رای شماره ۴۴٠ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: ابطال دستورالعمل نحوه پرداخت پاداش اخذ سند مالکیت رقبات موقوفات بقاع متبرکه و اماکن مذھبی که طی شماره ٨٩/١٣٣٩٩٣ ـ ١٣٨٩/٣/٢٩ سازمان اوقاف و امور خیریه ابلاغ شده است

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ٩٩٠٩٩٧٠٩٠۵٨١٠۴۴٠ مورخ ١٣٩٩/٣/٢٠ با موضوع: «ابطال دستورالعمل نحوه پرداخت پاداش اخذ سند مالکیت رقبات موقوفات بقاع متبرکه و اماکن مذھبی که طی شماره ٨٩/١٣٣٩٩٣ ـ ١٣٨٩/٣/٢٩ سازمان اوقاف و امور خیریه ابلاغ شده است» جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.

مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین

تاریخ دادنامه: ١٣٩٩/٣/٢٠ شماره دادنامه: ۴۴٠ شماره پرونده: ٩٧٠٢٨٠٣

مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: سازمان بازرسی کل کشور

موضوع شکایت و خواسته: ابطال دستورالعمل نحوه پرداخت پاداش اخذ سند مالکیت رقبات موقوفات بقاع متبرکه و اماکن مذھبی که طی شماره ٨٩/١٣٣٩٩٣ ـ ١٣٨٩/٣/٢٩ سازمان اوقاف و امور خیریه ابلاغ شده است.

گردش کار: سرپرست معاونت حقوقی و نظارت ھمگانی سازمان بازرسی کل کشور به موجب شکایت نامه شماره ١۴٨٨۶٧ـ ١٣٩٧/٧/٨ اعلام کرده است که:

«حسب بررسی در استان مازندران مشخص شده است، از محل درآمد موقوفات به عوامل دخیل در اخذ سند مالکیت موقوفات به تعداد حدود ٣٠ نفر از کارکنان اداره کل اوقاف و امور خیریه استان مازندران مبلغ ١/۴٠٣/٠٠٠/٠٠٠ ریال و برای سایر افراد و موضوعات اعم از خادم بقعه، سھمیه سرپرست سازمان، روز وقف، تشویق کارکنان اوقاف، خرید سکه، ھمکاری در ایام محرم و صفر، ھفته وقف، پاداش غدیر، مبلغ ٧/٨۶٨/٢٣۶/۶٨٢ ریال پرداخت شده است، پرداخت ھای مذکور بر مبنای شیوه نامه، بخشنامه و دستورالعمل ھای صادر شده از سوی سازمان اوقاف و امور خیریه کشور بوده که حسب بررسی ھا مشخص شده که دستورالعمل ھای مذکور در تعارض ماده ١٢ قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه می باشد. مطابق ماده ١٢ قانون مذکور: «سازمان اوقاف عوایدی را که از محل حق التولیه و حق النظاره دریافت می دارد طبق بودجه ای که ھر سال تنظیم و تصویب خواھد کرد به عمران و تعمیر اماکن مذھبی اسلامی و احداث ساختمانھای عام المنفعه و نشر تبلیغ معارف اسلامی و ھزینه ھای مربوط به حفظ منافع موقوفات و اماکن مذھبی اسلامی می رساند. ملاحظه می گردد در این ماده اجازه ای مبنی بر پرداخت پاداش به عوامل اعطا نشده است، از این رو ابطال دستورالعمل ھای صدرالذکر مورد درخواست می باشد.»

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

«موضوع: دستورالعمل نحوه پرداخت پاداش اخذ اسناد مالکیت رقبات موقوفات، بقاع متبرکه و اماکن مذھبی

سلام علیکم

فصل اول: کلّیات

مقدمه:

پیرو بخشنامه شماره ھای  ـ س/١١ ـ ۶۴۵١۶ و ١٣٨١ / ١٢/۴ ـ ١١٢۴/٢٣٠ ،١٣/۶/١٣٨٠ ـ ٢٠۴۵/٢٣٠ ،٢٩/١١/١٣٧٩ ـ ٣١٩١/٢٣٠ ١٣٨٧/١٠/١۴ با توجه به اھمیت تثبیت و اخذ اسناد مالکیت رقبات موقوفات، بقاع و اماکن متبرکه و مصون ماندن آنھا از آسیبھای جدی  و نیز به منظور برنامه ریزی اصولی و منطقی برای حفظ آنھا، دستورالعمل ذیل جھت پرداخت پاداش به افرادی که در تثبیت و اخذ اسناد مالکیت رقبات موقوقات اقدام می کنند، ابلاغ می گردد:

الف) ھدف:

١ـ به ثبت رساندن کلّیه رقبات موقوفات، بقاع متبرکه و اماکن مذھبی و اخذ اسناد مالکیت آنھا.

٢ـ تشویق و ترغیب مسئولین و متصدیان امور ثبتی و دیگر افراد مؤثر در اخذ اسناد مالکیت و موقوفات و بقاع متبرکه و اماکن مذھبی

ب) منظور:

١ـ جلوگیری از اعمال سلیقه و افراط و تفریط در پرداخت پاداش توسط ادارات تابعه سراسر کشور.

٢ـ نظارت دقیق بر روند به ثبت رساندن و اخذ اسناد مالکیت موقوفات براساس اولویت موقوفاتی که تاکنون به ثبت نرسیده، تحدید حدود نشده و اسناد مالکیت آنھا صادر نگردیده و برنامه ریزی میان مدت جھت ھدایت ادارات کل برای نیل به یکی از اھداف سازمان مبنی بر اخذ اسناد مالکیت تمامی رقبات موقوقات تحت حوزه عملکرد خویش.

فصل دوم: اجرا

الف: تدابیر اھمیت و اولویت در تثبیت موقوفات از نظر این سازمان به ترتیب ذیل بوده که لازم است مدیران استانھا و به ویژه رؤسای ادارات شھرستانھا و کلّیه واحدھای اوقافی نظارت لازم را در این رابطه به عمل آورند:

١ـ به ثبت رساندن رقبات موقوفات، بقاع متبرکه و اماکن مذھبی، تحدید حدود آنھا و سپس اخذ اسناد مالکیت در اجرای ماده ٢٢ قانون ثبت اسناد و املاک.

٢ـ پیگیری پرونده ھای رقبات موقوفات و بقاع متبرکه در اجرای مواد ١۴٧ و ١۴٨ اصلاحی قانون ثبت تا صدور اسناد مالکیت.

٣ـ تبدیل اسناد تک برگی به اسناد مالکیت دفترچه ای.

۴ـ دریافت اسناد مالکیت المثنی برای اسناد مفقود شده.

۵ ـ اصلاح نام مالک در اسناد مالکیتی که به نام دولت یا ادارات اوقاف صادر شده، به نام موقوفه و به تصدی ادارات اوقاف یا متولیان

۶ ـ اخذ اسناد مالکیت رقبات تفکیکی پلاکھای ثبتی مادر که عملاً به صورت رقبات تفکیکی بوده یا براساس ضرورت، نیاز به تفکیک آنھا می باشد.

تذکر: اخذ اسناد مالکیت رقبات وقفی و اماکن متبرکه که دارای ارزش ملکی بالایی می باشد و یا در آینده با قرار گرفتن در محدوده بافت شھری و غیره اھمیت ویژه می یابند و تاکنون پذیرش ثبت نشده اند یا در مراحل مقدماتی ثبت معطل مانده اند باید در اولویت ثبت قرار گیرند.

ب: دستورات اجرایی

١ـ پرداخت پاداش برای اخذ اسناد مالکیت رقبات موقوفات، بقاع متبرکه و اماکن مذھبی که از طریق اجرای ماده ٢١ قانون ثبت صورت می گیرد، مبلغ چھارصد ھزار تومان معادل چھار میلیون ریال بوده که به ترتیب ذیل باید پرداخت گردد:

١ـ ١ )جمع آوری مدارک و درخواست ثبت تا اتمام انتشار آگھی نوبتی ۴۵ %می باشد.

١ـ٢ )انجام عملیات تحدید حدود پس از انقضای مدت اعتراض و اتمام عملیات مقدماتی ثبتی ۴٠ %می باشد.

١ـ٣ )پرداخت پاداش برای اخذ سند مالکیت ١۵%

٢ـ پرداخت پاداش برای اخذ اسناد مالکیت رقباتی که از طریق مواد ١۴٧ و ١۴٨ اخذ می شود، چھار میلیون ریال معادل چھارصد ھزار تومان بوده که به شرح ذیل پرداخت می گردد:

١ـ٢ )جمع آوری مدارک و پذیرش درخواست ثبت توسط اداره ثبت محل مربوطه تا مرحله انتشار آگھی ١۵%

٢ـ ٢ )دفاع و اخذ رأی از ھیأت مذکور ٣۵%

٣ـ٢ )نقشه برداری، تحدید حدود ٢٠%

۴ـ٢ )اخذ سند مالکیت ٣٠%

٣ـ پرداخت پاداش در موارد متفرقه

٣ـ١ )پرداخت پاداش برای اخذ اسناد مالکیت رقباتی که از طریق اجرای ماده ١٣٣ قانون برنامه چھارم انجام می گیرد، مبلغ سیصد ھزار ریال معادل سی ھزار تومان بوده که پس از اخذ سند مالکیت پرداخت می شود.

٭٭٭

موضوع: الحاقیه دستورالعمل شماره ٨٩/١٣٣٩٩٣ ـ ١٣٨٩/٣/٢٩( پرداخت پاداش ثبتی سند دار کردن پلاکھای وقفی)

سلام علیکم

با صلوات بر محمد و آل محمد (ص)، پیرو دستورالعمل شماره ٨٩/١٣٣٩٩٣ ـ ١٣٨٩/٣/٢٠) پرداخت پاداش ثبتی سنددار کردن پلاکھای وقفی) با عنایت به افزایش نرخ خدمات فنی و مھندسی در امور ثبتی (طراحی و نقشه برداری برمبنای حدنگاری و یو تی ام) و من حیث مجموع ھزینه ھای مربوط به امر مھم تثبیت املاک وقفی، تدبیر بر این شد میزان حق الزحمه پرداخت پاداش ثبتی در دستورالعمل مارالذکر متناسب سازی گردد، بر این اساس و به منظور ایجاد انگیزش و سرعت بخشیدن به روند سند دار شدن پلاکھای ثبتی، با توجه به تصمیمات اتخاذ شده در ھمایش شھریور ماه سال ١٣٩۵ در مشھد مقدس و متعاقباً مساعدت جناب آقای تویسرکانی ریاست سازمان ثبت اسناد و املاک کشور دائر بر صدور اسناد مالکیت رقبات موقوفات و بقاع متبرکه در دوره زمانی حداکثر دو سال به جای پنج سال، بدین وسیله میزان پرداخت پاداش ثبتی به شرح جدول پیوست جھت اجرا و اقدام لازم، اعلام می گردد.

ضمناً در خصـوص میزان پاداش رقبـات انتفاعی فاقـد سند مالکیت، بنـد ١ و ٢ مفاد دستـورالعمل فوق الاشعار قابل اجرا می باشد،
شایان ذکر است این مجوز شامل پلاکھای فرعی که قبلاً تثبیت شده اند، نخواھد بود. بدیھی است با توجه به بند ٣ از بخش ۴ (تذکرات) در دستورالعمل مارالذکر، تصمیم گیری در خصوص میزان موارد ویژه کماکان بر عھده سازمان (معاون اوقافی، حقوقی و امور مجلس) می باشد.»

در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل حقوقی سازمان اوقاف و امـور خیریه به مـوجب لایحه شمـاره ١٢/١/١١۵٣/س ـ ١٣٩٧/١١/٢٨ توضیح داده است که:

«١ـ به موجب بندھای ١ و ٢ ماده ١ قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه مصوب ١٣۶٣ ،اداره موقوفات عام که فاقد متولی یا مجھول التولیه بوده و نیز اداره اماکن مذھبی با سازمان اوقاف و امور خیریه است و طبق ماده ۶ ھمان قانون، صرف درآمد موقوفات به منظور بقای عین آنھا بر سایر مصارف مقدم است و ھمچنین طبق ماده ١٠ آیین نامه اجرایی قانون مذکور، متولیان موظّفند در اسرع وقت نسبت به ثبت رقبات تحت تولیت خود مبادرت نمایند.

٢ـ ماده ١٢ قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه ناظر بر بودجه و وجوه حاصل از حق التولیه و حق النظاره می باشد که پس از تصویب ھیأت وزیران، سازمان مکلّف است طبق مصوبه رأساً وجوه حاصله را به مصرف برساند.

٣ـ مطابق ماده ١٩ آیین نامه اجرایی قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه: «مخارج ھر موقوفه به شرح زیر است:

الف) ھزینه ھای مربوط به حفظ عین و بقای موقوفه و فراھم نمودن موجبات آبادانی رقبات آن . ب) تعمیرات جاری و ھزینه ھای مربوط به بھره برداری از آن. ج) مالیات و عوارض و حق التولیه و حق النظاره و مخارج ثبتی و محاکماتی در صورت شمول. د) مصارف مقرر در وقف نامه و یا سیره جاریه» بر ھمین اساس و به منظور حفظ و حراست و اداره موقوفات و به لحاظ منطقی نبودن حجم کار با منابع انسانی و به دلیل ضرورت تثبیت مالکیت موقوفات و بقاع متبرکه و ایجاد انگیزش برای ھمکاران سازمان به موجب مقررات مورد شکایت مقرر شده است که پاداش متناسبی به عوامل مؤثر در اخذ سند مالکیت رقبات و موقوفات پرداخت گردد.»

ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩٩/٣/٢٠ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسـان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی ھیأت عمومی

براساس ماده ١٢ قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه مقرر شده است که: «سازمان حج و اوقاف و امور خیریه وجوھی را که از محل ھدایای مستقل و حق التولیه و حق النظاره دریافت می دارد طبق بودجه ای که ھر سال تنظیم و به تصویب ھیأت دولت خواھد رساند، رأساً به مصرف می رساند.» نظر به اینکه در این ماده و ھمچنین مصوبات ھیأت وزیران اجازه ای مبنی بر پرداخت پاداش به عوامل دخیل در اخذ سند مالکیت موقوفات اعطاء نشده است و در عین حال، طبق اصل پنجاه و سوم قانون اساسی جمھوری اسلامی ایران، ھمه پرداختھا در حدود اعتبارات مصوب باید به موجب قانون صورت بگیرد و انجام اموری مانند کمک به اخذ سند مالکیت موقوفات از وظایف ذاتی کارشناسان و واحدھای حقوقی سازمان اوقاف و امور خیریه بوده و مستلزم اعطای پاداش و مزایای خارج از حقوق و مزایای مقرر قانونی به آنھا نیست، بنابراین «دستورالعمل نحوه پرداخت پاداش اخذ اسناد مالکیت رقبات موقوفات، بقاع متبرکه و اماکن مذھبی و الحاقیه آ ن» و برمبنای آنھا مجوز پرداخت پاداش به عوامل دخیل در تثبیت و اخذ اسناد مالکیت رقبات صادر شده، مغایر با اصل پنجاه و سوم قانون اساسی جمھوری اسلامی ایران و ماده ١٢ قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه است و مستند به بند ١ ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.

رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی