رای شماره ۲۹۳۸ هيات عمومی ديوان عدالت اداری

با موضوع: فصل پنجاه و يکم تعرفه عوارض و بهاي خمات محلي شهرداري فيروزکوه در سال ۱۴۰۰ که تحت عنوان عوارض بهره برداري در کاربري غيرمرتبط به تصويب شوراي اسلامي اين شهر رسيده از تاريخ تصويب ابطال شد

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۲۹۳۸ مورخ ۱۴۰۰/۱۱/۱۲ با موضوع: «فصل پنجاه و یکم تعرفه عوارض و بهای خمات محلی شهرداری فیروزکوه در سال ۱۴۰۰ که تحت عنوان عوارض بهره برداری در کاربری غیرمرتبط به تصویب شورای اسلامی این شهر رسیده از تاریخ تصویب ابطال شد.» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یدالله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: ۱۴۰۰/۱۱/۱۲ شماره دادنامه: ۲۹۳۸ شماره پرونده: ۰۰۰۱۳۲۰

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای ایمان قوامی فرد

موضوع شکایت و خواسته: ابطال فصل پنجاه و یکم (عوارض بهره برداری در کاربری غیرمرتبط) تعرفه عوارض و بهای خدمات محلی شورای اسلامی شهر فیروزکوه در سال ۱۴۰۰

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال فصل پنجاه و یکم (عوارض بهره برداری در کاربری غیرمرتبط) تعرفه عوارض و بهای خدمات محلی سال ۱۴۰۰ شورای اسلامی شهر فیروزکوه را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

” به استحضار میرساند نظر به اینکه در خصوص عوارض تغییر کاربری با توجه به اینکه طبق ماده ۵ قانون تأسیس شورای عالی معماری و شهرسازی در صلاحیت کمیسیون ماده ۵ میباشد و طبق آراء متعدد هیأت عمومی دیوان عدالت اداری صرفًا با درخواست مالک و تصویب کمیسیون تعلق میگیرد و منصرف ازتعلق آن به صرف تغییر طرحهای شهری و نیاز به تغییر طبق تشخیص شهرداری است. از طرفی با توجه به اینکه در مانحن فیه کاربری ملک تغییر نمییابد و صرفًا نوع بهره برداری تغییر مییابد که در این خصوص نیز اگر تخلفی صورت پذیرد موضوع در صلاحیت کمیسیـون ماده صـد قرار گرفته و شهرداری فقط میتواند تخلف را به کمیسیون ارجـاع دهد و از تصمیم کمیسیون تبعیت نماید و نمیتواند برای بهره برداری مالک از ملک خود در این مدت (مدت تخلف) عوارض که جریمه مضاعف و مغایر با قانون است، مقرر نماید. از طرفی طبق بند ۲۴ ماده ۵۵ قانون شهرداریها «شهرداری در شهرهایی که نقشه جامع شهر تهیه شده مکلف است طبق ضوابط مذکور در پروانه های ساختمانی نوع استفاده از ساختمان را قید کرده و در صورتی که برخلاف مندرجات پروانه ساختمانی در منطقه غیرتجاری، محل کسب یا پیشه یا تجارت دایر شود، شهرداری مورد را در کمیسیون مقرر در تبصره ۱ ماده صد مطرح مینماید» و اعطاء مجوز برخلاف کاربری و اخذ وجه مغایر ماده صد قانون شهرداریها و بند۲۴ ماده ۵۵ قانون شوراها تشخیص مذکور است که در آراء متعدد هیأت عمومی دیوان عدالت اداری منجمله آراء شماره ۴۸۹ـ ۱۳۹۶/۵/۲۴ ،۸۵ ـ ۱۳۹۶/۲/۱۲ و ۵۷۹ـ ۱۳۹۹/۴/۲۴ منعکس گردیده است و اخذ عوارض بهره برداری موقت از ساختمانها مغایر قانون وخارج از حدود اختیار گردیده است. از طرف دیگر وضع و اخذ عوارض مذکور چون از بنا و ساختمان برخلاف مندرجات پروانه استفاده شده است لذا نیاز به تغییر کاربری دارد برخلاف ماده ۵ قانون تأسیس شورای عالی معماری و شهرسازی است که نیازسنجی آن را در صلاحیت کمیسیون مزبور قرار داده است و همچنین خارج از صلاحیت شوراهای اسلامی شهر است و به صرف تغییر نوع استفاده از بنا نمیتوان شورا و شهرداری را صالح به تشخیص تغییر کاربری مالک دانست و اعمال آن را در صلاحیت شورا دانست و عوارض بر آن مقرر نمود خصوصًا اینکه مالک درخواستی بر تغییر کاربری ننموده است و شورا و شهرداری به تشخیص خود عمل مینمایند. همچنین ابقاء بنا در کمیسیون ماده صد قانون شهرداریها به علت عدم مغایرت با اصول سه گانه فنی، شهرسازی و بهداشتی و نیز عدم ضرورت تخریب به معنای لزوم تغییر کاربری ملک که مستلزم بررسی جوانب مختلف به لحاظ منطقه ای و توسعه موزون شهر است، نمیباشد و لذا بنای ابقاء شده اگر به هر علتی تخریب شود، مالک اجازه احداث دوباره آن را ندارد و کاربری ملک با تغییر نوع استفاده از آن قانونًا تغییر نمیکند. معهذا نظر به مراتب معنونه و مسطوره فوق الذکر و با امعان نظر به اینکه مصوبه معترض به مغایر قانون و خارج از حدود اختیار مقام واضع وضع گردیده و با وضع و اعلان عمومی آن اخذ هر مقدار وجوه از اشخاص با ابتناء بر آن فاقد وجاهت و استغنای حقوقی است و خارج از اختیارات واضع آن است و وفق مواد ۳۰۱ و ۳۰۳ قانون مدنی مستوجب ضمان عین و منافع میباشد لذا ابطال مصوبه موضوعه معنونه شورای اسلامی شهر فیروزکوه از زمان تصویب مستندًا به مواد ۱۲ ،۱۳ و ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب ۱۳۹۲ مورد استدعاست. “

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

تعرفه عوارض و بهای خدمات محلی سال ۱۴۰۰ شورای اسلامی شهر فیروزکوه:

” فصل پنجاه و یکم:

عوارض بهره برداری در کاربری غیرمرتبط

برای محاسبه عوارض بهره برداری در کاربری غیرمرتبط برابر ضوابط طرح جامع شهر و همچنین اراضی واقع در محدوده شهر و ساختمانهایی که در کمیسیون ماده صد مطرح گردیدند و نیاز به تبدیل کاربری غیرمرتبط دارند نسبت به محاسبه عوارض متعلقه بشرح ذیل اقدام نماید.

در فرمول روبرو S×P×K

S = مساحت زمین و بنا مورد نظر P = قیمت منطقه بندی زمین (روز دارایی)

ضریب k برای کاربری مسکونی با تراکم کم ۵ ـ با تراکم متوسط ۷ـ کاربری تجاری ۱۲ـ اداری و انتظامی ۸ ـ صنعتی ۱۰ـ مشاغل مزاحم ۸ ـ حمل و نقل و انبار ۳ـ تأسیسات و تجهیزات شهری ۲ـ ورزشی و بهداشتی درمانی ۲ـ آموزشی، فضای سبز، مذهبی ۱ و غیره ۱ تعریف شده است. تبصره۱ـ در هنگام تبدیل کاربری غیرمرتبط ملک به کاربری دیگر برای محاسبه عوارض ما به التفاوت ضریب k در کاربری مقصد به مبداء لحاظ میشود.

در صورتی که تفاضل حاصل عدد مثبت باشد قابل وصول است.

تبصره۲ـ برای محاسبه عوارض تبدیل کاربری غیرمرتبط در حریم شهرها یک برابر سطح اشغال بنا در فرمول فوق عمل میگردد.

تبصره ۳ـ در مواردی که در قبال تبدیل کاربری غیرمرتبط زمین بخشی از ملک به شهرداری واگذار میگردد چنانچه قیمت ملک مورد واگذاری از عوارض تغییر کاربری دفترچه محاسباتی عوارض کمتر نباشد باقیمانده پلاک مشمول عوارض تغییر کاربری نخواهد شد. در غیراین صورت ما به التفاوت عوارض تبدیل کاربری غیرمرتبط اخذ خواهد شد.

تبصره ۴ـ بدیهی است در صورت عدم تصویب پیشنهاد مذکور توسط مراجع ذیصلاح مبالغ دریافتی یا تضمین اخذ شده در این خصوص به مؤدی بایستی مسترد گردد. (حداکثر ظرف ۳ ماه عودت گردد)

این تعرفه در ۵۱ فصل و تباصر ذیل و ۵۲ برگ توسط شورای اسلامی شهر فیروزکوه تصویب و ابلاغ میگردد.

شهردار فیروزکوه رئیس شورای اسلامی شهر استاندار “

علیرغم ابلاغ دادخواست و ضمائم آن به شورای اسلامی شهر فیروزکوه تا زمان رسیدگی به پرونده در جلسه هیأت عمومی، پاسخی از آن مرجع واصل نشده است.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۰/۱۱/۱۲ به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیأت عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

هرچند براساس آرای متعدد هیأت عمومی دیوان عدالت اداری از جمله دادنامه شماره ۳۶۷ الی ۳۸۱ـ ۱۳۹۷/۳/۸ این هیأت، وضع عوارض ارزش افزوده ناشی از طرح های توسعه شهری و تغییر کاربری توسط شوراهای اسلامی شهر مغایر با قانون و خارج از حدود اختیار تشخیص نگردیده است، لکن برمبنای ماده ۵ قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران بررسی و تصویب طرح های تفصیلی شهری و تغییرات آنها در هر استان توسط کمیسیون موضوع آن ماده انجام میشود و تعیین عوارض ارزش افزوده برای املاک یا اراضی قبل از طرح در کمیسیون ماده ۵ یا بدون اخذ مجوز از مراجع ذیربط قانونی مغایر با قانون و خارج از حدود اختیار است. بنا به مراتب فوق، فصل پنجاه و یکم تعرفه عوارض و بهای خدمات محلی شهرداری فیروزکوه در سال ۱۴۰۰ که تحت عوارض بهره برداری در کاربری غیرمرتبط به تصویب شورای اسلامی این شهر رسیده، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۱۳ و ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ از تاریخ تصویب ابطال میشود.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین