امان از تک سرنشینان پایتخت
اگر در ترافیک کلانشهر تهران گیر کنید که درصورت ساکن بودن در پایتخت به طور حتم آن را تجربه کرده اید، چشمتان به خودروهای تک سرنشین زیادی می افتد که رانندگان آنها یا با گوشی خود سرگرم هستند یا زیر لب غرولند می کنند و از معطلی می نالند.
باوجود همین معطلی چندین ساعته و دود شدن میلیون ها لیتر سوخت در ترافیک پایتخت بدون اینکه شهروندان در زمان مدنظر به مقصدشان برسند، باز همان افراد، صبح روز بعد خودرو شخصی را از منزل خارج می کنند و توقف های چندین ساعته در ترافیک را حاضرند به جان بخرند و همان آش و همان کاسه.
براساس آمارهای پلیس تعداد خودروهای موجود در پایتخت هشت برابر ظرفیت معابر آن است و روزانه حدود 20 میلیون سفر درون شهری در این کلانشهر انجام می شود.
این حجم بالای سفرهای درون شهری (عمومی و شخصی) در حالی رخ می دهد که استفاده از خودروهای شخصی با فراگیری قابل ملاحظه ای ارزیابی می شود چالشی را برای مدیران شهری پدیده آورده است.
استفاده بیشتر از خودروهای شخصی یعنی افزایش ترافیک و آلودگی هوا و این درحالی است که طی سال های گذشته شاهد اعمال محدودیت ورود خودروهای شخصی به مناطق مرکزی پایتخت در قالب دو طرح «زوج و فرد» و «ترافیک» و سختگیری در تردد خودروهای فرسوده و معاینه فنی در معابر تهران نیز بوده ایم.
آلودگی هوا و ترافیک در بسیاری از نظرسنجی ها و نظرخواهی ها به عنوان 2 دغدغه اصلی شهروندان تهران مطرح می شود و از سوی دیگر کاهش تردد خودروهای تک سرنشین نیز به کاستن مشکلات مذکور کمک قابل ملاحظه ای می کند؛ به عقیده کارشناسان، کاهش ترافیک مستلزم مولفه های مختلفی است که توسعه حمل و نقل عمومی از نظر زیرساختی و فرهنگ سازی برای استفاده شهروندان از وسایل عمومی و نیاوردن خودرو در خیابان ها از جمله مهمترین آنهاست.
موضوعی که شاید ذهن هر کارشناس حمل و نقل شهری را به خود معطوف می کند این است که با توجه به محدودیت های مذکور و اجرای طرح های مختلف چرا باز شهروندان اصرار دارند با خودروهایشان درون شهر سفر کنند؟
برپایه گزارش ها با افتتاح خطوط 6 و 7 مترو میزان استفاده شهروندان در پایتخت از همه خطوط مترو نیز به افزون بر چهار میلیون سفر در روز خواهد رسید؛ اینک آمار سفرهای مترو حدود سه میلیون نفر است و متولیان این بخش می گویند باهمین زیرساخت های موجود و درصورت اضافه شدن واگن، تاچندین برابر می توان ظرفیت جابه جایی مسافر در مترو را افزایش داد.
براساس آمارها تنها اتوبوس های تندرو پایتخت روزانه حدود دو میلیون نفر جابه جا می کنند.
** پای صحبت شهروندان
دلیل استفاده نکردن شهروندان از وسایل عمومی را بد نیست از زبان خودشان هم بشنویم؛ «محمد» یکی از شهروندانی است که هر روز صبح مسیر فردوس غرب به میدان فاطمی را طی می کند تا به محل کارش برسد. وی به خبرنگار ایرنا می گوید: چند باری از تاکسی و مترو استفاده کردم اما به دلیل نبود ساعت حرکت مشخص و شلوغی بیش از حد برای سوار و پیاده شدن به مشکل برخوردم و ترجیح دادم از آن پس هزینه های مادی و غیرمادی استفاده از خودرو شخصی را به جان بخرم.
این شهروند پایتخت نشین می افزاید: می دانم که تردد با ماشین شخصی باعث افزایش آلودگی هوا می شود و این به ضرر خود و فرزندم است اما در شرایط موجود به تمامی دردسرهای استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی می ارزد.
شهروند دیگری که خود را «مهدی» معرفی می کند در خصوص تجربه استفاده از مترو می گوید: در بعضی از خطوط مترو، قطار آنقدر دیر به ایستگاه می آید که جمعیت زیادی در ایستگاه جمع و مسافران برای سوار و پیاده شدن با مشکل زیادی روبه رو می شوند.
وی ادامه می دهد: چند باری که از مترو استفاده کردم نزدیک بود دست و پایم بین در واگن گیر کند و آنقدر فشار زیاد بود که نفس کشیدن بسیار سخت می شد؛ به همین دلیل ترجیح می دهم برای تردد از خودرو شخصی خود استفاده کنم.
در عین حال برخی شهروندان هم هنوز هستند که مشکلات استفاده از وسایل عمومی را به جان می خرند و خودرو را بیرون نمی آورند؛ شهروند دیگری که خود را برای خبرنگار ایرنا «حسین زاده» معرفی می کند می گوید معتقد به استفاده از مترو یا اتوبوس با وجود همه سختی هایش است.
وی می افزاید: خودرو شخصی دارم اما اگر قرار باشد همه، خودروهایمان را بیرون بیاوریم سنگ روی سنگ بند نمی شود؛ بالاخره باید مراعات کنیم.
** همه تبعات تک سرنشینی
نمی توان ادعا کرد همه شهروندان برای راحتی بیشتر تمایل دارند با خودرو شخصی در شهر سفر کنند اما آمار سفرهای درون شهری با خودروهای شخصی قابل ملاحظه است؛ به عقیده بسیاری از شهروندان نبود یا کمبود زیرساخت های
مناسب در حوزه حمل و نقل عمومی (مترو و اتوبوس) اجازه نمی دهد سیل سفرهای درون شهری به طور کامل یا بخش عمده آن به این سمت هدایت شود.
از سوی دیگر گرفتاری های سفر با اتوبوس های درون شهری و نیز مترو بویژه در زمان اوج ترافیک یا هنگام بارش باران و برف سبب می شود شهروندان به استفاده از خودروهای شخصی گرایش و تمایل بیشتری پیدا کنند و انگار این معادله همچنان باید بدون پاسخ و رها بماند.
در این میان اگر از افزایش ترافیک و آلودگی هوا هم بگذریم، موضوع جای پارک خودرو در سطح شهر دغدغه ای دیگر و البته مهم است؛ نگرانی که شهروندان دارای خودرو تولید داخل که بر سر کیفیت آن حرف و حدیث بسیار است یا خودروهای وارداتی را درگیر کرده است.
مصطفی موسوی لاری مدیرکل نظارت و هماهنگی معاونت امور مناطق شهرداری تهران معتقد است که به دلیل تصمیم های سلیقه ای طی 50 سال اخیر کوچه و خیابان ها در اختیار خودروها قرار گرفته و بوستان ها به تنها فضای حضور خانواده ها تبدیل شده است.
صرفنظر از موضوع کلی تعداد خودروهای موجود در شهر، گفته می شود که روزانه بین سه تا چهار میلیون نفر نیز هر روز از اطراف تهران صبح ها وارد و عصرها از پایتخت خارج می شوند که بیشتر این افراد هم از وسایل عمومی استفاده نمی کنند و خودروهایشان را به تهران می آورند.
اگر سهم این افراد به اضافه شهروندان ساکن در تهران که برای انجام سفرهای درون شهری از خودروهای شخصی استفاده می کنند را در کنار هم قرار دهیم میزان قابل توجهی از خودروهایی را شامل می شود که در نقاط مختلف شهر نیازمند جای پارک هستند و به علت کمبود پارکینگ، بسیاری از آنها مجبورند در کنار خیابان ها و کوچه ها حتی در مکان های توقف ممنوع، پارک کنند.
کشورهای توسعه یافته که موفق شده اند غول ترافیک شهرهایشان را مهار کنند اگر توفیقی داشته اند، غیر از اقدامات نرم افزاری و توسعه فرهنگ سازی و رفتارسازی به علت ایجاد زیرساخت های موردنیاز از نظر سخت افزاری نیز بوده است و امکان استفاده از وسایل عمومی را براحتی برای افراد با رفاه و آسایش نسبی فراهم کرده اند.
** اگر همین وضع ادامه یابد
مازیار حسینی معاون پیشین حمل ونقل و ترافیک شهرداری تهران در جایی گفته بود: ترافیک سنگین و آلودگی هوای ناشی از آن اگر به همین صورت ادامه یابد شاهد نسلی مریض خواهیم بود که چند برابر بیشتر از هزینه ای که قرار است برای حل معضل ترافیک صرف شود بر دوش ملت هزینه بار خواهد کرد.
وی ادامه می دهد: در دهه گذشته آلودگی هوا با بارش اولین باران برطرف می شد اما امروز شاهدیم که آلودگی به قدری زیاد شده که طبیعت قدرت خودبازیابی را از دست داده است که اگر این روند به همین صورت ادامه یابد وضعیت خیلی بدتر خواهد شد.
حسینی معتقد است: در تولید و واردات خودرو، رابطه ای بین عرضه و تقاضا ایجاد نشد و در سال 84 تعداد خودروهای پلاک تهران حدود 1.5 میلیون بود که به حدود چهار میلیون خودرو رسید و این به جز موتورسیکلت‌ها و خودورهای پلاک های شهرستانی است که در تهران رفت و آمد می کنند.
**مدیران شهری تاکید دارند اما …
مدیران شهری در دوره جدید هم که از سال گذشته مسئولیت گرفته اند بارها بر توسعه حمل و نقل عمومی تاکید کرده اند و گفته اند که ازجمله اولویت های نخستشان همین است اما بدون اختصاص اعتبار مناسب این مهم حل نمی شود.
توسعه خطوط مترو و اتوبوسرانی و نیز نوسازی اتوبوس ها و تاکسی ها نیازمند اعتباری ویژه است تا عقب ماندگی های سال های گذشته جبران شود و سه شهردار منتخب دوره پنجم شورای اسلامی شهر تهران همگی توجه به توسعه حمل و نقل عمومی را از جمله اولویت هایشان اعلام کرده اند.
محمدعلی نجفی و سید محمدعلی افشانی هر دو با تاکید بر ضرورت تامین اعتبارات موردنیاز بویژه در حوزه مترو برای تکمیل خطوط باقی مانده تاکید داشتند که سایر ارکان کشور هم باید برای حل این مسائل که جنبه حاکمیتی و ملی پیدا کرده است وارد میدان شوند.
پیروز حناچی شهردار کنونی تهران هم که از 22 آبان ماه امسال این مسئولیت را گرفته است بر همین رویکرد تاکید کرده و در نخستین سخنانش پس از دریافت حکم مسئولیتش در شهرداری، آلودگی هوا، ترافیک و توسعه حمل و نقل عمومی را چالش های اصلی کلانشهر تهران دانست و گفت: این مشکلات، در سطح مسائل حاکمیتی است و از صندوق توسعه ملی انتظار داریم رقم قابل توجهی برای حل آنها اختصاص دهد.
** سخن پایانی
حذف مشکلات مربوط به تک سرنشینی و ایجاد محدودیت برای ورود خودرو به سطح شهر ارتباط مستقیمی به توسعه زیرساخت های حمل و نقل عمومی دارد، بنابراین با توجه به هزینه های کلان مادی و روحی و روانی که با تلف شدن میزان انرژی و وقت شهروندان در ترافیک و نیز تاثیرات آلودگی هوا، ضرورت دارد همه نهادهای متولی در سطح کشوری در این زمینه ورود کنند و توسعه حمل و نقل عمومی به اولویت نخست همه این نهادها تبدیل شود.
در آن صورت می توان انتظار داشت برنامه های نرم افزاری و رسانه ای به منظور فرهنگ سازی باهدف توسعه استفاده از حمل و نقل عمومی نیز بیش از پیش تحقق یابد.
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
