رای شماره ۱۹۵۴ هیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: ابطال بند ۲۳ آیین نامه داخلی دانشگاه صنعتی امیرکبیر ناظر بر رویه مقررات آموزش مقطع کارشناسی از تاریخ تصویب

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۹۹۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۱۹۵۴ مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۱۹ با موضوع: «ابطال بند ۲۳ آیین نامه داخلی دانشگاه صنعتی امیرکبیر ناظر بر رویه مقررات آموزش مقطع کارشناسی از تاریخ تصویب» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین

تاریخ دادنامه: ۱۳۹۹/۱۲/۱۹ شماره دادنامه: ۱۹۵۴ شماره پرونده: ۹۸۰۳۹۴۷

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: خانم فاطمه کریمی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۲۳ آییننامه داخلی دانشگاه صنعتی امیرکبیر در خصوص الزام دانشجویان کارشناسی مشمول آموزش رایگان دولتی به پرداخت شهریه در صورت تمدید سنوات

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ۲۳ آیین نامه داخلی دانشگاه صنعتی امیرکبیر در خصوص الزام دانشجویان کارشناسی مشمول آموزش رایگان دولتی به پرداخت شهریه در صورت تمدید سنوات را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

” به استـحضار میرساند هیأت رئیسه دانشگاه صنعتی امیر کبیر رویه PR-AUT ـ ۳۲۰۹ را بر اساس آیین نامه مصوب جلسه شماره ۸۸۹ـ ۱۳۹۶/۱۰/۳۰ شورای عالی برنامه ریزی آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در تاریخ ۱۳۹۷/۶/۲۷ به تصویب رسانده و این رویه برای کلیه دانشجویان این دانشگاه اجرا میشود. به موجب بند ۲۳ این رویه در صورت عدم اتمام تحصیلات و نیاز به تمدید سنوات بعد از نیم سال دهم، دانشجویان مشمول آموزش رایگان ملزم به پرداخت هزینه تحصیل، مطابق با مصوبات هیأت رئیسه دانشگاه هستند. همچنین به استناد اطلاعیه درج شده در وب سایت مرکز آموزشهای آزاد و الکترونیک دانشگاه صنعتی امیرکبیر (که متن بخشنامه ای که ترتیبات لازم برای درج این اطلاعیه را فراهم کرده است حصول نشده است)، دانشجویان ورودی سال ۱۳۹۵ وبعد از آن از نیمسال ۱۰ مشمول پرداخت جریمه اضافه سنوات شده و نیمسال های ۱۰ و ۱۱ باید معادل ۷۰ %شهریه سایر دوره ها را پرداخت نموده و بعد از آن به صورت کامل پرداخت نمایند. با عنایت به اینکه مطابق بندهای (ح)، (ط) و (ی) ماده ۲۰ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۸۹ مقرر شده تحصیل دانشجویان روزانه در دانشگاههای دولتی رایگان میباشد و این حکم مطلق بیان شده و دلیلی بر انصراف آن از سنوات تحصیلی ملاحظه نمیشود، از طرفی طبق ماده ۴ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال ۱۳۸۴ و نیز ماده ۶۰ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت موسوم به الحاق ۲ دریافت هرگونه وجهی توسط دستگاه های اجرایی نیاز به حکم یا اذن قانونگذار دارد و این اذن از طرف قانونگذار به دانشگاه ها واگذار نشده، ضمن درخواست ابطال مقرره مذکور در رویه PR-AUT ـ ۳۲۰۹ صدور حکم بر ورود شکایت به شرح مورد استدعاست.”

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

” رویه مقررات آموزشی مقطع کارشناسی

۲۳ـ تمدید سنوات آموزشی

در صورت عدم اتمام تحصیلات و نیاز به تمدید سنوات بعد از نیمسال دهم، درخواست دانشجو در کمیسیون موارد خاص دانشگاه بررسی میگردد. در صورت موافقت دانشجویان ذکور می بایست فرم تمدید سنوات ارفاقی را به تأیید نظام وظیفه برسانند. در این صورت دانشجویان مشمول آموزش رایگان موظف به پرداخت هزینه تحصیل، مطابق با مصوبات هیأت رئیسه دانشگاه میباشند. “

در پاسخ به شکایت مذکور، رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر به موجب لایحه شماره ۱۰/۲۲۸ـ ۱۳۹۹/۲/۲۳ توضیح داده است که:

” بر اساس ماده ۱۵ آیین نامه آموزشی شماره ۲/۲۴۴۷۵۹ـ ۱۳۹۳/۱۲/۲۴ دورههای کاردانی و کارشناسی (پیوسته و ناپیوسته) وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، مدت مجاز تحصیل در دوره های کاردانی (اعم از پیوسته و ناپیوسته) و کارشناسی ناپیوسته دو سال و در دوره های کارشناسی پیوسته چهار سال است. در تبصره ۱ ماده مذکور اعلام گردیده، دانشگاه اختیار دارد در شرایط خاص و با تصویب شورای آموزشی دانشگاه، حداکثر یک نیمسال برای دوره های کاردانی و کارشناسی ناپیوسته و حداکثر دو نیمسال برای دوره کارشناسی پیوسته، مدت مجاز تحصیل را افزایش دهد. چنانچه دانشجو در این مدت دانش آموخته نشود از ادامه تحصیل محروم خواهد شد. در تبصره۲ ماده فوق اعلام شده است که هزینه افزایش سنوات تحصیلی طبق تعرفه مصوب هیأت امناء دانشگاه از دانشجویان مشمول آموزش رایگان دریافت میشود. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری طی نامه شماره ۲/۴۳۰۶۹ـ ۱۳۹۷/۳/۱ آیین نامه یکپارچه آموزشی دوره های تحصیلی ویژه دانشگاههای سطح ۱ و ۲ دولتی، را به دانشگاهها ابلاغ نموده و در بند ۲ این نامه اعلام شده است موضوعاتی که در آیین نامه یکپارچه به آن اشاره ای نشده است به دانشگاههای سطح ۱ و ۲ دولتی، تفویض اختیار گردیده و تصمیم گیری در این موارد با حفظ مسئولیت پاسخگویی، بر عهده دانشگاه است. در ماده ۸ این آیین نامه یکپارچه آموزشی اعلام شده است سقف مدت مجاز تحصیل در هر دوره محدود است و با اتمام سنوات مجاز، امکان تحصیل در آن دوره از دانشجو سلب میشود. رویه مقررات آموزشی مقطع کارشناسی (PR-AUT ـ ۳۲۰۹) برگرفته از آییننامه های مذکور بوده و در تاریخ ۱۳۹۷/۶/۲۷ به تصویب هیأت رئیسه دانشگاه رسیده است. در بند ۱۱ این رویه مدت مجاز تحصیل دانشجو در دوره کارشناسی پیوسته ۴ سال (۸ نیمسال) است و این دوره حداکثر تا ۲ نیمسال بر اساس مصوبات و مقررات دانشگاه قابل افزایش است. بر اساس مصوبات مورخ ۱۳۹۷/۴/۲۶ هیأت رئیسه دانشگاه، مقرر گردیده چنانچه دانشجویان روزانه ورودی ۱۳۹۵ و به بعد وارد نیمسال ۱۰ سنوات تحصیلی خود در دوره کارشناسی گردند، بابت هر نیمسال طبق ضوابط تعیین شده شهریه پرداخت نمایند. دانشجویان خودگردان ورودی ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳ که طی مدت ۴ سال تحصیل خود شهریه ثابت پرداخت می نمودند، چنانچه وارد نیمسال ۹ سنوات خود و یا بالاتر گردیدند، بابت هر نیمسال معادل یک هشتم پرداخت شده طی ۴ سال تحصیل خود شهریه پرداخت نمایند و دانشجویان روزانه ورودی ماقبل ۱۳۹۵ چنانچه وارد نیمسال ۱۱ سنوات تحصیلی خود در دوره کارشناسی گردیدند، بابت هر نیمسال طبق ضوابط تعیین شده شهریه پرداخت نمایند. لازم به ذکر است دانشجویان ممتاز دو رشته ای از پرداخت شهریه اضافه سنوات (حداکثر ۲ نیمسال) معاف هستند. دانشجویان شاهد و ایثارگر هم نسبت به دانشجویان عادی یک سال سنوات مجاز، بیشتر دارند. با عنایت به مراتب معنونه فوق، از محضر عالی جنابان صدور قرار شایسته مبنی بر رد شکایت شاکی، مورد استدعا و انتظار میباشد. “

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۳۹۹/۱۲/۱۹ با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

از آنجا که مصوبه مورد شکایت ناظر به دریافت وجه از دانشجویان است و این امر حسب ماده ۴ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال ۱۳۸۴ شأن قانونگذاری دارد و رأی ۱۳۱۸ ـ ۱۳۹۲/۱۲/۲۵ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز مؤید این مفهوم است، لذا هیأت رئیسه دانشگاه رأسًا امکان تعیین آن را نداشته و مستندی مبنی بر تفویض اختیار از سوی هیأت امناء دانشگاه نیز ارائه نشده است. بنابراین بند ۲۳ آیین نامه داخلی دانشگاه صنعتی امیرکبیر ناظر بر رویه مقررات آموزشی مقطع کارشناسی خارج از حدود اختیارات مقام تصویب کننده است و مستند به بند ۱ ماده۱۲ و مواد ۸۸ و ۱۳ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ از تاریخ تصویب ابطال میشود.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ احمد درزی رامندی