رای شماره ۲۶۸۱ هيات عمومی ديوان عدالت اداری

با موضوع: ـ فراز پاياني بند ۳ـ۲ با عنوان «سهميه مناطق محروم» از قسمت «سهميه هاي مختلف آزمون مندرج در دفترچه راهنماي انتخاب رشته ـ محل چهل و سومين دوره آزمون پذيرش دستيار تخصصي پزشکي (سال تحصيلي ۱۳۹۶ ـ ۱۳۹۵) به لحاظ تعيين حد نصاب ۸۵% براي متقاضيان …

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۲۶۸۱ مورخ ۱۴۰۱/۱۱/۱۸ با موضوع: «ـ فراز پایانی بند ۳ـ۲ با عنوان «سهمیه مناطق محروم» از قسمت «سهمیه های مختلف آزمون مندرج در دفترچه راهنمای انتخاب رشته ـ محل چهل و سومین دوره آزمون پذیرش دستیار تخصصی پزشکی (سال تحصیلی ۱۳۹۶ ـ ۱۳۹۵) به لحاظ تعیین حد نصاب ۸۵% برای متقاضیان استفاده از قانون برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی و تخصصی ابطال شد. ـ خواسته الزام به اعمال سهمیه در آزمون (تبدیل سهمیه مناطق محروم به سهمیه ۵% ایثارگران) قابل طرح در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری تشخیص داده نشد.» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یدالله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: ۱۴۰۱/۱۱/۱۸ شماره دادنامه: ۲۶۸۱ شماره پرونده: ۰۱۰۱۹۶۶

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای مجتبی مشهدی نژاد با وکالت آقای هادی وکیلی

موضوع شکایت و خواسته: ۱ـ ابطال فراز پایانی بند ۳ـ ۲ با عنوان «سهمیه مناطق محروم» از قسمت «سهمیه های مختلف آزمون» مندرج در دفترچه راهنمای انتخاب رشته ـ محل چهل و سومین دوره آزمون پذیرش دستیار تخصصی پزشکی سال تحصیلی ۱۳۹۵ ـ۱۳۹۶

۲ـ الزام به اعمال سهمیه در آزمون (تبدیل سهمیه مناطق محروم به سهمیه ۵% ایثارگران)

گردش کار: آقای هادی وکیلی به وکالت از آقای مجتبی مشهدی نژاد به موجب دادخواستی ابطال فراز پایانی بند ۳ـ ۲ با عنوان «سهمیه مناطق محروم» از قسمت «سهمیه های مختلف آزمون» مندرج در دفترچه راهنمای انتخاب رشته ـ محل چهل و سومین دوره آزمون پذیرش دستیار تخصصی پزشکی سال تحصیلی ۱۳۹۶ ـ ۱۳۹۵ و الزام به اعمال سهمیه در آزمون (تبدیل سهمیه مناطق محروم به سهمیه ۵% ایثارگران) را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که :

“۱ـ به دلالت ماده واحده قانون اصلاح بند ۳ قانون برقراری عدالت آموزشی مصوب ۱۳۹۲/۷/۱۰ با اصلاحات بعـدی آن، وزارت بهداشت درمان و آمـوزش پزشـکی به صراحت قانون موظف است ۳۰% ورودی هـای رشته های تخصصی پزشکی را از طریق جذب دانشجوی بومی با اولویت مناطق محروم پذیرش نماید که با این توصیف در قسمتی از بند ۳ـ ۲ دفترچه راهنمای چهل و سومین دوره آزمون پذیرش دستیاری در صفحه ۱۲ دفترچه، تعلق سهمیه مناطق محروم به داوطلبان بومی را در حالی منوط به کسب ۸۵% حد نصاب رشته محل انتخابی نموده است که در متن مصوبه قانون عدالت آموزشی به کسب این حد نصاب هیچ اشاره ای نگردیده است و قید کسب حد نصاب صرفًا جز تصمیمات داخلی وزارت مذکور میباشد که از مصادیق بارز خلاف قانون میباشد و این قسمت از تصمیمات وزارت بهداشت در سالهای ۱۳۹۷ ـ ۱۳۹۸ برابر دادنامه های شماره ۱۷۴۸ مورخ ۱۳۹۷/۸/۱۵ و ۲۱۴۱ مورخ ۱۴۰۰/۷/۲۰ خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات تشخیص و حذف گردیده است. از جمله آثار تبعی شرط تحمیل حد نصاب نمره قبولی فراتر از میزان واقعی آن منتهی به اخذ تعهد به ناحق به ۳ برابر مدت تحصیل در مناطق محروم میباشد.

۲ـ مستند به بند ۱ ماده واحده قانون برقراری عدالت آموزشی و اصلاحات بعدی آن در پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی و تخصصی مصوب ۱۳۸۹/۲/۱ ،تسهیلاتی برای ورود رزمندگان و جهادگران و داوطلبان بسیجی به دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی و اصلاحات بعدی آن را نیز به مشمولین قانون تسری داده است و همچنین متعاقب آن در کنکور سال ۹۶ در اجرای قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه ، ۵% از خانواده جانبازان زیر ۲۵ سال و رزمندگان با حداقل ۶ ماه حضور داوطلبانه در جبهه نیز مشمول سهمیه ایثارگران میباشند که با لحاظ شرط فوق، حتی اگر سهمیه ظرفیت محل تکمیل نشود طبق قانون اولویت اول این ظرفیت با داوطلبان سهمیه ۵% ایثارگران است و همچنین برابر بند (ج) دفترچه راهنمای آزمون پذیرش دستیار تخصصی چهل و پنجمین دوره ورودی سالهای ۱۳۹۸ـ۱۳۹۷ مندرج در صفحه ۱۱ و مابعد آن نیز ۵% از ظرفیت پذیرش به رزمندگان و ایثارگران با لحاظ شرایط مندرج در آن در نظر گرفته شده است و این موارد در حالی است که ایجاد تسهیلات مذکـور در بندهای فـوق الذکر برای ایثارگران وفق قوانین و ضوابط موضوعه، بر شمـول این قانون از زمان آغاز تحصیل آنان تسری داشته و دارد. لذا طرح هرگونه ادعای احتمالی در این خصوص از سوی وزارت بهداشت آن هم در شرایطی که خود از اصل عدالت آموزشی تبعیت نکرده است و با عدول از مقررات و قوانین موضوعه مشخصًا مستند به آراء هیات عمومی و دیگر آراء و مقررات ناظر قانونی موجبات تضییع حقوق موکل گردیده و با توجه به این که موکل کماکان دانشجوی در حال تحصیل میباشد، درخواست تبدیل سهمیه مناطق محروم به سهمیه ۵% ایثارگران (فرزند رزمنده با بیش از ۶ ماه سابقه داوطلبانه در جبهه) را با توجه به این که تا به حال از سهمیه مذکور استفاده ننموده است، را دارم.”

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

“وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

معاونت آموزشی

مرکز سنجش آموزش پزشکی

دفترچه راهنمای انتخاب رشته ـ محل آزمون پذیرش دستیار تخصصی چهل و سومین دوره (سال تحصیلی ۱۳۹۶ ـ ۱۳۹۵)

……

۲ـ سهمیه های مختلف آزمون

۳ـ ۲ـ سهمیه مناطق محروم:

در دفترچه راهنمای ثبت نام شرایط استفاده از مناطق محروم به طور کامل توضیح داده شد و علاقه مندان به استفاده از این سهمیه در صورت داشتن شرایط اقدام نمودند. در این دفترچه ظرفیت دانشگاه ها برای داوطلبان سهمیه مناطق محروم در هر رشته جهت سپردن تعهد به مناطق محروم استانها در چهل و سومین دوره آزمـون پذیرش دستیار تخصـصی در جدول شماره ۳ آمده است. داوطلبان واجد شرایط استفاده از مناطق محروم میبایست با توجه به ظرفیت هر رشته که در جدول آمده، و نیاز استان خود (محل تعهد) رشته محل مورد نظر را انتخاب، و برای تحصیل در آن رشته میتوانند نسبت به انتخاب رشته مورد نظر در کلیه دانشگاه های کشور اقدام نمایند. متقاضیانی که موفق به کسب ۸۵ درصد حد نصاب قبولی در رشته محل انتخابی خود گردند با رعایت کلیه مندرجات این راهنما در زمینه پذیرش، سهمیه مذکور به آنها تعلق می یابد.”

در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره ۱۰۷/۲۶۷۷ مورخ ۱۴۰۱/۱۰/۱۱ به طور خلاصه توضیح داده است که:

” به موجب ماده واحده قانون برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی و تخصصی مصوب ۱۳۸۹/۱/۲۹ و تبصره های مربوطه و قانون اصلاح بند (۳) ماده واحده قانون برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی و تخصصی مصوب سال ۱۳۹۲ این وزارتخانه در دفترچه راهنمای آزمون دوره دستیاری شرایط شرکت، نحوه پذیرش و مدت تعهدات سهمیه قانون اصلاح بند (۳) ماده واحده قانون برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی و تخصصی مصوب سال ۱۳۹۲ ،را برای داوطلبان متقاضی برخورداری از سهمیه مذکور به صورت کاملاً واضح اعلام نموده است. به موجب بند ۲/۳ دفترچه راهنمای آزمون پذیرش دستیار تخصصی میزان تعهدات استفاده کنندگان از سهمیه یادشده صراحتًا اعلام و تمامی پذیرفته شدگان از جمله نامبرده با علم و آگاهی از آثار و تعهدات ناظر به سهمیه انتخابی، اقدام به انتخاب سهمیه نموده اند. بر این اساس پذیرش بدین صورت بود که در صورت تقاضای اعمال سهمیه قانون برقراری عدالت آموزشی، نمرات متقاضیان واجد شرایط بدوًا با توجه به اولویت انتخـابی متقـاضیان نسبت به هر رشته/ محـل به صـورت آزاد مـورد بررسی قـرار گـرفته و در صـورت عدم کسب حد نصاب و وجود شرایط الزم، سهمیه مناطق محروم نسبت به همان رشته/ محل برای ایشان اعمال میگردید. همچنین در صورت عدم کسب نمره قبولی در اولویت اول، اولویتهای بعدی به ترتیب فوق مورد سنجش قرار گرفته تا زمانیکه متقاضی در یکی از رشته محل های انتخابی چه به صورت آزاد و چه به صورت سهمیه مناطق محروم پذیرفته شود. مطابق بند ۱/۳ دفترچه یاد شده متقاضیانی که تمایل به استفاده از سهمیه رزمندگان را دارند میبایست با مراجعه به نواحی نیروی مقاومت بسیج سپاه پاسداران و یا سازمان نیروهای مسلح با ارائه کدملی نسبت به اخذ کد رهگیری ۱۲ رقمی اقدام و در محل مورد نظر هنگام ثبت نام وارد نمایند. کد رهگیری ۱۲ رقمی برای استفاده از سهمیه رزمندگان و ایثارگران برای هر آزمون و هر سال متفاوت است. لذا داوطلبان میبایست کد رهگیری جدید از سازمان ذیربط دریافت نماید و ارسال مدارک و گواهی مرتبط با استفاده سهمیه ئجهت این گروه از افراد لحاظ نخواهد گردید و سهمیه داوطلب آزاد تلقی میگردد. بنابراین همانگونه که ملاحظه میفرمایید شاکی با علم و آگاهی و مطالعه کامل دفترچه راهنمای آزمون نسبت به انتخاب رشته/محل مربوطه اقدام نموده است و به موجب سند تعهد تودیعی متعهد گردیده پس از فراغت از تحصیل به میزان سه برابر مدت در هر محلی که دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مشهد و یا وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تعیین نماید، خدمت کند. بنابراین مفاد سند تعهد یاد شده لازم الاجرا بوده و نامبرده موظف به اجرای مفاد آن میباشد. در خصوص استناد شاکی به آراء شماره ۱۷۴۸ مورخ ۱۳۹۷/۸/۱۵ و ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۲۱۴۱ مورخ ۱۴۰۰/۷/۲۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری اثر آن به زمان تصویب مصوبه مترتب نگردیده است و رأی مذکور تأثیری در نتایج آزمون برگزار شده در سالهای قبل ندارد. بر این اساس و با توجه به اینکه تمامی اقدامات در خصوص نامبرده وفق ضوابط و مقررات صورت گرفته، صدور رأی به رد شکایت مطروحه از آن مقام مورد استدعاست.”

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۱/۱۱/۱۸ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشـاران و دادرسـان شعـب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

الف. اولاً به موجب قانون اصلاح بند ۳ ماده واحده قانون برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی و تخصصی مصوب سال ۱۳۹۲: «وزرات بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مو ّظف است سی درصد (۳۰%) ورودی های رشته های پزشکی عمومی، دستیاری تخصصی پزشکی و سایر رشته های گروه پزشکی را از طریق جذب دانشجوی بومی با اولویت مناطق محروم و متناسب با نیاز استانها و در چهارچوب نظام سطح بندی پذیرش نماید» و مطابق تبصره ۳ ذیل قانون مزبور نیز مقرر شده است: «تحصیل دانشجویان بومی موضوع این بند در دانشگاه های استان مربوطه در اولویت میباشد. در صورتی که داوطلب مذکور نمره لازم برای تحصیل در دانشگاه های دیگر را کسب کرده باشد، تحصیل او برابر مقررات این بند منوط به موافقت وی خواهد بود.» ثانیًا برمبنای رأی شماره ۱۷۴۸ مورخ ۱۳۹۷/۸/۱۵ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری حکم به ابطال مقرراتی صادر شده است که براساس آنها اعمال سهمیه مناطق محروم مصرح در قوانین یادشده به کسب ۸۵% حدنصاب قبولی در رشته محل انتخابی موکول شده بود. بنا به مراتب فوق، فراز پایانی بند ۳ـ۲ با عنوان «سهمیه مناطق محروم» از قسمت «سهمیه های مختلف آزمون» مندرج در دفترچه راهنمای انتخاب رشته ـ محل چهل و سومین دوره آزمون پذیرش دستیار تخصصی پزشکی (سال تحصیلی ۱۳۹۶ ـ ۱۳۹۵) به لحاظ تعیین حدنصاب ۸۵% برای متقاضیان استفاده از قانون برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی و تخصصی، خارج از حدود اختیار مرجع صادرکننده آن و خلاف قانون است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال میشود.

ب. براساس ماده ۱۲ قانون تشکیالت و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ،رسیدگی به شکایات و تظّلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین نامه ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداریها و مؤسسات عمومی غیردولتی در مواردی که مقررات مذکور به عّلت مغایرت با شرع یا قانون و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز یا سوءاستفاده از اختیارات یا تخّلف در اجرای قوانین و مقررات یا خودداری از انجام وظایفی که موجب تضییع حقوق اشخاص میشود و همچنین صدور آرای وحدت رویه در موارد تعارض آرای شعب و صدور آرای ایجاد رویه در موارد تشابه آرای شعب از صلاحیتها و وظایف هیأت عمومی دیوان عدالت اداری است. نظر به اینکه رسیدگی به خواسته الزام به اعمال سهمیه در آزمون (تبدیل سهمیه مناطق محروم به سهمیه ۵% ایثارگران) از مصادیق صلاحیتها و وظایف هیأت عمومی دیوان عدالت اداری محسوب نمیشود، لذا رسیدگی به شکایت مطروحه به خواسته فوق قابل طرح در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیست و پرونده جهت رسیدگی به شعبه دیوان عدالت اداری ارجاع میشود.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری