و عرصه املاک مسکونی، اداری و تجاری و عوارض پارکینگ و بالکن مصوب شـورای اسلامی شھر ایوان کی، به دلایل مندرج در رأی شماره ۶٨۶ الی ۶٩۵ ـ ١۶/۵/١٣٩۵ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات قانونی است و مستند به بند١ ماده١٢ و ماده٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.

٣ـ ھرچند در آراء ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری عوارض ارزش افزوده ناشی از تغییر کاربری طبق طرحھای جامع و تفصیلی مصوبات کمیسیون ماده ۵ قانون تاسیس شورای عالی شھرسازی و معماری ایران مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات قانونی تشخیص نشده است و آراء اتفاقی نظریه ھیأت تخصصی نیز بر آن مبنا قرار گرفته است لکن اطلاق موجود در ماده ١۶ تعرفه عوارض سال ١٣٩۴ و ماده ١٣ تعرفه سال ١٣٩۵ مصوبه که فقط به تغییر کاربری اشاره نموده و مرجع آن را مشخص نکرده و ممکن است تغییر کاربری در شورای اسلامی و غیره نیز مطرح شده باشد مغایر قانون است و مستند به بند ١ ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.

رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی