رای شماره ۱۷۳۶۰۸۸ هيات عمومی ديوان عدالت اداری

با موضوع: بخشنامه شماره ۱۴۰۱/۱۴۹۲۶۰۳ مورخ ۱۴۰۱/۱۰/۱۱ مدير کل دفتر واردات گمرک جمهوري اسلامي ايران که صرفًا دانه سويا، کلزا، گلرنگ، روغن خام سويا، روغن خام آفتابگردان، روغن خام کلزا و روغن پالم را به عنوان دانه هاي روغني و روغن خام جهت شمول کاهش ماليات بر ارزش افزوده به نرخ يک درصد اعلام کرده است ابطال نشد

بسمه تعالی

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۱۷۳۶۰۸۸مورخ ۱۴۰۲/۷/۸ با موضوع: «بخشنامه شماره ۱۴۰۱/۱۴۹۲۶۰۳ مورخ ۱۴۰۱/۱۰/۱۱ مدیر کل دفتر واردات گمرک جمهوری اسلامی ایران که صرفًا دانه سویا، کلزا، گلرنگ، روغن خام سویا، روغن خام آفتابگردان، روغن خام کلزا و روغن پالم را به عنوان دانه های روغنی و روغن خام جهت شمول کاهش مالیات بر ارزش افزوده به نرخ یک درصد اعلام کرده است ابطال نشد » جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یداله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: ۸/۷/۱۴۰۲ شماره دادنامه: ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۱۷۳۶۰۸۸

شماره پرونده: ۰۱۰۷۶۶۳

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: شرکت توسعه مروارید امید با وکالت آقایان حمیدزمانی قدیمی و ناصر معروفی

طرف شکایت: گمرک جمهوری اسلامی ایران

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخشنامه شماره ۱۴۹۲۶۰۳/۱۴۰۱ ـ ۱۱/۱۰/۱۴۰۱ مدیرکل دفتر واردات گمرک جمهوری اسلامی ایران

گردش کار: آقایان حمید زمانی قدیمی و ناصر معروفی به وکالت از شرکت توسعه مروارید امید به موجب دادخواستی ابطال بخشنامه شماره ۱۴۹۲۶۰۳/۱۴۰۱ ـ ۱۱/۱۰/۱۴۰۱ مدیرکل دفتر واردات گمرک جمهوری اسلامی ایران را خواستار شده اند و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده اند که:

“۱ـ بر اساس بند ۳ مصوبات شصت و ششمین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا موضوع نامه مورخ ۲۶/۱۲/۱۴۰۰ دبیر شورای عالی اقتصادی از تاریخ لازم الاجرا شدن قانون مالیات بر ارزش افزوده (۱۳/۱۰/۱۴۰۰) تا پایان سال ۱۴۰۱ نرخ اخذ مالیات بر ارزش افزوده برای واردات گندم، برنج، دانه های روغنی، انواع روغن خام، قند و شکر و گوشت قرمز معادل یک درصد تعیین میگردد.

۲ـ موضوع مصوبه فوق الذکر به موجب بخشنامه شماره ۱۴۰۰/۱۸۲۲۳۵۷ ـ ۲۸/۱۲/۱۴۰۰ مدیرکل مرکز واردات و امور مناطق آزاد و ویژه نیز طی نامه شماره ۱۴۰۱/۱۴۵۸۹۹ ـ ۲۶/۲/۱۴۰۱ مرجع اخیرالذکر خطاب به مدیرکل به گمرکات اجرایی کشور ابلاغ میگردد و متعاقبًا گمرک زاهدان و در پاسخ به استعلام به عمل آمده در مورد اظهارنامه اختلافی به صراحت دانه کنجد را مشمول مصوبه فوق الذکر و جزء دانه های روغنی اعلام و در دایره شمول پرداخت یک درصد مالیات بر ارزش افزوده اعلام می نماید.

۳ـ برخلاف اقدامات قانونی فوق الذکر بخشنامه دیگری به شماره ۱۴۹۲۶۰۳/۱۴۰۱ ـ ۱۱/۱۰/۱۴۰۱ از سوی مدیرکل دفتر واردات گمرک ایران صادر و به موجب آن دانه کنجد را از ردیف دانه های روغنی حذف و در نتیجه از شمول مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا خارج اعلام و در اقدامی بسیار تعجب برانگیز ضمن عطف به ماسبق نمودن موضوع بخشنامه مورد اعتراض به ابتدای سال ۱۴۰۱ دستور صدور برگ مطالبه نامه کسر دریافتی نسبت به کنجدهای وارداتی که با نرخ یک درصد ترخیص شده اند به گمرکات کشور داده میشود.

۴ـ با عنایت به صراحت و اطلاق مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی در مورد معافیت دانه های روغنی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده تا یک درصد و نظر به اینکه مصرف اصلی و عمده کنجد وارداتی به کشور در زمینه روغن کشی میباشد و برخلاف ادعای مطروحه از جانب گمرک دانه کنجد هیچ گونه مصرف آجیلی نداشته و قرار دادن کنجد در ردیف دانه هایی مانند تخمه آفتابگردان، کدو، خربزه و هندوانه فاقد مبنای قانونی عرفی و منطقی میباشد و بخشنامه مورد شکایت با خروج از حدود اختیارات قانونی موجب محدود نمودن دایره شمول مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا که در حکم قانون میباشد گردیده و همچنین موجبات تضییع حقوق شرعی و قانونی اشخاص ذینفع را فراهم نموده که مستندًا به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۱۳ و ۳۶ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ابطال بخشنامه مورد شکایت از تاریخ صدور مورد استدعاست.”

متن بخشنامه مورد شکایت به شرح زیر است:

بخشنامه شماره ۱۴۹۲۶۰۳/۱۴۰۱ ـ ۱۱/۱۰/۱۴۰۱ مدیرکل دفتر واردات گمرک جمهوری اسلامی ایران

“بخشنامه های گمرکات اجرائی پیرو  بخشنامه های شماره ۳۶۵/۱۴۰۰/۱۸۲۲۳۵۷ ـ ۱۴۰۰/۱۲/۲۸، ۶۷/۱۴۰۱/۳۲۲۱۷۲ ـ ۱۴۰۱/۳/۱۰، ۸۷/۱۴۰۱/۴۱۲۷۵۳ ـ  ۲۸/۳/۱۴۰۱ و ۴۹۴۳۳۰/۱۴۰۱/۱۱۰ ـ ۱۲/۴/۱۴۰۱ در خصوص کاهش نرخ مالیات و عوارض ارزش افزوده واردات گندم، برنج، دانه های روغنی ، انواع روغن خام، حبوبات شامل عدس، نخود، لوبیا و ماش، قند، شکر، گوشت مرغ، گوشت قرمز و چای از نه درصد (۹%) به یک درصد (۱%)، به پیوست تصویر نامه شماره ۸۰۲۰۷/۵۰۰/۱۴۰۱ ـ ۲۹/۹/۱۴۰۱ معاون توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی درخصوص کالاهای مشمول دانه های روغنی و روغن خام جهت اقدام الزم با رعایت کامل سایر مقررات ارسال میگردد.

شایسته است دستور فرمایید ردیف های تعرفه فصل ۱۲ (دانه های روغنی) و ردیف های تعرفه فصل ۱۵ (انواع روغن خام) مندرج در فهرست ضمیمه بخشنامه شماره ۳۲۲۱۷۲/۱۴۰۱/۶۷ ـ ۱۰/۳/۱۴۰۱ و ۴۹۴۳۳۰/۱۴۰۱/۱۱۰ ـ ۱۲/۴/۱۴۰۱ کان لم یکن تلقی و صرفًا کالاهای به شرح جدول ذیل به عنوان دانه های روغنی و روغن خام جهت شمول کاهش مالیات بر ارزش افزوده به نرخ یک درصد تلقی میگردد.

ـ ضمنًا دستور فرمایید در خصوص سایر موارد که دانه های روغنی و روغن خام به استناد بخشنامه فوق الذکر با نرخ کمتر ترخیص گردیده اند سریعًا نسبت به بررسی و صدور مطالبه نامه کسر دریافتی با رعایت سایر مقررات اقدام لازم معمول نمایند. همچنین کسر دریافتی مالیات بر ارزش افزوده مشمول مرور زمان موضوع ماده (۱۳۵ )قانون امور گمرکی نمیباشد. شایان ذکر است چنانچه کالاهای مزبور قبل از صدور این بخشنامه به گمرک اظهار یا ترخیص شده باشند، مابه التفاوت حقوق ورودی مشمول جریمه موضوع ماده (۱۰۸) قانون امور گمرکی نخواهد بود. ـ مدیرکل دفتر واردات گمرک جمهوری اسلامی ایران”

در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست دفتر حقوقی گمرک جمهوری اسلمی ایران به موجب لایحه شماره ۱۴۰۲۲۲۰۳۸۰۳۲۴۶۴۶ ـ ۶/۲/۱۴۰۲ توضیح داده است که:

“۱ـ با توجه به نامه مورخ ۲۶/۱۲/۱۴۰۰ دبیر شورای عالی هماهنگی اقتصادی و معاون اقتصادی رئیس جمهور، به موجب بند ۳ مصوبات شصت و ششمین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی، «از تاریخ لازم الاجرا شدن قانون مالیات بر ارزش افزوده (۱۳/۱۰/۱۴۰۰) تا پایان سال ۱۴۰۱ ،نرخ اخذ مالیات بر ارزش افزوده برای واردات گندم، برنج، دانه های روغنی، انواع روغن خام، قند، شکر، گوشت قرمز معادل ۱% تعیین گردیده است» که مراتب بلافاصله طی بخشنامه ۱۸۲۲۳۵۷/۱۴۰۰ ـ ۲۸/۱۲/۱۴۰۰ به گمرکات اجرایی ابلاغ گردید .

۲ـ با عنایت به بررسی موضوع توسط دفتر تعرفه و اعلام فهرست ردیف تعرفه کالاهای مزبور، دفتر واردات مراتب را طی بخشنامه شماره ۳۲۲۱۷۲/۱۴۰۱ ـ ۱۰/۳/۱۴۰۱ به گمرکات اجرایی ابلاغ نموده است.

۳ـ با توجه به ابهام کالاهای مشمول «دانه های روغنی» و «انواع روغن خام» و با توجه به اینکه طی فهرست اعلامی دفتر تعرفه درخصوص ردیف تعرفه کالاهای مصوبه فوق الذکر، کلیه دانه های روغنی مندرج در فصل ۱۲ جداول تعرفه منضم به کتاب مقررات صادرات و واردات وکلیه روغنهای خام فصل ۱۵ جداول تعرفه منضم به کتاب مقررات صادرات و واردات، به عنوان دانه روغنی و روغن خام اعلام شده بود و نیز با توجه به مکاتبات نهادهای نظارتی (دفتر حراست) طی نامه های محرمانه شماره ۱۰۷۸۳ ـ ۴/۴/۱۴۰۱ ، ۱۸۹۴۵ ـ ۱۴۰۱/۶/۶، ۲۰۹۱۰ ـ ۱۴۰۱/۶/۱۹، ۲۲۴۳۱ ـ ۱۴۰۰/۶/۳۰ و ۲۹۹۴۶ ـ۱۴۰۱/۸/۲۵ مبنی بر اینکه برخی دانه های روغنی اعلام شده از سوی دفتر تعرفه نظیر دانه بادام زمینی، دانه کنجد، تخمه هندوانه، دانه کدو، دانه خردل، دانه آفتابگردان، دارای مصارف آجیلی (غیرروغن کشی) و دارای کاربرد دوگانه (روغن کشی ـ مصرف آجیلی) میباشند، لذا بخشنامه شماره ۴۹۴۳۳۰/۱۴۰۱ ـ ۱۲/۴/۱۴۰۱ از سوی دفتر واردات صادر و طی آن اعلام گردید در مورد دانه آفتابگردان، صرفًا ردیف تعرفه ۱۲۰۶۰۰۱۰ که با شرح (برای روغن کشی) مذکور میباشد مشمول کاهش مالیات بر ارزش افزوده از ۹% به ۱% میگردد.

۴ـ همچنین طی مکاتبات متعدد با وزارت جهاد کشاورزی به عنوان سیاست گذار، برنامه ریز، ناظر و مجـری اقدامات لازم از قبیـل تجارت اعـم از صادرات و واردات، تنظیم بازار داخلـی محصولات و کالاهای اساسی و زراعی و باغی شامل گندم، برنج، جو، ذرت، روغن و دانه های روغنی (به استناد قانون تمرکز وظایف واختیارات مربوط به بخش کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی)، مراتب طی نامه های شماره ۱۴۰۱/۳۹۵۷۰۶ ـ ۱۴۰۱/۳/۲۴، ۱۴۰۱/۵۶۹۷۲۵ ـ ۱۴۰۱/۴/۲۶، ۱۴۰۱/۶۴۲۷۳۸ـ ۱۴۰۱/۵/۹ و ۱۴۰۱/۱۰۹۱۲۱۳ ـ ۱۴۰۱/۷/۳۰ در خصوص اعلام دانه های روغنی و روغن خام مشمول کاهش مالیات بر ارزش افزوده به ۱% استعلام گردید.

۵ ـ شایان ذکر است به موجب بند ۴ مصوبه شصت و هشتمین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی، ابلاغی طی نامه شماره ۴۵۹۶۷ ـ ۱۱/۳/۱۴۰۱ وزارت امور اقتصادی و دارایی و نامه شماره ۳۸۶۴۰ ـ ۱۱/۳/۱۴۰۱ معاون اقتصادی رئیس جمهور، اقلام حبوبات شامل عدس، نخود، لوبیا و ماش، گوشت مرغ و چای به اقلام مشمول کاهش مالیات بر ارزش افزوده به ۱% اضافه گردیده که مراتب طی بخشنامه شماره ۴۱۲۷۵۳/۱۴۰۱ ـ ۲۸/۳/۱۴۰۱ به گمرکات ابلاغ گردیده است.

۶ ـ وزارت جهاد کشاورزی طی نامه شماره ۸۰۲۰۷/۵۰۰/۱۴۰۱ ـ ۲۹/۹/۱۴۰۱ دانه های روغنی و روغن خام مشمول کاهش مالیات بر ارزش افزوده به ۱% را اعلام نموده است که مراتب طی بخشنامه شماره ۱۴۹۲۶۰۳/۱۴۰۱/۲۸۰ ـ ۱۱/۱۰/۱۴۰۱ به گمرکات ابلاغ گردیده است.

نظر به مراتب فوق و با التفات به اینکه گمرک ایران به عنوان مرزبان اقتصادی مستند به بند (الف) ماده ۳ قانون امور گمرکی وظیفه اعمال سیاستهای دولت در زمینه صادرات و واردات و عبور کالا را بر عهده دارد و حسب بند (گ) ماده ۱ قانون امور گمرکی موظف به اجرای بخشنامه ها و دستورالعمل هایی که در مجموع مقررات گمرکی تلقی میگردند میباشد. لذا بخشنامه ای که ابطال آن خواسته شاکی میباشد در راستای بخشنامه های صادره از وزارتخانه و سازمان مربوطه و به جهت ایجاد رویه واحد جهت اطلاع و اقدام گمرکات صادر گردیده است. لذا هیچ گونه تخلف از قوانین و مقررات از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران صورت نگرفته و با عنایت به اینکه خواهان نیز ایراد مؤثری بر نحوه عملکرد گمرک ایران وارد ننموده است، لذا مستند به قوانین مذکور رد دادخواست مطروحه مورد استدعاست.”

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۸/۷/۱۴۰۲ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

با عنایت به اینکه بر اساس بند سوم از مصوبات شصت و ششمین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی مقرر شده است که: «از تاریخ لازم الاجرا شدن قانون مالیات بر ارزش افزوده تا پایان سال ۱۴۰۱ ،نرخ اخذ مالیات ارزش افزوده برای واردات گندم، برنج، دانه های روغنی، انواع روغن خام، حبوبات شامل عدس، نخود، لوبیا و ماش، قند، شکر، گوشت مرغ، گوشت قرمز و چای و همچنین نرخ اخذ مالیات بر ارزش افزوده قند و شکر تولید داخل معادل یک درصد تعیین میگردد« و ذکر اقلام مقرر در بخشنامه مورد شکایت به عنوان کالاهای مشمول عنوان دانه های روغنی و روغن خام، بر اساس نامه شماره ۸۰۲۰۷/۵۰۰/۱۴۰۱ مورخ ۲۹/۹/۱۴۰۱ معاون توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی بوده و وزارت جهاد کشاورزی بر مبنای قانون تمرکز وظایف و اختیارات مربوط به بخش کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی مصوب ۲۴/۱۱/۱۳۹۱ عهده دار وظایف مربوط به صادرات و واردات و تنظیم بازار داخلی روغن و دانه های روغنی است، بنابراین عدم ذکر کنجد در مقرره مورد شکایت با توجـه به اینکه مبتنـی بر تشخیص وزارت جهاد کشاورزی به عنوان نهاد صلاحیت دار در این حوزه بوده، در چهارچوب مقررات قانونی صورت گرفته و در نتیجه بخشنامه شماره ۱۴۹۲۶۰۳/۱۴۰۱ مورخ ۱۱/۱۰/۱۴۰۱ مدیرکل دفتر واردات گمرک جمهوری اسلامی ایران خلاف قانون و خارج از حدود اختیار نیست و ابطال نشد. این رأی براساس ماده ۹۳ قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب ۱۰/۲/۱۴۰۲) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری