نگرانی از ادامه مچ اندازی های سیاسی در عراق
درشرایطی که موضوع تشکیل ائتلاف (فراکسیون) بزرگ در پارلمان عراق به یک موضوع دو قطبی تبدیل شده است، بحث و جدل درباره سرنوشت آن و ادامه مچ اندازی ها میان گروههای سیاسی بویژه در وضعیت خاص سیاسی و اجتماعی به محل بحث صاحبنظران و کارشناسان شده است.
پس از نزدیک به چهار ماه از برگزاری انتخابات پارلمانی (22 اردیبهشت) و کشمکش های مختلف بر سر تخلف و تقلب و بازشماری آرا، سرانجام نخستین جلسه چهارمین دوره پارلمان ملی عراق روز دوشنبه تشکیل شد.
مهمترین رویداد این جلسه چیزی نبود جز بحث و جدل هایی که بر سر موضوع تشکیل و ثبت ائتلاف (فراکسیون) بزرگ رخ داد.
در این جلسه دو محور سیاسی بطور همزمان مدعی تشکیل فراکسیون بزرگ شدند.
فراکسیون بزرگ که اختیار تشکیل دولت را خواهد داشت نیازمند گردهم آمدن نصف بعلاوه یک تعداد کل نمایندگان پارلمان (329 کرسی) است.
محور الفتح – دولت قانون به رهبری هادی العامری و نوری المالکی روز دوشنبه با ارائه لیستی با امضای شخصی 151 نفر از نمایندگان منتخب و محور سائرون – النصر به رهبری مقتدا صدر و حیدرالعبادی با ارائه لیستی شامل امضای حدود 20 رئیس ائتلاف انتخاباتی (سرلیست) با حدود 180 عضو، هر کدام جداگانه از رئیس سِنی پارلمان خواستند آنها را بعنوان ائتلاف (فراکسیون) بزرگ ثبت و اعلام کند.
هر کدام از این دو محور نیز با برگزاری کنفرانس خبری جداگانه در حاشیه جلسه پارلمان، خود را بعنوان ائتلاف بزرگ معرفی کردند و وعده تشکیل دولت جدید با مشخصات مورد نظر خود را دادند.
اختلاف بر سر این که آیا ملاک تشکیل ائتلاف بزرگ، امضای شخصی و حضوری نمایندگان است و یا این که امضای رئیس ائتلاف کافی است و نیازی به امضای تک تک نمایندگان یک ائتلاف وجود ندارد، به نقطه اصلی اختلافات تبدیل شد، امری که رئیس سِنی را واداشت تا موضوع را برای تعیین تکلیف به دادگاه قانون اساسی عراق ارجاع دهد.
استدلال طرفداران محور نخست این است که بدلیل جابجایی ها که در درون ائتلاف ها صورت گرفته و خیلی از نمایندگان از ائتلاف سابق خود خارج و به ائتلاف های دیگر پیوسته اند، امضای سرلیست نمی تواند ملاک عمل قرار گیرد و باید امضای شخصی نمایندگان معیار ثبت و اعلام ائتلاف بزرگ باشد، در مقابل استدلال می شود که نمایندگان باید پایبند تعهدات خود به ائتلافی که تحت نام آن توانستند در انتخابات پیروز شوند باشند.
امروز سه شنبه قرار است پارلمان جدید به ریاست رئیس سِنی بار دیگر تشکیل جلسه دهد اما هنوز مشخص نیست آیا در این جلسه موضوع ائتلاف بزرگ، تعیین رئیس منتخب و سایر موارد آیین نامه ای پارلمان جدید به انجام خواهد رسید و یا این که شکاف ها و اختلاف ها سبب خواهد شد باز هم اتفاقات و تصمیمات بزرگ به تعویق بیفتد.
‘عالیه نصیف’ از نمایندگان زن شاخص ائتلاف دولت قانون در پارلمان جدید می گوید: جنجال بر سر این که کدام محور می تواند ائتلاف بزرگ را تشکیل دهد، بیهوده است چرا که بر اساس رویه و آرا سابق دادگاه قانون اساسی عراق، این ائتلاف سازندگی (العامری – المالکی) است که ائتلاف بزرگ را تشکیل داده است چرا که منطقی نیست نماینده منتخب را در گرو سرلیست یا رئیس ائتلاف قرار دهیم و او به جای نمایندگان عضو ائتلاف خود تصمیم گیری کند.
وی تصمیم گیری رئیس ائتلاف انتخاباتی بجای نمایندگان عضو ائتلاف بخصوص درموضوع سرنوشت سازی همچون تشکیل ائتلاف (فراکسیون) بزرگ در پارلمان را بر خلاف قانون، شرع و منطق می داند و می گوید نماینده پارلمان باید در همه تصمیم گیری های خود آزاد باشد با بتواند به وظایف قانون خود عمل کند.
از سوی دیگر و درحالی که فعالان دو محور طرف مقابل را به ذکر آمار غیر واقعی از تعداد نمایندگان متحد خود متهم می کنند، برخی ناظران و کارشناسان نیز نسبت به تداوم این شکاف ها و اختلاف بویژه در سایه شرایط وخیم اجتماعی درعراق از جمله اعتراضات دو ماهه اخیر در استان های جنوبی و مرکزی بویژه در بصره هشدار می دهند.
‘آلا طالبانی’ نماینده زن پارلمان جدید عراق و از چهره های فعال کرد عراقی که در این انتخابات با لیست ائتلاف بغداد به مجلس راه یافت، نسبت به عواقب این وضع هشدار می دهد و می گوید: شرایط عراق دیگر تاب تحمل ادامه چنین وضعیتی را ندارد، وضعیتی که مشخصه آن چند دستگی و مچ اندازی های سیاسی است.
وی درتوصیف نقشه سیاسی امروز گروههای سیاسی درعراق می گوید: پارلمان جدید به دو اردوگاه (با محوریت احزاب شیعه) تبدیل شده و برخی گروههای کرد و سنی نیز در وسط ایستاده اند و هنوز برای پیوستن به این یا آن اردوگاه تصمیم نگرفته اند و منتظر هستند تا افق آینده روشن تر شود.
یکی از علل اصلی که هچیکدام از دو محور مذکور نتوانسته اند با ارائه یک اکثریت قاطع، امتیاز تشکیل ائتلاف بزرگ را رسما از آن خود کنند، همین موضوع مورد اشاره آلا طالبانی، یعنی بلاتکلیفی بخشی از نیروهای سنی و کرد عراقی در پیوستن به این یا آن محور است.
طالبانی افزود: نگرانی از آنجاست که در این دوره نیز همچون دوره های پیشین، ملاک تصمیم گیری و جداشدن ها یا پیوستن ها به یک محور یا ائتلاف، نه اهداف قانون اساسی یا برنامه ها و وعده های اعلام شده در انتخابات، بلکه مسائل دیگری است.
هر چند طالبانی به این مسائل اشاره نکرده است اما بسیاری از ناظران، منتقدان و فعالان سیاسی، مسائل فرقه ای، جناحی و شخصی را از جمله آن بر می شمارند و آن را از ریشه های مهم معضلات و مشکلات کنونی عراق در عرصه های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و نارضایتی و اعتراضات گسترده مردم این کشور می دانند.
این نماینده پارلمان جدید عراق می گوید: بی توجهی به نتایج امور و تمرکز روی مسائل دیگری همچون این که آیا تشکیل ائتلاف بزرگ بر مبنای آمار نمایندگان و یا لیست ها صورت می گیرد یا اینکه در جلسه نخست و توسط رئیس سِنی و یا رئیس منتخب ثبت و اعلام می شود، باعث شده است که ما به وضعیت امروز برسیم و در شرایط چند دستگی و ابهام در افق آینده بسر ببریم.
جلسه روز نخست پارلمان جدید عراق و بحث و جدل درباره تشکیل ائتلاف بزرگ و سایر مسائل مربوط به آن درحالی برگزار شد که اعتراضات گسترده مردم بصره به وضعیت رفاهی بویژه موضوع آب آشامیدنی همزمان ادامه داشت و اهالی بصره با تجمع در چند نقطه این استان نسبت به آنچه بی توجهی دولت مرکزی به حقوق خود و نیز وعده های ماههای اخیر خواندند، اعتراض کردند.
نمایندگان استان بصره در پارلمان عراق نیز در حاشیه نشست دیروز پارلمان در یک کنفرانس خبری نسبت به ادامه بی توجهی دولت مرکزی به وضعیت بصره و مسوومیت های چند هزار نفره مردم این شهر در اثر مصرف آب شهری شور و غیر بهداشتی هشدار دادند.
در هفته های گذشته شخصیت ها و چهره های مختلف از جمله نمایندگان مرجعیت عالی عراق نسبت به عواقب ادامه وضعیت اجتماعی و خدمات رفاهی شهروندان عراقی بویژه در زمینه آب، برق، اشتغال و نیز فساد و ضعف دستگاه های دولتی در انجام وظایف خود هشدار داده اند.
برخی ناظران با ذکر مشابهت هایی میان تحولات امروز و سال 2014 که به ظهور داعش و اشغال یک سوم خاک این کشور توسط تروریست های تکفیری انجامید، بر این باورند که شرایط سیاسی و اجتماعی عراق بگونه ای است که باید در اسرع وقت با تشکیل یک دولت قوی، کارآمد و خدمت محور به چاره جویی فوری برای آن پرداخت و ادامه این وضعیت کشور را وارد مسیر پرمخاطره با سرنوشت نامعلومی خواهد کرد.
کارشناسان دیگری نیز طی روزهای اخیر از دخالت های گسترده آمریکا در روند تشکیل دولت جدید عراق بویژه در قالب تلاش ها، تماس و دیدارهای آشکار و نهان برت مک گورک نماینده رئیس جمهوری آمریکا در ائتلاف موسوم به مبارزه با داعش، با مقامات مختلف شیعه، سنی و کرد عراقی و نیز تماس های تلفنی جورج پمپئو با برخی مقامات عراقی صرفا در ارتباط با موضوع تشکیل دولت جدید هشدار داده اند.
به باور آنان هدف اصلی از این تلاش ها و فشارها بیش از هر چیز تشکیل یک دولت وابسته به واشنگتن در بغداد و یا دست کم ایجاد شکاف و اختلاف میان گروههای مختلف سیاسی برای تاخیر در تشکیل دولت جدید، وخیم تر شدن اوضاع سیاسی و اجتماعی عراق و وارد کردن این کشور در شرایطی مشابه ماههای پیش از ظهور داعش است.
به هر روی رویدادهای جلسه امروز و چند روز آینده پارلمان جدید عراق، بهتر نشان خواهد داد تحولات سیاسی این کشور قرار است به کدام سمت و سو حرکت کند.
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
دانلود اپلیکیشن اندروید دادورزیار
