رای شماره ۲۷۵۲ هيات عمومی ديوان عدالت اداری

با موضوع: تبصره ۱ ذيل بند (الف) با عنوان «شرايط اختصاصي» از قسمت «شرايط عمومي و اختصاصي» مندرج در صفحه ۱۷ دفترچه راهنماي ثبت نام و شرکت در آزمون ورودي دوره هاي کارشناسي ارشد ناپيوسته سال ۱۴۰۰ که دانشجويان روزانه در حال تحصيل در مقاطع دکتري و کارشناسي ارشد ناپيوسته …

بسمه تعالی

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۲۷۵۲ مورخ ۱۴۰۱/۱۲/۲ با موضوع: «تبصره ۱ ذیل بند (الف) با عنوان «شرایط اختصاصی» از قسمت «شرایط عمومی و اختصاصی» مندرج در صفحه ۱۷ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره های کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۰ که دانشجویان روزانه در حال تحصیل در مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد ناپیوسته را در صورت عدم انصراف تا پایان مهلت ثبت نام، مجاز به ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی کارشناسی ارشد سال ۱۴۰۰ ندانسته، از تاریخ تصویب ابطال شد.» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یدالله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: ۱۴۰۱/۱۲/۲ شماره دادنامه: ۲۷۵۲ شماره پرونده: ۰۰۰۱۱۶۸

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای حامد دستورانی

طرف شکایت: سازمان سنجش آموزش کشور – شورای سنجش و پذیرش دانشجو

موضوع شکایت و خواسته: ابطال تبصره ۱ ذیل بند (الف) با عنوان «شرایط اختصاصی» از قسمت «شرایط عمومی و اختصاصی» دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۰

گردش کار: شاکی به موجب دادخواست و الیحه تکمیلی ابطال تبصره ۱ ذیل بند (الف) با عنوان «شرایط اختصاصی» از قسمت «شرایط عمومی و اختصاصی» دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۰ سازمان سنجش آموزش کشور را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است:

“۱ـ اینکه پذیرفته شدگان روزانه مقطع ارشد سال قبل، حق شرکت در آزمون سال بعد را نداشته باشند، با لحاظ برنامه ریزی های وزارت علوم و دانشگاه ها برای یک دوره دو ساله منطقی است. همچنین شرایط فوق در مورد انصراف دانشجویان دکتری برای تحصیل مجدد در مقطع ارشد نیز تصمیم کاملاً عقلانی است

۲ـ سخن بر سر آن دسته از دانشجویان روزانه کارشناسی ارشد است که بیشتر از دو سال از زمان پذیرفته شدن شان میگذرد و در بازه زمانی مهلت ثبت نام ارشد (معمولاً آذر ماه و گاهی با تمدید در اسفند یا فروردین)، مشغول دفاع از پایان نامه هستند، این افراد بنا بر مصوبه فوق الذکر حتی اگر میدانند یک هفته پس از اتمام مهلت ثبت نام کنکور ارشد پایان نامه شان را دفاع میکنند، بدون انصراف حق ثبت نام در کنکور را ندارند یا اگر ثبت نام کرده و پذیرفته شوند، باطل اعلام میگردد.

۳ـ بسیاری از دانشجویان برای تقویت پایه های علمی خود، مایل به تحصیل مجدد در مقطع ارشد در یک رشته مکمل هستند. اگر دانشجویی با این محدودیت نتواند در کنکور پیش رو برای سال بعد شرکت کنند، باید پاییز سال بعد برای سال آتی اقدام به ثبت نام کند و بدین ترتیب عملاً دو سال از بهترین روزهای عمرش به هدر رفته است و این با حق تحصیل شایسته که جزء قوانین و از وظایف دولت است منافات دارد.

۴ـ اصرار به انصراف از تحصیل زمان ثبت نام کنکور (برای تحصیل سال آینده) برای دانشجویی که در حال دفاع پایان نامه است چه توجیه قانونی دارد؟ توجه فرمایید او حداقل یک سال پشت کنکور ارشد بوده است و دو یا سه سال برای رشتهای زحمت کشیده و میخواهد از درجه علمی اش برای جذب در دانشگاه یا صنعت استفاده کند بنابراین انصراف چیزی جز دور ریختن سرمایه گذاری های فردی و دولتی برای آن دانشجو نیست.

۵ ـ اصرار به انصراف از تحصیل، زمان ثبت نام کنکور ارشد (آذر ماه) و بعد مهلت دوباره در اسفند یا فروردین به نظر میرسد یک استاندارد دوگانه است.

۶ ـ منطقی تر است که برای دانشجویان کارشناسی ارشد که ترم ۵ یا ۶ خود را میگذارنند و قریب به اتفاق آنها در حال نگارش یا تدارک دفاع از پایان نامه هستند و به هر دلیلی تمایل به تحصیل مجدد در مقطع ارشد دارند، این مقرره لحاظ نشود و دفاع از پایان نامه یا انصراف از تحصیل تا شروع سال تحصیلی فرصت داده شود. ابطال تبصره ۱ بند (الف) دفترچه شرایط اختصاصی داوطلبان تحصیل در دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۰ سازمان سنجش آموزش کشور که ناقض حق تحصیل مصرح در قانون اساسی و از جمله اصل سوم آن است را از زمان تصویب دارم. لازم به ذکر است وظایف شورای سنجش و پذیرش در ماده ۳ آن بیان شده است که از هیچ کدام از آنها نمیتوان نتیجه گرفت که آن شورا حق تصویب چنین مصوبه ای را داشته باشد و این در آرای قضات دیوان نیز ذیل شکایات با ماهیت واحد یا شکایت حاضر، دیده شده است من جمله در رأی شماره ۷۲۶ ـ ۱۳۹۹/۵/۲۸ و نیز رأی ۱۴۵۰ ـ ۱۳۹۹/۱۲/۱۶ همچنان که ملاحظه میشود در هر دو مورد دیوان استدلالات شورای سنجش و پذیرش را نپذیرفته است. لذا ابطال مصوبه از تاریخ تصویب مورد تقاضا میباشد.”

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

“شرایط اختصاصی دفترچه آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته ۱۴۰۰

الف ـ ……..

تبصره۱ـ بر اساس مصوبه چهارمین جلسه شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی مورخ ۱۳۹۵/۱۰/۱۸ دانشجویان روزانه در حال تحصیل در مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد ناپیوسته (به استثنای پذیرفته شدگان دوره های روزانه آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۳۹۹ که حق شرکت در آزمون سال ۱۴۰۰ را ندارند) در صورت تمایل به ثبت نام و شرکت در آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۰ در صورت داشتن سایر شرایط و ضوابط مندرج در این دفترچه راهنما میبایست تا پایان مهلت مقرر ثبت نام آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۰ ،از تحصیل انصراف قطعی حاصل نمایند. بدیهی است در صورتی که دانشجویان شاغل به تحصیل دوره روزانه (ورودی های سال ۱۳۹۸ و قبل از آن) بدون انصراف از تحصیل در آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۰ شرکت نموده و در ردیف پذیرفته شدگان نهایی قرار گیرند قبولی آنها باطل شده و هیچ اقدام دیگری میسر نخواهـد بود. لازم بـه توضیح است مهلت انصراف برای دانشجـویان شاغل به تحصیل تا پایان تاریخ ثبـت نام میباشد. ـ سازمان سنجش و آموزش کشور”

در پاسخ به شکایت مذکور، معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس سازمان سنجش و آموزش کشور به موجب لایحه شماره ۸۶۲۱۷ـ ۱۴۰۰/۱۱/۳ اعلام کرده است:

“موضوع خواسته و شکایت شاکی سابقًا در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مطرح و به موجب آرای ۱۵۰۶ ـ ۱۴۰۰/۶/۱۶ ،۱۵۱۵ ـ۱۴۰۰/۶/۹ و ۱۹۴۴ـ ۱۳۹۹/۱۲/۱۶ رأی مقتضی بر ابطال مورد خواسته صادر و از آزمون های سال ۱۴۰۱ به بعد اجرا خواهد شد بنابراین قبول شدگان دوره های روزانه دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی برای شرکت مجدد در آزمون محدودیت ندارد. “

علیرغم ابلاغ نسخه دوم دادخواست و ضمائم آن به طرف دیگر شکایت تا زمان صدور رأی در هیأت عمومی پاسخی واصل نشده است.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۱/۱۲/۲ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

اولاً براساس بند سوم اصل سوم و اصل سیام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تحصیل حقی است برای عموم شهروندان و منع آن برمبنای قسمت اخیر ماده ۱ قانون تأمین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی مصوب سال ۱۳۵۳ جز با مجوز قانونی امکانپذیر نیست. ثانیًا وظایف و اختیارات شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی طی هفت بند در ماده ۳ قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور مصوب سال ۱۳۹۴ احصاء شده و از هیچ یک از بندهای مذکور، صلاحیت ایجاد محرومیت از ثبت نام و شرکت مجدد در آزمون برای دانشجویان دوره روزانه مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد ناپیوسته که تا پایان مهلت ثبت نام انصراف نداده اند، استنباط نمیشود. ثالثًا ایفای وظیفه «برنامه ریزی، هماهنگی و نظارت» که براساس صدر ماده ۲ قانون یادشده به شورای مزبور واگذار شده، مجـوزی برای محدود کردن امکان شرکت در آزمون برای دانشجویان شـاغل به تحصیل در دوره روزانه در صورت عدم انصراف تا پایان زمان ثبت نام نیست و این دسته از افراد میتوانند در صورت قبولی در آزمون سالهای بعد و تا قبل از ثبت نام در دانشگاه محل قبولی نسبت به انصراف از دانشگاه قبلی محل تحصیل خود اقدام کنند. بنا به مراتب فوق، تبصره ۱ ذیل بند (الف) با عنوان «شرایط اختصاصی» از قسمت «شرایط عمومی و اختصاصی» مندرج در صفحه ۱۷ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره های کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۴۰۰ که دانشجویان روزانه در حال تحصیل در مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد ناپیوسته را در صورت عدم انصراف تا پایان مهلت ثبت نام، مجاز به ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی کارشناسی ارشد سال ۱۴۰۰ ندانسته، خارج از حدود اختیار مرجع تصویب کننده آن و خلاف قوانین فوق الذکر بوده و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۱۳ و ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ از تاریخ تصویب ابطال میشود.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری