رای شماره ۳۰۴۰ هيات عمومی ديوان عدالت اداری
با موضوع: بند ۱۰ از شرايط اختصاصي پانزدهمين فراخوان جذب و استخدام عضو هيأت علمي پيماني در رشته هاي علوم پايه و باليني دانشگاه ها، دانشکده هاي علوم پزشکي و مؤسسات آموزش عالي و پژوهشي مورخ ۱۳۹۶/۱۲/۳ نظر به اينکه متقاضياني که از طريق آموزش از راه دور و يا دوره هاي غيرحضوري تحصيلات خود را به پايان رسانيده اند نميتوانند در فراخوان جذب هيأت علمي دانشگاه هاي علوم پزشکي کشور شرکت کنند، ابطال شد
بسمه تعالی
جناب آقای اکبرپور
رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران
یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۳۰۴۰ مورخ ۱۴۰۰/۱۱/۱۹ با موضوع: «بند ۱۰ از شرایط اختصاصی پانزدهمین فراخوان جذب و استخدام عضو هیأت علمی پیمانی در رشته های علوم پایه و بالینی دانشگاهها، دانشکده های علوم پزشکی و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی مورخ ۱۳۹۶/۱۲/۳ نظر به اینکه متقاضیانی که از طریق آموزش از راه دور و یا دوره های غیرحضوری تحصیلات خود را به پایان رسانیده اند نمیتوانند در فراخوان جذب هیأت علمی دانشگاه های علوم پزشکی کشور شرکت کنند، ابطال شد.» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.
مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یدالله اسمعیلی فرد
تاریخ دادنامه : ۱۴۰۰/۱۱/۱۹ شماره دادنامه: ۳۰۴۰ شماره پرونده : ۹۹۰۲۷۹۷
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای میلاد جانقربان لاریچه
موضوع شکایت و خواسته: ۱ـ ابطال بند ۱۰ از شرایط اختصاصی پانزدهمین فراخوان جذب و استخدام عضو هیأت علمی پیمانی در رشته های علوم پایه و بالینی دانشگاهها/ دانشکده های علوم پزشکی و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی مورخ ۱۳۹۶/۱۲/۳ ۲ـ الزام به ادامه فرایند جذب
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ۱۰ از شرایط اختصاصی پانزدهمین فراخوان جذب و استخدام عضو هیأت علمی پیمانی در رشته های علوم پایه و بالینی دانشگاه ها/ دانشکدههای علوم پزشکی و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی مورخ ۱۳۹۶/۱۲/۳ و الزام به ادامه فرایند جذب را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:
” بند ۱۰ شرایط اختصاصی پانزدهمین فراخوان جذب و استخدام عضو هیأت علمی پیمانی در رشته های علوم پایه و بالینی دانشگاهها/ دانشکدههای علوم پزشکی و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی وابسته، مورخ ۱۳۹۶/۱۲/۳ با آگاهی از مفاد بند (ب) ماده ۲۰ قانون پنجم برنامه توسعه کشور و در حال حاضر ماده یکم از قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مصوب سال ۱۳۹۵ به علت مغایرت با قوانین مدیریت خدمات کشوری (فصل ششم ـ ورود به خدمت و فصل هفتم ـ استخدام مواد ۴۱ الی ۵۲) و استخدامی کشور (فصل دوم، مواد ۱۳ الی ۲۹) که در آنها نیز منع نوع (حضوری یا نیمه حضوری یا آموزش از راه دور) مدرک تحصیلی جهت استخدام مطرح نشده است. همچنین در قانون آیین نامه اداری و استخدامی اعضای هیأت علمی دانشگاههای علوم پزشکی کشور (فصل دوم، ورود به خدمت و استخدام مواد ۹ الی ۱۶) نیز هیچ گونه منعی برای مدرک تحصیلی الکترونیکی مشخص نشده است و همچنین به استناد بند ۹ اصل ۳ قانون اساسی کشور و همچنین به استناد اصل ۲۸ و بند ۴ اصل ۴۳ و همچنین اصل ۱۹ و ۲۰ قانون اساسی کشور و همچنین مطابق ماده ۴۱ قانون مدیریت خدمات کشوری و همچنین خارج از حدود اختیارات بودن مرجع وضع آن ابطال گردد و حق ضایع شدن اینجانب احیاء گردد و فرایند جذب بنده به عنوان هیأت علمی ادامه یابد. بند مورد شکایت از یک طرف امتیاز خاص برای برخی و از طرفی ایجاد محدودیت و محرومیت برای بخش دیگری از افراد جامعه ایجاد مینماید و سلب حق نیز، نیازمند نص صریح قانون است و با عنایت بـه اینکه حکم خـاصی در این خصوص در آیین نامه استخـدامی اعضای هیأت علمی دانشگاه های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پیش بینی نشده است.
اگرچه به موجب مفاد بند (ب) ماده ۲۰ قانون پنجم برنامه توسعه کشور و در حال حاضر ماده یکم از قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مصوب سال ۱۳۹۵ مقرر شده است که دانشگاه ها، مراکز و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و فرهنگستان هایی که دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع قانونی ذیربط میباشند، بدون الزام بهرعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه های دولتی به ویژه قانون محاسبات عمومی کشور، قانون مدیریت خدمات کشوری …. و فقط در چهارچوب مصوبات و آیین نامه های مالی، معاملاتی و اداری ـ استخدامی ـ تشکیلاتی مصوب هیأت امنا که حسب مورد به تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی میرسد عمل نمایند و با حدود وظایف و اختیارات مندرج در قانون تشکیل هیأت های امنای دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی (مصوب جلسات ۱۸۱ و ۱۸۳ ـ ۱۳۶۷/۱۲/۹ و ۱۳۶۷/۱۲/۲۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی) و همچنین قانون نحوه انجام امور مالی و معاملاتی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی اداره شوند. لیکن این امر نافی تکلیف دانشگاهها به تبعیت از اصول قانون اساسی کشور و قوانین خاص حاکم بر دستگاههای اجرایی نیست. هرچند در ماده ۱۱۷ قانون مدیریت خدمات کشوری اعضای هیأت علمی را از شمول قانون مدیریت خدمات کشوری خارج دانسته ولی با توجه به اینکه در ماده ۱۲۷ آیین نامه استخدامی اعضای هیأت علمی مقرر شده در مواردی که حکم خاصی برای اجرای برخی از قوانین و مقررات عمومی دولت در این آیین نامه پیش بینی نشده باشد تا تصویب دستورالعمل مقررات جدید توسط هیأت امناء مقررات عمومی دولت نافذ خواهد بود. بنابراین اگر در خصوص موضوع مورد شکایت مصوبهای توسط هیأت امناء وضع نشده باشد میتوان با استفاده از مقررات عمومی حکم قضیه را روشن کرد. نفی تحصیل در دانشگاهها و رسته های تحصیلی که میتوانند به صورت مجازی یا الکترونیکی و یا نیمه حضوری به دلیل محدودیت و ممنوعیتی که در آینده ممکن است گریبان گیر فرد شود، خود نوعی بی عدالتی است و میتواند نافی بندهای ۳ و ۴ و ۶ از اصل ۳ قانون اساسی باشد. لذا استدعا دارد این مقرره به جهت مغایرت با قانون مستندًا به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ابطال گردد و به موجب تبصره ۱ از ماده ۱۰ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب ۱۳۹۲/۳/۲۵ درخواست پرداخت خسارت (حقوق ماهانه) از زمان فسخ قرارداد بنده و عدم تبدیل وضعیتم را دارم. “
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
” آگهی استخدام عضو هیأت علمی پیمانی
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ـ معاونت آموزشی ـ مرکز امور هیأت علمی ـ هیأت مرکزی جذب اعضای هیأت علمی هیأت مرکزی جذب اعضای هیأت علمی مرکز امور هیأت علمی معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پانزدهمین فراخوان جذب و استخدام عضو هیأت علمی پیمانی در رشته های علوم پایه و بالینی دانشگاه ها/ دانشکده های علوم پزشکی و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی وابسته را برگزار مینماید. ثبت نام به صورت متمرکز و اینترنتی بوده و مالک ثبت نام در فراخوان متقاضیان گرفتن کد رهگیری میباشد.
شرایط عمومی:
شرایط اختصاصی: ………
۱۰ـ متقاضیانی که از طریق آموزش از راه دور (دوره های مجازی) و یا دوره های غیرحضوی تحصیلات خود را به پایان رسانیده اند نمیتوانند در فراخوان جذب هیأت علمی دانشگاههای علوم پزشکی کشور شرکت نمایند. “
در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره ۱۰۷/۲۵۸۰ ـ ۱۳۹۹/۱۲/۲۹ توضیح داده است که:
” ۱ ـ بر اساس ماده واحده «خروج تصمیمات و آراء صادره از هیأتها و کمیته های تخصصی وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراکز آموزشی و پژوهشی در خصوص امور و شئون علمی، آموزشی و پژوهشی از شمول صلاحیت دیوان عدالت اداری و سایر مراجع قضایی، مصوب ششصد و سی امین جلسه مـورخ ۱۳۸۷/۶/۱۲ شورای عـالی انقلاب فرهنگی» قابل شکایت و رسیدگی در دیوان عدالت اداری و سایر مراجع قضایی نخواهد بود. با توجه به اینکه خواسته نامبرده نیز دارای شأن علمی و آموزشی میباشد، برابر ماده واحده مذکور درخواست رسیدگی و اتخاذ تصمیم مقتضی را دارد.
۲ـ برابر بند ۲ ماده ۵ مصوبه جلسه ۶۰۸ شورای عالی انقلاب فرهنگی، اولین مرجع رسیدگی به صلاحیت متقاضیان استخدام هیأت علمی، هیأت اجرایی جذب میباشد و این حق قابل تفویض به واحدهای دیگر نبوده و تأیید نهایی استخـدام به عهـده هیأت مرکزی جـذب وزارتین (بهداشت و درماـن و علوم، تحقیقات و فناوری) میباشد.
۳ـ وفق ماده ۱ قانون احکام دائمی توسعه کشور، دانشگاه ها، مراکز و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی که دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع قانونی ذیربط میباشند، بدون رعایت قوانین ومقررات عمومی حاکم بر دستگاههای دولتی به ویژه قانون محاسبات عمومی کشور، قانون مدیریت خدمات کشوری، قانون برگزاری مناقصات و اصلاحات و الحاقات بعدی آنها و فقط در چهارچوب مصوبات و آیین نامه مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی مصوب هیأت امنا که حسب مورد به تأیید وزیران علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی میرسد، عمل میکنند.
۴ـ به موجب ماده ۱۱ آیین نامه اداری و استخدامی اعضای هیأت علمی دانشگاه و دانشکده های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور، استخدام اعضای هیأت علمی در بدو ورود به خدمت صرفًا از طریق فراخوان امکانپذیر است.
۵ ـ مطابق تبصره ۱ بند (ز) ماده ۱۵ آیین نامه یاد شده به کارگیری کارشناسان ارشد صرفًا در رشته هایی که دکترای آن موجود نباشد و در مناطق غیربرخوردار و خاص با مجوز هیأت علمی جذب امکانپذیر خواهد بود.
۶ ـ مطابق آیین نامه دوره های آموزش از راه دور در دانشگاه های علوم پزشکی کشور مصوب چهل و نهمین جلسه شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی مورخ ۱۳۹۱/۸/۱ دوره های مذکور با بهره گیری مناسب از فناوری های نوین آموزشی و اصول یادگیری ترکیبی عمدتًا به شکل غیرحضوری و در صورت ضرورت حسب رشته به صورت حضوری برگزار میشوند. این دوره ها به منظور گسترش دامنه فعالیت آموزش عالی و انعطاف پذیری در پاسخگویی به نیازهای جامعه برای ورود به دانشگاه و همچنین هدایت فرایند یادگیری متناسب با ذوق، سلیقه و امکانات افراد و پاسخگویی به نیازهای نظام سلامت به نیروی انسانی مجرب، تدوین و برابر مقررات در دانشگاه های واجد شرایط اجرا میشوند.
۷ـ بر اساس ماده ۱ آیین نامه یاد شده، دوره های آموزش از راه دور عمدتًا به صورت غیرحضوری ارائه میشوند و این دوره ها برای رشته ها و مقاطعی که ماهیت علمی یا آموزش در عرصه دارند، طراحی نشده اند. بر این اساس و با عنایت به مراتب فوق الذکر شرکت متقاضیانی که تحصیلات خود را از طریق آموزش از راه دور یا دوره های غیرحضوری به پایان رسانده اند در فراخوان یاد شده غیرمجاز اعلام گردید.
۸ ـ همچنین به موجب ماده ۱۲۷ آیین نامه اداری استخدامی اعضای هیأت علمی دانشگاه و دانشکده های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور، در مواردی که حکم خاصی برای برخی از قوانین و مقررات در آیین نامه پیش بینی نشده تا وضع مقررات جدید، مقررات قبلی که به تأیید هیأت امنای دانشگاه ها رسیده و با مفاد این آیین نامه مغایرت نداشته باشد، ملاک عمل خواهد بود که تاکنون حکم خاصی برای پذیرفتن فارغ التحصیلان آموزش از راه دور به عنوان هیأت علمی در آیین نامه های مصوب وزارت متبوع پیش بینی نگردیده است. بر این اساس و با عنایت به اینکه تمامی اقدامات وفق ضوابط و مقررات صورت گرفته است رد دعوای بیوجه شاکی مورد تقاضاست. “
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۰/۱۱/۱۹ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
الف ـ اولاً : مطابق ماده ۱ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مصوب سال ۱۳۹۵ مقرر شده: «دانشگاهها، مراکز و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و فرهنگستانها و پارکهای علم و فناوری که دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع قانونی ذیربط میباشند، بدون رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه های دولتی به ویژه قانون محاسبات عمومی کشور ، قانون مدیریت خدمات کشوری ، قانون برگزاری مناقصات و اصلاحات و الحاقات بعدی آنها و فقط در چهارچوب مصوبات و آیین نامه های مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی مصوب هیأت امنا که حسب مورد به تأیید وزیران علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و در مورد فرهنگستانها به تأیید رئیس جمهور و در مورد دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی وابسته به نیروهای مسّلح به تأیید رئیس ستاد کل نیروهای مسّلح میرسد، عمل میکنند.» ثانیًا : برمبنای ماده ۲ مصوبه اهداف، وظایف و ترکیب هیأتهای مرکزی و اجرایی جذب هیأت علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی که در جلسات ۵ و ۶ مورخ ۱۳۸۷/۲/۲ و ۱۳۸۷/۲/۹ هیأت عالی جذب اعضای هیأت علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی به تصویب رسیده، وظایف هیأت مرکزی جذب مشخص شده و در هیچ یک از بندهای مـاده مـذکور اختـیاری در خصوص وضـع محـدودیت برای دانش آمـوختگان دوره های مجـازی و غیرحضوری جهت شرکت در فراخوان جذب هیأت علمی دانشگاههای علوم پزشکی برای هیأت یادشده مقرر نشده است. ثالثًا : مطابق ماده ۱۱ آیین نامه اداری و استخدامی اعضای هیأت علمی دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور مصوب سال ۱۳۹۱: «استخدام اعضای هیأت علمی در بدو خدمت به صورت پیمانی و صرفًا از طریق فراخوان از بین متقاضیان واجد مدرک دکتری تخصصی (Ph.D) یا دانشنامه تخصصی (بورد) و بالاتر است…» و علاوه بر آن، براساس بند «ز» ماده ۱۶ آیین نامه پیش گفته: «دارا بودن دانشنامه مورد تأیید در مقاطع دکتری تخصصی (Ph.D)، دانشنامه تخصصی و فوق تخصصی (برای استادیاری و بالاتر) در رشته های مورد نیاز»، یکی از شرایط عمومی ورود به خدمت برشمرده شده است و مستفاد از مادتین مزبور این است که دارا بودن مدرک تحصیلی دکتری تخصصی، دانشنامه تخصصی و فوقتخصصی از شروط لازم جهت استخدام به عنوان عضو هیأت علمی در دانشگاه های علوم پزشکی است و آیین نامه مورد اشاره فاقد هرگونه حکمی در خصوص شیوه اخذ مدرک تحصیلی است. بنا به مراتب فوق و با توجه به اینکه در آیین نامه یادشده راجع به ممنوعیت شرکت دانش آموختگان دوره های مجازی و غیرحضوری در فراخوان جذب و استخدام عضو هیأت علمی دانشگاههای علوم پزشکی حکمی وجود نداشته و این شرط توسط هیأت امنا تصویب نشده است، لذا بند ۱۰ شرایط اختصاصی پانزدهمین فراخوان جذب و استخدام عضو هیأت علمی پیمانی در رشته های علوم پایه و بالینی دانشگاهها/ دانشکده های علوم پزشکی و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی مورخ ۱۳۹۶/۱۲/۳ خارج از حدود اختیار مرجع وضع کننده و خلاف قوانین و مقررات مذکور است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال میشود.
ب ـ بر اساس مـاده ۱۲ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیـوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ رسیـدگی به شکایات، تظّلمات و اعتراضات اشخـاص حقیقی یا حقوقی از آیین نامه هـا و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداریها و مؤسسات عمومی غیردولتی در مواردی که مقررات مذکور به عّلت مغایرت با شرع یا قانون و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز و یا سوء استفاده از اختیارات یا تخّلف در اجرای قوانین و مقررات یا خـودداری از انجـام وظایف مـوجب تضییع حقوق اشخاص میشود و همچنین صدور آرای وحدت رویه در موارد تعارض آرای شعب و صدور آرای ایجاد رویه در موارد تشابه آرای شعب از صلاحیت ها و وظایف هیأت عمومی دیوان عدالت اداری است. با توجه به اینکه رسیدگی به خواسته الزام به ادامه فرایند جذب از مصادیق صلاحیتها و وظایف هیأت عمومی دیوان عدالت اداری محسوب نمیشود، بنابراین رسیدگی به شکایت مطروحه به خواسته مذکور قابل طرح در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری تشخیص داده نشد و پرونده برای رسیدگی به شعبه دیوان عدالت اداری ارجاع میشود.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری