رای شماره ۹۱۹۸۸۸ هيات تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی ديوان عدالت اداری
با موضوع: بخشنامه مورخ ۱۴۰۱/۵/۱ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي ابطال نشد
هیأت تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی
* شماره پـرونـده: هـ ت/ ۰۲۰۰۰۶۳ ـ ۰۲۰۰۰۶۲ـ ۰۲۰۰۱۱۹ـ ۰۲۰۰۰۶۵ـ ۰۲۰۰۰۶۴
* شماره دادنامه: ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۰۹۱۹۸۸۸ تاریخ: ۱۳/۴/۱۴۰۲
* شـاکــی: خانم دالرام موسوی ـ آقای امیرحسین آذری جعفری ـ آقای علیرضا حسین پور ـ خانم رضوان قادرپناه و خانم سبا تبریزچی
* طرف شکایت: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
* مـوضـوع شکایت و خـواستـه: ابطال بخشنامه مورخ ۱۴۰۱/۵/۱ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
* شاکی دادخواستی به طرفیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به خواسته ابطال بخشنامه مورخ ۱۴۰۱/۵/۱ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیأت عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر میباشد:
به اطلاع متقاضیان تحصیل با هزینه شخصی در خارج از کشور و مشمول قانون خدمات پزشکان و پیراپزشکان میرساند مطابق تبصره ذیل ماده ۶ قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان مصوب مجلس شورای اسلامی مورخ ۱۳۷۵/۲/۱۲ «کسانیکه برای ادامه تحصیل با هزینه شخصی در دانشگاه های معتبر مورد تأیید در خارج از کشور در رشته های مورد نیاز کشور احتیاج با مدارک تحصیلی داشته باشند با سپردن تضمین کافی مبنی بر انجام خدمات قانونی پس از فراغت از تحصیل، مدارک تحصیلی و گواهی موقت طبابت دریافت خواهند داشت.» بر این اساس و جهت اقدام برابر قانون، مطابق نیاز سنجی انجام شده از دبیرخانه های شوراهای آموزشی، رشته های مورد نیاز کشور جهت ادامه تحصیل افراد در خارج از کشور قبل از انجام تعهدات قانونی جهت سال تحصیلی ۲۰۲۲ـ۲۰۲۳ برای مقاطع و رشته های ذیل اعلام گردید.
با توجه به لزوم تحصیل در دانشگاه های مورد تأیید، لازم است متقاضیان در زمان درخواست حداقل نامه admission ـ pre از دانشگاه مورد تأیید در رشته مورد نیاز را جهت احراز شرایط قانونی به واحد مربوطه ارائه دهند.
رشته های مورد نیاز جهت تحصیل در سال تحصیلی ۲۰۲۲ـ۲۰۲۳ با اولویت دانشگاه به شرح ذیل میباشد:
۱. Artificial Intelligence & Machine learning
Carnegie Mellon University
Massachusetts Institute of Technology
Stanford University
University of California ـ Berkeley
University of Toronto
University of Oxford
Tsinghua University
University of Illinois at Urbana ـ Champaign
University of Southern California
University of Washington ـ Seattle
۲. Cell Therapy & Regenerative Medicine
Harvard University
Massachusetts Institute of Technology
Stanford University
University of California–San Francisco
Johns Hopkins University
University of Pennsylvania
University of Washington
University of California–San Diego
۳. Systematic Biology
Stanford University
Harvard University
University of Pennsylvania
Princeton University
Dartmouth College
Johns Hopkins University
Yale University
*دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت:
وزارت بهداشت اعلام کرده است که از این به بعد ادامه تحصیل فقط در چند دانشگاه آمریکایی و کانادایی و بعضًا در رشته های غیر مرتبط با سوابق تحصیلی و با رشته های جدیدی امکان پذیر است که تحت هیچ شرایطی دریافت پذیرش ممکن نیست. بر اساس کدام تحقیق و بررسی دیگر کشورها از فهرست مورد تأیید خارج شده اند.
این بخشنامه مغایر مواد ۷ و ۸ منشور حقوق شهروندی است.
* در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره ۱۰۷/۲۷۱۵ مورخ ۱۴۰۱/۱۰/۱۳ به طور خلاصه توضیح داده است که:
با عنایت به لزوم اجرای قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان از سوی فارغ التحصیلان رشته های مربوطه در مناطق محروم و مورد نیاز کشور، امکان ادامه تحصیل در رشته های مورد نیاز کشور در دانشگاه های داخل کشور، افزایش پذیرش دستیار در مقطع تخصصی در داخل کشور و رفع نیاز کشور در اغلب رشته های تخصصی به موجب ماده ۱۰ دستورالعمل دریافت ریز نمرات و مدارک تحصیلی متقاضیان ادامه تحصیل در خارج از کشور ابلاغی مقام عالی وزارت مقرر گردید، متقاضیان تبصره ماده ۶ قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان باید در رشته های مورد نیاز وزارت بهداشت که در حال حاضر کشور به فارغ التحصیلان آن رشته ها نیاز دارد و دارای کمبود است در دانشگاه های مورد تایید خارج از کشور تحصیل نمایند. لیست رشته های مورد نیاز از سوی معاونت آموزشی و معاونت درمان وزارت بهداشت اعلام خواهد شد.
بر این اساس بخشنامه مورد اعتراض شاکی صرفًا حاوی لیستی از رشته های موردنیازی است که امکان رفع نیاز آن در داخل کشور وجود ندارد و حاوی دانشگاه های معتبر خارج از کشور که این رشته ها را تدریس می نمایند و بخشنامه و لیست یاد شده در اجرای مفاد ماده ۱۰ دستورالعمل یاد شده و تبصره ماده ۶ قانون مربوط به خدمت پزشکان و پیراپزشکان ابلاغ شده و بخشنامه مذکور حاوی حکم یا تصمیم جدیدی نمیباشد. بدیهی است به فرض ابطال این بخشنامه متقاضیان این رشته ها نیز اجازه ادامه تحصیل در خارج از کشور را ندارند و کسانی که مجوز دریافت نموده اند نیز مجوز ایشان کان لم یکن شده و ضروری است منتظر بمانند تا لیست رشته های مورد نیاز و دانشگاه های مورد تایید سال ۲۰۲۴ـ۲۰۲۳ اعلام شود.
پرونده شماره هـ ت/۰۲۰۰۰۶۳ ،۰۲۰۰۰۶۴ ،۰۲۰۰۰۶۵ و ۰۲۰۰۰۶۶ مبنی بر درخواست ابطال بخشنامه مورخ ۱۴۰۱/۰۵/۰۱ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در جلسه مورخ ۱۴۰۲/۰۲/۱۰ هیئت تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی مورد رسیدگی قرار گرفت و اکثریت اعضاء به شرح ذیل مبادرت به صدور رأی نمودند:
رأی هیئت تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی
اولاً: بر مبنای ماده (۱) قانون مربوط به خدمت پزشکان و پیراپزشکان مصوب سال ۱۳۷۵ با اصلاحات و الحاقات بعدی مقرر شده است که: «کلیه افراد ایرانی با تحصیلات فوق دیپلم و بالاتر که پس از تاریخ ۱۳۶۷/۰۴/۰۱ از مراکز آموزش عالی گروه پزشکی در داخل و یا خارج از کشور فارغ التحصیل شده یا میشوند و خدمت آنان از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مورد نیاز اعلام میگردد، مکلفند حداکثر مدت ۲۴ ماه اول پس از فراغت از تحصیل خود را در داخل کشور و در مناطق مورد نیاز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و تشکیلات تابعه آن خدمت نمایند.» ثانیًا: ماده (۶) قانون صدرالذکر ناظر بر تعهد مزبور در ماده (۱) نیز بیان میدارد:
«تحویل مدرک تحصیلی و ریز نمرات و صدور هرگونه تأییدیه تحصیلی و گواهینامه برای مشمولانی که خدمت موضوع این قانون را انجام نداده و یا معافیت دریافت ننموده باشند ممنوع است». بنابراین مطابق موازین قانونی مذکور، اصل بر انجام تعهدات موضوع قانون مربوط به خدمت پزشکان و پیراپزشکان بوده و اشخاص مشمول دوره طرح اجباری می بایست در مناطق مورد نیاز وزارت متبوع خدمت کنند و حکم مقرر در تبصره ماده (۶) که اشعار میدارد: «کسانی که برای ادامه تحصیل با هزینه شخصی در دانشگاه های معتبر مورد تأیید در خارج از کشور در رشته های مورد نیاز کشور احتیاج به مدارک تحصیلی داشته باشند با سپردن تضمین کافی مبنی بر انجام خدمات قانونی پس از فراغت از تحصیل، مدارک تحصیلی و گواهی موقت طبابت دریافت خواهند داشت.» در مقام بیان استثنا و اعطای امتیاز به برخی افراد، آن هم منوط به تحقق شروطی همچون نیاز کشور، در رشته های مورد احتیاج و در دانشگاه های معتبر مورد تأیید می باشند مگر آنکه اثبات گردد که رشته های مذکور، مورد نیاز نبوده یا دانشگاه های اعلامی معتبر نمیباشند.
بنا به مراتب فوق، بخشنامه مورخ ۱۴۰۱/۰۵/۰۱ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در چهارچوب مصوب، در حدود اختیارات مرجع صادرکننده آن بوده و مغایرتی با قوانین و مقررات مذکور نداشته و قابل ابطال نمیباشد. این رأی به استناد بند «ب» ماده (۸۴) قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ظرف مهلت بیست روز از تاریخ صدور از جانب رئیس محترم دیوان عدالت اداری یا ۱۰ نفر از قضات محترم دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است.
رئیس هیأت تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری
مهدی فرد محمدیان