رای شماره ۲۶۲۹ هيات عمومی ديوان عدالت اداری

با موضوع: بند ۳ از قسمت «تذکرات مهم» ذيل عنوان «پيوست شماره ۱ـ مقررات وظيفه عمومي» مندرج در صفحه ۳۵ دفترچه راهنماي ثبت نام و شرکت در آزمون سراسري سال ۱۳۹۶ که متضمن عدم جواز شروع به تحصيل فارغالتحصيلان مقطع کارداني در مقاطع …

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۲۶۲۹ مورخ ۱۴۰۱/۱۰/۲۷ با موضوع: «بند ۳ از قسمت «تذکرات مهم» ذیل عنوان «پیوست شماره ۱ـ مقررات وظیفه عمومی» مندرج در صفحه ۳۵ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۳۹۶ که متضمن عدم جواز شروع به تحصیل فارغ التحصیلان مقطع کاردانی در مقاطع کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته و نیز عدم جواز شروع به تحصیل فارغ التحصیلان مقاطع کارشناسی در مقاطع کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی است، ابطال شد.» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یدالله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: ۱۴۰۱/۱۰/۲۷ شماره دادنامه: ۲۶۲۹ شماره پرونده: ۰۰۰۲۶۲۸

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای امیر آذرمی قره کوشن

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۳ قسمت »تذکرات مهم« در صفحه ۳۵ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۳۹۶

گردش کار: شاکی به موجب دادخواست و لایحه تکمیلی ابطال بند ۳ قسمت «تذکرات مهم» در صفحه ۳۵ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۳۹۶ را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

“بنابر دادنامه ۲۰۷۱ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال اطلاق بخشنامه ۲/۲/۳۲۵ ـ ۱۳۹۵/۳/۲۲ سازمان وظیفه عمومی جمهوری اسلامی ایران، فارغ التحصیل مقطع کارشناسی، شرایط تحصیل در مقطع دکترای پیوسته دندانپزشکی را دارد. در حالی که سازمان نظام وظیفه کشور از اجرای این دادنامه سر باز زده و مفاد بخشنامه شماره ۲/۲/۳۲۵ را به سازمان سنجش ابالغ کرده است در حالی که طبق مواد ۱۰۷ ،۱۰۸ ،۱۰۹ و ۱۲۰ دیوان عدالت اداری این عمل سازمان نظام وظیفه برخلاف قانون بوده و کلیه اشخاص و مراجع مذکور ماده ۱۰ این قانون مکلفند آراء دیوان عـدالت اداری را پس از ابلاغ به فوریت اجرا نمایند. در ماده ۳۵ قانون خـدمت وظیفه عمومی و تبصره های آن هیچ ممنوعیتی برای ادامه تحصیل فارغ التحصیلان در مقاطع بالاتر پیوسته ذکر نشده است، در حالی که در تذکر شماره ۳ ذیل عنوان تذکرات مهم در صفحه شماره ۳۵ دفترچه راهنمای ثبت نام کنکور سراسری مواردی پیش بینی شده است که مانع از ادامه تحصیل فارغ التحصیلان در مقاطع بلااثر میشود.”

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

دفترچه راهنمای ثبت نام شرکت در آزمون سراسری سال ۱۳۹۶

“مقررات وظیفه عمومی ـ تذکرات مهم

۳ـ معافیت تحصیلی برای هر مقطع فقط یک بار صادر میشود. بنابراین فارغ التحصیلان هر مقطع مجاز به تحصیل در همان مقطع نمیباشند. همچنین فارغ التحصیلان مقطع کاردانی مجاز به شروع به تحصیل در مقاطع کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته نمیباشند و نیز فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی مجاز به شروع به تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی نیستند.”

در پاسخ به شکایت مذکور، رئیس سازمان وظیفه عمومی فراجا به موجب لوایح شماره ۲۵۵۶ ـ ۱۴۰۱/۵/۹ و ۳۰۲۰ ـ ۱۴۰۱/۷/۲ توضیح داده است که:

“در حال حاضر افرادی که دارای مدرک فوق دیپلم، لیسانس، کارشناسی ارشد و غیره میباشند در صورت پذیرش در مقطع بالاتر مجوز تحصیل از سوی این سازمان برای آنها صادر میشود به عنوان مثال فردی که فارغ التحصیل مقطع کارشناسی است در صورت پذیرش در رشته دندانپزشکی یا پزشک عمومی معافیت تحصیلی این مقطع برای وی صـادر میشود. علیهذا با توجـه به مراتب فوق و با عنایت به اینکه رأی وحـدت رویه شمـاره ۲۰۷۱ توسط این سازمان اجرا شده است و برابر رأی مذکور دستورالعملهای جدید صادر شده است و جهت تطبیق به اجرای احکام ارسال گردیده است و از طریق مقررات دفترچه های کنکور سراسری نیز برابر رأی وحدت رویه اصلاح گردیده است. ضمنًا قانونگذار در متن ماده ۳۵ قانون خدمت وظیفه عمومی تبصره ۱ آن به منظور جلوگیری از استمرار و استفاده چند باره از معافیت تحصیلی که ممکن است منجر به منتفی شدن خدمت وظیفه عمومی شود به عنوان یک اصل صرفًا جواز استفاده از یک بار معافیت تحصیلی برای هر مقطع را داده است و در ادامه به منظور مساعدت با اشخاصی که به هر دلیل از تحصیل انصراف دهند قانونگذار به صورت استثنایی در تبصره یک همان ماده جواز تمدید معافیت تحصیلی آن هم صرفًا یک بار در طول مدت تحصیل را داده است و تذکر شماره ۳ دفترچه حاوی هیچ حکمی خارج و فراتر از حکم قانونگذار نیست تا بتوان ادعای مغایرت آن را با مفاد قانون مطرح نمود لذا برای حسن اجرای قانون و بهره مندی نیروهای مسلح و سازمانهای دولتی از نیروی انسانی سرباز در زمان مناسب حفظ ضوابط و مقررات قانون وظیفه عمومی میتواند راهگشا باشد بدین جهت تقاضای رسیدگی و رد دادخواست را خواهانم.”

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۱/۱۰/۲۷ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

اولاً به موجب تبصره۱ ماده ۳۳ قانون خدمت وظیفه عمومی الحاقی مصوب ۱۳۹۰/۸/۲۲: «حداکثر معافیت تحصیلی برای دانش آمـوزان  تا سن بیست سال تمام و در هر یک از مقـاطع تحصیلی کاردانی دو و نیم سـال، کارشناسی ناپیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته سه سال، کارشناسی پیوسته پنج سال و کارشناسی ارشد پیوسته شش سال، دکترای پزشکی پیوسته هشت سال و دکترای تخصصی شش سال است.» ثانیًا براساس ماده ۳۵ قانون مذکور اصلاحی مصوب ۱۳۹۰/۸/۲۲: «مشمولین دیپلم که حداکثر یک سال پس از فراغت از تحصیل در یکی از دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی داخل یا خارج از کشور که مورد تأیید وزارتخانه های علوم و بهداشت میباشند پذیرفته شوند تا زمانی که وفق تبصره۱ ماده ۳۳ به تحصیل اشتغال دارند، میتوانند مشروط به اینکه دارای غیبت غیرموجه نباشند از معافیت تحصیلی استفاده نمایند. این معافیت برای هر مقطع فقط یک بار داده میشود.» در همین راستا و براساس ماده ۶ آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب سال ۱۳۹۲ نیز مقرر شده است که: «معافیت تحصیلی برای مشمولان در مقطع تحصیلی متوسطه، هر یک از مقاطع دانشگاهی و حوزه های علمیه داخل یا خارج کشور، فقط یک بار صادر میشود» و به موجب تبصره این ماده: «صدور معافیت تحصیلی برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی و بالاتر پیوسته، در مورد فارغ التحصیلان کاردانی رشته هایی که با تأیید وزارتخانه های علوم یا بهداشت، مقطع ناپیوسته بالاتر ندارد، بلامانـع است. ثالثًا به موجب رأی شماره ۲۰۷۱ مورخ ۱۳۹۷/۱۱/۳۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، بخشنامه شماره ۲/۲/۳۲۵ـ ۲۳ مورخ ۱۳۹۵/۳/۲۲ سازمان نظام وظیفه عمومی بدین لحاظ که علی الاطلاق فارغ التحصیلان مقاطع کاردانی و بالاتر را مجاز به ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد پیوسته و همچنین دکترای پیوسته حتی در مواردی که ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر الزامًا مستلزم طی آن از مقطع قبلی است ندانسته بود، موجب اعمال محدودیت حق بر آموزش و مغایر با تبصره۱ ماده ۳۳ و ماده ۳۵ قانون خدمت وظیفه عمومی و ماده ۶ آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب سال ۱۳۹۲ تشخیص و ابطال شده است. بنا به مراتب فوق، بند ۳ از قسمت «تذکرات مهم» ذیل عنوان «پیوست شماره ۱ـ مقررات وظیفه عمومی» مندرج در صفحه ۳۵ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۳۹۶ که متضمن عدم جواز شروع به تحصیل فارغ التحصیلان مقطع کاردانی در مقاطع کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته و نیز عدم جواز شروع به تحصیل فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی در مقاطع کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی است، مغایر با قوانین و مقررات مذکور و مفاد رأی شماره ۲۰۷۱ مورخ ۱۳۹۷/۱۱/۳۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری و خارج از حدود اختیارات مرجع تصویب کننده آن است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال میشود.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری