رای شماره ۲۵۰۱۶۸ هيات عمومی ديوان عدالت اداری

با موضوع: فراز دوم بند ۳ ذيل عنوان “يادآوري هاي مهم مقررات وظيفه عمومي” مندرج در صفحه ۲۳ دفترچه راهنماي ثبت نام و شرکت در آزمون سراسري سال ۱۴۰۲ (نوبت دوم) که

بسمه تعالی

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با شماره دادنامه ۱۴۰۳۳۱۳۹۰۰۰۰۲۵۰۱۶۸ مورخ ۴/۲/۱۴۰۳ با موضوع: «فراز دوم بند ۳ ذیل عنوان “یادآوری های مهم مقررات وظیفه عمومی” مندرج در صفحه ۲۳ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۴۰۲ (نوبت دوم) که متضمن عدم جواز شروع به تحصیل فارغ التحصیلان مقطع کاردانی در مقاطع کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته و نیز عدم جواز شروع به تحصیل فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی در مقطع کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی است ابطال شد» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یداله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: ۱۴۰۳/۲/۴ شماره دادنامه: ۱۴۰۳۳۱۳۹۰۰۰۰۲۵۰۱۶۸

شماره پرونده: ۰۲۰۰۱۹۳ـ ۰۲۰۰۳۶۸

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکیان: آقایان محمد علیزاده مطلق و ابوالفضل عبدالوند

طرف شکایت: ناجا معاونت حقوقی و قوانین اداره حقوقی و رسیدگی به دعاوی سازمان وظیفه عمومی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال فراز دوم بند ۳ ذیل عنوان «یادآوری های مهم مقررات وظیفه عمومی» مندرج در صفحه ۲۳ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۴۰۲ (دفترچه نوبت دوم) سازمان سنجش آموزش کشور

گردش کار: شاکیان به موجب دادخواستهای جداگانه ای ابطال فراز دوم بند ۳ ذیل عنوان «یادآوری های مهم مقررات وظیفه عمومی» مندرج در صفحه ۲۳ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۴۰۲ (دفترچه نوبت دوم) سازمان سنجش آموزش کشور را خواستار شده اند و در جهت تبیین خواسته اجمالاً به طور خلاصه اعلام کرده اند که:

“۱ـ بنا بر دادنامه ۲۰۷۱ مورخ ۱۳۹۷/۱۱/۳۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال اطلاق بخشنامه شماره ۲/۲/۳۲۵ ـ ۲۳ مورخ ۱۳۹۵/۳/۲۲ سازمان وظیفه عمومی جمهوری اسلامی ایران بنده شرایط تحصیل در مقطع دکتری پیوسته پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی را دارم. در حالی که سازمان نظام وظیفه کشور از توجه و اجرای این بخشنامه سرباز زده و مفاد بخشنامه شماره ۲/۲/۳۲۵ را به سازمان سنجش ابلاغ کرده است.

طبق ماده ۱۰۷ ،۱۰۸، ۱۰۹ و ۱۱۰ دیوان عدالت اداری، این عمل سازمان نظام وظیفه بر خالف قانون بوده و کلیه اشخاص و مراجع مذکور ماده ۱۰ این قانون مکلفند آراء دیوان عدالت را پس از ابلاغ به فوریت اجرا نمایند و علاوه بر این باید مستنکف به انفصال موقت از خدمات دولتی به مدت ۳ ماه تا ۱ سال و جبران خسارت وارده محکوم شوند.

۲ـ طبق قوانین نظام وظیفه هر دانشجو بعد از فارغ التحصیلی در مقطع کارشناسی پیوسته از ۱ سال فرصت برای ثبت نام و ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر برخوردار بوده و بعد از آن توانایی ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد به مدت ۳ سال و معافیت دکتری به مدت ۵ سال را دارا میباشد که در کل ۸ سال میشود،در حالی که بنده خواهان ۷ سال معافیت تحصیلی در مقطع دکتری پیوسته پزشکی،دندانپزشکی و داروسازی میباشم که در این صورت مشکل خاصی برای نظام وظیفه پیش نمی آید.

۳ ـ طبق بند شماره ۳ ذیل عنوان یادآوری های مهم مقررات وظیفه عمومی در صفحه ۲۳ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۴۰۲ (دفترچه منتشر شده برای نوبت تیرماه که آخرین دفترچه منتشره توسط سازمان سنجش و آموزش کشور میباشد) به شرح (معافیت تحصیلی برای هر مقطع فقط یک بار صادر میشود. بنابراین فارغ التحصیلان هر مقطع مجاز به تحصیل در همان مقطع نمیباشند. ضمنًا تاکید میگردد فارغ التحصیلان مشمول مقطع کاردانی مجاز به شروع تحصیل در مقاطع کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته نمیباشند و نیز فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی مشمول، مجاز به شروع به تحصیل در مقطع ارشد پیوسته و دکتری پیوسته پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی نیستند) اینجانب در مقطع کارشناسی پیوسته فارغ التحصیل شده ام و حال خواستار معافیت تحصیلی در مقطع دکتری پیوسته پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی میباشم و بدیهی است که مقاطع کارشناسی پیوسته و دکتری پیوسته پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی دو مقطع متفاوت بوده که برای هر مقطع یکبار معافیت تحصیلی صادر میشود، فلذا تحصیل در مقطع دکتری پیوسته پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی به منزله استفاده مجدد از معافیت تحصیلی در همان مقطع نمیباشد .

۴ـ ماده ۷ لایحه اصلاح مواد ۷ و ۸ قانون تامین وسایل و امکانات تحصیلی اطفال و جوانان ایران مصوب ۱۳۵۸ میباشد، در حالی که طبق این بخشنامه نظام وظیفه امکان تحصیل به گونه غیرمستقیم سلب شده است. لذا تقاضای اعمال رأی وحدت رویه به شماره ۲۰۷۱ ـ ۱۳۹۷/۱۱/۳۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری و همچنین مهیا شدن شرایط قانونی و رفع موانع نظام وظیفه برای ورود به دانشگاه و تحصیل اینجانبان در رشته های دکتری پیوسته پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی را خواهان میباشیم.”

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

“دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۴۰۲ (دفترچه نوبت دوم) سازمان سنجش آموزش کشور

یادآوری های مهم مقررات وظیفه عمومی:

….

۳ـ معافیت تحصیلی برای هر مقطع فقط یک بار صادر میشود بنابراین فارغ التحصیلان هر مقطع مجاز به تحصیل مجدد در همان مقطع نمیباشد. ضمنًا تأکید میگردد فارغ التحصیلان مشمول مقطع کاردانی مجاز به شروع به تحصیل در مقاطع کارشناسی پیوسته کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته نمیباشند و نیز فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی مشمول مجاز به شروع به تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی نیستند.”

در پاسخ به شکایت مذکور، رییس سازمان وظیفه عمومی فراجا به موجب لایحه شماره ۲۳/۱/۶۰۰/۱۰/۲۸۸۴ مورخ ۱۴۰۲/۳/۱۰ توضیح داده است که:

“در حال حاضر برابر رأی وحدت رویه ۲۰۷۱ صادره از دیوان عدالت اداری این سازمان به مشموالنی که دارای مدرک کاردانی و کارشناسی میباشند در صورتی که در مقطع پزشکی پذیرفته شوند برای آنها معافیت تحصیلی صادر مینماید. علیهذا با توجه به مراتب فوق و با عنایت به این که رأی وحدت رویه شماره ۲۰۷۱ طی دستورالعمل شماره ۲۳/۰۰۰۷۰۰۲۹۸۲ مورخ ۱۴۰۰/۷/۲۷ به رده های وظیفه اعلام گردیده است و در حال حاضر رسیدگی به درخواست مشمولان برابر رأی وحدت رویه صورت میگیرد و به نظر میرسد در اصلاح دفترچه از سوی سازمان سنجش سهو قلم صورت گرفته است. بدین جهت تقاضای رسیدگی و رد دادخواست را خواهانم.

متن دستورالعمل مذکور به شرح ذیل میباشد:

دستورالعمل شماره ۲۳/۰۰۰۷۰۰۲۹۸۲ مورخ ۱۴۰۰/۷/۲۷ رییس سازمان وظیفه عمومی ناجا

از: سازمان وظیفه عمومی ناجا ـ معاونت مشمولان و امور معافیت ها ـ اداره معافیت تحصیلی

موضوع: ابطال تبصره ماده ۶ آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی توسط دیوان عدالت اداری

سلام علیکم

با احترام به آگاهی میرساند: برابر ابلاغیه معاونت نیروی انسانی ستاد کل نیروهای مسلح به شماره ۲۲۱۳/۱/۱۶/۰۰۶۲۵ مورخ ۱۴۰۰/۷/۱ مبنی بر در نظر گرفتن رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ابطال تبصره ذیل ماده ۶ آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب هیأت دولت، رأی صادره لازم الاجرا بوده و ادامه تحصیل در تمام مقاطع تحصیلی بالاتر بلامانع میباشد. مثال) ادامه تحصیل مشمول دارای مدرک تحصیلی کارشناسی در مقطع دکتری پیوسته پزشکی بلامانع بوده و مشمول میتواند از معافیت تحصیلی استفاده نماید. به طور کلی ادامه تحصیل فارغ التحصیلان مقطع کاردانی برای اخذ معافیت تحصیلی در مقطع کارشناسی و بالاتر، و ادامه تحصیل فارغ التحصیلان کارشناسی در مقطع کارشناسی ارشد و بالاتر، ادامه تحصیل فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد در مقطع دکتری پیوسته بلامانع و ادامه تحصیل کلیه فارغ التحصیلان در مقطع پایین تر و همطراز و مقطع تکراری ممنوع میباشد. مثال) فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی مجاز به ادامه تحصیل در مقطع کاردانی و یا کارشناسی نمیباشند. ـ رییس سازمان وظیفه عمومی ناجا، سرتیپ پاسدار تقی مهری، جانشین سرتیپ دوم پاسدار رحمان علی دوست”

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۳/۲/۴ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

اولاً به موجب تبصره ۱ ماده ۳۳ قانون خدمت وظیفه عمومی (الحاقی مصوب ۱۳۹۰/۸/۲۲): «حداکثر معافیت تحصیلی برای دانش آموزان تا سن بیست سال تمام و در هر یک از مقاطع تحصیلی کاردانی دو و نیم سال، کارشناسی ناپیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته سه سال، کارشناسی پیوسته پنج سال و کارشناسی ارشد پیوسته شش سال، دکترای پزشکی پیوسته هشت سال و دکترای تخصصی شش سال است.» ثانیًا براساس ماده ۳۵ قانون مذکور (اصلاحی مصوب ۱۳۹۰/۸/۲۲): «مشمولین دیپلم که حداکثر یک سال پس از فراغت از تحصیل در یکی از دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی داخل یا خارج از کشور که مورد تأیید وزارتخانه های علوم و بهداشت میباشند پذیرفته شوند تا زمانی که وفق تبصره ۱ ماده ۳۳ به تحصیل اشتغال دارند، میتوانند مشروط به اینکه دارای غیبت غیرموجه نباشند از معافیت تحصیلی استفاده نمایند. این معافیت برای هر مقطع فقط یک بار داده میشود.» در همین راستا و براساس ماده ۶ آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب سال ۱۳۹۲ نیز مقرر شده است که: «معافیت تحصیلی برای مشمولان در مقطع تحصیلی متوسطه، هر یک از مقاطع دانشگاهی و حوزه های علمیه داخل یا خارج کشور، فقط یک بار صادر میشود» و به موجب تبصره این ماده: «صدور معافیت تحصیلی برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی و بالاتر پیوسته، در مورد فارغ التحصیلان کاردانی رشته هایی که با تأیید وزارتخانه های علوم یا بهداشت، مقطع ناپیوسته بالاتر ندارد، بلامانع است.» ثالثًا به موجب دادنامه شماره ۲۰۷۱ ـ ۱۳۹۷/۱۱/۳۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، بخشنامه شماره ۲/۲/۳۲۵ ـ ۲۳ مورخ ۱۳۹۵/۳/۲۲ سازمان نظام وظیفه عمومی بدین لحاظ که علی الاطلاق فارغ التحصیلان مقاطع کاردانی و بالاتر را مجاز به ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد پیوسته و همچنین دکتری پیوسته حتی در مواردی که ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر الزامًا مستلزم طی آن از مقطع قبلی میباشد، ندانسته بود، باعث اعمال محدودیت حق بر آموزش و مغایر با تبصره ۱ ماده ۳۳ و ماده ۳۵ قانون خدمت وظیفه عمومی و ماده ۶ آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب سال ۱۳۹۲ تشخیص و ابطال شده است. بنا به مراتب فوق که در آراء شماره ۱۶۸ مورخ ۱۴۰۰/۱/۲۴ ، شماره ۱۱۱۶ مورخ ۱۴۰۰/۴/۱ و شماره ۱۴۳۸ مورخ ۱۴۰۱/۸/۱۷ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز منعکس شده، فراز دوم بند ۳ ذیل عنوان «یادآوری های مهم مقررات وظیفه عمومی» مندرج در صفحه ۲۳ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۴۰۲ (نوبت دوم) که متضمن عدم جواز شروع به تحصیل فارغ التحصیلان مقطع کاردانی در مقاطع کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته و نیز عدم جواز شروع به تحصیل فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی در مقاطع کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی است، مغایر با قوانین و مقررات مذکور و مفاد رأی شماره ۲۰۷۱ ـ ۱۳۹۷/۱۱/۳۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری و خارج از حدود اختیار مرجع تصویب کننده آن است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال میشود. این رأی براساس ماده ۹۳ قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب ۱۴۰۲/۲/۱۰) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری