رای شماره ۳۲۱۹۹۸ هيات عمومی ديوان عدالت اداری

با موضوع: ماده ۱۲ از مجموعه مقررات و آيين نامه هاي آموزشي دوره تحصيلي کارشناسي ارشد مورخ ۱۵/۲/۱۳۹۸ مصوب شوراي تحصيلات تکميلي دانشگاه صنعتي شريف که مقرر داشته …

بسمه تعالی

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با شماره دادنامه ۱۴۰۳۳۱۳۹۰۰۰۰۳۲۱۹۹۸ مورخ ۱۱/۲/۱۴۰۳ با موضوع: «ماده ۱۲ از مجموعه مقررات و آیین نامه های آموزشی دوره تحصیلی کارشناسی ارشد مورخ ۱۵/۲/۱۳۹۸ مصوب شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه صنعتی شریف که مقرر داشته “نمره ارسال شده به اداره کل آموزش دانشگاه (شامل نمره کلیه درسها، دفاع پایان نامه، کارشناسی ارشد و …) که به تایید استاد درس رسیده باشد غیر قابل تغییر است و به هیچ وجه قابل تغییر نیست” در حد مقرر در نظریه فقهای شورای نگهبان از تاریخ تصویب ابطال شد« جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یداله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: ۱۴۰۳/۲/۱۱ شماره دادنامه: ۱۴۰۳۳۱۳۹۰۰۰۰۳۲۱۹۹۸

شماره پرونده: ۹۹۰۲۷۰۳

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای سینا سلطانی آذرهریس

طرف شکایت: دانشگاه صنعتی شریف

موضوع شکایت و خواسته: ابطال ماده ۱۲ از مجموعه مقررات و آیین نامه های آموزشی دوره کارشناسی ارشد مورخ ۱۳۸۹/۲/۱۵ مصوب شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه صنعتی شریف

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال مواد ۱۲، ۱۳ و ۱۹ از مجموعه مقررات و آیین نامه های آموزشی دوره کارشناسی ارشد مورخ ۱۳۸۹/۲/۱۵ مصوب شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه صنعتی شریف را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:

“به استحضار میرساند شورای آموزشی دانشگاه صنعتی شریف در راستای آیین نامه یکپارچه دوره تحصیلی کارشناسی ارشد ویژه دانشگاه های سطح یک و سطح دو دولتی مصوب شورای عالی برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مبادرت به تصویب آیین نامه آموزشی دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته دانشجویان ویرایش ۱۳۸۹/۱۰/۱ نموده اند. بنا به مفاد ماده ۱۲ این آیین نامه در خصوص «نمره ارسال شده به اداره کل آموزش دانشگاه (شامل نمره کلیه درسها، دفاع پایان نامه، کارشناسی ارشد و …» که به تأیید استاد درس رسیده باشد غیر قابل تغییر است و به هیچ وجه قابل تغییر نیست.» در این ماده خطای انسانی در نظر گرفته نشده است، این در صورتی است که مغایر با اصل چهلم قانون اساسی است زیرا «هیچ کس نمیتواند اعمال حق خویش را وسیله اضرار به غیر یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد.« و مغایر با اصل هشتم قانون اساسی که اصل به دعوت به خیر است تقاضای ابطال آن را دارم. چون محدود کردن حقوق فردی برخلاف قاعده لاضرر و برخلاف قاعده حق الناس و برخلاف اصل و قاعده عدالت و انصاف است و موجب تضییع حقوق بیت المال نیز میشود، در نتیجه برخلاف موازین شرع مقدس اسلام است.”

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

“مجموعه مقررات و آیین نامه های آموزشی دوره کارشناسی ارشد

دانشگاه صنعتی شریف

معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی

مدیریت تحصیلات تکمیلی ۱۳۸۹

…….

ماده ۱۲: «نمره ارسال شده به اداره کل آموزش دانشگاه (شامل نمره کلیه درس ها، دفاع پایان نامه، کارشناسی ارشد و …» که به تأیید استاد درس رسیده باشد غیر قابل تغییر است و به هیچ وجه قابل تغییر نیست.»”

در پاسخ به شکایت مذکور، معاون اداری و مالی دانشگاه صنعتی شریف به موجب لایحه شماره ۹۹/۱۰۰۰/۶۸۵۷ /ص مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۲۴ توضیحاتی داده که خلاصه آن به قرار زیر است:

در آن تصریح گردیده نمرات باید ظرف مدت حداکثر ۱۰ روز بعد از رسیدگی به اعتراضات دانشجویان و رفع اشتباهات احتمالی به آموزش “بند ۱۲ از آیین نامه مورد شکایت مبتنی بر ابلاغیه شماره ۱۰۴۲۱۹/۲۱ مورخ ۱۳۸۹/۱۲/۱۴ معاون آموزشی وقت وزارت عتف است که کل دانشگاه ارسال شود و نمره پس از انقضای مدت مذکور و اعلام به آموزش کل غیر قابل تغییر میباشد. با وحدت ملاک قراردادن ابلاغیه مذکور، جهت جلوگیری از دور تسلسل احتمالی و حفظ حقوق دانشجویان، ماده ۱۲ به آیین نامه دوره کارشناسی ارشد اضافه گردیده است.

در خصوص اشاره شاکی به در نظر نگرفتن خطای انسانی در ماده ۱۲ آیین نامه، باید معروض داشت بر خلاف ادعای مشارالیه، کلیه نمرات ۱۰ روز بعد از رسیدگی به اعتراضات دانشجویان و رفع هرگونه اشتباهات احتمالی (من جمله خطای انسانی)، به اداره کل آموزش ارسال میگردد و سپس غیرقابل تغییر میگردد. لذا بررسی اشتباهات و خطاهای احتمالی در نظر گرفته شده است. قابل ذکر است طبق اصل ۴۰ قانون اساسی با این توضیح که حتی به فرض عدم وجود ماده ۱۲ آیین نامه نیز قابل تغییر بودن نمره بعد از ارسال به اداره کل آموزش دانشگاه، میتواند موجبات اضرار به غیر و تجاوز به منافع عمومی (پایمال شدن حقوق سایر دانشجویان) فراهم آورد و مطابق با اصول مسلم حقوقی، لازم است زنجیره اعتراض در یک زمان مشخص خاتمه یابد. چرا که در صورت قبول خواسته شاکی با توجه به قطعی نبودن موضوع و ایجاد حق اعتراض نامحدود برای دانشجویان، این امر تالی فاسد داشته و رویه ناصوابی در این خصوص در دانشگاه ایجاد میگردد. ابطال آیین نامه ها، مصوبات و … امری استثنایی است که باید با نگاه مضیق به آن نگریست بنابراین در مواقع تردید در قابل ابطال بودن یا نبودن یک مصوبه مطابق اصول حقوقی اصل بر بقا و استصحاب اعتبار مصوبه و غیر قابل ابطال بودن آن نیست.”

در خصوص ادعای شاکی مبنی بر مغایرت مقرره مورد شکایت با موازین شرعی، قائم مقام دبیر شورای نگهبان به موجب نامه شماره ۱۰۲/۳۸۳۲۵ مورخ ۱۴۰۲/۶/۱۳ اعلام کرده است که:

“موضوع مواد ۱۹ ،۱۳، ۱۲ آیین نامه آموزشی دوره تحصیلی کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی شریف، در جلسات فقهای معظم شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت که به شرح ذیل اعلام نظر میگردد:

ـ اطلاق ماده ۱۲ مصوبه مورد شکایت در مواردی که در تعیین یا ثبت نمرات دانشجویان اشکال و اشتباه وجود داشته باشد به نحوی که موجب ضرر معتنابه دانشجو شود و نیز نسبت به دانشجویانی که سابقًا به گونه معتبری مشمول ضوابط متفاوتی شده بودند، خلاف شرع شناخته شد.”

در اجرای ماده ۸۴ قانون دیوان عدالت اداری رونده به هیأت تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری ارجاع و هیأت مذکور به موجب دادنامه شماره ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۲۹۴۷۳۰۸ مورخ ۱۴۰۲/۱۱/۱۱ ، مواد ۱۳ و ۱۹ مجموعه مقررات و آیین نامه های آموزشی دوره کارشناسی ارشد مصوب ۱۳۸۹/۲/۱۵ شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه صنعتی شریف را قابل ابطال تشخیص نداد و رأی به رد شکایت صادر نمود. رأی مذکور به علت عدم اعتراض از سوی رئیس و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافت.

رسیدگی به ماده ۱۲ از مجموعه مقررات و آیین نامه های آموزشی دوره کارشناسی ارشد مورخ ۱۳۸۹/۲/۱۵ مصوب شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه صنعتی شریف در دستور کار جلسه هیأت عمومی قرار گرفت.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۳/۲/۱۱ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

با توجه به اینکه قائم مقام دبیر شورای نگهبان به موجب نامه شماره ۱۰۲/۳۸۳۲۵ مورخ ۱۴۰۲/۶/۱۳ در رابطه با جنبه شرعی مقرره مورد شکایت اعلام کرده است: «اطلاق ماده ۱۲ مصوبه مورد شکایت در مواردی که در تعیین یا ثبت نمرات دانشجویان اشکال و اشتباه وجود داشته به نحوی که موجب ضرر معتنابه دانشجو میشود و نیز نسبت به دانشجویانی که سابقًا به گونه معتبری مشمول ضوابط متفاوتی شده بودند، خلاف شرع شناخته شد»، بنابراین در اجرای حکم مقرر در ماده ۸۷ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ مبنی بر لزوم تبعیت هیأت عمومی دیوان عدالت اداری از نظر فقهای شورای نگهبان درخصوص جنبه شرعی مقررات اجرایی، ماده ۱۲ آیین نامه آموزشی دوره تحصیلی کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی شریف، در حد مقرر در نظریه مذکور فقهای شورای نگهبان خلاف شرع است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۱۳ و ۸۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ از تاریخ تصویب ابطال میشود. این رأی براساس ماده ۹۳ قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب ۱۴۰۲/۲/۱۰) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری