رای شماره ۲۳۱۹ هیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: نامه شماره ۹۸/۸۱۹۸/د ـ ۱۳۹۸/۴/۱۳ مدیر امور اداری و پشتیبانی دانشگاه اراک در رابطه با ابلاغ مصوبه هیأت رئیسه این دانشگاه درخصوص بازه زمانی استفاده ار مرخصی استحقاقی اعضای هیأت علمی از تاریخ ۱۳۹۸/۴/۱۵ تا ۱۳۹۸/۶/۱۵ ابطال شد

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۲۳۱۹ مورخ ۱۴۰۰/۸/۱۱ با موضوع: «نامه شماره ۹۸/۸۱۹۸/د ـ ۱۳۹۸/۴/۱۳ مدیر امور اداری و پشتیبانی دانشگاه اراک در رابطه با ابلاغ مصوبه هیأت رئیسه این دانشگاه درخصوص بازه زمانی استفاده ار مرخصی استحقاقی اعضای هیأت علمی از تاریخ ۱۳۹۸/۴/۱۵ تا ۱۳۹۸/۶/۱۵ ابطال شد.» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یدالله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: ۱۴۰۰/۸/۱۱ شماره دادنامه: ۲۳۱۹ شماره پرونده: ۰۰۰۰۰۵۰

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای علیرضا آذربخت بنکده

موضوع شکایت و خواسته: ابطال نامه شماره ۹۸/۸۱۹۸/دـ ۱۳۹۸/۴/۱۳ مدیر امور اداری و پشتیبانی دانشگاه اراک

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال نامه شماره ۹۸/۸۱۹۸/د ـ ۱۳۹۸/۴/۱۳ مدیر امور اداری و پشتیبانی دانشگاه اراک را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

” اینجانب علیرضا آذربخت بنکده هیأت علمی رسمی قطعی پایه ۱۳ مرتبه دانشیار در دانشگاه اراک مشغول به خدمت میباشم. بر اساس ماده ۸۱ از آیین نامه استخدامی اعضای هیأت علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری به شماره ۱۵/۲۷۳۲۹۸ ـ ۱۳۹۰/۱۲/۲۷ اینجانب حق استفاده از دو ماه مرخصی استحقاقی با استفاده از حقوق، فوق العاده ها و مزایای مندرج در حکم برخوردار میباشم که بر اساس ماده ۸۲ همان آیین نامه در صورت عدم استفاده عضو (اینجانب) از مرخصی استحقاقی سالیانه، در مورد بنده در حال حاضر با توجه به عدم احراز پست سازمان مصوب ستاره دار (موضوع تبصره ۱ ماده ۸۲) ،مرخصی استحقاقی مذکور قابل ذخیره یا بازخرید نخواهد بود. در مصوبه مورد دادخواست (مصوبه هیأت رئیسه دانشگاه اراک مورخ ۱۳۹۸/۳/۲۵) به صراحت استفاده از مرخصی استحقاقی را در بازه زمانی ۱۳۹۸/۴/۱۵ تا ۱۳۹۸/۶/۱۵ الزام نموده است و ۵ روز مرخصی مربوط به تعطیلات عید را نیز محاسبه نموده است. با شمارش روزهای غیرتعطیل در تقویم رسمی کشور در بازه زمانی ابلاغ شده مشخص میگردد که حداکثر بنده میتوانم ۴۳ روز از مرخصی استفاده کنم که با اضافه کردن ۵ روز مرخصی عید مجموعًا به تعداد ۴۸ روز میرسیم. با توجه به مرخصی سالانه ۶۰ روزه اینجانب، اختلاف ۶۰ و ۴۸ به میزان ۱۲ روز مرخصی اینجانب اجبارًا و الزامًا سوخت میشود. لازم به ذکر است که در عمل حتی امکان استفاده از آن ۴۸ روز مرخصی نیز وجود ندارد به دو دلیل:

الف ـ بسیاری از وظایف هیأت علمی در تابستان اجتناب ناپذیر است از جمله برگزاری جلسات دفاع تز ارشد و دکتری+ تصحیح برگه های ترم بهار و نهایی کردن نمرات + راهنمایی پایان نامه دانشجویان + شرکت در جلسات گروه و غیره.

ب ـ پیوست ۳ به صراحت نشان میدهد که ریاست دانشکده فنی و مهندسی تقاضای مرخصی بنده حتی در بازه زمانی مورد ابلاغ هیأت رئیسه دانشگاه، را نیز مخالفت نمودهاند! چه برسد به خارج از این بازه در عمل ظاهرًا مسئولین دانشگاه هیچ اعتقادی به تامین شرایط و بستر مناسب برای استفاده از مرخصی استحقاقی ـ که حق مسلم هر مستخدم دولتی است ـ ندارند. در پایان با ادله فوق الذکر خواستار ابطال مصوبه مورد دادخواست را از دیوان عدالت اداری خواستارم.”

در پی اخطار رفع نقصی که از طرف دفتر هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری برای شاکی ارسال شده بود، وی به موجب لایحه مورخ ۱۴۰۰/۱/۱۸ توضیح داده است که:

” مصوبه مورد دادخواست اصالتًا و صراحتًا مصداق خروج از حدود اختیارات قانونی (مصداق بند ب ذیل) و همچنین برخلاف قوانین (مصداق بند الف و ج و د ذیل) محسوب میگردد. موارد چهارگانه تعارض به شرح ذیل میباشند: الف ـ بند ج ـ۳ از ماده ۱۰ آیین نامه جامع مدیریت دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی مصوب جلسه ۶۸۴ ـ ۱۳۸۹/۱۲/۱۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی (همعرض قانون)

ب ـ مواد ۸۱ و ۸۲ از آیین نامه استخدامی اعضای هیأت علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری به شماره ۱۵/۲۷۳۲۹۸ ـ ۱۳۹۰/۱۲/۲۷ (و همچنین نسخه جدید آن با متن یکسان به شماره ۹۷۴۵۵ ـ ۱۳۹۵/۵/۱۱)

ج ـ ماده ۱ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور

د ـ ماده ۱۰ قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم

توضیح مربوط به بند الف ـ متن بند ج ـ۳ از ماده ۱۰ آیین نامه جامع مدیریت دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری مصوب جلسه ۶۸۴ ـ ۱۳۸۹/۱۲/۱۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه وظایف و اختیارات هیأت رئیسه دانشگاه : «فراهم نمودن بستر مناسب به منظور اجرایی نمودن مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، هیأت امناء، آیین نامه ها و بخشنامه های ابلاغی از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سایر مراجع ذیصلاح» با عنایت به اینکه مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی همعرض قانون میباشند، ریاست دانشگاه و هیأت رئیسه دانشگاه موظف به رعایت این قانون در مصوبات خود میباشند. لذا وفق این قانون، هیأت رئیسه دانشگاه اصالتًا و صراحتًا موظف به اجرا نمودن مواد ۸۱ و ۸۲ از آیین نامه استخدامی وزارت علوم (مصداق بند ب) میباشد و با توجه به اینکه مصوبه مورد دادخواست در تضاد آشکار با مواد ۸۱ و ۸۲ مذکور (بند ب) میباشد، مصوبه مورد دادخواست مصداق خروج از حدود و وظایف هیأت رئیسه دانشگاه و همچنین در تضاد با قانون بند (الف) میباشد. توضیح مربوط به بند ب ـ مصوبه مورد دادخواست در تعارض آشکار با مواد ۸۱ و ۸۲ از آیین نامه استخدامی اعضـای هیـأت علمی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشـی و فناوری به شمـاره ۱۵/۲۷۳۲۹۸ ـ ۱۳۹۰/۱۲/۲۷ (و همچنین نسخه جدید آن با به شماره ۹۷۴۵۵/وـ ۱۳۹۵/۵/۱۱ میباشد. متن ماده ۸۱: «اعضای پیمانی و رسمی به ترتیب از یک و دو ماه به ازای هر سال خدمت از مرخصی استحقاقی با استفاده از حقوق، فوق العاده و مزایای مندرج در حکم برخوردار میگردند. استفاده از مرخصی باتشخیص مقام مسئول ذی ربط و الزامًا در تابستان و نیمه اول فروردین ماه مجاز میباشد. در موارد ضروری، با درخواست عضو و تأیید رئیس مؤسسه با مقام مجاز از طرف وی، استفاده از مرخصی بلامانع است.» متن ماده ۸۲: «در صورت عدم استفاده عضو از مرخصی استحقاقی سالیانه، مرخصی وی به استثنای مشمولان تبصره ذیل این ماده قابل ذخیره یا بازخرید نخواهد بود.» متن ماده ۱۶ آیین نامه مرخصیها موضوع ماده ۸۴ قانون مدیریت خدمات کشوری و تبصره های آن: «تعطیلات میان مرخصی جز مرخصی استحقاقی محاسبه نمیشود.» با عنایت به اینکه مصوبه مورد دادخواست این پرونده، استفاده از مرخصی استحقاقی را صرفًا در بازه زمانی دو ماهه ۱۳۹۸/۴/۱۵ تا ۱۳۹۸/۶/۱۵ محدود نموده است و با عنایت به عدم احتساب تعطیلات (ماده ۱۶) لذا امکان استفاده از ۲ ماه مرخصی استحقاقی برای اعضای رسمی از جمله اینجانب سلب گردیده است. توضیح آن که با فرض تبعیت از مصوبه مورد دادخواست، اینجانب قادر به استفاده ۴۳ روزه مرخصی ۶۰ روزه خود میباشم. این مساله با شمارش روزهای کاری در بازه زمانی دو ماهه ۱۳۹۸/۴/۱۵ تا ۱۳۹۸/۶/۱۵ در تقویم رسمی کشور بدیهی است. با اضافه نمودن ۵ روز مرخصی در تعطیلات نوروز (ذکر شده در متن مصوبه مورد دادخواست) حداکثر استفاده بنده از مرخصی به ۴۸ روز خواهد رسید و عملاً حق استفاده از ۱۲ روز مرخصی اینجانب (اختلاف ۶۰ و ۴۸ روز) غیرقابل استفاده و سلب میگردد. توضیح مربوط به بند ج ـ این ماده قانونی دانشگاهها (از جمله دانشگاه اراک مصداق شکواییه حاضر) را از رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه های دولتی مستثنا نموده لیکن تبعیت از چهارچوب مصوبات و آیین نامه های مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی، و تشکیلاتی مصوب هیأت امنا که حسب مورد به تأیید وزیران علوم، تحقیقات و فناوری رسیده باشد را الزام نموده است. دادخواست اینجانب نیز در شکواییـه حاضر براساس مقررات و آیین نامه های مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و ایضًا وزارت علوم بوده که برای دانشگاه اراک لازم الاجراست. توضیح آن که دو مورد ضوابط مورد استناد اینجانب در دادخواست حاضر، آیین نامه استخدامی است که مصوب هیأت امنا و ایضًا وزارت علوم (بند ب) میباشد و آیین نامه مدیریت دانشگاه ها مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و ایضًا مصوب وزارت علوم که مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی (بند الف) همعرض قانون شمرده میشوند. لذا هر دو مورد برای ریاست دانشگاه اراک لازم الاجراست. توضیح مربوط به بند د ـ ماده ۱۰ قانون اهداف، وظایف وتشکیلات وزارت علوم، دانشگاهها (از جمله دانشگاه اراک مصداق شکواییه حاضر) را از رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه های دولتی مستثنا نموده لیکن تبعیت از چهارجوب ضوابط و آیین نامه های مصوب هیأت امنا و تأیید وزارت علوم رسیده باشد را الزام نموده است. دادخواست اینجانب نیز در شکواییه حاضر بر اساس مقررات و آیین نامه های مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی (بند الف) و ایضًا وزارت علوم (بند ب) بوده که برای دانشگاه اراک لازم الاجراست. “

متن مقرره مورد اعتراض به شرح زیر است:

” به: اعضای محترم هیأت علمی

موضوع: ابلاغ بازه زمانی استفاده از مرخصی اعضای هیأت علمی در تابستان ۹۸

با اهدای سلام

احترامًا با عنایت به مصوبه هیأت رئیسه دانشگاه مورخ ۱۳۹۸/۳/۲۵ ،بازه زمانی استفاده از مرخصی استحقاقی اعضای هیأت علمی از تاریخ ۱۳۹۸/۴/۱۵ تا ۱۳۹۸/۶/۱۵ تعیین میگردد. لازم به توضیح است میزان مرخصی اعضای هیأت علمی پیمانی ۳۰ روز و رسمی ۶۰ روز در سال میباشد که از این میزان ۵ روز در تعطلات نوروز استفاده شده است و اعضا میتواند از مانده مرخصی در بازه زمانی فوق الذکر استفاده نمایند.”ـ مدیر امور اداری و پشتیبانی

ردیف موضوع مصوبه

۱ بازه زمانی تعطیالت اعضای هیأت علمی جهت استفاده از مرخصی استحقاقی خود از ۱۵ تیر ماه تا ۱۵ شهریور ماه سال جاری میباشد.ـ مسئول پیگیری : آقای دکتر صادقی و آقای دکتر سلیمان نژاد”

در پاسخ به شکایت مذکور، رئیس دانشگاه اراک به موجب لایحه شماره ۹۸/۸۵۷۳ـ ۱۳۹۸/۸/۲۰ خطاب به شعبه ۴۵ بدوی دیوان عدالت اداری به طور خلاصه توضیح داده است که:

” ۱ـ براساس ماده ۱ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور و ماده ۱۰ قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم دانشگاه در زمینه اعطای مرخصی صرفا از مصوبات هیات امنا تبعیت مینماید.

۲ـ مطابق ماده ۸۱ آیین نامه استخدامی اعضای هیأت علمی جهت تعیین بازه زمانی جهت دریافت مرخصی استحقاقی هیات رییسه دانشگاه صلاحیت دارد و مصوبات هیات مذکور در راستای اختیارات حاصل از مواد ۸۱ و ۸۲ آیین نامه مذکور میباشد.

۳ـ براساس مصوبه مورخ ۱۳۹۷/۵/۲۱ هیات امنای دانشگاه اراک تبصره ۴ به ماده ۸۱ آیین نامه استخدامی اعضای هیات علمی اضافه گردیده و به موجب این تبصره تقویم اداری دانشگاه صرفا برای مرخصی استحقاقی موضوع این ماده از اول مهر هر سال تا پایان شهریور سال بعد تعیین میشود. بنابراین امکان استفاده از باقیمانده مرخصی استحقاقی در این بازه نیز امکان دارد.”

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۰/۸/۱۱ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

اولاً: بر اساس بند (ب) ماده ۲۰ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۸۹ که مفاد آن بر اساس ماده ۱ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مصوب سال ۱۳۹۵ تنفیذ شده: «دانشگاهها، مراکز و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و فرهنگستانهایی که دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع قانونی ذیربط میباشند، بدون الزام به رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاههای دولتی به ویژه قانون محاسبات عمومی، قانون مدیریت خدمات کشوری، قانون برگزاری مناقصات و اصلاحات و الحاقات بعدی آنها و فقط در چهارچوب مصوبات و آیین نامه های مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی مصوب هیأت امنا که حسب مورد به تأیید وزرای علوم، تحقیقات و فناوری بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و در مورد فرهنگستانها به تأیید رئیس جمهور میرسد، عمل مینمایند. …» و مستفاد از بند قانونی یاد شده این است که پیش بینی و تصویب ضوابط ناظر بر اجرای آیین نامه استخدامی اعضای هیأت علمی از جمله اعطای مرخصی در صلاحیت هیأتهای امنای دانشگاه های سراسر کشور است. ثانیًا: مطابق ماده ۸۱ آیین نامه استخدامی اعضای هیأت علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی مصوب سال ۱۳۹۵: «اعضای پیمانی و رسمی به ترتیب از یک و دو ماه به ازای هر سال خدمت از مرخصی استحقاقی با استفاده از حقوق، فوق العاده ها و مـزایای مندرج در حکم برخوردار میگردند. استفاده از مـرخصی با تشخیص مقام مسئول ذیربط و الزامًا در تابستان و نیمه فروردین ماه مجاز میباشد. …» ثالثًا: وظایف هیأت های رئیسه دانشگاه ها در بند (ج) ماده ۱۰ آیین نامه جامع مدیریت دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی مصوبه جلسه ۶۸۴ ـ ۱۳۸۹/۱۲/۱۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی و در دوازده مورد احصاء شده و در هیچ یک از موارد فوق، اختیاری دایر بر تعیین بازه زمانی جهت بهره مندی از مرخصی استحقـاقی ملاحظه نمیشود و آنچه که از وظایف هیأتـ های رئیسه دانشگاههـا به شرح مندرج در آیین نامه پیش گفته قابل استنتاج است، صرفـًا فراهم کردن بستر مناسب به منظور اجـرایی شدن مصوبات هیأتهای امنای دانشگاهها است. بنا به مراتب فوق، نامه شماره ۹۸/۸۱۹۸/دـ ۱۳۹۸/۴/۱۳ مدیر امور اداری و پشتیبانی دانشگاه اراک در رابطه با ابلاغ مصوبه هیأت رئیسه این دانشگاه در خصوص بازه زمانی استفاده از مرخصی استحقاقی اعضای هیأت علمی از تاریخ ۱۳۹۸/۴/۱۵ تا ۱۳۹۸/۶/۱۵ ،به دلیل آن که منجر به تضییق بازه زمانی استفاده از مرخصی استحقاقی به شرح مقرر در ماده ۸۱ آیین نامه استخدامی اعضای هیأت علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی شده است، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال میشود.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری