رای شماره ۲۱۹۱۰۴۰ هيات عمومی ديوان عدالت اداری

با موضوع: شيوه نامه بررسي و احراز صلاحيت مؤسسين و کانديداهاي هيأت مديره انجمن هاي علمي گروه پزشکي مصوب ۱۳۹۸/۴/۱۶ کميسيون انجمن هاي علمي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي ابطال نشد

بسمه تعالی

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با شماره دادنامه ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۲۱۹۱۰۴۰ مورخ ۱۴۰۲/۸/۲۳ با موضوع: «شیوه نامه بررسی و احراز صلاحیت مؤسسین و کاندیداهای هیأت مدیره انجمنهای علمی گروه پزشکی مصوب ۱۳۹۸/۴/۱۶ کمیسیون انجمنهای علمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ابطال نشد» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یداله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: ۲۳/۸/۱۴۰۲ شماره دادنامه: ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۲۱۹۱۰۴۰

شماره پرونده: ۰۲۰۰۲۸۲

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای فرهاد محمدی

طرف شکایت: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال شیوه نامه بررسی و احراز صلاحیت مؤسسین و کاندیداهای هیأت مدیره انجمنهای علمی گروه پزشکی مصوب ۱۶/۴/۱۳۹۸ کمیسیون انجمنهای علمی گروه پزشکی

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال شیوه نامه بررسی و احراز صلاحیت مؤسسین و کاندیداهای هیأت مدیره انجمنهای علمی گروه پزشکی مصوب ۱۶/۴/۱۳۹۸ کمیسیون انجمنهای علمی گروه پزشکی را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

“۱ـ وزرای بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، علوم تحقیقات و فناوری و فرهنگ و ارشاد اسلامی برابر قسمت اخیر اصل ۱۳۸ قانون اساسی در تاریخ ۱۴/۱۲/۱۳۹۶ با تدوین آیین نامه نحوه تشکیل انجمنهای علمی، ادبی و هنری و تعیین شرح وظایف آنها در ماده ۱ مصوبه شماره ۶۰۵ ـ ۷/۸/۱۳۷۰ خود اقدام به تأسیس کمیسیون انجمنهای علمی، ادبی و هنری برای نظارت بر فعالیت انجمنهای علمی ادبی و هنری نموده اند.

۲ـ کمیسیون انجمنهای علمی گروه پزشکی در اجرای بند ۵ ماده ۳ و تبصره ۲ بند ۴ ماده ۷ ،به ترتیب اقدام به تدوین اساسنامه الگوی یکسان و تنظیم شیوه نامه بررسی و احراز صلاحیت مؤسسین و نامزدهای انجمنهای علمی گروه پزشکی مصوب ۱۶/۴/۱۳۹۸ تحت نظر وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی نموده و تنظیم شیوه نامه بر خلاف قانون اساسی و قوانین عادی و خارج از حدود صلاحیت و اختیارات کمیسیون تصویب شده است:

۳ـ انجمنهای علمی گروه پزشکی به عنوان یک سازمان مردم نهاد دارای شخصیت حقوقی مستقل، غیردولتی، غیرانتفاعی، غیرسیاسی و برای انجام فعالیت داوطلبانه و افتخاری، با گرایش علمی اجتماعی و … براساس اساسنامه مدون، رعایت چهارچوب قوانین جاری کشور تأسیس و با هدف گسترش و تقویت هماهنگی بین اعضاء، مردم و دولت، اطلاع رسانی و آگاه سازی جلب مشارکتهای مردمی که براساس قوانین مدنی و تجارت فعالیت مینمایند و بودجه انجمنها از طریق پرداخت حق عضویت اعضا و کمکهای مردمی و در برخی موارد با کمک سازمانهای دولتی یا ترکیبی از این روشها تأمین گردد؛ بنابراین تنظیم شیوه نامه مورد اعتراض درج و اعمال شرایط غیر منطقی و ایجاد محدودیت برای اعضاء مخالف ماده ۱۰ اعلامیه جهانی حقوق بشر، ماده ۲ و بند ۱ ماده ۱۴ و ۲۶ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی مصوب ۱۶/۱۰/۱۹۶۶ مجمع عمومی سازمان ملل متحد و به نوعی تحدید حدود و تهدید حقوق اشخاص محسوب و با نوعی قانونگذاری مغایر اصل ۱۳۸ قانون اساسی و ممنوع است.

۴ـ مطابق ماده ۶ شیوه نامه مورد اعتراض، برای نامزدی هیأت مدیره انجمنهای مذکور حصول شرایط علمی از قبیل عضویت در انجمن به مدت حداقل سه سال عضویت و فعالیت در کمیته های علمی و تخصصی انجمن مربوطه حداقل یکسال، سابقه ده سال فعالیت حرفه ای در رشته مربوطه و … احصاء گردیده است با توجه به اصل عدم صلاحیت کارگزاران سیاسی و اجرایی (مگر آن که در قانون تصریح شود یا از لوازم ضروری اعمال صلاحیت باشد) و برابر اصل ۱۳۸ قانون اساسی به مثابه یک میثاق ملی، وزیر و سایر مقامات مأذون مجاز به تدوین آیین نامه میباشند لیکن برابر اصل عدم صلاحیت در حقوق اداری، رئیس کمیسیون از انجمنهای علمی گروه پزشکی برای کلیه تصمیمات و اقدامات خود باید مستندات قانونی را در نظر داشته باشد ولی در اعمال شرایط اخیرالذکر با ایجاد محدودیت در شیوه نامه مورد اعتراض اصولاً به حقوق، شغل و حیثیت اشخاص تعرض نموده و به نوعی با اعمال مجازات تهدید، تحدید و اعمال تبعیض ناروا بین اعضای انجمنهای مذکور مغایر با بند ۹ اصل ۳ و اصول ۲۰ و ۲۲ و ۲۶ قانون اساسی اقدام نموده است.

۵ ـ براساس قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی عناوین و اصطلاحات بیگانه مصوب ۱۴/۹/۱۳۷۵ و آیین نامه اجرایی آن، استفاده از واژه های بیگانه در آیین نامه مورد اعتراض از قبیل کاندیدا، کمیسیون، کمیته، کنگره، گرانت، کاندیداتوری ممنوع میباشد.

شیوه نامه مورد اعتراض مغایر با اصول ۲۰ ،۲۲ ،۲۶ ،۳۶ و ۱۳۸ قانون اساسی و هم مخالف با مصوبه ۶۰۵ ـ ۷/۸/۱۳۷۰ جلسه شماره ۲۶۲ شورای انقلاب فرهنگی میباشد لذا تقاضای ابطال آن را دارم.”

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

شیوه نامه بررسی و احراز صلاحیت مؤسسین و کاندیداهای هیأت مدیره انجمنهای علمی گروه پزشکی

“این شیوه نامه در اجرای بند ۳ ماده ۳ و نیز ماده ۷ و تبصره ۲ ماده ۷ مندرج در آیین نامه نحوه تشکیل و شرح وظایف کمیسیون موضوع ماده ۴ مورخ ۸/۷/۱۳۷۰ مصوبه دویست و شصت و دومین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی در راستای احراز صلاحیت عمومی حرفه ای و علمی متقاضیان تأسیس و کاندیداهای هیأت مدیره انجمنهای علمی گروه پزشکی تدوین گردیده است.

الف ـ شرایط عمومی

ماده۱ـ متقاضیان تأسیس انجمن و کاندیداهای عضویت در هیأت مدیره انجمنهای علمی گروه پزشکی باید دارای شرایط زیر باشند:

۱ـ۱ تابعیت رسمی کشور جمهوری اسلامی ایران

۱ـ۲ـ التزام به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

۱ـ۳ـ نداشتن سوء پیشینه موثر کیفری یا نداشتن نقش موثر در تحکیم رژیم گذشته و عدم وابستگی به احزاب و گروه های محارب با نظام

تبصره: کاندیداها در هنگام ثبت نام گواهی عدم سوء پیشینه خود را ارائه میدهند.

ماده۲ـ پس از اخذ اسامی متقاضیان تاسیس و کاندیداهای هیأت مدیره حسب مورد، کمیسیون به مراجع ذیصلاح ارسال مینماید.

ماده۳ـ مهلت پاسخ استعلام ظرف مهلت بیست روز کاری از تاریخ دریافت استعلام کمیسیون میباشد. نتایج در کمیسیون جهت اتخاذ تصمیم مطرح میگردد.

تبصره: عدم دریافت پاسخ مرجع ذیصلاح، پس از مهلت مقرر به منزله تایید صلاحیت کاندیدا و مؤسسین بوده و به پاسخ های واصله پس از تاریخ مزبور ترتیب اثر داده نخواهد شد.

ماده۴ـ در صورت عدم تأیید صلاحیت عمومی متقاضی تأسیس انجمن مراتب به فرد اعلام خواهد گردید و در خصوص کاندیداهای عضویت در هیأت مدیره اسامی کاندیداهایی که تأیید صلاحیت نشده اند به کمیته انتخابات اعلام میگردد تا از فهرست نهایی حذف گردند.

ب: شرایط حرفه ای

ماده ۵ ـ عدم محکومیت موثر حرفه ای توسط هیاتهای انتظامی مطابق تبصره ۱ ماده ۲۸ قانون تشکیل سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران

۵ ـ۱ـ کمیسیون جهت بررسی محکومیت حرفه ای متقاضیان تأسیس و کاندیداهای هیأت مدیره انجمن از سازمان نظام پزشکی استعلام مینماید.

۵ ـ۲ـ محکومیت مؤثر حرفهای از نظر این شیوه نامه عبارتست از صدور حکم نهایی بر طبق بندهای (د)، (هـ)، (و)، (ز) ماده مذکور میباشد.

تبصره۱ :سازمان نظام پزشکی با بررسی اسامی نسبت به عدم محرومیت افراد طبق بندهای فوق اظهار نظر مینماید.

تبصره۲ :عدم پاسخ از سوی سازمان مذکور در مهلت ۲۰ روز کاری به منزله عدم محکومیت حرفه ای کاندیدا تلقی خواهد شد.

ج ـ شرایط علمی

ماده۶ ـ اشتغال به کار به عنوان عضو هیأت علمی در یکی از مؤسسات آموزشی و دانشگاه های رسمی کشور با ارائه حکم استخدامی پیمانی یا رسمی و ارائه مدارک معتبر دانشگاهی منطبق با شرایط عضویت پیوسته مندرج در اساسنامه انجمن مربوطه و یا دارا بودن ۵ مورد از بندهای ۱۰ گانه ذیل جهت احراز صلاحیت علمی ضروری میباشد.

ـ عضویت در انجمن به مدت حداقل ۳ سال قبل از زمان انتخابات

ـ عضویت و فعالیت در کمیته های علمی و تخصصی انجمن مربوطه حداقل به مدت یک سال با تأیید انجمن

ـ دارا بودن پستهای مدیریتی در دستگاه های اجرایی مؤسسات آموزشی غیر دولتی و دانشگاه های کشور با مستندات معتبر

ـ فعالیت در شاخه های استانی و منطقه ای انجمن مربوطه و دارا بودن سمت اجرایی در یکی از ارکان هیأت رییسه شاخه به تأیید انجمن

ـ سابقه ۱۰ سال فعالیت حرفه ای در رشته مربوطه

ـ سابقه ریاست کنگره با دبیری علمی و اجرایی کنگره ملی یا بین الملی در ۵ سال گذشته

ـ اجرای طرح های پژوهشی برجسته در سطح ملی، منطقه ای و یا بین المللی با ارائه مستندات و نتایج حاصله (گزارش نهایی طرح و یا مقاله منتشره)

ـ دریافت گرانت و جوایز علمی از مراکز علمی و تحقیقاتی معتبر و یا جشنواره های علمی، پژوهشی داخلی و یا بین المللی با ارائه مدارک مربوطه

ـ عضویت در هیأت تحریریه نشریات معتبر علمی و داخلی و یا بین المللی و ارائه مدارک مربوطه

ـ عضویت در انجمن، سازمان و مجامع علمی معتبر جهانی و ارائه مدارک مربوطه

ماده۷ـ کاندیداتوری هیچ شخصی برای عضویت بدون ارائه درخواست مستند وی و تکمیل فرمهای مربوطه قابل بررسی نخواهد بود. این شیوه نامه در ۷ ماده و ۴ تبصره در تاریخ ۱۶/۴/۱۳۹۸ به تصویب کمیسیون انجمنهای علمی گروه پزشکی رسید.”

در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل حقوقی، املاک و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره ۲۱۳۵/۱۰۷/ ص ـ ۲۰/۳/۱۴۰۲ توضیح داده است که:

“۱ـ شکایت مطروحه دارای جنبه علمی آموزشی است و تصمیمات و آراء صادره از هیأتها و کمیته های تخصصی وزارتین علوم، تحقیقات فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و … از صلاحیت دیوان عدالت اداری خارج میباشد.

۲ـ برابر ماده ۱ مصوبه نحوه تشکیل و صدور انجمنهای علمی ادبی و هنری مصوبه دویست و شصت و دومین جلسه مورخ ۷/۸/۱۳۷۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی، تأسیس انجمنهای علمی و ادبی و هنری و موافقت نهایی با تشکیل آنها و صدور مجوز تأسیس و تجدید پروانه و نظارت بر حسن انجام کار آنها حسب مورد برعهده وزارت فرهنگ و آموزش عالی و یا بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی میباشد.

۳ـ مطابق ماده ۳ مصوبه مذکور، اساسنامه این انجمنها و هرگونه تغییر در مواد آن باید به تصویب وزارت مربوطه برسد.

۴ـ مطابق ماده ۴ مصوبه، رسیدگی به درخواست تأسیس انجمنهای مذکور و بررسی صلاحیت علمی و عمومی هیأت مؤسس و هیأت مدیره و تصویب آنها با کمیسیونی است که تحت نظر وزیر مربوطه تشکیل میشود.

۵ ـ طبق تبصره ۱ ماده ۱ آیین نامه نحوه تشکیل و شرح وظایف کمیسیون موضوع ماده ۴ مصوبه مذکور که به تصویب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و فرهنگ و ارشاد اسلامی رسیده، رسیدگی به امور انجمنهای علمی گروه پزشکی با کمیسیون انجمنهای علمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی میباشد و منطبق با ماده ۲ آیین نامه یاد شده، کمیسیون از ۷ یا ۹ نفر عضو به انتخاب وزیر مربوط تشکیل میشود.

۶ ـ برابر ماده ۳ آیین نامه نحوه تشکیل و شرح وظایف کمیسیون موضوع ماده ۴ مصوبه مذکور وظایف کمیسیون عبارت است بررسی و تصویب دستورالعمل ها روشهای اجرا و ضوابط مورد عمل کمیسیون و اجرای آن پس از تأیید وزیر مربوط، رسیدگی به درخواست تأسیس انجمن و صدور مجوز تأسیس، بررسی صلاحیتهای علمی و عمومی اعضای هیأت مؤسس و هیأت مدیره و … میباشد.

۷ـ مطابق تبصره ۲ ماده ۱۰ آیین نامه یاد شده، هیأت مدیره انتخابی انجمنهای علمی پس از تأیید کمیسیون انجمنهای علمی رسمیت می یابد.

۸ ـ در ماده ۷ آیین نامه مورد اشاره این شرایط علمی و عمومی اعضای هیأت مؤسس و هیأت مدیره اعلام شده است که داشتن سطح تحصیلی و تجارب علمی، فنی، ادبی و هنری مناسب حسب مورد به تشخیص کمیسیون مربوطه میباشد. همچنین در تبصره ماده مذکور صراحتًا اعلام شده که احراز صلاحیت کاندیداهای هیأت مدیره طبق شیوه نامه ای است که به تصویب کمیسیون انجمنهای علمی خواهد رسید بر این اساس و با عنایت به شرح وظایف محوله و نظر به این که هدف اصلی انجمنهای علمی گروه پزشکی ارتقا، حمایت، پژوهش و امور آموزشی و پژوهشی است برای حفظ اهداف این انجمنها شیوه نامه بررسی و احراز صلاحیت مؤسسین و کاندیداهای هیأت مدیره انجمنهای علمی گروه پزشکی به تصویب رسیده است.

۹ـ در رابطه با اعتراض به لزوم احراز شرایط علمی از قبیل عضویت در انجمن حداقل به مدت ۳ سال، شرایط علمی اعلامی در شیوه نامه پس از بررسی شرایط انجمنها، بررسی جنبه های مثبت و منفی موضوع و ارزیابی فعالیت و … تدوین شده است و اصل بر آن بود که متقاضی عضویت در هیأت مدیره حداقل یک دوره (۳ سال) در انجمن فعالیت داشته باشند.

۱۰ـ در خصوص به کارگیری کلمات غیر فارسی در متن آیین نامه انتخابات به اطلاع میرساند که معادل فارسی کلمه کمیسیون یافت نگردید و از کلمه مصطلح که در احکام وزارتی و سایر مکاتبات اداری سراسر کشور استفاده شده است ولی این موضوع در ویرایشهای بعدی در دستور کار کمیسیون انجمنهای علمی گروه پزشکی قرار دارد و به طور یقین مورد نظر قرار خواهد گرفت. بر این اساس و با عنایت به مراتب فوق صدور رأی به رد شکایت مطروحه مورد تقاضا است.”

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۲۳/۸/۱۴۰۲ به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیأت عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

براساس بند ۱ ماده ۳ آیین نامه نحوه تشکیل و شرح وظایف کمیسیون ماده ۴ مصوبه دویست و شصت و دومین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی، «بررسی و تصویب دستورالعمل ها و روش اجرایی و ضوابط مورد عمل کمیسیون و اجرای آن پس از تأیید وزیر ذیربط» در شمار وظایف کمیسیون انجمنهای علمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. با توجه به اینکه عبارت «پس از تأیید وزیر ذیربط» ناظر به مرحله اجرای دستورالعمل ها و شیوه نامه های تصویب شده کمیسیون فوق الذکر بوده و تأیید وزیر مربوطه اساسًا از ارکان اصلی مصوبه مورد اعتراض نیست و تصویب آن در حدود اختیار کمیسیون انجمنهای علمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است و مغایرتی با قانون نیز ندارد و از سوی دیگر آنچه که به آن اعتراض شده ناظر به مرحله تصویب است، لذا بنا به مراتب فوق، شیوه نامه بررسی و احراز صلاحیت مؤسسین و کاندیداهای هیأت مدیره انجمنهای علمی گروه پزشکی مصوب ۱۶/۴/۱۳۹۸ کمیسیون انجمنهای علمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خلاف قانون و خارج از حدود اختیار نیست و ابطال نشد. این رأی براساس ماده ۹۳ قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب ۱۰/۲/۱۴۰۲) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین