رای شماره ۱۹۳۵ هیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: ابطال تبصره ۱ بند ۱ـ ۸ دفترچه کنکور سراسری سال ۱۳۹۳

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۹۹۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۱۹۳۵ مورخ ۱۳۹۹/۱۲/۱۹ با موضوع: «ابطال تبصره ۱ بند ۱ـ ۸ دفترچه کنکور سراسری سال ۱۳۹۳» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین

تاریخ دادنامه: ۱۳۹۹/۱۲/۱۹ شماره دادنامه: ۱۹۳۵ شماره پرونده: ۹۸۰۳۶۷۰

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: خانم مریم بهرامی با وکالت خانم زهرا سلطانی فرد

موضوع شکایت و خواسته: ابطال تبصره ۱ بند ۱ـ ۸ دفترچه کنکور سراسری سال ۱۳۹۳

گردش کار: خانم زهرا سلطانی فرد به وکالت از خانم مریم بهرامی به موجب دادخواستی ابطال تبصره ۱ بند ۱ـ ۸ دفترچه کنکور سراسری سال ۱۳۹۳ را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

“احترامًا به وکالت از خانم مریم بهرامی به استحضار میرسانم موکل به عنوان فارغ التحصیل رشته کامپیوتر دوره کارشناسی در دانشگاه اهواز بر اساس دفترچه راهنمای کنکور سراسری سال ۱۳۹۳ شرکت کرده و در دانشگاه علوم پزشکی لرستان در رشته پزشکی پذیرفته شده است که در تبصره ۱ بند ۱ـ ۸ این دفترچه ذکر شده که فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی دوره روزانه دانشگاهها، مجاز به استفاده از تسهیلات آموزش رایگان در مقطع دکترای رشته های علوم پزشکی نمیباشند و در صورت پذیرفته شدن در این رشته ها، ملزم به پرداخت شهریه مصوب از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهند بود.» بر همین اساس بعد از قبولی موکل از وی شهریه اخذ شده است. حال نظر به اینکه این قسمت از دفترچه کنکور بر اساس چهل و پنجمین مصوبه شورای عالی برنامه ریزی پزشکی مورخ ۱۳۸۹/۱۲/۷ تنظیم شده که این مصوبه هم طبق رأی شماره ۹۲۱۰۰۹۰۹۰۵۸۰۰۷۳۴ـ ۱۳۹۲/۱۰/۳۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری باطل اعلام شده است و لذا با توجه به این بند از دفترچه راهنمای کنکور سال ۱۳۹۳ مخالف صریح دادنامه مذکور میباشد تقاضای رسیدگی و صدور حکم به ابطال آن را دارم.”

متن مقرره مورد اعتراض به شرح زیر است:

“بند ۱ـ ۸ ـ ضوابط و شرایط کلی تحصیل در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی:

تبصره۱ـ فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی دوره روزانه دانشگاهها، مجاز به استفاده از تسهیلات آموزش رایگان در مقطع دکترای رشته های علوم پزشکی نمیباشند و در صورت پذیرفته شدن در این رشته ها، ملزم به پرداخت شهریه مصوب از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهند بود.”

در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره ۱۰۷/۹۷۲ـ ۱۳۹۹/۵/۲۶ توضیح داده است که:

” فرایند پذیرش دانشجو در مقطع پزشکی عمومی از طریق آزمون سراسری و توسط سازمان سنجش آموزش کشور اقدام میگردد. ضمن اینکه دفترچه آزمون سراسری سال ۱۳۹۳ (راهنمای انتخاب رشته های تحصیلی) که نامبرده متقاضی ابطال تبصره بند ۱ـ ۸ آن میباشد نیز از سوی سازمان سنجش آموزش کشور تنظیم و انتشار یافته است. بر این اساس و با توجه به اینکه سازمان مذکور مستقل از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و از سازمانهای تابعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است طرح شکایت به خواسته ابطال تبصره بند ۱ـ ۸ دفترچه مورد اشاره به طرفیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی فاقد وجاهت قانونی بوده و بر این اساس صدور قرار رد شکایت مطروحه مورد تقاضا است. صرف نظر از مراتب مذکور تبصره یاد شده، در راستای اجرای عدالت آموزشی و اصل ۳۰ قانون اساسی در دفترچه کنکور سراسری سال ۱۳۹۳ درج شده است. زیرا ظرفیت پذیرش در دانشگاه های سراسری که به صورت روزانه و رایگان نسبت به پذیرش دانشجو اقدام مینمایند محدود و در هر سال تحصیلی مشخص میباشد. اصل بر این است که کلیه جوانان ایرانی که از دبیرستان فارغ التحصیل میشوند، شانس حداقل یک بار استفاده از آموزش و امکانات تحصیل رایگان و دولتی را در هر مقطع تحصیلی با توجه به استعداد و دانش مکتسبه داشته باشند، به طوری که یک فرد میتواند در صورت دارا بودن دانش و مهارت در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد ناپیوسته به صورت تحصیل رایگان بهره مند گردد. بر این اساس زمانی که یک بار در هر یک از این مقاطع تحصیلی فارغ التحصیل گردد، به جهت رعایت اصل انصاف و عدالت، اجازه مجدد استفاده از شرایط آموزش رایگان را در دانشگاههای دولتی روزانه در مقاطعی که قبلاً طی کرده ندارد. در خصوص مقطع دکترای عمومی رشته های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی نیز همین گونه است. زیرا دوره های مذکور، بدین صورت میباشد که شخص با قبولی در این دوره ها، تمامی مقاطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد را به صورت پیوسته از ابتدا طی مینماید بر این اساس شخصی که قبلاً در مقطع کارشناسی فارغ التحصیل شده است، مجددًا نمیتواند در مقطع پزشکی عمومی از آموزش رایگان استفاده نماید. زیرا مقطع پزشکی عمومی تمامی مقاطع مذکور را در خود دارد و حتی این امکان نیز وجوددارد که پذیرفته شده پس از ۴ سال تحصیل با اخذ مدرک معادل کارشناسی از ادامه تحصیل منصرف گردد. بنابراین مندرجات دفترچه کنکور سال ۱۳۹۳ دایر بر اخذ شهریه از پذیرفته شدگان مقاطع دکترای عمومی که قب ًال یک بار در مقطع کارشناسی از آموزش رایگان استفاده کرده اند کاملاً در راستای عدالت آموزشی و ایجاد امکانات جهت استفاده اطفال و جوانان ایرانی از آموزش رایگان و جلوگیری از تضییع حق داوطلبانی است که برای اولین بار میخواهند از فرصت آموزش رایگان استفاده نمایند. بر این اساس و با توجه به مراتب فوق الذکر رد دعوای شاکی از آن مقام مورد تقاضا میباشد. “

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۳۹۹/۱۲/۱۹ با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

نظر به اینکه مطابق ماده ۲ و نیز ماده ۴ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال ۱۳۸۰ و ماده ۶۰ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) اخذ هرگونه وجهی از اشخاص توسط دستگاه های دولتی موکول به اذن قانونگذار است و از طرفی مطابق مندرجات دفترچه، ممنوعیت ناظر به تحصیل رایگان مجدد در یک مقطع واحد میباشد که فاقد جواز قانونی است و همچنین هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مصوبات مشابه را به شرح آراء شماره ۷۳۴ـ ۱۳۹۲/۲/۳۰ و ۱۲۰۵ ـ ۱۳۹۶/۱۰/۲۲ ابطال کرده است، بنابراین تبصره ۱ بند ۱ـ ۸ دفترچه کنکور سراسری سال ۱۳۹۳ مغایر قوانین صدرالذکر و خارج از حدود اختیارات وضع شده است و مستند به بند ۱ ماده۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال میشود.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ احمد درزی رامندی