رای شماره ۱۵۷۲۷۸۳ هيات عمومی ديوان عدالت اداری

با موضوع: الف. بند ۲ تعرفه عوارض محلي سال ۱۴۰۱ شهرداري شهر بهاباد تحت عنوان بهاي خدمات توسعه و نگهداري فضاي سبز واحدهاي مسکوني و تجاري از تاريخ تصويب ابطال شد. ب. بند ۷ تعرفه عوارض محلي سال ۱۴۰۱ شهرداري شهر بهاباد تحت عنوان …

بسمه تعالی

مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با شماره دادنامه ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۱۵۷۲۷۸۳ مورخ ۱۴۰۲/۶/۲۱ با موضوع:«الف. بند ۲ تعرفه عوارض محلی سال ۱۴۰۱ شهرداری شهر بهاباد تحت عنوان بهای خدمات توسعه و نگهداری فضای سبز واحدهای مسکونی و تجاری از تاریخ تصویب ابطال شد ب. بند ۷ تعرفه عوارض محلی سال ۱۴۰۱ شهرداری شهر بهاباد تحت عنوان بهای آماده سازی زمین از تاریخ تصویب ابطال شد ج. بند ۹ تعرفه عوارض محلی سال ۱۴۰۱ شهرداری شهر بهاباد تحت عنوان بهای خدمات استفاده از ساختمانهای احداثی در کاربری های غیر مرتبط از تاریخ تصویب ابطال شد.» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یداله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: ۱۴۰۲/۶/۲۱ شماره دادنامه: ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۱۵۷۲۷۸۳

شماره پرونده: ۰۱۰۵۳۸۶

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای یاشار یزدانی با وکالت آقای محمدرضا یزدانی

طرف شکایت: شورای اسلامی شهر بهاباد

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۲ تحت عنوان بهای خدمات توسعه و نگهداری فضای سبز واحدهای مسکونی و تجاری، بند ۷ تحت عنوان بهای آماده سازی زمین و بند ۹ تحت عنوان بهای خدمات استفاده از ساختمانهای احداثی در کاربری های غیر مرتبط از تعرفه عوارض و بهای خدمات سال ۱۴۰۱ شهرداری بهاباد

گردش کار: آقای محمدرضا یزدانی به وکالت از آقای یاشار یزدانی به موجب دادخواستی ابطال بند ۲ تحت عنوان بهای خدمات توسعه و نگهداری فضای سبز واحدهای مسکونی و تجاری، بند ۷ تحت عنوان بهای خدمات آماده سازی زمین، بند ۹ تحت عنوان بهای خدمات استفاده از ساختمانهای احداثی در کاربری های غیر مرتبط و بند ۱۸ تحت عنوان عوارض نصب آنتن ها و دکلهای مخابراتی تعرفه عوارض و بهای خدمات سال ۱۴۰۱مصوب شورای اسلامی شهر بهاباد را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:

“در خصوص بند ۲ (بهای خدمات توسعه و نگهداری فضای سبز واحدهای مسکونی و تجاری): هر چند در بند ۱۶ ماده ۸۰ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب سال ۱۳۷۵ با اصلاحات بعدی، تعیین نرخ و میزان عوارض از اختیارات شوراهای اسلامی شهر ذکر شده است، لکن طبق بند (الف) ماده ۱۷۴ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک سیاست کلی، کاهش نرخ عوارض صدور پروانه ساختمانی در کاربریهای مختلف مورد تأکید قرار گرفته اما در قوانین مرتبط با فضای سبز از جمله قانون گسترش فضای سبز شهرها و اصلاحیه های بعدی آن، عوارض فضای سبز شهری پیشبینی نشده است.

در خصوص بند ۷ (بهای خدمات آماده سازی زمین):

طبق بند ۱ ماده ۵۵ قانون شهرداریها ایجاد خیابان ها، کوچه ها، میدان ها، باغ های عمومی و مجاری آب و توسعه معابر در حدود مقررات موضوعه از وظایف شهرداریها بوده و در قوانین فقط در تبصره ۳ ماده واحده قانون تعیین وضعیت اراضی و املاک واقع در طرحهای دولتی و شهرداریها تنها در هنگام تقاضای ورود به محدوده و استفاده از امکانات شهری هزینه آماده سازی بر عهده مالکین بوده و لاغیر که در این خصوص نیز آراء مکرری از سوی هیأت عمومی در ابطال مصوبات مشابه صادر گردیده است.

در خصوص بند ۹ (بهای خدمات استفاده از ساختمانهای احداثی در کاربریهای غیر مرتبط):

با عنایت به ضمانت اجراء تعیین شده در خصوص تخلفات ساختمانی به موجب بند ۲۴ ماده ۵۵ و تبصره های ماده ۱۰۰ قانون شهرداری وضع عوارض توسط شورای اسلامی در این خصوص خارج از صلاحیت شورای اسلامی میباشد.

به موجب ماده ۵ اصلاحی قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مصوب ۱۳۵۱ بررسی و تصویب طرحهای تفصیلی و تغییرات آن در هر استان به عهده کمیسیون ماده ۵ قانون یاد شده میباشد.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در موارد مشابه از جمله رأی شماره ۲۱۸ ـ ۱۳۸۷/۴/۹ و ۴۰۰ الی ۴۰۱ـ ۱۳۹۵/۶/۹ حکم به ابطال اخذ عوارض بابت تغییر کاربری توسط شوراهای اسلامی صادر نموده است. لذا ابطال مصوبات مورد شکایت از تاریخ تصویب مورد استدعاست.”

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

“تعرفه عوارض و بهای خدمات شهرداری بهاباد برای اجراء در سال ۱۴۰۱

۲ـ بهای خدمات توسعه و نگهداری فضای سبز واحدهای مسکونی و تجاری

توضیحات:

۱ـ مساجد و حسینیه ها که صرفًا استفاده مذهبی از آنها میشود از پرداخت بهای خدمات توسعه و نگهداری فضای سبز معاف میباشند.

۲ـ از ساختمانهای بدون پروانه و مازاد بر پروانه، در زمان صدور گواهی عدم خلافی و پایانکار، بهای خدمات موضوع این ردیف اخذ خواهد شد.

ـ به علت عدم انجام ممیزی، بهای خدمات توسعه و نگهداری فضای سبز واحدهای مسکونی به صورت سالیانه مبلغ ۴۵۰/۰۰۰ ریال (چهارصد و پنجاه هزار ریال) واحدهای تجاری به صورت سالیانه مبلغ ۶۰۰/۰۰۰ ریال (ششصد هزار ریال) منظور میشود.

۷ـ بهای خدمات آماده سازی زمین

توضیح: ماده ۹۶ قانون شهرداریها معابر عمومی، میدانها، پیاده روها و خیابانهای سطح شهر را که مورد استفاده عموم است ملک عمومی محسوب نموده و بر مالکیت شهرداری به اینگونه املاک تأکید شده و در همین راستا شهرداری طی سالهای گذشته از طریق تملک و خرید اراضی، هزینه های بسیار گزافی را متحمل شده و در اجرای طرحها و خدمات ارائه شده برای املاک در معابر، ارزش افزوده ایجاد شده لذا به منظور تأمین بخشی از هزینه های انجام شده توسط شهرداری، خدمات آماده سازی زمین وصول میگردد.

ـ بهای خدمات آماده سازی زمین مسکونی (ریال): ۷p × عرصه

ـ بهای خدمات آمادهسازی زمین تجاری، اداری، صنعتی و سایر (ریال): p ۹ × عرصه

تبصره ـ حداقل p برای کلیه واحدهای تجاری در خیابان امام خمینی ـ از میدان پرستار تا میدان شهدا (تقاطع خیابان شهید بهشتی) برابر با ۳۰/۰۰۰ ریال (سی هزار ریال) و از میدان شهدا (تقاطع خیابان شهیدبهشتی) تا تقاطع کوچه شهدای امینی پور برابر با ۲۸/۰۰۰ (بیست و هشت هزار ریال) و از تقاطع کوچه شهدای امینی پور تا میدان جانباز برابر با ۲۵/۰۰۰ (بیست و پنج هزار ریال) و از میدان جانباز تا انتهای بلوار شهید جلیلی برابر با ۲۲/۰۰۰ ریال (بیست و دو هزار ریال) و در مابقی معابر شهر برابر با ۲۰/۰۰۰ ریال (بیست هزار ریال) میباشد. مسکونی ویلایی برابر با ۷/۵۰۰ ریال (هفت و پانصد هزار ریال)، دفاتر تجاری و کار و صنعتی، هتل و مهمانپذیر، سیاحتی، فرهنگی، آموزشی و ورزشی، درمانی، تجهیزات و تأسیسات شهری برابر با ۱۵/۰۰۰ ریال (پانزده هزار ریال) و ادارات دولتی و آپارتمانهای مسکونی برابر با ۱۵/۰۰۰ ریال (پانزده هزار ریال) میباشد.

۹ـ بهای خدمات استفاده از ساختمانهای احداثی در کاربریهای غیر مرتبط

توضیحات:

۱ـ بهای خدمات این ردیف به صورت سالیانه (سال تقویمی) است و مشمول املاک با کاربری غیرتجاری میباشد و در زمان مطالبه شهرداری و یا هنگام صدور هرنوع گواهی برای مالک و یا مستأجر دریافت میگردد. این بهای خدمات مشمول ساختمانهایی که دارای پروانه مربوطه نمیشود. اخذ بهای خدمات توسط شهرداری هیچ گونه امتیازی برای ملک محسوب نمیشود و در صورت درخواست تغییر کاربری طبق مقررات اقدام خواهد شد.

۲ ـ در خصوص مواردی که درخواست مجوز از شهرداری جهت فعالیت به صورت موقت (تا پایان سال تقویمی) میشود صدور مجوز با اخذ استعلام از اداره اماکن و رضایت مالکین مجاور صورت میگیرد.

۳ـ در صورتی که محل کسب دایر باشد و نارضایتی و یا مخالفتی از طرف مالکین مجاور با ادامه فعالیت مطرح نشده باشد، شهرداری با وصول بهای خدمات مزبور، مانع ادامه فعالیت نخواهد شد.

۴ـ در صورتی که محل کسب دایر باشد و مزاحمت برای مالکین مجاور ایجاد شده باشد، جهت رفع مزاحمت، شهرداری به استناد تبصره ذیل بند ۲۴ ماده ۵۵ قانون شهرداریها اقدام به ارجاع پرونده به کمیسیون ماده صد مینماید.

۵ ـ ساختمانهای متعلق به مساجد و حسینیه ها که وقف آنها میباشند و همچنین ساختمان مؤسسات قرآنی معتبر و مکتبخانه ها که در آنها آموزش قرآن داده میشود از پرداخت بهای خدمات کاربری غیر مرتبط معاف میباشند.

۶ ـ آموزشگاه های خیاطی زنانه، آرایشگری زنانه، قالیبافی و مشاغل خانگی که توسط سازمان فنی و حرفه ای به عنوان مشاغل خانگی شناخته میشوند از پرداخت بهای خدمات کاربری غیر مرتبط معاف میباشند.

۷ـ باشگاه های ورزشی با مجوز و با تأیید اداره کل تربیت بدنی از پرداخت بهای خدمات کاربری غیر مرتبط معاف میگردند. بهای خدمات استفاده از ساختمانهای احداثی در کاربریهای غیر مرتبط:

به ازای هر متر مربع مساحت زیربنا برابر p و حداقل p برابر با ۱۷/۰۰۰ ریال (هفده هزار ریال) میباشد. ـ شورای اسلامی شهر بهاباد”

علیرغم ارسال و ابلاغ نسخه دوم دادخواست و ضمائم آن برای طرف شکایت تا زمان رسیدگی به پرونده پاسخی واصل نشده است.

در اجرای ماده ۸۴ قانون دیوان عدالت اداری پرونده به هیأت تخصصی شوراهای اسلامی دیوان عدالت اداری ارجاع میشود و هیأت مذکور به موجب دادنامه شماره ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۱۱۷۸۸۰۸ مورخ ۱۴۰۲/۵/۹ بند ۱۸ تحت عنوان عوارض نصب آنتن ها و دکلهای مخابراتی تعرفه عوارض و بهای خدمات سال ۱۴۰۱ مصوب شورای اسلامی شهر بهاباد را قابل ابطال تشخیص نداد و رأی به رد شکایت صادر کرد. رأی مذکور به دلیل عدم اعتراض از سوی رئیس و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافت.

«رسیدگی به ابطال بند ۲ تحت عنوان بهای خدمات توسعه و نگهداری فضای سبز واحدهای مسکونی و تجاری، بند ۷ تحت عنوان بهای خدمات آماده سازی زمین و بند ۹ تحت عنوان بهای خدمات استفاده از ساختمانهای احداثی در کاربریهای غیر مرتبط تعرفه عوارض و بهای خدمات سال ۱۴۰۱ مصوب شورای اسالمی شهر بهاباد در دستور کار هیأت عمومی قرار گرفت.»

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۲/۶/۲۱ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

الف. هرچند براساس بند ۱۶ ماده ۸۰ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب سال ۱۳۷۵ با اصلاحات بعدی تعیین نوع و میزان عوارض از اختیارات شوراهای اسلامی شهر است، ولی با توجه به اینکه در قوانین مرتبط با فضای سبز از جمله قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها و اصلاحیه های بعدی آن عوارض فضای سبز پیش بینی نشده و در آرای مختلف هیأت عمومی دیوان عدالت اداری از جمله رأی اخیرالصدور شماره ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۰۳۱۲۰۷۶ مورخ ۱۴۰۲/۲/۱۲ این هیأت نیز وضع عوارض برای فضای سبز مغایر با قانون و خارج از حدود اختیار تشخیص و ابطال شده است، بنابراین بند ۲ تعرفه عوارض محلی سال ۱۴۰۱ شهرداری بهاباد که تحت عنوان بهای خدمات توسعه و نگهداری فضای سبز واحدهای مسکونی و تجاری به تصویب شورای اسلامی این شهر رسیده، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۱۳ و ۸۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ از تاریخ تصویب ابطال میشود.

ب. براساس بند ۱ مـاده ۵۵ قانون شهرداری، ایجاد خیابان ها، کوچـه ها، میدانها، باغ های عمومی و مجاری آب و توسعه معابر در حدود مقررات موضوعه از وظایف شهرداریها است و در قوانین حاکم نیز فقط در تبصره ۴ ماده واحده قانون تعیین وضعیت اراضی و املاک واقع در طرحهای دولتی و شهرداریها مصوب سال ۱۳۶۷ ،در هنگام تقاضای ورود به محدوده و استفاده از امکانات شهری، هزینه آماده سازی به عهده مالکین گذاشته شده است. بنا به مراتب فوق که در آرای شماره ۴۶۸ مورخ ۱۳۹۹/۳/۲۷ و شماره ۱۱۴۵ مورخ ۱۳۹۹/۹/۲۵ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز منعکس شده، بند ۷ تعرفه عوارض سال ۱۴۰۱ شهرداری بهاباد که تحت عنوان بهای آماده سازی زمین به تصویب شورای اسلامی این شهر رسیده، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۱۳ و ۸۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ از تاریخ تصویب ابطال میشود.

ج . براساس بند ۲۴ ماده ۵۵ قانون شهرداری (الحاقی مصوب ۱۳۵۲/۵/۱۷): « شهرداری در شهرهایی که نقشه جامع شهر تهیه شده مکّلف است طبق ضوابـط مـذکور در پروانـه های ساختمانی نـوع استفاده از ساختمان را قید کند و در صورتـی که برخلاف مندرجات پروانه ساختمانی در منطقه غیرتجاری، محل کسب یا پیشه یا تجارت دایر شود، شهرداری مورد را در کمیسیون مقرر در تبصره ۱ ماده ۱۰۰ مطرح مینماید…» بنابراین سازوکار قانونی برخورد با دایر کردن کسب یا پیشه یا تجارتی که برخلاف مندرجات پروانه ساختمانی در منطقه غیرتجاری باشد، در بند قانونی مذکور بیان شده و اعطاء مجوز برخلاف کاربری و اخذ وجه در قبال آن مغایـر با حکم مقرر در بند ۲۴ ماده ۵۵ و ماده ۱۰۰ قانون شهرداری است و در آرای متعدد هیأت عمومی دیوان عـدالت اداری از جمله آرای شماره ۴۸۹ مورخ ۱۳۹۶/۵/۲۴ و شماره ۸۵ مورخ ۱۳۹۶/۲/۱۲ این هیأت نیز اخذ عوارض سالیانه بهره برداری موقت از ساختمانها مغایر با قانون و خارج از حدود اختیار تشخیص و ابطال شده است. بنا به مراتب فوق، بند ۹ تعرفه عوارض محلی سال ۱۴۰۱ شهرداری بهاباد که تحت عنوان بهای خدمات استفاده از ساختمانهای احداثی در کاربریهای غیرمرتبط به تصویب شورای اسلامی این شهر رسیده، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و مواد ۱۳ و ۸۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ از تاریخ تصویب ابطال میشود. این رأی براساس ماده ۹۳ قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب ۱۴۰۲/۲/۱۰) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری