رای شماره ۳۱۹۷۳۴۰ هيات عمومی ديوان عدالت اداری

با موضوع: تصميم سازمان ثبت احوال داير بر ممنوعيت انتخاب نام ژاکلين ابطال شد

بسمه تعالی

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با شماره دادنامه ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۳۱۹۷۳۴۰ مورخ ۸/۱۲/۱۴۰۲ با موضوع: «تصمیم سازمان ثبت احوال دایر بر ممنوعیت انتخاب نام ژاکلین ابطال شد» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یداله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: ۱۴۰۲/۱۲/۸ شماره دادنامه: ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۳۱۹۷۳۴۰

شماره پرونده: ۰۱۰۵۲۵۶

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای غلام رضا طاهری امامی

طرف شکایت: سازمان ثبت احوال کشور

موضوع شکایت و خواسته: ابطال تصمیم سازمان ثبت احوال دایر بر ممنوعیت انتخاب نام ژاکلین

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال تصمیم سازمان ثبت احوال دایر بر ممنوعیت انتخاب نام ژاکلین را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

“معروض میدارد که طبق ماده ۲۰ قانون ثبت احوال صرفًا انتخاب اسامی و عناوین مبتذل و مستهجن و مخالف جنس و اسامی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی شود ممنوع است اما سازمان ثبت احوال در اقدامی فراقانونی با تشکیل کمیته نام در ثبت احوال انتخاب نام ژاکلین را برای اناث به علت خارجی بودن این اسم ممنوع اعلام کرده است در حالی که این اسم به معنای محافظت شده از سوی خداست و مؤنث ژاک یعنی یعقوب است در نتیجه این اسم مشمول هیچ یک از ممنوعیتهای مذکور در قانون ثبت احوال نیست ضمن اینکه تلفظ این اسم در فرانسه با فارسی متفاوت است در تلفظ فرانسوی جاکلین است و از همه مهمتر اینکه در حال حاضر چه بسیار اسامی خارجی که از نگاه سازمان انتخاب آنها مجاز اعالم شده است، مثل رزا، مرسده، هیلدا، آدریانا، انیسا، لیندا، فرانک، موژان، هلن، رونیکا و … به موجب قانون صرف خارجی بودن یک اسم دلیل ممنوعیت انتخاب آن توسط اتباع ایرانی نیست و سازمان ثبت احوال نمیتواند رأسًا و بدون مراعات اصول قانونی و با زیر پا گذاشتن حقوق مردم و یا نقض آشکار قانون تشکیل مصادیق دیگری غیر از موارد چهارگانه در ماده ۲۰ قانون ثبت احوال به موارد ممنوعیت انتخاب اسم اضافه نماید در ضمن قطعًا کمیته انتخاب نام که حتی اسامی مجاز هم باید در این کمیته بررسی شود خالف قانون است و خصوصًا بند ۷ بخش (ب) دستورالعمل انتخاب نام که در آن قید شده اسامی انتخابی باید از نظر ریشه شناسی و معنا شناسی و آوا شناسی و موسیقی واژه و فرهنگ قومی و منطقه ای و عرف و فراوانی و مناسب بودن (غیر از مناسب جنس) باید در این کمیته بررسی شود اقدامی که صد در صد خلاف قانون است و ناقض صریح حقوق شهروندی است.”

متن نامه ای که به موجب آن انتخاب نام ژاکلین ممنوع اعلام شده به شرح زیر است:

“نام انتخاب شده: ژاکلین ـ جنسیت: دختر ـ اداره درخواست کننده: امور خارجه ـ محل سکونت والدین: آلمان مطالب استخراج شده از فرهنگی ها و سایر منابع: دهخدا و معین

نظر کمیته نام سازمان ثبت احوال: عینًا واژه خارجی است (فرانسوی) و با انتخاب آن برابر مقررات فعلی موافقت نمیشود.”

در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل امور حقوقی و هماهنگی امور استانهای سازمان ثبت احوال کشور به موجب لایحه شماره ۱۴۰۱/۳۶۱۹۵۵ ـ ۱۴۰۱/۱۲/۲۷ توضیح داده است که:

“به استناد قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات، بیگانه مصوب ۱۳۷۵/۹/۲۸ مجلس شورای اسلامی و بند (ج) ماده ۱ آیین نامه اجرایی آن که به اعلام ممنوعیت انتخاب اسامی بیگانه برای نامیدن اشخاص (اسامی خاص) پرداخته و همچنین با عنایت به اینکه واژه مورد نظر در زمره نامه ای خارجی با ریشه انگلیسی (جاکلین) و فرانسوی (ژاکلین) میباشد، کمیته تخصصی و مشورتی نام این سازمان متشکل از اساتید زبان و ادبیات دانشگاه و نمایندگان فرهنگستان زبان و ادب فارسی و کارشناسان حقوقی و امور نام این سازمان با مجوز شورای عالی ثبت احوال (مستند به تبصره ۲ ماده ۲۰ قانون ثبت احوال که تشخیص نامه ای ممنوع را از جمله وظایف آن شورا قرار داده)، با توجه به فرهنگ عمومی کشور و همچنین مقابله با اشاعه فرهنگ بیگانه واژه ژاکلین را مورد تأیید و تصویب قرار نداده است. ضمنًا به نظر این اداره کل، موضوع به عنوان شکایتی موردی میبایست در شعب دیوان عدالت اداری مورد رسیدگی قرار میگرفت.”

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۲/۱۲/۸ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

براساس تبصره ۱ ماده ۲۰ قانون ثبت احوال مصوب سال ۱۳۵۵ انتخاب نامه ایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی میگردد و همچنین انتخاب عناوین و القاب و نام های زننده و مستهجن یا نامتناسب با جنس ممنوع است و برمبنای تبصره ۲ ماده ۲۰ این قانون، تشخیص نام های ممنوع برعهده شورای عالی ثبت احوال است و این شورا نمونه های آن را تعیین و به سازمان ثبت احوال اعلام میکند. بنا به مراتب فوق و با عنایت به اینکه اولاً براساس اعلام سازمان ثبت احوال به موجب الیحه تقدیمی، شورای عالی ثبت احوال به موجب دستورالعمل شماره ۱/۱۵۸۷۹ صادره در سال ۱۳۹۹ اختیار رسیدگی و تشخیص نام های ممنوعه را به کمیته تخصصی و مشورتی نام، مرکب از اساتید دانشگاه و نمایندگان فرهنگستان زبان و ادب فارسی احاله کرده و واگذاری این تکلیف قانونی به کمیته مشورتی مغایر با حکم مقرر در تبصره ۲ ماده ۲۰ قانون ثبت احوال است و ثانیًا نام «ژاکلین» از مصادیق عناوین و القاب و نامهای زننده و مستهجن یا نامتناسب با جنس نیست، لذا تصمیم ثبت احوال دایر بر ممنوعیت انتخاب نام ژاکلین خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال میشود. این رأی براساس ماده ۹۳ قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب ۱۴۰۲/۲/۱۰) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری