رای شماره ۱۹۴۴ هیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: ابطال بند (ج) صفحه ۱۹ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۳۹۹

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۹۹۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۱۹۴۴ مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۱۶ با موضوع: «ابطال بند (ج) صفحه ۱۹ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۳۹۹» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین

تاریخ دادنامه : ۱۳۹۹/۱۲/۱۶ شماره دادنامه: ۱۹۴۴ شماره پرونده : ۹۸۰۴۱۶۰

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: خانم فاطمه موسی زاده ملکشاه

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند (ج) صفحه ۱۹ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۳۹۹

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند (ج) صفحه ۱۹ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۳۹۹ را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

” به استحضار میرسانم اینجانب فاطمه موسی زاده دانش آموز سمپاد در کنکور سراسری سال ۱۳۹۸ شرکت نموده و در رشته حسابداری روزانه علی رغم میل باطنی قبول شدم چون در انتخاب رشته اشتباه کردم و هیچ علاقه ای به رشته حسابداری ندارم و متوجه شدم دیوان عدالت اداری بند (ج) ص ۱۹ دفترچه کنکور سال ۱۳۹۹ باطل اعلام کرد. به استحضار میرسانم آقای جعفرپور با شماره کلاسه ۵۹۶/۹۶ ـ ۱۳۹۶/۸/۲۰ مبادرت به اعتراض نموده و موفق به گرفتن رأی قطعی و ابطال این بند از طرف دیوان عدالت اداری شده اند لذا از آن دیوان برای حضور مجدد در کنکور سراسری سال ۱۳۹۹ را به بنده بدهند در ضمن تقاضا دارم بنده تا تاریخ ۱۳۹۸/۱۲/۲۵ مهلت انصراف دانشگاه را دارم لازم به ذکر است پدر بنده ۲ سال خدمت سربازی را خط مقدم جبهه حضور داشته اند و ۲ ماه و نیم از نیروی بسیج مردمی داوطلبانه انجام وظیفه کرده اند در ضمن موقع ثبت نام از سهمیه رزمندگان اطلاعی نداشتیم موقع انتخاب رشته مطلع شدیم که هیچ تاثیری در قبولی بنده نداشت و مادر بنده هم از بازنشستگان فرهنگی میباشد از دیوان عدالت اداری تقاضا دارم به مشکل بنده رسیدگی نمایند تا در رشته مورد علاقه قبول شوم و به مردم و ملت خودم خدمت کنم. “

در پی اخطار رفع نقصی که از طرف دفتر هیأت عمومی دیوان عدالت اداری برای شاکی ارسال شده بود وی به موجب لایحه ای که به شماره ۹۸ ـ ۴۱۶۰ ـ ۲ الی ۴ مورخ ۱۳۹۸/۱۲/۷ ثبت دفتر هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری شده توضیح داده است که:

” موضوع شکایت و خواسته اینجانب ابطال بند (ج) صفحه ۱۹ دفترچه کنکور آزمون سراسری سال ۱۳۹۹ میباشد. نظر به اینکه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با تثبیت قاعده تفکیک و استقلال قوای مقننه، مجریه و قضاییه از یکدیگر وضع قانون در عموم مسائل را به شرح دو اصل ۷۱ و ۵۸ به مجلس شورای اسلامی و در حد مقرر در اصل ۱۱۲ به مجمع تشخیص مصلحت نظام اختصاص داده است. اطلاق قانون یا تعمیم مطلق وجوه ممیز آن به مقررات موضوعه سایر واحدهای دولتی از جمله مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنای حقوقی و وجاهت قانونی ندارد لذا مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی حق شرکت طیفی از داوطلبان را در این آزمون سلب میکند که این ممانعت اساس حقوقی نداشته و استناد به خارج از قانون میباشد لذا برخلاف اصول ذیل میباشد:

بند ۳ اصل ۳ قانون اساسی: آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان برای همه در تمام سطوح و تسهیل و تعمیم آموزش عالی.

اصل ۲۰ قانون اساسی: همه افراد ملت اعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی با رعایت موازین اسلامی برخوردارند.

اصل ۲۸ قانون اساسی: هرکس حق دارد شغلی را که بدان مایل است و مخالف اصلاح و مصالح عمومی و حقوق دیگران نیست را برگزیند. مطابق دفترچه شماره ۱ راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۳۹۷ افرادی که از سال تحصیلی ۱۳۶۴ـ ۱۳۶۳ به بعد دو نوبت در آزمون سراسری ورودی رشته های تحصیلی متمرکز و یا نیمه متمرکز (دوره های روزانه) پذیرفته شده باشند حق ثبت نام در آزمون سراسری سال ۱۳۹۷ را نخواهند داشت عبارت پذیرفته شده باشند به منزله استفاده حتمی داوطلب از حق آموزش رایگان نیست زیرا ممکن است فرد پس از پذیرفته شدن در آزمون سراسری بنا به حوادث و شرایط قادر به ثبت نام در دانشگاه نباشد. مثلاً علت عدم موفقیت در اخذ مدرک پیش دانشگاهی تا پایان شهریور ماه سال برگزاری کنکور از دانشگاه اخراج گشته و یا در ادامه تحصیل انصراف داده باشد در چنین مواردی فرد علی رغم قبولی در آزمون سراسری از حق تحصیل با استفاده از امکانات دولتی محروم میشوند. اینجانب فاطمه موسی زاده ملکشاه در کنکور سال ۱۳۹۸ شرکت نموده چون در انتخاب رشته اشتباه کردم علی رغم میل باطنی ام در رشته حسابداری روزانه قبول شدم و از شما خواهشمندم به بنده فرصتی دهید تا بتوان در کنکور سال ۱۳۹۹ شرکت کنم و در رشته مورد علاقه خود تحصیل کنم. “

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

” ج) پذیرفته شدگان دوره روزانه سراسری (رشته های تحصیلی با آزمون و بدون آزمون) سال ۱۳۹۸ ،در صورت ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۳۹۹ ،منحصرًا مجاز به انتخاب رشته در دوره های غیرروزانه (نوبت دوم) شبانه، (دانشگاه آزاد اسلامی، پیام نور، غیرانتفاعی، ظرفیت مازاد، پردیس خودگردان و مجازی) بوده و فقط در این دوره ها گزینش خواهند شد. ضمن اینکه بر اساس توضیحات بند ۶ بخش تعاریف مندرج در صفحه ۳۹ همین دفترچه راهنما، ضمن تکمیل فرم شماره ۲ (فرم انصراف مندرج در صفحه ۷۰) بایستی تا تاریخ ۱۳۹۸/۱۲/۲۵ انصراف قطعی خود را از تحصیل اعلام نموده و مورد مربوط در بند ۳۳ فرم تقاضانامه ثبت نام را نیز علامت گذاری نمایند . “

در پاسخ به شکایت مذکور، معاون وزیر و رئیس سازمان سنجش آموزش کشور به موجب لایحه شماره ۱۶۰۷ ـ ۱۳۹۹/۱/۲۳ توضیح داده است که:

” ۱ـ بدوًا سازمان سنجش آموزش کشور صرفًا مجری برگزاری آزمونهای ورودی به دانشگاهها و موسسات آموزش عالی کشور میباشد و همه ساله با رعایت مصوبات مجلس شورای اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای سنجش و پذیرش دانشجو و مصوبات سایر دستگاههای ذیربط اقدام به برگزاری آزمونهای ورودی به دانشگاهها و موسسات آموزش عالی کشور مینماید.

۲ـ طبق ماده ۲ قانون سنجش و پذیرش دانشجو مصوب مجلس شورای اسلامی برنامه ریزی، هماهنگی و نظارت بر نحوه سنجش و پذیرش دانشجو به شورای سنجش و پذیرش دانشجو واگذار شده است بر این اساس شورای سنجش و پذیرش دانشجو که دارای شخصیت حقوقی مستقل از سازمان متبوع است در جلسه مورخ ۱۳۹۵/۱۲/۲۱ مصوب نمود باتوجه به محدودیت امکانات دانشگاهها و موسسات آموزش عالی دولتی و لزوم توزیع عادلانه فرصتهای موجود و ممانعت از بی نظمی و اخلال در برنامه ریزی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی، پذیرفته شدگان دوره روزانه (آموزش رایگان) آزمون سراسری در صورت ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال بعد منحصرًا مجاز به انتخاب رشته های دوره های غیرروزانه میباشند و باید در تاریخ مشخص شده در دفترچه راهنمای ثبت نام از تحصیل انصراف دهند.

۳ـ علیهذا با توجه به اینکه این سازمان در تدوین دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمونهای سراسری مکلف به رعایت مصوبات شورای سنجش و پذیرش دانشجو میباشد لذا مصوبه مذکور جهت اطلاع داوطلبان عینًا در دفترچه راهنمای آزمون سراسری درج شده است. لازم به ذکر است محدودیت مذکور قبل از مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو در سال ۱۳۹۵ و بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال ۱۳۶۲ وجود داشته است.

۴ـ شاکی در دادخواست تقدیمی ابطال بند (ج) صفحه ۱۹ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۳۹۹ را نموده اند که بر اساس آن و به استناد مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو پذیرفته شدگان دوره روزانه آزمون سراسری سال ۱۳۹۸ در صورت ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۳۹۹ منحصرًا مجاز به انتخاب رشته در دوره های غیرروزانه هستند موضوع خواسته شاکی، مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو میباشد و نامبرده میبایست ابطال مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو را درخواست میکردند.

۵ ـ مع هذا طی بررسی به عمل آمده مشارالیه در آزمون سراسری سال ۱۳۹۸ در رشته حسابداری دانشگاه مازندران (دوره روزانه) قبول شده اند چنانچه شاکی تمایلی به این رشته نداشتند نباید از ابتدا آن را انتخاب میکردند. اقدام ایشان مانع از قبولی و تحصیل داوطلب دیگر در رشته مذکور میشود.

۶ ـ همان گونه که ملاحظه میفرمایید چنانچه محدودیت شورای سنجش و پذیرش دانشجو برداشته شود بسیاری از پذیرفته شدگان دوره روزانه با هدف قبولی در رشته و دانشگاه بهتر در آزمون سال بعد، اقدام به ثبت نام در رشته محل قبولی نمیکنند و یا اینکه بعد از دو ترم تحصیل و بهره مندی رایگان از خدمات دانشگاه انصراف میدهند قطعًا این امر مشکلات عدیده از قبیل اتلاف منابع و بودجه دانشگاهها، بی نظمی و اخلال در برنامه ریزی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی، کاهش برخورداری از تحصیلات رایگان و غیره ایجاد خواهد کرد به عنوان مثال در نیمسال دوم تحصیل، نیمی از دانشجویان یک کلاس بدون هیچ محدودیتی انصراف داده تا در کنکور سراسری سال بعد شرکت کنند علاوه بر اینکه این اقدام به ضرر دانشگاه است آن کلاس دیگر فاقد استاندارد لازم جهت ادامه حیات خواهد بود.

۷ ـ با توجه به مراتب مذکور ملاحظه میفرمایید در دوره های روزانه دانشگاه و موسسات آموزش عالی اهرم و مانعی لازم است تا داوطلب در زمان انتخاب رشته دانشگاهی، رشته محلی را انتخاب کند که در صورت قبولی قطعًا در آن رشته محل تحصیل خواهد کرد در دوره های غیرروزانه (شبانه ـ پیام نور ـ غیرانتفاعی ـ پردیس بین الملل و سایر دوره های دارای شهریه) به دلیل اینکه دانشجو هزینه تحصیل را شخصًا پرداخت میکند مانعی برای انصراف و شرکت مجدد در آزمون سراسری وجود ندارد بنابراین ابطال موضوع خواسته و شکایت دانشگاهها و موسسات آموزش عالی را بامشکالت جدی مواجه میسازد لذا صدور قرار رد شکایت مورد استدعاست. “

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۳۹۹/۱۲/۱۶ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

وظایف و اختیارات شورای سنجش و پذیرش دانشجو در ماده ۳ قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور ، مصوب سال ۱۳۹۲ ذکر شده است که از هیچ کدام از بندهای مقرر در این ماده اعمال محدودیت موضوع مصوبات مورد اعتراض قابل استنتاج نیست. بر این اساس بند مورد اعتراض به علت آن که تصویب آن خارج از حدود اختیارات مرجع وضعکننده است، مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال میشود.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بهرامی