رای شماره١۴٠۶ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری
با موضوع: ابطال بخشنامه شماره٩٠٠/٩٧/٩٣۴۶۵ ـ ١٣٩٧/٧/۴ جانشین وقت رییس سازمان بھزیستی کشور
١٣٩٨/٨/۴ ٩٧٠٣۴٢٠شماره
بسمه تعالی
جناب آقای اکبرپور
رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران
با سلام
یک نسخه از رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ٩٨٠٩٩٧٠٩٠۵٨١١۴٠۶ مورخ٩/٧/١٣٩٨ با موضوع: «ابطال بخشنامه شماره٩٣۴۶۵/٩٧/٩٠٠ ـ ۴/٧/١٣٩٧ جانشین وقت رییس سازمان بھزیستی کشور» جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.
مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین
تاریخ دادنامه : ٩/٧/١٣٩٨ شماره دادنامه: ١۴٠۶ شماره پرونده : ٩٧/٣۴٢٠
مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی : کانون توسعه و ھمیاری مھدھای کودک کشور
موضوع شکایت و خواسته : ابطال بخشنامه شماره ٩٣۴۶۵/٩٧/٩٠٠ ـ ۴/٧/١٣٩٧ جانشین وقت رئیس سازمان بھزیستی کشور
گردش کار : کانون توسعه و ھمیاری مھدھای کودک کشور به موجب دادخواستی ابطال بخشنامه شماره ٩٣۴۶۵/٩٧/٩٠٠ ـ ۴/٧/١٣٩٧ جانشین وقت رئیس سازمان بھزیستی کشور را خواستار شده و در جھت تبیین خواسته اعلام کرده است که: «احتراماً به شرح شکواییه کانون توسعه و ھمیاری مھدھای کودک در سطح استانھا و کشور در دھه ھشتاد با عبور از قوانین و قواعد حاکم بر کمیسیون ٢۶٢ قانون نظیم بخشی از مقررات مالی دولت تأسیس گردیدند و بالتبع دارای حقوق مکتسبه قانونی نیز می باشند و از طرفی در بقای مدیریت کلان بھزیستی در مھدھای ١٣٩٧/٧/۴ ـ] ٩٠٠/٩٧/٩٣۴۶۵] ٩٠٠/٩٧/٩٣۴۶۵ شماره به ای بخشنامهً کودک تأثیر بسزایی داشته اند. اخیرا به امضای آقای دکتر پورشبانان جانشین ریاست سازمان بھزیستی کشور با موضوع انجام انتخابات مجدد کانوھای فوق خطاب به مدیران کل استانھا صادر گردیده که در سه مورد قوانین کلی حاکم بر کمیسیون ماده ٢۶ و تشکلھای غیردولتی زیر قواعد حقوقی و قانونی را نقض آشکار کرده است که پیرو آن انتخاباتی در مورخ ١٢/١٠/١٣٩٧ در سطح استان تھران در حال انجام می باشد (به صورت غیرقانونی) لذا موارد تخلف عبارتند از:
١ـ دستور انجام انتخابات به مدیران کل دولتی: در حالی که وظیفه انتخابات به عھده تشکلھای غیردولتی است و بھزیستی باید ناظر بوده و به وظیفه نظارتی خود عمل نماید. ٢ـ پیوست اساسنامه جدید کانون توسعه و ھمیاری مھدھای کودک جھت بھره برداری در انتخابات: در حالی که کلیه کانونھای فوق دارای اساسنامه بوده که در ثبت شرکتھا به ثبت رسیده و دارای شخصیت حقوقی مستقل بوده و اصلاً پیوست اساسنامه جدید یک امر غیرحقوقی بوده و موضوعیت ندارد و خلاف قواعد حقوقی است (سالبه به انتفاء موضوع است). ٣ـ الزام بر انجام انتخابات فوق با شرکت کانونھایی که جواز تأسیس معتبر دارند یا ندارند که صدور دستور موقت مبنی بر جلوگیری از اجرای این خود از تخلفات آشکار می باشد. لذا تقاضا دارد بدوا بخشنامه مذکور و انتخابات ١٢/١٠/١٣٩٧ و سپس رأی مبنی بر ابطال بخشنامه غیرحقوقی و غیرقانونی مذکور صادر فرمایید. » متن بخشنامه مورد اعتراض به قرار زیر است:
«مدیران کل محترم بھزیستی استانھا
سلام علیکم
احتراماً با عنایت به لزوم ایجاد وحدت رویه و انجام و تقویت مراکز غیردولتی و تشکلھای پرتوان و اثرگذار و در راستای ارتقاء کیفی و کمی روند ارائه خدمات به جامعه ھدف، به پیوست «اساسنامه جدید کانون توسعه و ھمیاری مھدھای کودک» جھت بھره برداری ارسال می گردد. مقتضی است دستور فرمایید بر اساس ماده ٣٢ اساسنامه پیوست نسبت به برگزاری انتخابات کانون توسعه و ھمیاری مھدھای کودک، حداکثر تا پایان مھر ماه سال جاری اقدام و نتیجه انتخابات ھمراه با صورتجلسه ھای مربوطه (عمومی و ھیأت مدیره) را جھت برگزاری انتخابات کانون کشوری، به دبیرخانه توسعه و نظارت بر مؤسسات و مراکز غیردولتی ستاد بھزیستی کشور ارسال نمایند. شایان ذکر است برگزاری انتخابات برای کانونھایی که پروانه تأسیس آنھا دارای اعتبار می باشد نیز الزامی است. » در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل امور حقوقی سازمان بھزیستی کشور به موجب لایحه شماره :که است داده توضیح ١٣٩٧/١٢/٢٢ ـ ٩٠٠/٩٧/١٨۶۶۵٨
«ریاست محترم ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری
موضوع: در خصوص پرونده کلاسه ٩٧٠٣۴٢٠ به شماره پرونده ٩٧٠٩٩٨٠٩٠۵٨٠١٩۴٨ ـ ٣/١١/١٣٩٧ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری موضوع شکایت کانون توسعه و ھمیاری مھدھای کودک کشور خانم فاطمه دعایی با سلام و تحیت؛
احتراما؛ در خصوص پرونده کلاسه ٩٧٠٣۴٢٠ به شماره پرونده ٩٧٠٩٩٨٠٩٠۵٨٠١٩۴٨ ـ ٣/١١/١٣٩٧ موضوع دادخواست کانون توسعه و ھمیاری مھدھای کودک کشور به شماره ثبت ٢٣۴۴۵ به ریاست خانم فاطمه دعایی و با وکالت آقایان سـید حجت الله امینی و عیسی ابراھیمی به خواسته «بدوا تقاضای صدور دسـتور موقت بر جلوگیری از بخشـنامه و مجمع عمومی عـادی نوبت اول مورخ ١٢/١٠/١٣٩٧ و سـپس صدور رأی مبنی بر ابطال بخشنامه شماره ٩٣۴۶۵/٩٧/٩٠٠ ـ ۴/٧/١٣٩٧ جانشـین رئیس سازمان بھزیستی» مطروحه در ھیأت عمومی دیوان عـدالت اداری موارد ذیل را در دفـاع از حقوق سازمان بھزیستی کشور به اسـتحضار عالی می رساند:
ایرادات شکلی:
١ـ با استناد به مواد١٢ و ٨٠ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری صلاحیت ھیأت عمومی دیوان رسـیدگی به شـکایات، تظلمات و اعتراضات اشـخاص حقیقی یا حقوقی از آیین نامهھا و سایر نظامات و مقررات دولتی و شـھرداری ھا و مؤسـسات عمومی غیردولتی می باشـد و نه ابطال نامه ھای اداری صادره، که با توجه به خواسـته شاکی مبنی بر ابطال یک نامه اداری به شـماره ٩٣۴۶۵/٩٧/٩٠٠ ـ ۴/٧/١٣٩٧ صادره از طرف رئیس سازمان بھزیستی و با توجه به صلاحیت ھیأت عمومی در ابطال مصوبات، خواسته خواھـان فاقـد وجاھت قانونی می باشـد و ابطال آن نامه در صلاحیت ھیأت عمومی دیوان عـدالت اداری نمی باشد.
٢ـ با اسـتناد به ماده ۵٨۴ لایحه اصلاحی قانون تجارت تشکیلات و مؤسـساتی که برای مقاصد غیرتجارتی تأسیس شده یا بشوند از تاریخ ثبت در دفتر مخصوصـی که وزارت عدلیه معین خواھد کرد شخصیت حقوقی پیـدا خواھنـد کرد و با اسـتناد به ماده ١ آیین نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و مؤسـسات غیرتجاری مصوب سال ١٣٣٧ و تبصـره ذیل آن مقصود از تشکیلات و مؤسـسات غیرتجارتی مذکور در ماده ۵٨۴ قانون تجارت کلیه تشکیلات و مؤسساتی است که برای مقاصد غیرتجارتی از قبیل امور علمی یا ادبی یا امور خیریه و امثال آن تشـکیل می شوند اعم از آنکه مؤسسین و تشکیل دھندگان قصد انتفاع داشته یا نداشته باشند و تشکیلات و مؤسـسات مزبور می توانند عناوینی از قبیل انجمن، کانون یا بنگاه و امثال آن را اختیار نمایند و بر اساس مواد ١٠ و ١٢ قانون تشکیلات و آیین دادرسـی دیوان عـدالت اداری خواسته خواھان مبنی بر صدور دسـتور موقت بر جلوگیری از بخشنامه مجمع عمومی عادی نوبت اول در مورخ ١٢/١٠/١٣٩٧ یک مؤسسه که برابر قانون تجارت به ثبت رسـیده و دارای شخصیت حقوقی مستقل می باشد فاقد وجاھت قانونی می باشد و ابطال آن در حدود اختیارات و صلاحیت قانونی و ذاتی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری نمی باشد.
دفاع ماھوی: با استناد به بند ١ ماده ٢۶ قانون بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال ١٣٨٠ و جزء ب بند ٨ تبصره ٣ ماده ۵٧ قانون احکام دایمی کشور سازمان بھزیستی کشور تنھا نھاد متولی صدور مجوز تأسیس مھدھای کودک در سراسر کشور می باشد.
١ـ با اسـتناد به ماده ١٠٩ لایحه اصلاحی قانون تجارت مـدیریت مدیران در اساسـنامه معین می شود لیکن شماره ١٨۵٨۶ مربوط به سـال ١٣٨٧ می باشـد و ھمانگونه که در بنـد ١ـ ۵ و بند ۴ـ ۵ آگھی تأسیس این مـدت از دو سال تجاوز نخواھد کرد و آخرین تغییرات اساسـنامه کانون مذکور با اسـتناد به روزنامه رسمی مؤسـسه کانون توسـعه و ھمیاری مھـدھای کودک کشور چاپ شده در روزنامه رسـمی شـماره ١٨۵٨۶ مورخ ٢٨/٩/١٣٨٧ خانم فاطمه دعایی به سـمت رئیس ھیأت مدیره و به مـدت نامحـدود به عنوان مدیرعامل انتخاب گردیده که این امر بر خلاف قانون می باشد و با اسـتناد به ماده ١٢۴ لایحه اصلاحی قانون تجارت مدیرعامل شرکت نمی تواند در عین حال رئیس ھیأت مدیره ھمان شـرکت باشد مگر با تصویب سه چھارم آراء حاضـر در مجمع عمومی که با توجه به تاریخ آخرین آگھی کانون در سال ١٣٨٧ خانم فاطمه دعایی نمی تواند بدون تصویب سه چھارم آراء حاضـر در مجمع عمومی ھم به عنوان رئیس ھیأت مدیره و ھم به عنوان مدیرعامل انتخاب شود.
٢ـ با استناد به ماده ١٩ اساسـنامه کانون توسعه و ھمیاری مھدھای کودک کشور ھیأت مدیره برای مدت ۴ سال انتخاب خواھنـد شد که این امر مغایر ماده ١٠٩ لایحه اصلاحی قانون تجارت که مدت مدیریت مدیران در اساسـنامه را به مدت دو سال تعیین کرده است می باشد. لذا مدیریت خانم فاطمه دعایی نمی باید از دو سال بیشتر تجاوز کنـد مگر با انتخاب مجدد و با اسـتناد به ماده ١٢٨ لایحه اصلاحی نام و مشخصات و حدود اختیارات مدیرعامل باید با ارسال نسخه ای از صورتجلسه ھیأت مدیره به مرجع ثبت شرکت ھا اعلام و پس از ثبت در روزنامه رسـمی آگھی شود که اصول اسـناد مربوط به آخرین تغییرات می باید توسط خواھان ارائه شود.
٣ـ با استناد به تبصره ١ ماده ٢٢ اساسـنامه کانون توسعه و ھمیاری مھدھای کودک کشور مدت تصدی مدیرعامل ۴ سال می باشد که این امر مغایر ماده ١٠٩ لایحه اصلاحی قانون تجارت بوده و با استناد به تبصره ٢ ذیل ھمـان ماده انتصاب مجـدد مدیرعامل بطور متوالی برای دو دوره بلامانع می باشـد و نه بیشـتر که در آگھی تأسیس مؤسـسه مذکور مدت سمت مدیرعامل (خانم فاطمه دعایی) به صورت نامحدود می باشد که این امر نیز مغایر قانون می باشد.
۴ـ با استناد به ماده ٣٢ اساسنامه کانـون توسـعه و ھمیاری مھدھای کودک کشور ـ کانون توسـعه و ھمیاری مھدھای کودک اسـتان به شخصیت حقوقی ای متشکل از صاحبان امتیاز مھدھای کودک استان اطلاق می گردد و بـا اسـتناد به ھمان ماده کانون توسـعه و ھمیاری مھـد ھای کودک کشور به شخصیت حقوقی ای متشـکل از رؤسای ھیأت مدیره کانونھای استانی اطلاق می گردد که با اسـتناد به ماده فوق اعضاء می باید دارای امتیاز مھدکودک باشند که خانم فاطمه دعایی فاقد چنین اوصافی می باشد. و خانم فاطمه دعایی بدلیل نداشتن پروانه فعالیت مھدکودک، ھم اکنون مجاز به شرکت در انتخابات استان تھران نمی باشد.
۵ ـ با استناد به بند١ بخش شـرایط داوطلبان در ھیأت مدیره کانون توسعه و ھمیاری مھد ھای کودک استان داشتن پروانه فعالیت دارای اعتبار مھدکودک فعال در زمان ثبت نام الزامی می باشد و کانون کشوری به شخصـیت حقوقی ای متشـکل از رؤسای ھیأت مدیره کانون ھای استانی اطلاق می گردد کـه مرکب از ٧ نفر عضو اصلی و ٢ نفر عضو علی البدل که از میان رؤسای ھیأت مدیره کانون ھای استانی انتخاب می شود که این اشـخاص می باید دارای پروانه فعال مھدکودک باشـند که رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل کانون توسعه و ھمیاری مھدھای کودک خانم فاطمه دعایی فاقد پروانه فعالیت مھدکودک از سازمان بھزیستی کشور می باشدکه با استناد به ماده ١٢۵ لایحه اصلاحی قانون تجارت مدیرعامل شـرکت (مؤسسه) در حدود اختیاراتی که توسط ھیأت مدیره به او تفویض شده است نماینده شرکت (مؤسسه) محسوب و از طرف شرکت (مؤسسه) حق امضاء دارد با توجه به اینکه مدیرعامل و رئیس ھیأت مدیره فاقد صلاحیت قانونی احراز سمت ھای فوق می باشد لذا ایشان حق طرح دعوی و اخذ وکیل را نیز ندارد.
۶ ـ با استناد به تبصره ٢ ماده ١٠ اساسنامه کانون توسعه و ھمیاری مھدھای کودک حضور نماینده ای از حوزه تخصصی (واحد امور کودکان و نوجوانان بھزیستی) و دبیرخانه توسعه و نظارت بر مراکز و مؤسسات غیردولتی سازمـان بھزیستی/ واحـد متناظر اسـتانی در زمان برگزاری انتخابات و تشـکیل مجامع فوق العاده در زمانی که انحلال کانون مطرح است جھت تأیید مجامع الزامی بوده و بایـد مراتب به سازمان بھزیستی کشور گزارش شود و نامه شماره ٩٣۴۶۶۵/٩٧/٩٠٠ـ۴/٧/١٣٩٧ جانشین رئیس سازمان بھزیستی به ھمین منظور و در ھمین راستا بوده است و خواسته خواھان مبنی بر ابطال نامه فوق فاقد وجاھت قانونی می باشد.
٧ـ بر اساس اسـناد موجود کانون توسعه و ھمیاری مھدھای کودک کشور در سال ١٣٨۶ به درخواست خـانم فاطمه دعایی از سازمان بھزیستی پروانه تأسیس دریافت نمود که در آن تاریـخ، نامبرده دارای پروانه فعالیت مھدکودک از سازمان بودند. بعد از صدور مجوز کشوری، شـکایات متعددی از کانونھای مشابه استانی به سازمان واصل گردیـد مبنی بر اینکه این کانون از نمایندگان کانونھای اسـتانی تشـکیل نشده است و تعداد اعضای ھیأت مدیره آن متناسب با تعداد دارندگان مجوز مھدکودک در سطح کشور نیست و تصـمیمات کانون مذکور عمدتًا توسط شخص خانم دعایی اتخاذ می شود.
٨ ـ در سال ١٣٩٢ ،پرونده تخلف خانم دعایی مبنی بر ارائه مدرک تحصیلی جعلی به سازمان بھزیستی در تعطیل نمود. سرکار خانم دعایی علیرغم نداشتن پروانه فعالیت مھدکودک در سال ١٣٩٢ پروانه تأسیس کمیسـیون عالی تخلفات مطرح گردیـد که پیرو آن، نامبرده مھـدکودک خود را بنا به درخواست شخصـی کانون مذکور را تمدید نمود که این مجوز تا سال ١٣٩۵ دارای اعتبار بود. علیرغم تذکرات عدیده به نامبرده مبنی بر پایان اعتبار مجوز کانون، مدارک لازم اعم از اصل صورتجلسات انتخابات و مدارک شخصـی اعضای کانون، به دبیرخانه کمیسیون عالی ماده ٢۶ واصل نگردید و تا این تاریخ، پروانه تأسیس کانون مذکور فاقد اعتبار می باشد.
٩ـ به دلیل اھمیت جایگاه حقوقی کانون مذکور در پیشبرد اھداف سازمان بھزیستی و سیاست سازمان بھزیستی مبنی بر شـبکه سازی مراکز غیردولتی اعم از مھدھای کودک، سازمان بھزیستی شیوه نامه ای به منظور انجام انتخابات از سـطح استان تا کشور تدوین نمود. چرا که یکی از موارد اعتراض به کانون قبلی این بود که اعضای آن منتخب صاحبان امتیاز مھدھای کودک سـطح کشور نبودند. بدین منظور و با ھدف حفظ منافع تمامی کانونھای استانی جھت جلوگیری از تضییع حقوق آنان و تشریک مساعی تمامی سطوح اجرایی، شیوه نامه مذکور جھت برگزاری انتخابات به کلیه اسـتانھا ابلاغ گردید و ھمان اساسنامه جدید الگوی سازمان بھزیستی می باشـد که بـا اساسـنامه قبلی کانون منافاتی نداشـته و فقط شـیوه نامه برگزاری انتخابات به آن پیوست می باشد. لازم بـه ذکر است که مـاھیت حقوقی کـانون به قوت خود باقی است و با حضور اعضایی که دارای شرایط قید شده در شیوه نامه ابلاغی می باشـند، ادامه فعالیت خواھد داد و سرکار خانم دعایی بدلیل نداشتن پروانه فعالیت مھدکودک، ھم اکنون مجاز به شرکت در انتخابات استان تھران نمی باشد. چرا که یکی از شرایط شرکت در انتخابات، داشتن پروانه فعالیت معتبر از سازمان می باشد. با عنایت به موارد مطروحه و با استناد به ماده ٢۶ قانون بخشی از مقررات مالی دولت و مواد ١٢ و ٨٠ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مواد ١٠٩ ،١٢۴ ،١٢۵ ،١٢٨ لایحه اصلاحی قانون تجارت و ماده ۵٨۴ قانون تجارت و ماده ١ آیین نامه اصلاحی ثبت مؤسسات غیرتجاری مصوب سال ١٣٣٧ و جزء ب بند ٨ تبصره ٣ ماده ۵٧ قانون احکام دایمی کشور و ھمچنین اساسنامه کانون مذکور خواسته سرکار خانم فاطمه دعایی فاقد وجاھت قانونی می باشد و سرکار خانم دعایی دارای حق قانونی شکایت علیه سازمان بھزیستی نمی باشد چرا که پروانه تأسیس کانون توسعه مھدھای کودک از سال ١٣٩۵ فاقد اعتبار می باشد. ھمچنین نامبرده فاقد پروانه فعالیت مھدکودک از سازمان بھزیستی می باشد. ضمناً به اطلاع می رساند با
استناد به اساسنامه کانون توسعه مھدھای کودک کشور انتخابات کانون مذکور به منظور ادامه فعالیت قانونی آن، در سطح کلیه استانھای کشور برگزار شده است و نمایندگان آنھا جھت برگزاری انتخابات کشوری بزودی در ستاد سازمان بھزیستی گرد ھم خواھند آمد. لذا تقاضای صدور رأی مبنی بر رد دادخواست و رد خواسته غیرقانونی خواھان مورد استدعا می باشد .» ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ٩/٧/١٣٩٨ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی ھیأت عمومی
با عنایت به اینکه بر اساس مندرجات اساسنامه کانون توسعه و ھمیاری مھدھای کودک کشور که به تأیید سازمان بھزیستی رسیده است، چگونگی برگزاری انتخابات و تعیین زمان انتخابات از اختیارات مجمع عمومی است و از طرفی بندھای ذیل ماده ٢۶ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت ناظر به صلاحیت سازمان بھزیستی برای پروانه این گونه تشکلھا می باشد و در مدافعات طرف شکایت دلیل و مدرکی که دال بر صلاحیت و اختیار سازمان بھزیستی در مداخله برای چگونگی انتخابات و زمان آن و انتخاب اعضای ھیأت مدیره باشد، ملاحظه نمی شود و با عنایت به اینکه دخالت دولت در خصوص معرفی اشخاص نیاز به اذن قانونگذار دارد لذا بخشنامه مورد شکایت خارج از حدود اختیارات وضع شده و مستند به بند ١ ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.
رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی