موی سپید و دل شکسته

خبرها از آزار و اذیت سالمندان کم نیست، در فضای مجازی یا واقعی، در کوچه و خیابان یا فضای بسته خانه، آزار سالمند به دست فرزند یا مراقب در منزل، سالمندان موسپید روزی تاج سر ما بودند، چه شده که امروز آزارشان می دهیم.

این روزها در فضای مجازی و محافل عمومی شنیده می شود که فلانی (سالمند) از سوی فرزندانش، پرستارش یا سایر شهروندان مورد آزار و اذیت قرار گرفته است، اسم آن را «سالمند آزاری» گذشته اند مثل «کودک آزاری» گویی سالمندی بازگشت به دوران کودکی است، دوره ای که فرد ناتوان شده و قادر به دفاع از خود نیست.

رسانه ها به مسئله کودک آزاری بارها پرداخته اند چرا که کودک موجودی ضعیف و ناتوان است و قادر به دفاع از خود نیست و وقتی مورد آزار و اذیت قرار می گیرد عبارت کودک آزاری را در مورد او به کار می بریم. در حالی که از موضوع سالمند آزاری غافل شده ایم و این مسئله ای است که این روزها به دلیل تغییر شرایط زندگی رو به افزایش است.

نتایج بررسی سوء‌رفتار با سالمندان در ایران که طی سال‌های 1384 تا 1394 انجام شد، نشان می دهد که میزان سالمندآزاری در ایران بسیار بیشتر از سایر کشورهاست.

همچنین در بین انواع آن به ترتیب سالمندآزاری عاطفی (30.7 درصد)، سالمندآزاری روانی (25.4 درصد)، غفلت از سالمندان (25.1 درصد)، سالمندآزاری مالی (19.7 درصد)، سالمند آزاری جسمی (13.1 درصد) و طردشدگی (11.7 درصد) شایع‌ترین انواع سالمندآزاری در ایران هستند.

برخی کارشناسان علت افزایش سالمندآزاری را در ایران نسبت به سایر کشورها به عوامل مختلفی نسبت می‌دهند که از بین آنها می‌توان به عوامل اجتماعی و فرهنگی، تعاریف و مفهوم‌های متفاوت از سالمندآزاری، گزارش نکردن و بیان غیر دقیق این واقعه، نبود ابزارهای مناسب و استاندارد و مشکلات مربوط به جمع‌آوری اطلاعات اشاره کرد.

منیره رحمتی سالمند 70 ساله در گفت و گو با خبرنگار ایرنا درباره سالمند آزاری می گوید: بعد از فوت همسرم فرزندانم بر سر اموال با من اختلاف پیدا کردند، خانه ام را ساختم و به هر یک از چهار فرزندم که سه پسر و یک دختر هستند، یک واحد آپارتمان دادم، اما آنها سیری ناپذیر بودند و می گفتند خانه ای که در آن نشسته ام را نیز باید بین شان تقسیم کنم.

وی ادامه می دهد: بر سر این موضوع، آنها با من اختلاف پیدا کردند. حدود یک سال است که سری به من نمی زنند و برایشان مهم نیست که من زنده باشم یا نه.

رحمتی تصریح می کند: تاسف بار است مادری که یک عمر برای فرزندانش زحمت کشیده این گونه بر سر اموال به این مادر بی توجهی شود. حالا من آرزوی مرگ دارم.

وی می افزاید: وقتی انسان پا به سن می گذارد، مانند یک کودک به توجه و محبت فرزندانش نیاز دارد و انتظار دارد که از او مراقبت شود.

احمد رضایی سالمند 65 ساله در این زمینه به خبرنگار ایرنا می گوید: دو دختر و یک پسر دارم، وقتی پسرم ازدواج کرد با توجه به اینکه شرایط مالی خوبی نداشت پیشنهاد دادم که با همسرش در یک خانه با هم زندگی کنیم، وقتی بچه اش به دنیا آمد، عروسم مدام بهانه گیری و به من پرخاشگری می کرد، اجازه نمی داد به نوه ام نزدیک شوم، تا اینکه یک روز پسرم مرا از خانه بیرون کرد و گفت که هزینه نگهداری از من را ندارد.

وی تصریح می کند: پسرم حتی به من فحاشی می کرد و کتکم می زد با اینکه او مرا از خانه بیرون کرده اما من او را نفرین نکردم و امیدوارم که سرپناهی برای من پیدا شود.

* سالمند آزاری پنهان ترین خشونت در خانواده

محمدرضا کرمی، روانپزشک در مورد سالمند آزاری به خبرنگار ایرنا می گوید: هر نوع اقدام عمدی یا غیرعمدی که باعث آسیب و آزار سالمند می شود به خصوص از طرف کسانی که سالمند با آنها رابطه نزدیک دارد و انتظار می‌رود به آنها اعتماد داشته باشد.

وی با بیان اینکه سوءرفتار با سالمندان یکی از پنهان‌ترین اشکال خشونت در خانواده است، می افزاید: غفلت و بی توجهی به نیازهای سالمندان از موارد سالمندآزاری است، علاوه بر این سالمندآزاری با فشارهای اجتماعی و فقدان حمایت اجتماعی هم در ارتباط است.

کرمی اظهار می دارد: هزینه عاطفی و مالی مراقبت دشوار و مستمر از سالمند یکی از دلایل سالمندآزاری است به خصوص برای آنها که از بنیه مالی و آگاهی کمی برخوردارند.

* شیوع آلزایمر از عوارض سالمندآزاری

وی ادامه می دهد: شیوع بیماری‌های مزمن به ویژه بیماری‌های روانی و آلزایمر، محدود بودن مراکز نگهداری سالمندانی که به این بیماری‌ها مبتلا هستند و هزینه سنگین نگهداری از آنها، سبب می‌شود بعضی از فرزندان که توانایی پرداخت این هزینه‌ها را ندارند، پدر و مادر پیر خود را در خیابان رها ‌کنند که معمولا این سالمندان را نیروی انتظامی از خیابان جمع‌آوری می‌کند و به بهزیستی تحویل می‌دهد.

این روانپزشک توضیح می دهد: سیلی زدن، سوزاندن اعضای بدن، پرت کردن، کتک زدن و محرومیتهای بهداشتی و تغذیه ای. ناسزا گویی، تمسخر، نادیده گرفتن سالمند در جمع، بی توجهی به نیاز عاطفی، تهدید، سرزنش، از بین بردن اعتماد به نفس، بی احترامی لفظی مداوم از موارد دیگر سالمند آزاری است که غفلت از وی باعث بی توجهی و فراموشی فرد سالمند می شود.

* پای بند به ارزشهای اخلاقی

کرمی می گوید: پایبندی به ارزشهای اخلاقی از سوی مراقبت کنندگان سالمندان می تواند نقش تعیین کننده ای در زمینه پیشگیری از سالمند آزاری داشته باشد اما نباید فراموش کرد که ارائه خدمات اجتماعی مناسب و حمایت های قانونی از سالمندان از جمله ضرورتهای جامعه امروز است.

وی می افزاید: در کشور ما هیچ حمایت قانونی در زمینه آزار وجود ندارد و لازم است که سیاستگزاران و برنامه ریزان اجتماعی در جهت پر کردن خلاءهای قانونی قدم های اساسی بردارند.

* احیای هویت فرهنگی

این روانپزشک اضافه می کند: از جمله راهکارهای دیگر در پیشگیری از سالمندآزاری آگاهی به خانواده ها در خصوص انواع سالمندآزاری، تقبیح سالمندآزاری و احیای هویت فرهنگی است، استفاده از تجربیات سالمندان در زمینه های مختلف و توانایی بخشیدن به سالمندان با تکیه بر برنامه های فرهنگی و توانمند سازی می تواند در خودباوری سالمندان و افزایش اعتماد به نفس آنها تاثیر بسزایی داشته باشد. همچنین آگاه سازی سالمندان از خدمات اجتماعی موجود در جامعه برای اعلام سالمندآزاری توسط سالمندان از دیگر راهکارهای مفیدی است که می تواند مانع از گسترش و شدت آزارها در سالمندان شود.

در سال های اخیر سازمان بهزیستی مرکز اورژانس اجتماعی را با شماره 123 راه اندازی کرده که به سه مساله اجتماعی رسیدگی می کنند و در کنار کودک آزاری، همسر آزاری و معلول آزاری به موارد سالمند آزاری نیز رسیدگی می کند.

این روانپزشک خاطرنشان می کند: ضرورت دارد در نحوه رفتار با سالمندان، برطرف سازی نیازهای آنها، نحوه پر کردن اوقات فراغت و آشنایی با انواع سالمندآزاری در بسته‌های آموزشی مراقبان قرار گیرد، چرا که در صورت ناآگاهی ممکن است که خود مراقبان مرتکب سالمندآزاری شوند.

کرمی اظهار می دارد: برخی سالمندان به لحاظ جسمی دچار مشکل می‌‌شوند. برای مثال اگر در منزل مناسب سازی صورت نگرفته باشد. برخی از سالمندان سقوط می‌کنند و پا، دست و لگنشان می‌شکند. بنابراین باید مبلمان و دکوراسیون منازل طوری تنظیم شوند که سالمندان کمتر دچار آسیب دیدگی شوند. همچنین نحوه تامین نیازهای اجتماعی و روان شناختی سالمندان باید در بسته‌های آموزشی مورد تاکید قرار گیرد.

وی تصریح می کند: رویکردی با محوریت چرخه زندگی و سرمایه گذاری بر روی جوانان و جمعیت فعلی برای یافتن پاسخ های موثر به پیامدهای سالمندی جمعیت ضروری است. این برنامه ریزی در آینده نزدیک و درازمدت به کاهش خطرات و همچنین پاسخگویی به نیازهای افراد مسن کمک خواهد کرد.

* شیوع سالمندآزاری

پریسا طاهری، متخصص طب سالمندی در این زمینه به خبرنگار ایرنا می گوید: سالمند آزاری از شایعترین آسیب های اجتماعی است که موارد آن به شدت در حال افزایش است و البته پیر شدن جمعیت و افزایش تعداد سالمندان و افزایش مشکلات اقتصادی خانواده نیز در این زمینه بی تاثیر نیست و بی توجهی، سوء تغذیه، غفلت از سالمند، برخوردهای فیزیکی و پرخاشگری و بروز مشکلات روحی روانی شایعترین موارد سالمند آزاری است.

وی می افزاید: یکی از مهمترین مشکلاتی که سالمندان با آن درگیر هستند، سوءتغذیه است، بسیاری از آنها به دلیل مشکلات دهان و دندان، اختلال بلع دارند، به همین علت مواد غذایی مورد نیازشان را دریافت نمی‌کنند و دچار سوء تغذیه می‌شوند.

طاهری، اختلال حافظه را نیز یکی دیگر از مسایلی بیان کرد که کمتر به آن توجه شده و مردم تصور می‌کنند هر کس پیر می‌شود، دچار اختلال حافظه خواهد شد و این موضوع را جدی نمی‌گیرند.

این متخصص طب سالمندی تصریح می کند: غفلت از نیازهای سالمندان به نوعی سالمندآزاری است و اگر از نیازهای سالمندان غفلت شود با بسیاری از جمعیت ناتوان روبرو خواهیم بود.

* ضرورت حفظ کرامت و منزلت سالمندان در خانواده

وی تاکید می کند: نقش خانواده‌ها برای رسیدگی به سالمندان و حفظ کرامت و منزلت آنها اهمیت زیادی دارد و سلامت روان، رفاه اجتماعی و جسمی سالمند باید در خانواده های ایرانی مورد توجه قرار گیرد.

طاهری می گوید:دوره سالمندی بخشی از زندگی است که نسبت به سایر دوران اهمیت زیادی ‌دارد و همه ما این دوره را طی می کنیم و باید این دوره با توانمندی و سلامت طی شود.

وی خاطرنشان می کند:نباید سالمند را فردی در نظر بگیریم که دیگر موردنیاز جامعه نیست و بیماری‌هایی که با آن مواجه می‌شود، به پیری نسبت دهیم بلکه بیماری‌ها به ریشه‌یابی نیاز دارد و سالمندان باید مورد توجه قرار گیرند.

ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید

لینک کانال ایتا

لینک کانال سروش

لینک صفحه اینستاگرام

دانلود اپلیکیشن اندروید دادورزیار

منبع خبر : ایرنا