رای شماره ۱۶۸ هیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: ابطال بند ۴ مقررات وظیفه عمومی دفترچه راهنمای ثبت نام کنکور سراسری سال ۱

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۱۶۸ مورخ ۱۴۰۰/۱/۲۴ با موضوع: «ابطال بند ۴ مقررات وظیفه عمومی دفترچه راهنمای ثبت نام کنکور سراسری سال ۱۳۹۹» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین

تاریخ دادنامه: ۱۴۰۰/۱/۲۴ شماره دادنامه: ۱۶۸ شماره پرونده: ۹۹۰۰۱۲۱

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای سیاوش فرمانبردار قادیکلایی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۴ مقررات وظیفه عمومی دفترچه راهنمای ثبت نام کنکور سراسری سال ۱۳۹۹

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ۴ مقررات وظیفه عمومی دفترچه راهنمای ثبت نام کنکور سراسری سال ۱۳۹۹ را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

” ۱ـ بنا بر بخشنامه ۲۰۷۱ دیوان عدالت اداری مبنی بر ابطال اطلاق بخشنامه شماره ۲/۲/۳۲۵ـ ۱۳۹۵/۳/۲۲ سازمان وظیفه عمومی جمهوری اسلامی ایران بنده شرایط تحصیل در مقطع دکتری حرفهای را دارم در حالی که سازمان نظام وظیفه کشور از توجه و اجرای این بخشنامه سر باز زده و مفاد بخشنامه شماره ۲/۲/۳۲۵ را به سازمان سنجش ابلاغ کرده است در حالی که طبق ماده۱۰۷ ،۱۰۸، ۱۰۹ و ۱۱۰ دیوان عدالت اداری این عمل سازمان نظام وظیفه برخلاف قانون بوده و کلیه اشخاص و مراجع مذکور ماده۱۰ این قانون مکلفند آراء دیوان عدالت اداری را پس از ابلاغ به فوریت اجرا نمایند و علاوه بر این باید مستنکف به انفصال موقت از خدمات دولتی به مدت ۳ ماه تا ۱ سال و جبران خسارت وارده محکوم شود در حالی که برخلاف این ماده ها صورت گرفته و همچنین قانونی اعمال نشده است و بنده خواهان پیگیری و اجرای بخشنامه ۲۰۷۱ دیوان عدالت اداری هستم.

۲ـ ماده ۷ لایحه اصلاح مواد ۷ و ۸ قانون تامین وسایل و امکانات تحصیلی اطفال و جوانان ایران مصوب سال ۱۳۵۸ میباشد در حالی که طبق این بخشنامه نظام وظیفه امکان تحصیل به گونه غیرمستقیم سلب شده است، چه مشکلی برای نظام وظیفه پیش می آید در صورتی که کسی دارای استعداد و خواهان خدمت به جامعه اسلامی باشد در صورت قبولی در دانشگاه روزانه ۲ بار از معافیت تحصیلی در یک مقطع استفاده کند و بالاخره که همه مشمولان به این امر مقدس (سربازی) میروند و با این تفاوت که عده ای خیلی زود و عدهای هم پس از گذراندن تحصیلات و همچنین آنچه مهم و شایان ذکر است که اگر دانشجویی استعداد و توانایی تحصیل تا رسیدن به درجات عالی را در جامعه اسلامی به خصوص جمهوری اسلامی ایران که مهد دین و علم است را دارا باشد حمایت های لازم از او به عمل آید در حالی که طبق بخشنامه نظام وظیفه باید از تحصیل مجدد دست بکشد که این کار واقعًا نوعی ظلم و استعدادسوزی است و جلوی پیشرفت فرد وجامعه را میگیرد. از دیوان عدالت اداری تقاضا دارم که بخشنامه ۲۰۷۱ را طبق قوانین دیوان عدالت اداری اجرا کنند واین بند از دفترچه کنکور سراسری که بنده را از تحصیل در دانشگاه سلب میکند و طبق نظر دیوان عدالت اداری خلاف قانون میباشد را باطل و یا اصلاح کنید. “

همچنین شاکی به موجب لایحه مورخ ۱۳۹۹/۱/۲۰ توضیح داده است که:

” احترامًا اینجانب سیاوش فرمانبردار قادیکلایی بدوًا طی دادخواست مربوطه تقاضای اعمال رأی وحدت رویه به شماره ۲۰۷۱ که در خصوص ابطال بند ۴ قسمت تذکرات مهم در دفترچه کنکور سراسری در تاریخ ۱۳۹۷/۱۱/۳۰ صادر گشت را خواهان میباشم و در جهت رفع نقص اعلام می دارم منظور بنده کد ۴ و بند ۴ مقررات نبوده بلکه همان بند ۴ قسمت تذکرات مهم در صفحه ۲۲ دفترچه میباشد که اخیرًا حکم به ابطال آن در هیأت عمومی دیوان صادر گشته ولیکن از آنجا که این قسمت هنوز در دفترچه چاپ میگردد و توسط سازمان نظام وظیفه اجرا و تمکین نمی گردد موجبات عسر و حرج بنده و کثیری از شرکت کنندگان کنکور را فراهم آورده است لذا عاجزانه تقاضای دستور در جهت حذف این قسمت از دفترچه که متناقض با رأی وحدت رویه میباشد راخواهان می باشم.”

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

” راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۳۹۹:

تذکرات مهم:

۴ـ معافیت تحصیلی برای هر مقطع فقط یک بار صادر میشود. بنابراین فارغ التحصیلان هر مقطع مجاز به تحصیل مجدد در همان مقطع نمیباشند. ضمنًا تاکید میگردد فارغ التحصیلان مشمول مقطع کاردانی مجاز به شروع به تحصیل در مقاطع کارشناسی پیوسته، کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته نمیباشند و نیز فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی مشمول مجاز به شروع تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد پیوسته و دکتری پیوسته پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی نیستند.”

در پاسخ به شکایت مذکور مدیرکل حقوقی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به موجب لایحه شماره ۷/۷۵/۳۰۷۲۰ـ ۱۳۹۹/۲/۲۹ توضیح داده است که:

” ۱ـ شاکی طی دادخواست تقدیمی تقاضای ابطال بند ۴ مقررات وظیفه عمومی دفترچه راهنمای ثبت نام کنکور سراسری سال۱۳۹۹ (به استناد رأی شماره ۲۰۷۱ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری) را به طرفیت سازمان سنجش و آموزش کشور مطرح نموده است. در صورتی که مقررات مذکور مصوب سازمان نظام وظیفه و شکایت تقدیمی بایستی به طرفیت سازمان مذکور مطرح میشد. یادآوری میشود سازمان سنجش آموزش کشور صرفًا مصوبات، بخشنامه ها و مقررات دانشگاهها و مراکز آموزش عالی و همچنین سازمان نظام وظیفه را برای داوطلبین شرکت در آزمون سراسری اطلاع رسانی میکند.

۲ـ صرف نظر از مراتب مزبور و با توجه به تشکیلات و شخصیت حقوقی مستقل سازمان سنجش آموزش کشور، خواهشمند است مراتب به سازمان یاد شده ابلاغ شود. با عنایت به مراتب معنونه، تقاضای اتخاذ تصمیم شایسته مورد استدعاست. “

همچنین معاون وزیر و رئیس سازمان سنجش آموزش کشور نیز در پاسخ به شکایت مذکور به موجب لایحه شماره ۳۵۰۰ ـ ۱۳۹۹/۲/۲۸ توضیح داده است که:

” ۱ـ سازمان سنجش آموزش کشور صرفًا مجری برگزاری آزمون های سراسری ورود به دانشگاهها و موسسات آموزش عالی کشور میباشد برای شرکت در آزمونهای سراسری دفترچه هایی تحت عنوان راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون منتشر میشود که حاوی شرایط و ضوابط تحصیل در دانشگاه ها و همچنین صلاحیت های عمومی واختصاصی از جمله نظام وظیفه عمومی است شرایط و ضوابط مربوط به وظیفه عمومی از سوی سازمان وظیفه عمومی تعیین و عینًا در دفترچه راهنما درج میشود سازمان متبوع به لحاظ صلاحیت ذاتی نقشی در تدوین مقررات مذکور ندارد.

۲ـ مقررات مندرج در دفترچه راهنمای آزمون سراسری سال ۱۳۹۹ از سوی سازمان وظیفه عمومی ابلاغ شده است و سازمان متبوع نقشی در وضع مقررات مذکور ندارد، بنابراین موضوع خواسته و شکایت می بایست به طرفیت سازمان نظام وظیفه عمومی مطرح میگردید.

۳ـ شاکی در دادخواست تقدیمی اظهار داشته طبق رأی ۲۰۷۱ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری بخشنامه سازمان وظیفه عمومی ابطال شده است و طبق مقررات تقاضای اجرای آن را دارم در پاسخ به اظهارات وی طبق ماده۹۳ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری رسیدگی به عدم اجرای آرای هیأت عمومی توسط شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری رسیدگی خواهد شد حالیه دادخواست وی در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مطرح شده است.

۴ـ با عنایت به مراتب مذکور و با توجه به اینکه دادخواست تقدیمی به لحاظ شکلی و ماهیتی واجد ایرادات اساسی است لذا صدور قرار عدم استماع دعوی مورد تقاضا است. “

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۰/۱/۲۴ با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

به موجب تبصره ۱ ماده۳۳ قانون خدمت وظیفه عمومی، حداکثر معافیت تحصیلی در هر یک از مقاطع تحصیلی پیش بینی شده است و به موجب قسمت ذیل ماده۳۵ قانون مذکور و ماده ۶ آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی، این معافیت در هر مقطع تحصیلی فقط یک بار صادر میشود. بنا به مراتب فوق، اطلاق بند ۴ بخش تذکرات مهم از مقررات وظیفه عمومی دفترچه راهنمای ثبت نام آزمون سراسری سال ۱۳۹۹ ناظر بر مواردی که ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر الزامًا مستلزم طی آن از مقطع قبلی است، باعث اعمال محدودیت حق بر آموزش شده و به همین جهت خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات است و مستند به بند ۱ ماده۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال میشود.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ احمد درزی رامندی