بیت المقدس، عملیاتی که معادلات نظامی را تغییر داد
عملیات پیروز بیت المقدس که منجر به آزادسازی شهر خرمشهر شد، ضربه اساسی و تعیین کننده ای بر پیکر دشمن بعثی وارد ساخت و تمامی معادلات و ذهنیت هایی را که در مورد توانایی و قابلیت های نظامی ایران وجود داشت، تغییر داد.
عملیات بیت المقدس در ساعات اولیه بامداد روز10 اردیبهشت 1361 با قرائت رمز عملیات «یا علی ابن ابیطالب» از سوی فرماندهی ستاد نیروهای مسلح، یگان های سپاه ،بسیج و ارتش جمهوری اسلامی ایران آغاز شد.
در آغاز این عملیات غرور آفرین، شهید آیت الله صدوقی و مرحوم آیت الله مشکینی نیز که در کنار فرماندهان سپاه و ارتش در قرارگاه کربلا حضور داشتند، هر یک به طور جداگانه، پیام هایی را به وسیله بی سیم خطاب به رزمندگان اسلام قرائت کردند.
منطقه عمومی عملیات بیت المقدس در میان چهار مانع طبیعی محصور است، که از شمال به رودخانه کرخه کور، از جنوب به رودخانه اروند، از شرق به رودخانه کارون و از غرب به هور الهویزه منتهی می شود.
منطقه عملیاتی بیت المقدس، به جز جاده نسبتا مرتفع اهواز به خرمشهر، فاقد هر گونه عارضه مهم برای پدافند ( تدافع مقابل حملات دشمن ) است. همین امر موجب شد تا زمین منطقه به دلیل مسطح بودن برای مانور زرهی مناسب و برای حرکت نیروهای پیاده به دلیل در دید و تیر قرار داشتن نامناسب باشد.
نقاط حساس و راهبردی (استراتژیک) منطقه شامل بندر و شهر خرمشهر، پادگان حمید، جفیر، جاده آسفالت اهواز به خرمشهر، شهر هویزه و رودخانه های کارون، کرخه کور و اروند بود.
این عملیات با اهدافی همچون، انهدام نیروی دشمن بعث عراق، آزاد سازی حدود 5400 کیلومتر مربع از خاک ایران از جمله شهرهای خرمشهر، هویزه و پادگان حمید، خارج کردن شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از برد توپخانه دشمن، تامین مرز بین المللی (حدفاصل پاسگاه طلائیه تا شلمچه)، آزادسازی جاده اصلی اهواز به خرمشهر و خارج شدن جاده اهواز به آبادان از برد توپخانه دشمن اجرا شد.
دشمن در غرب رودخانه کارون که در قلب خرمشهر جاری است، استحکامات و موانع پیشرفته را احداث و 36 هزار نفر از نیروهای خود را در خطوط پدافندی پیچیده ای متمرکز و مستقر کرده بود. گذر از چنین خط مرگباری به یک معجزه و کاری خدایی شبیه بود، همچنان که امام خمینی رحمت الله علیه، فرماندهی کل قوا در زمان هشت سال دفاع مقدس به محض آزاد شدن خرمشهر، فرمودند : خرمشهر را خدا آزاد کرد.
* عملیات بیت المقدس، سمبل تحمیل اراده جنگی ایران بر عراق
در حالی که اشغال خرمشهر توسط عراق به عنوان آخرین و مهم ترین برگ برنده این کشور برای وادار ساختن ایران به شرکت در هر گونه مذاکرات صلح تلقی می‌شد، آزاد سازی این شهر می‌توانست سمبل تحمیل اراده سیاسی جمهوری اسلامی بر متجاوز و اثبات برتری نظامی‌اش باشد.
بر همین اساس، با توجه به اینکه منطقه عمومی غرب کارون آخرین منطقه مهمی بود که هم چنان در اشغال عراق قرار داشت، از یک سو فرماندهان نظامی کشورمان برای انجام عملیات در این منطقه اشتراک نظر داشتند و از سوی دیگر عراق نیز که طراحی عملیات آزادسازی خرمشهر را پس از عملیات فتح المبین ( سال 60 ) قطعی و مسجل می پنداشت، با در نظر گرفتن اهمیت این شهر و جایگاه آن در دفاع از بصره به ضرورت حفظ این منطقه معتقد بود.
از این رو، بلافاصله پس از اتمام عملیات فتح المبین، در حالی که قوای ارتش عراق در منطقه عمومی خرمشهر تقویت می شد، به تمام یگان های تحت امر قرارگاه مرکزی کربلا دستور داده شد تا ضمن بازسازی و تجدید قوا، به شناسایی و طراحی عملیات بپردازند.
* دست آوردهای عملیات بیت المقدس
طی عملیات بیت المقدس، 5038 کیلومتر مربع از اراضی اشغال شده از جمله شهرهای خرمشهر و هویزه و نیز پادگان حمید و جاده اهواز – خرمشهر آزاد و علاوه بر این شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از تیررس توپخانه دشمن خارج گردیدند. همچنین 180 کیلومتر از خط مرزی نیز تامین امنیت شد.
در عملیات بیت المقدس حدود 19 هزار نفر از نیروی دشمن به اسارت رزمندگان در آمده و بالغ بر 16 هزار تن نیز کشته و زخمی شدند.
61 فروند هواپیمای جنگی، یک فروند بالگرد، 150 دستگاه تانک و نفربر، 30 قبضه توپ، 200 دستگاه خودروی زرهی سبک و سنگین در این عملیات منهدم و تعداد 150 تانک، 30 قبضه توپ و 300 دستگاه خودروی زرهی سبک و سنگین به غنمیت گرفته شد.
در این عملیات پیروز، لشکر 3 زرهی و لشکرهای 11 و 15 پیاده عراق به میزان 80 درصد، لشکرهای 9 و 10 زرهی به اندازه 50 درصد، لشکر 7 پیاده 40 درصد، لشکر 5 مکانیزه و لشکرهای 6 و 12 زرهی به میزان 2 درصد، تیپ های 9، 10 و 20 گارد مرزی 100 درصد، تیپ 109 پیاده 60 درصد، تیپ های 601، 602، 416، 419 پیاده عراق 50 درصد و تیپ های 31، 32 و 33 نیروهای مخصوص به میزان بسیار زیادی منهدم شدند.
* عملیات بیت المقدس در نگاه رسانه های جهان
بسیاری از کارشناسان نظامی تحلیلگران رسانه های خارجی، در برابر سرعت عمل و ویژگی های عملیاتی نیروهای ایرانی به هنگام فتح خرمشهر، غافلگیر، مبهوت و شگفت زده شدند.
نگاهی به اخبار و گزارش های منعکس شده از خبرگزاری ها، شبکه های مختلف تلویزیونی و مطبوعات معتبر جهان درباره عملیات بیت المقدس در سال 1361 نشان می دهد با وجود نگاه جانبدارانه و جهت دار در ارسال اخبار و اطلاعات روزانه در این باره جملگی این رسانه ها زبان اعتراف گشوده و با بهت و حیرت به شکست نیروهای عراقی در این عملیات اذعان کرده اند.
رادیو دولتی انگلیس در شامگاه نهم اردیبهشت 1361 اعلام کرد: چنانچه ایرانی ها درصدد بازپس گرفتن خرمشهر برآیند، سخت ترین گردو را برای شکستن برگزیده اند. سرانجام ناچار شد سکوت خود را بکشند و طی گزارشی در روز پنجم خرداد ماه سال 61 یعنی دو روز پس از آزادسازی خرمشهر توسط رزمندگان اسلام حیرت زده اعلام کند: از زمانی که خبرنگاران غربی از نیروهای عراقی در خرمشهر دیدن کرده و از روحیه خوب آنها گزارش داده اند، بیش از سه یا چهار روز نمی گذرد که ناگهان همه شهر از دست عراقی ها بیرون کشیده شد.
فردای روز آزاد سازی خرمشهر به دست توانای رزمندگان اسلام، خبرگزاری های بین المللی، در گزارش هایی که با عنوان بسیار مهم از بغداد به سراسر جهان مخابره کردند برای نخستین بار ضمن استناد به بیانیه نظامی بغداد اعلام کردند که عراق تلویحا به شکست خود اعتراف کرده است.
خبرگزاری رسمی دولت بعث عراق ( آی.ان. 1) طی یک اطلاعیه کوتاه ضمن آن که از خرمشهر با عنوان بندر خرمشهر نام برد، به نقل از سخنگوی ارتش عراق اعلام کرد: ارتش این کشور بندر خرمشهر را ترک کرده و تا مرزهای بین المللی عقب نشینی کرده اند.
این خبرگزاری افزود : عقب نشینی نیروهای عراقی، از روز یکشنبه اول خرداد 1361 آغاز شده است.
این شکست مفتضحانه و عقب نشینی نیروهای بعث، به استناد تلکس بین المللی خبرگزاری عراق، عصر روز چهارم خرداد 1361 به صورت دیگری از سوی رادیو صوت الجماهیر بغداد به اطلاع افکار عمومی عراق رسانده شد.
در این خبر آمده بود، یک سخنگوی ارتش عراق اعلام کرده که نیروهای پیروزمند قادسیه صدام پس از آن که تمامی حمله های قوای دشمن ( ایران ) را درمناطق سوسنگرد و اهواز با اقتدار کامل دفع کردند و صبح روز سوم خرداد 61 در یک جابه جایی تحسین برانگیز، عقب نشینی تاکتیکی خود را از جبهه معمره (خرمشهر) با موفقیت کامل انجام داده اند.
این ادعا در شرایطی از رادیوی دولتی بغداد پخش می شد که خبرگزاری آمریکایی یونایتدپرس در ساعت 24 همان روز، در گزارش ارسالی خود از بیروت، سربازان عراقی را در حال فرار توصیف کرد و نوشت: سربازان در حال فرار عراق، سرگرم گریختن از خرمشهر و مناطق اشغالی هستند.
پس از پخش گزارش های مستند و خبری و تصاویر تهیه شده از جبهه خرمشهر توسط رسانه های ایران و خارجی که در آنها شکست نیروهای عراقی در قالب صفوف هزاران نفره اسرا و انبوه ادوات و تجهیزات منهدم شده یا به غنیمت در آمده دشمن، به گویاترین وجهی به نمایش در آمد، دیگر حتی کشورهای جنوب خلیج فارس نیز که همواره از صدام حمایت می کردند، به واهی بودن ادعا های حکام بغداد اذعان داشتند.
از طرف دیگر رژیم عراق برای فریب افکار عمومی و سرپوش گذاشتن بر شکست‌های بیت المقدس، اقدام به اعطای مدال شجاعت، نشان لیاقت و نشان رافدین به تعدادی از فرماندهان خود کرد.
رادیو دولتی صدای آمریکا پس از پنج شبانه روز سکوت و امتناع از انعکاس خبر فتح خرمشهر توسط نیروهای ایران، سرانجام در گزارش ویژه هشتم خرداد ماه سال 1361 خود در ادعایی اعلام کرد: با وجود مشکلات تدارکاتی، ناآرامی های ناشی از انقلاب و کاهش تدریجی قدرت عملیات نیروهای هوایی ایران، ماشین نظامی ایران به گونه ای اعجاب آور عمل کرد.
روزنامه گاردین چاپ انگلستان درباره سقوط فتح خرمشهر نوشت: سقوط خرمشهر یعنی سقوط آخرین و مهم ترین افتخار جنگی عراق که ایرانی ها با بازپس گرفتن آن، این برگ برنده را که به وسیله آن، عراق می کوشید ایران را به پای میز مذاکره بکشاند، از دست بغداد ربودند.
همچنین وزیر وقت امور خارجه آمریکا (الکساندر هیگ) رسما در شورای امور خاورمیانه وزارت خارجه شان گفته بود: پیروزی های اخیر ایران در جنگ با عراق برای آمریکا نگران کننده است و منافع غرب خصوصا آمریکا را در منطقه به خطر انداخته است.
* عملیات بیت المقدس معروف به پایان بخش اول جنگ
فتح خرمشهر به عنوان یک حادثه تاریخی و سرنوشت‌ساز، پایان‌بخش دوره اول جنگ است که با تجاوز عراق به ایران در تاریخ 31 شهریور سال 1359 آغاز شد و با آزادسازی مناطق اشغالی به پایان رسید.
در این عملیات موفق شهدای فراوانی همچون سردار شهید محمد جهان آرا فرمانده سپاه خرمشهر و سردار شهید حاج حسین قجه ای از لشکر سید الشهدا به شهادت رسیدند.
‘یادشان گرامی و روحشان شاد’
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
