رای شماره ۳۸۳۵۳۵ هيات عمومی ديوان عدالت اداری

با موضوع: حکم مقرر در بند ۶/۳ شيوه نامه شماره ۱۶۰۱۵۰ مورخ ۱۳۹۸/۹/۲ وزارت آموزش و پرورش که متضمن اخذ تعهد ده ساله محضري مبني بر عدم ارائه درخواست انتقال و جابجايي از پذيرفته شدگان آزمون استخدام پيماني است ابطال شد

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۰۳۸۳۵۳۵ مورخ ۱۴۰۲/۲/۱۹ با موضوع: «حکم مقرر در بند ۶/۳ شیوه نامه شماره ۱۶۰۱۵۰ مورخ ۱۳۹۸/۹/۲ وزارت آموزش و پرورش که متضمن اخذ تعهد ده ساله محضری مبنی بر عدم ارائه درخواست انتقال و جابجایی از پذیرفته شدگان آزمون استخدام پیمانی است ابطال شد.» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیر دفتر کل معاونت قضایی هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی ـ یدالله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: ۱۴۰۲/۲/۱۹ شماره دادنامه: ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۰۳۸۳۵۳۵

شماره پرونده: ۰۱۰۶۱۳۰

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای نادر شجاعی سعادتقلی

طرف شکایت: وزارت آموزش و پرورش و اداره کل آموزش و پرورش استان خراسان شمالی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۶/۳ شیوه نامه شماره ۱۶۰۱۵۰ ـ ۱۳۹۸/۹/۲ وزارت آموزش و پرورش

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ۶/۳ شیوهنامه شماره ۱۶۰۱۵۰ ـ ۱۳۹۸/۹/۲ وزارت آموزش و پرورش را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

“به استحضار میرساند: در ابلاغیه صادره به شماره ۵۱۵۵۲/۲۶۲ـ ۱۳۹۷/۶/۲۵ مجلس شورای اسلامی به دولت در خصوص قانون الحاق یک ماده به قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمین حق التدریسی و آموزشیاران نهضت سوادآموزی در وزارت آموزش مصوب ۱۳۹۷/۶/۱۳ که در تاریخ ۱۳۹۷/۶/۲۱ به تایید شورای نگهبان نیز رسیده است هیچ گونه تعهدی بابت تبدیل وضعیت نیروهای حق التدریس به پیمانی عنوان نگردیده است. در آیین نامه اجرایی بند ۲ قانون مذکور در ماده ۲ (استخدام مشمولین پذیرفته شده موضوع این آیین نامه در سقف ظرفیت تخصیصی (مجوز استخدام) سالیانه توسط سازمان و اعتبارات تخصیص یافته در قانون بودجه سالانه، با شرایط به کارگیری در مناطق کمتر توسعه یافته و بر اساس نیاز مناطق آموزش و پرورش استان با تشخیص آموزش و پرورش مبتنی بر رشته و دوره تحصیلی، جنسیت و با توجه به سنوات خدمت و مطابق شیوه نامه ای که توسط وزارت ظرف سه ماه تهیه و ابلاغ میشود، صورت میپذیرد. نقل و انتقال این افراد قبل از ۱۰ سال امکانپذیر نیست) تعهدی قید نگردیده است و صرفًا ممنوعیت نقل و انتقال را قید نموده که در حال حاضر سامانه انتقالات وزارت آموزش و پرورش در حال پیاده سازی ممنوعیت میباشد و بنابراین الزامی به اخذ تعهد محضری نمیباشد.”

متن مقرره های مورد شکایت به شرح زیر است:

“بند ۶/۳ ـ سپردن تعهد

مطابق ماده ۲ آیین نامه نقل و انتقال مشمولین پذیرفته شده جهت استخدام قبل از ۱۰ سال امکانپذیر نبوده و آنان موظفند قبل از صدور حکم استخدامی نسبت به سپردن تعهد محضری از طریق ادارات کل آموزش و پرورش اقدام نمایند. “

در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر حقوقی، املاک و حمایت قضایی وزارت آموزش و پرورش به موجب لایحه شماره ۸۱۰/۲۲۱۱۱۰ ـ۱۴۰۱/۱۱/۱۷ توضیح داده است که:

“نظر به اینکه موضوع «ابطال تعهد ۱۰ ساله مستخدمین پیمانی» مسبوق به رسیدگی قبلی و صدور آرای وحدت رویه شماره ۱۱۸ الی ۱۲۰ ـ ۱۴۰۱/۱/۲۰ و ۳۲۷ الی ۳۲۶ ـ ۱۴۰۱/۲/۲۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری میباشد و این وزارت نیز در راستای اجرای آرای مذکور و رعایت اصل اعتبار قانونی قراردادهای پیمانی در مدت آن، با اقدامات اصلاحی (صدور و ابلاغ بخشنامه شماره ۷۰۰/۳۴۳ ـ ۱۴۰۱/۸/۹ معاونت برنامه ریزی و توسعه منابع) اعتبار تعهد خدمتی تا سقف مدت ۱۰ ساله فراز پایانی ماده ۲ آیین نامه اجرایی ماده ۳ قانون الحاق یک ماده به قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمین حق التدریسی و … مصوب ۱۳۹۷ (مصوبه شماره ۷۹۷۹۵/ت۵۶۶۱۰هـ ـ ۱۳۹۸/۶/۳۰ هیأت وزیران) را تابع مدت قرارداد پیمانی آنان نموده و در شرایط و رویه فعلی حاکم نیز این امر مورد لحاظ گرفته است.

وزارت آموزش و پرورش بنا به اختیارات تجویزی و در راستای اجرای تکالیف مندرج در اصول ۶۰ و ۱۳۸ قانون اساسی که صدور بخشنامه های اداری در زمره مسئولیتهای هر یک از وزرا قرار گرفته و همچنین تکالیف مندرج در ماده ۱۰ قانون اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش، شیوه نامه مورد نظر را صادر و به استانها ابلاغ نموده است. مبنای قانونی اخذ سند تعهد خدمتی از مستخدمین تبدیل وضعیت شده از حق التدریسی به پیمانی، ماده ۲ آیین نامه اجرایی موضوع بند ۳ قانون الحاق یک ماده به قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمین حق التدریسی و … مصوب ۱۳۹۷ (تصویبنامه شماره ۷۹۷۹۵/ ت۵۶۶۱۰هـ ـ ۱۳۹۸/۶/۳۰ هیأت وزیران) و وحدت ملاک از ماده ۷ و تبصره ۳ ماده ۱۷ قانون مذکور میباشد بر اساس ماده ۲ آیین نامه یاد شده «استخدام مشمولین پذیرفته شده موضوع این آیین نامه در سقف ظرفیت تخصیصی (مجوز استخدام) سالیانه توسط سازمان و اعتبارات تخصیص یافته در قانون بودجه سالانه، با شرط به کارگیری در مناطق کمتر توسعه یافته و بر اساس نیاز مناطق آموزش و پرورش استان با تشخیص آموزش و پرورش مبتنی بر رشته و دوره تحصیلی، جنسیت و با توجه به سنوات خدمت و مطابق شیوه نامه ای که توسط وزارت ظرف سه ماه تهیه و ابلاغ میشود، صورت می پذیرد، نقل و انتقال این افراد قبل از ۱۰ سال امکانپذیر نیست. قطع نظر از این نکته که تعیین محل خدمت مستخدمین پیمانی در پیمان نامه، برابر تبصره ۴ ماده ۴۵ قانون مدیریت خدمات کشوری به عنوان «اصل صلاحیت و اختیار» دستگاه تلقی میشود وانتقال درون سازمانی یا برون سازمانی آنان نیز با رعایت قوانین ومقررات (از جمله آیین نامه اجرایی تبصره۲ ماده ۲۱ و ماده ۱۲۱ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۱۳۸۸/۱۰/۱۳ با اصلاحات و الحاقات بعدی) استثناء بر اصل فوق الذکر و موافقت یا مخالفت با تقاضای نقل وانتقال مطروحه نیز از جمله اختیارات دستگاه اجرایی است. لذا:

اولاً: برابر فراز پایانی ماده ۲ آیین نامه اجرایی ماده ۳ قانون الحاق یک ماده به قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمین حق التدریسی و … مصوب ۱۳۹۷ (مصوبه شماره ۷۹۷۹۵/ت۵۶۶۱۰هـ ـ ۱۳۹۸/۶/۳۰ هیأت وزیران) اختیار موافقت با نقل و انتقال مشمولین قانون مذکور به مدت ده سال از زمان استخدام از سوی مرجع وضع آیین نامه اجرایی قانون که ماذون از طرف قانونگذار بوده است، سلب شده و بر این اساس این وزارت قبل از موعد قانونی مذکور نمیتواند از اختیار خود استفاده و با درخواست نقل و انتقال مشموالن قانون مذکور موافقت نماید.

ثانیًا: حتی بر فرض عدم اخذ سند تعهد خدمتی نیز به جهت عدم وجود الزام و تکلیف قانونی در موافقت با درخواست انتقال مستخدمین مذکور حکم به الزام سازمانی دایر بر موافقت با درخواست انتقال افراد مذکور موجه نیست.”

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۲/۲/۱۹ به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیأت عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

اولاً در قوانین و مقررات عمومی کشور از جمله قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ۱۳۸۶ و آیین نامه استخدام پیمانی مصوب سال ۱۳۶۸ هیأت وزیران شرطی مبنی بر ارائه تعهد محضری جهت خدمت در محل مورد تقاضا پیشبینی نشده و براساس قوانین و مقررات مذکور، حق انتقال و جابجایی کارمندان رسمی و پیمانی به رسمیت شناخته شده و مدت اشتغال کارمندان پیمانی ممکن است کمتر از ده سال باشد که در این صورت اساسًا اشتغال اشخاص به مدت ده سال امکانپذیر نخواهد بود. ثانیًا براساس آرای متعدد هیأت عمومی دیوان عدالت اداری از جمله آرای شماره ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۳۰۵۸ مورخ ۱۴۰۰/۱۱/۲۳ و شماره ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۱۱۸ مورخ ۱۴۰۱/۱/۲۰ این هیأت، شرط ارائه تعهد محضری مبنی بر عدم تقاضای انتقال در مدت معین پس از شروع به خدمت خلاف قانون تشخیص و ابطال شده است و در نتیجه وضع شرط ارائه تعهد کتبی مبنی بر ده سال خدمت در محل جغرافیایی مورد تقاضا توسط داوطلب پذیرفته شده مندرج در مقرره مورد شکایت عملاً منتج به عدم برخورداری از امکان انتقال در مدت معین پس از شروع به خدمت خواهد شد. ثالثًا براساس رأی شماره ۲۲۴ مورخ ۱۳۸۵/۴/۱۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری اعلام شده است که: «وضع قواعد آمره در باب شرایط استخدام افراد در واحدهای دولتی و عمومی از وظایف و اختیارات قوه مقننه یا مأذون از قبل قانونگذار است…» بنا به مراتب فوق، حکم مقرر در بند ۶/۳ شیوه نامه شماره ۱۶۰۱۵۰ مورخ ۱۳۹۸/۹/۲ وزارت آموزش و پرورش که متضمن اخذ تعهده ده ساله محضری مبنی بر عدم ارائه درخواست انتقال و جابجایی از پذیرفته شدگان آزمون استخدام پیمانی است، خارج از حدود اختیار مرجع وضع کننده آن بوده و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال میشود.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین