رای شماره ۲۴۲۹ هيات عمومی ديوان عدالت اداری

با موضوع: بند ۱۲ـ۱۴ از فصل ۱۴ (خاتمه خدمت و مزاياي آن) از مجموعه مقررات اداري و استخدامي کارمندان وزارت نفت مصوب سال ۱۳۹۵ که متضمن تعيين هديه بازنشستگي براي کارمندان اين وزارتخانه است، ابطال شد

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۲۴۲۹ مورخ ۱۴۰۱/۹/۲۹ با موضوع: «بند ۱۲ـ۱۴ از فصل ۱۴ (خاتمه خدمت و مزایای آن) از مجموعه مقررات اداری و استخدامی کارمندان وزارت نفت مصوب سال ۱۳۹۵ که متضمن تعیین هدیه بازنشستگی برای کارمندان این وزارتخانه است، ابطال شد.» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یدالله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: ۱۴۰۱/۹/۲۹ شماره دادنامه: ۲۴۲۹ شماره پرونده: ۰۰۰۴۰۷۵

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای یعقوب محمدی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۱۲ـ ۱۴ از فصل ۱۴ (خاتمه خدمت و مزایای آن) مجموعه مقررات اداری و استخدامی کارمندان وزارت نفت مصوب سال ۱۳۹۵

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ۱۲ـ ۱۴ از فصل ۱۴ (خاتمه خدمت و مزایای آن) مجموعه مقررات اداری و استخدامی کارمندان وزارت نفت مصوب سال ۱۳۹۵ را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:

“متن مقرره مورد شکایت در خصوص اعطای هدیه به کارمندان بازنشسته صنعت نفت مغایر قوانین به شرح ذیل میباشد:

۱ـ تساوی عموم در برابر قوانین و رفع تبعیضات ناروا در بندهای ۹ و ۱۴ اصل سوم و اصل نوزدهم قانون اساسی مورد تأکید قانونگذار جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است.

۲ـ اصل پنجاه و دوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصریح میدارد: «بودجه سالانه کل کشور به ترتیبی که در قانون مقرر میشود از طرف دولت تهیه و برای رسیدگی و تصویب به مجلس شورای اسلامی تسلیم میگردد. هر گونه تغییر در ارقام بودجه نیز تابع مراتب مقرر در قانون خواهد بود.»

۳ـ اصل پنجاه و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مقرر مینماید: «کلیه دریافتهای دولت در حسابهای خزانه داری کل متمرکز میشود و همه پرداختها در حدود اعتبارات مصوب به موجب قانون انجام میگیرد.»

۴ـ ماده ۶۰ قانون الحاق برخی مواد به مقررات مالی دولت (۲) مصوب ۱۳۹۳ مقرر مینماید: «متن زیر به عنوان یک تبصره به ماده (۷۱ مکرر) قانون محاسبات عمومی کشور الحاق میشود:

تبصره ـ دریافت و پرداخت هرگونه وجهی تحت هر عنوان توسط دستگاه های اجرایی موضوع ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری و ماده ۵ قانون محاسبات عمومی باید در چهارچوب قوانین موضوعه کشور باشد و هرگونه دریافت و پرداخت برخلاف مفاد این ماده در حکم تصرف غیرقانونی در اموال دولتی است. کلیه مسئولان و مقامات ذیربط، مدیران، ذی حسابان و مدیران مالی حسب مورد مسئول اجرای این حکم میباشند.»

مقررات خاص یک وزارتخانه، نصوص کیفری را متوقف نمیکند و تصویب چنین مصوبات فسادزا و تبعیض آمیز به استناد مقررات ماده ۶۰ قانون الحاق برخی مواد به مقررات مالی دولت (۲) مصوب ۱۳۹۳ جرم تلقی میگردد. لذا قسمت ۱ـ ۱۲ـ ۱۴ ابطال و عبارت «همراه با هدیه» حذف شود و بخشهای ۲ـ ۱۲ـ ۱۴ و ۳ـ ۱۲ـ ۱۴ از بند۱۲ـ ۱۴ فصل ۱۴ خاتمه خدمت و مزایای آن از مجموعه مقررات اداری و استخدامی ۱۳۹۵ وزارت نفت به کلی ابطال گردند.”

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

مجموعه مقررات اداری و استخدامی کارمندان وزارت نفت

فصل ۱۴ـ خاتمه خدمت و مزایای آن

“۱۲ـ۱۴ـ هدیه و تقدیرنامه کارمندان بازنشسته

۱ـ۱۲ـ۱۴ـ شمول مقررات

به منظور تشکر و قدردانی از تالش و کوشش کارمندانی که به افتخار بازنشستگی نائل میگردند و در گسترش و پیشرفت صنعت نفت مشارکت و سهم بـه سزایی داشته اند، تقدیرنامـه پایان خـدمت همراه با هـدیه بـه آنان اعطاء میگردد.

۲ـ۱۲ـ۱۴ میزان هدیه

به منظور تهیه هدیه بازنشستگی، معادل مبلغی حداکثر تا یکصد درصد (۱۰۰%) حقوق اصلی و فوق العاده های مستمر کارمند شامل «ویژه، کارگاهی، جذب هشت درصد (۸%) و متمم مناطق گرمسیر جنوب (حسب مورد)» قبل از بازنشستگی تأمین و به کلیه کارکنان بازنشسته از جمله کارکنان از کارافتاده کلی دائم (به غیر از موارد انضباطی و فوت) اعطاء و یا مبلغ ریالی آن پرداخت میگردد.

۳ـ۱۲ـ۱۴ـ بودجه

اعتبار تهیه هدیه بازنشستگی و قاب خاتم و برگزاری مراسم تودیع از محل بودجه حقوق و دستمزد شرکت/مدیریت مربوطه تأمین میگردد. ـ وزارت نفت”

در پاسخ به شکایت مذکور، نماینده حقوقی تام الاختیار وزیر نفت به موجب لایحه شماره ۳۸۰۱۶۰ ـ ۱۴۰۱/۸/۱۱ اعلام کرده است که:

“مجموعه مقررات اداری و استخدامی کارمندان صنعت نفت مستند به ماده ۱۰ قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت بدون الزام به رعایت قانون مدیریت خدمات کشوری به تصویب رئیس جمهور (وقت) رسید و تحت عنوان آیین نامه نظام های اداری و استخدامی صنعت نفت به شماره ۹۲۲۹۲ـ ۱۳۹۳/۹/۱ ابلاغ شده است، حسب مفاد صدر ماده ۴۰ آن، مقررات اداری و استخدامی صنعت نفت که تا تاریخ تصویب آیین نامه (۱۳۹۳/۹/۱) به تصویب هیأت مدیره شرکت ملی نفت ایران رسیده است و ملاک عمل بوده،کماکان قابلیت اجرا خواهد داشت. به منظور تشکر و قدردانی از تلاش و کوشش کارمندانی که به افتخار بازنشستگی نائل میگردند و در گسترش و پیشرفت صنعت نفت مشارکت و سهم به سزایی داشته اند حسب ضوابط مقرر، در مراسم تودیع بازنشستگی از محل بودجه حقوق و دستمزد شرکت، مدیریت مربوطه تقدیرنامه پایان خدمت همراه با هدیه به آنها در زمان بازنشستگی اعطاء میگردد. ضوابط مذکور بر اساس مصوبات هیأت مدیره شرکت ملی نفت ایران به ترتیب ذیل تصویب و اصالح و اجرایی شده است.

الف: مصوبه هیأت مدیره جلسه مورخ ۱۳۴۴/۳/۸؛ از تاریخ ۱۳۴۴/۱/۱۲ کارکنانی که با ۱۰ الی ۱۴ سال سابقه خدمت بازنشسته میشوند هدیه ای به ارزش ۱۰ درصد حقوق و فوق العاده ماهیانه یا با دستمزد اصلی ۱ ماه به حداقل ۱۵۰۰ ریال و از ۱۵ الی ۱۹ سال سابقه ۱۵% حقوق و فوق العاده ماهیانه یا دستمزد اصلی یک ماهه به حداقل ۱۵۰۰ ریال پرداخت میشود.

ب: مصوبه هیأت مدیره شماره ۱۱۴۴ جلسه مورخ ۱۳۷۶/۱۲/۲۶؛ کارکنانی که در سن عادی بازنشسته میشوند و یا با داشتن ۳۰ سال (کارمندان مرد) و ۲۵ سال (کارمندان زن) بازنشسته میشوند میزان هدیه حداکثر تا ۷۰ درصد حقوق اصلی یا مزد ماهیانه و تاریخ اجرای این مقررات ۱۳۷۷/۱/۱ میباشد.

ج: مصوبه هیأت مدیره شماره ۱۷۵۵ جلسه مورخ ۱۳۹۰/۳/۲۲؛ ضوابط اعطای هدیه بازنشستگی به ۱۰۰درصد حقوق اصلی و فوق العاده های مستمر کارمند شامل ویژه، کارگاهی، جز ۸ درصد و متمم گرمسیر جنوب (حسب مورد) و ۳۰ برابر مزد روزانه کارگر (با ضریب ۱/۵۰۴ شمال ۱/۸۸ جنوب) به کلیه کارکنان بازنشسته (به غیر از موارد انضباطی) و ازکارافتادگی کلی دائم تغییر یافت.

۴ـ شایان ذکر است، آنچه مبنای شکایت شاکی قرار گرفته موضوع بودجه میباشد که در این ارتباط لازم به ذکر است، وزارت نفت و شرکتهای تابعه همانند سایر دستگاه های اجرایی از بودجه عمومی دولت استفاده نمی نمایند.”

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۱/۹/۲۹ به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیأت عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

اولاً براساس ماده ۱۰ قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت مصوب ۱۳۹۱/۲/۱۹: «نظامهای اداری و استخدامی و پرداخت حقوق و مزایای آن دسته از کارکنان شرکتهای تابعه وزارت نفت که در واحدهای عملیاتی و تخصصی شاغل میباشند با رویکرد تقویت رقابت پذیری و سرعت بخشیدن به بهره برداری از میادین مشترک و حفظ نیروی انسانی متخصص تابع آیین نامه خاصی است که بدون الزام به رعایت قانون مدیریت خدمات کشوری با رعایت سایر قوانین و مقررات مربوطه و با پیشنهاد وزارت نفت و تأیید معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور تهیه میشود و حداکثر ظرف شش ماه پس از لازم الاجرا شدن این قانون به تصویب رئیس جمهور میرسد» و حکم مذکور ناظر بر نظام های اداری و استخدامی و پرداخت حقوق و مزایای آن دسته از کارکنان شرکتهای تابعه وزارت نفت است که در واحدهای عملیاتی و تخصصی شاغل هستند و شامل همه کارمندان وزارت نفت اعم از کارمندان واحدهای ستادی و واحدهای عملیاتی و تخصصی نمیشود و مفاد رأی شماره ۹۶۱۰۰۹۰۹۰۵۸۰۰۹۲۸ مورخ ۱۳۹۶/۹/۲۱ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز مؤید همین برداشت است. ثانیًا حکم مقرر در ماده ۱۰ قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت، نظام های اداری و استخدامی و پرداخت حقوق و مزایای مشمولین ماده مذکور را صرفًا از شمول قانون مدیریت خدمات کشوری خارج کرده و این نظامها باید با رعایت سایر قوانین و مقررات مربوطه تدوین و تصویب شود. ثالثًا پرداخت هدیه بازنشستگی به کّلیه کارکنان بازنشسته وزارت نفت، با توجه به اینکه در قـوانین و مقررات حـاکم بر سایر دستگاه های اجـرایی مجوز پرداخت چنین هدیه ای وجود ندارد، از مصادیق اعمال تبعیض ناروا محسوب میشود و با بند ۹ اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مغایرت دارد. بنا به مراتب فوق، بند ۱۲ـ ۱۴ از فصل ۱۴ (خاتمه خدمت و مزایای آن) از مجموعه مقررات اداری و استخدامی کارمندان وزارت نفت مصوب سال ۱۳۹۵ که متضمن تعیین هدیه بازنشستگی برای کارمندان این وزارتخانه است، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار بوده و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال میشود.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین