رای شماره ۱۴۷۵ هيات عمومی ديوان عدالت اداری

با موضوع: صورتجلسه نشست ۲۸ گروه پزشکي شوراي عالي برنامه ريزي در تاريخ ۱۳۷۴/۸/۱۶ مبني بر لغو و عدم پذيرش دانشجو دوره دکتراي حرفه اي علوم آزمايشگاهي باليني، ابطال شد

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۱۴۷۵ مورخ ۱۴۰۱/۹/۱ با موضوع: «صورتجلسه نشست ۲۸ گروه پزشکی شورای عالی برنامه ریزی در تاریخ ۱۳۷۴/۸/۱۶ مبنی بر لغو و عدم پذیرش دانشجو دوره دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی بالینی، ابطال شد.» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یدالله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: ۱۴۰۱/۹/۱ شماره دادنامه: ۱۴۷۵ شماره پرونده: ۹۹۰۰۶۵۰

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقایان مصطفی مرادی و وحید تمبرچی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۱ صورتجلسه بیست و هشتمین نشست مورخ ۱۳۷۴/۸/۱۶ گروه پزشکی شورای عالی برنامه ریزی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

گردش کار: شاکیان به موجب دادخواستی واحد و لایحه تکمیلی ابطال بند ۱ صورتجلسه بیست و هشتمین نشست مورخ ۱۳۷۴/۸/۱۶ گروه پزشکی شورای عالی برنامه ریزی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را خواستار شده اند و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده اند که:

“۱ـ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در رأی شماره ۷۶ ،۷۷ ،۷۸ ،۷۹ ـ ۱۳۷۰/۷/۲ در خصوص شکایت گروهی از پزشکان با موضوع صدور حکم لغو و ابطال مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی (مصوبه مورخ ۱۳۶۱/۱۰/۱۸) که خواستار لغو پذیرش دانشجو برای رشته دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی بالینی بوده اند را رد کرد و مصوبات قانونی مبنی بر پذیرش دانشجوی دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی بالینی برای شرایط تصدی فنی آزمایشگاه تشخیص طبی را مورد تأیید قرار داد.

۲ـ شورای عالی انقلاب فرهنگی به کرات و در فواصل زمانی متعدد پذیرش دانشجو در دوره دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی و تصدی فنی آزمایشگاه های تشخیص طبی به فارغ التحصیلان این دوره را مورد پذیرش و تأیید قرار داده است و تاکنون مصوبات خود را لغو ننموده است، از جمله این مصوبات میتوان مصوبه مورخ ۱۳۶۱/۱۰/۱۸ را نام برد که دوره دکترای علوم آزمایشگاهی بالینی را به عنوان یکی از دوره های آموزش عالی در نظر گرفته است و هدف آن را تربیت افراد لایق به منظور قبول مسئولیت اداره آزمایشگاه های تشخیص طبی دانسته است. همچنین طی مصوبه جلسه مورخ ۶۲/۲/۹ طی نامه شماره ۶۵۳۲۵ ـ ۶۲/۵/۱۳ عنوان دکترای حرفه ای را برای علوم آزمایشگاهی تصویب کرده است. این موضوعات در مصوبه مورخ ۶۳/۶/۲۶ به شماره نامه ۳۴۸۳/۳۴ و مصوبه ۲۵۰۹ این شورا در جلسه مورخ ۱۳۶۴/۶/۱۲ نیز مورد تأیید و تأکید قرار گرفت.

۳ـ شورای عالی برنامه ریزی به استناد بند ۲۰ مصوبه جلسات ۴۲۹ و ۴۳۰ ـ ۱۳۷۷/۰۷/۲۱ و ۱۳۷۷/۸/۵ و نامه شماره ۴۲۲۹/دش ـ ۱۳۷۷/۱۱/۲۵ تشکیل شده است و شورای عالی برنامه ریزی طی جلسه ۱۴۹ ـ۱۳۶۷/۱۱/۱۶ و ۲۱۹ ـ۱۳۷۰/۳/۱۹ پذیرش دانشجو در دوره دکتری علوم آزمایشگاهی بالینی را پذیرفته است و صلاحیت فارغ التحصیلان این دوره را برای اداره تصدی فنی آزمایشگاه تشخیص طبی تأیید کرده است که تا کنون لغو نشده است.

۴ـ تبصره ۱ ماده ۶ قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی مصوب سال ۱۳۶۷ مربوط به تصدی فنی آزمایشگاه تشخیص طبی برای دارندگان مدرک دکترای علوم آزمایشگاهی بالینی مصوب و قانونی دانسته است و به دست آوردن مدارک برای دکترای علوم آزمایشگاهی را لغو نکرده است.

۵ ـ ماده ۴ قانون سازمان نظام پزشکی مصوب ۱۳۸۳ نام رشته دکترای علوم آزمایشگاهی بالینی را برای عضویت فارغ التحصیلان جدید در سازمان نظام پزشکی به صراحت آورده است و این قانون تا به امروز پابرجاست.

۶ ـ دبیر شـورای نگهبان در پاسخ به هیأت عمومی دیوان عدالت اداری طی نامه شمـاره ۱۵۹۲ـ۱۳۷۰/۰۶/۱۳ در خصوص پذیرش دانشجو در مقطع دکترای علوم آزمایشگاهی بالینی برای تصدی فنی آزمایشگاه تشخیص طبی اعلام داشته است: «موضوع پذیرش دانشجو و ضوابط آن برای تصدی فنی آزمایشگاه تشخیص طبی برای مقطع دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی بالینی در جلسه فقهای شورای نگهبان مطرح گردید و خلاف موازین شرع شناخته نشد.»

۷ ـ بند ۵ ماده ۲۰ و ماده ۵ آیین نامه تدوین شده در وزارت بهداشت به شماره ۷۸۸/۱۰۰ ـ ۱۳۹۸/۶/۲۶ دارندگان مدارک دکتری حرفه ای علوم آزمایشگاهی بالینی را واجد شرایط مسئولیت فنی و تأسیس آزمایشگاه تشخیص طبی شناخته است و طبق بند نهایی این آیین نامه، کلیه آیین نامه ها و دستورالعمل ها و بخشنامه های مغایر با آن از تاریخ ابلاغ این آیین نامه لغو میگردند. لذا مطابق این آیین نامه صورتجلسه (گروه پزشکی شورای عالی برنامه ریزی) مصوب ۱۳۷۴ لغو شده است در حالی که معاونت آموزشی وزارت بهداشت کان به استناد این صورتجلسه که لغو شده است از پذیرش دانشجو در رشته دکترای حرفه ­ای علوم آز مایشگاهی بالینی امتناع می ورزد.

۸ ـ طبق نامه معاونت درمان به سازمان بازرسی کل کشور، پذیرش دانشجو برای شرایط تصدی فنی و تأسیس آزمایشگاه تشخیص طبی دوره دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی بالینی که مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است هیچ محدودیتی ندارد و مغایر با قانون نیست.

۹ـ طبق نامه شماره د/۸۲۰۳/۲ـ ۱۳۷۰/۷/۲۶ مدیرکل دفتر امور حقوقی وزارت بهداشت پذیرش دانشجو برای تصدی فنی فارع التحصیلان دوران دکترای حرف­ه ای علوم آزمایشگاهی منع قانونی ندارد.

۱۰ـ مطابق تبصره ۳ ماده ۶ قانون تشکیل وزارت بهداشت مصوب ۱۳۶۴ و ماده ۷ این قانون، کلیه ضوابط و مقررات آموزشی حاکم بر سایر دانشگاه ها و ضوابط و مقررات آموزشی اعلام شده از شورای عالی انقلاب فرهنگی حاکم خواهد بود و سیاستگذاری، تعیین خط مشی و برنامه ریزی آموزش پزشکی این امور در درجه اول باید به تأیید شـورای عالی انقلاب فرهنگی و سپس واحـد تابع آن (شـورای عالی برنامه ریزی) برسد این در حـالی است که گروه شش نفره پزشکی شورای عالی برنامه ریزی خارج از صلاحیت و اختیار و بدون توجه به مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی برنامه ریزی مبادرت به لغو دوره دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی بالینی مصوب ۱۳۶۱/۱۰/۱۸ شورای عالی انقلاب فرهنگی نموده و رأی هیأت عمومی در این خصوص را نادیده گرفته است. لازم به ذکر است که هیچ گونه مصوبه ای از جانب شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی برنامه ریزی مجلس شورای اسلامی و وزارت بهداشت مبنی بر لغو دوره دکتری علوم آزمایشگاهی بالینی وجود ندارد.

۱۱ـ طبق اصل ۱۳۸ قانون اساسی مقررات صادره از وزارتخانه ها، هیأت وزیران یا مأمورین تدوین کننده آیین نامه ها نباید با متن و روح قوانین قانونگذاران ـ مجلس و شورای عالی انقلاب فرهنگی ـ مغایرت داشته باشد، در حالی صورتجلسه صادره از گروه شش نفره پزشکی اقدام به لغو مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص پذیرش دانشجو برای دوره دکترای علوم آزمایشگاهی بالینی نموده است.

۱۲ـ قانونگذار در فواصل زمانی مختلف بر این امر تأکید نموده است که برای اخذ جواز تأسیس آزمایشگاه و شرایط لازم تصدی فنی در این خصوص، پذیرش در رشته دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی لازم است و لغو این دوره موجب زیان به خدمات سلامت کشور می شود و مغایر با حقوق مکتسبه فارغ­ التحصیلان کارشناسی علوم آزمایشگاهی بالینی و مغایر با قوانین می­باشد.

۱۳ـ شورای عالی برنامه ریزی دوره دکتری علوم آزمایشگاهی را متوقف نکرده است و طبق مصوبات جلسه ۱۴۹ ـ۱۳۶۷/۱۱/۱۶ و جلسه ۲۱۹ ـ ۱۳۷۰/۳/۱۹ دوره دکتری حرفهای علوم آزمایشگاهی تصویب و برای اجرا ابلاغ شده است. این مصوبه کماکان پابرجاست و فقط توسط شورای عالی برنامه ریزی و شورای عالی انقلاب فرهنگی لغو خواهد شد در حالی که گروه ۶ نفره پزشکی در سال ۱۳۷۴ بدون مجوز قانونی و بودن مصوبه ای از جانب شورای عالی برنامه ریزی و بدون توجه به نظر کمیته تخصصی علوم آزمایشگاهی این دوره را لغو نموده است.

۱۴ـ به موجب مصوبه جلسه ۲۱۹ ـ۱۳۷۰/۰۳/۱۹ شورای عالی برنامه ریزی که کماکان پابرجاست مقرر شده است که پذیرش دانشجو همچنان مثل سابق ادامه یابد و همچنین مقطع کارشناسی علوم آزمایشگاهی نیز پس از تصویب در شورای عالی برنامه ریزی آغاز و برنامه آن تدوین گردد. لذا طبق این مصوبه هر دو دوره کارشناسی و دکترای حرفه ای مصوب شورای عالی برنامه ریزی میباشد ضمن اینکه طبق مصوبات شورای عالی برنامه ریزی دیگر رشتـه زیر مجموعـه علوم آزمایشگاهـی در مقطع کارشناسی ارشـد و دکتری نداریم.

۱۵ـ وزیر بهداشت در دفاعیات پروندهای که پیش از این در هیأت عمومی مطرح شده بود به شماره دادنامه ۲۱۰۴ الی ۲۱۰۷ ،در بند ۸ لایحه دفاعیه به شماره ۲۲۵۵/۱۰۷ اظهار شده بود نیاز به مسئول فنی فراتر از آمار ۳۹۲۸ مسئول فنی است و بسیاری از آزمایشگاههای تشخیص طبی در شهرستان­ ها با کمبود مسئول فنی مواجه‌اند اما با این وجود گروه ۶ نفره علیرغم مصوبه شورای عالی برنامه­ ریزی مبنی بر ادام­ه دار بودن پذیرش دانشجو اقدام به توقف پذیرش دانشجو در این دوره نموده است لذا طبق اصل ۱۷۳ قانون اساسی و مستندًا به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری تقاضای ابطال صورتجلسه مذکور را دارم.”

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

“گروه پزشکی شورای عالی برنامه ریزی

صورتجلسه: بیست و هشتمین نشست

مورخ: ۱۶/۸/۱۳۷۴

حاضرین: آقایان دکتر نوحی، دکتر شفیعی، دکتر عزیزی، دکتر وحکائی، دکتر عین الهی و سرکارخانم دکتر صانعی

غائبین: آقایان دکتر پژوهی (با اطلاع قبلی)، دکتر وکیل (با اطلاع قبلی)، دکتر سیم فروش (بدون اطلاع) و سرکار خانم دکتر وحید دستجردی (بدون اطلاع) در این جلسه موضوعات مختلف پیشنهادی به بحث گذارده شد که اهم موارد مطروحه و تصمیمات متخذه را به شرح زیر اعلام میدارد:

۱ـ نامه شماره ۱۱۳/۲۳۷۳ـ ۷۴/۸/۶ دبیر شورای عالی برنامه ریزی در مورد مسائل پیرامون رشته دکترای علوم آزمایشگاهی مطرح و مصوبات قبلی مبنی بر لغو دوره دکتری علوم آزمایشگاه و راه اندازی مجدد کارشناسی این رشته مورد تایید گروه پزشکی قرار گرفت.”

در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره ۱۰۷/۱۱۳۲ ـ۱۳۹۹/۶/۱۷ به طور خلاصه توضیح داده است که:

“۱ـ طبق «ماده واحده خروج تصمیمات و آراء صادره از هیأتها و کمیته های تخصصی وزارتین علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراکز آموزشی و پژوهشی در خصوص امور و شئون علمی، آموزشی و پژوهشی از شمول صلاحیت دیوان عدالت اداری و سایر مراجع قضایی، مصوب ششصد و سی امین جلسه مورخ ۱۳۸۷/۶/۱۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی» آن دسته از تصمیمات و آراء نهایی و قطعی صادره در هیأتها و کمیته های تخصصی فعال در وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاهها و سایر مـراکز آمـوزشی و پژوهشی مصوب که صرفًا در رابطه با امـور و شئون تخصصی، علمی، آمـوزشی و پژوهشی صادر شده باشد، قابل شکایت و رسیدگی در دیوان عدالت اداری و سایر مراجع قضایی نخواهد بود و در این پرونده خواسته شکات دارای شأن علمی و آموزشی است.

۲ـ شورای عالی انقلاب فرهنگی به منظور اجرای سیاستها و مصوبات این شورا در خصوص برنامه ریزی و تصویب آیین نامه و مقررات آموزشی در تاریخ ۱۳۶۳/۱۱/۲۸ اقدام به تشکیل شورای عالی برنامه ریزی نمود و آیین نامه داخلی شورای عالی برنامه ریزی در جلسات ۵۲ ،۵۳ و ۵۴ کمیسیونهای مشترک ۱ و ۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید. ماده ۱ این آیین نامه تشکیلات این شورا را مشتمل بر گروه های برنامه ریزی، سرپرستان و دبیرخانه دانسته است و از جمله گروه های برنامه ریزی گروه پزشکی میباشد. همچنین وظایف شورای عالی برنامه ریزی در جلسه ۳۲۰ ـ ۱۳۷۲/۱۰/۷ شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده است که از جمله وظایف آن عبارتند از: برنامه ریزی آموزشی در سطح آموزش عالی بر اساس مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، برنامه ریزی درسی تمام مقاطع تحصیلی و رشته های مختلف دانشگاهی و اصلاح، تغییر و بازنگری برنامه های مصوب و نوع مدارک تحصیلی، تعیین عناوین رشته ها و مقاطع تحصیلی (کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری)، ایجاد رشته ها و گرایشها تحصیلی در مقاطع مختلف دانشگاهی.

۳ـ شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی نیز در سال ۱۳۷۷ به موجب بند ۲۰ مصوبه جلسات ۴۲۹ و ۴۳۰ مورخ ۱۳۷۷/۷/۲۱ و ۱۳۷۷/۸/۵ و نامه شماره ۴۲۲۹/دش ـ ۱۳۷۷/۱۱/۲۵ شورای عالی انقلاب فرهنگی و مواد ۲ و ۷ قانون تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب ۱۳۶۷ تشکیل شد و اهم وظایف آن به شرح زیر است: برنامه ریزی آموزشی و پژوهشی در سطح آموزش عالی گروه پزشکی و در راستای خط مشی و سیاستهای آموزشی و پژوهشی، برنامه ریزی در مقاطع تحصیلی و رشته های مختلف دانشگاهی، اصلاح، تغییر و بازنگری برنامه های مصوب، تصویب نهایی برنامه ریزی آموزشی، پژوهشی و درسی دوره های تخصصی علوم پزشکی، ضوابط گزینش علمی و شرایط اختصاصی در آزمون های ورودی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور، تعیین نوع عناوین رشته ها و مقاطع تحصیلی گروه پزشکی (کاردانی، کارشناسی، ارشد و دکتری عمومی و phd) ، ایجاد رشته ها و دوره های آموزشی و پژوهشی در سطح آموزش عالی و بررسی، حذف یا ادغام رشته ها و گرایش های تحصیلی در مقاطع مختلف دانشگاهی.

۴ـ گروه پزشکی شورای عالی برنامه ریزی با توجه به تنوع و توسعه رشته/ مقاطع کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی زیرمجموعه علوم آزمایشگاهی در ارائه خــدمات آموزشی، پژوهشی و تشخیصی اقـدام به لغو دوره دکترای این رشته و راه اندازی مجدد کارشناسی برای این رشته نموده است و وفق اختیارات حاصله امکان اتخاذ تصمیم در خصوص موضوع را داشته و مصوبه مورد اشاره در حال حاضر نیز معتبر و لازم الاجراست.با توجه به مراتب مذکور و نظر به اینکه کلیه اقدامات وفق ضوابط و مقررات صورت گرفته است و تخلفی از ضوابط و مقررات مشاهده نگردید، رد دادخواست تجدیدنظر مطروحه مورد تقاضاست.”

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۱/۹/۱ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

اولاً عطف به استعلام صورت گرفته از سوی دیوان عدالت اداری، مدیرکل دفتر برنامه ریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به موجب نامه شماره ۲/۲۱/۲۷۶۸۳۱ مورخ ۱۴۰۰/۱۰/۲۶ و دبیر شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی به موجب نامه شماره ۵۲۳/۹۲۵/د مورخ ۱۴۰۰/۱۲/۱۷ اعلام کرده اند که سوابق نامه شماره ۱۱۳/۲۳۷۳ مورخ ۱۳۷۴/۸/۶ دبیر شورای عالی برنامه ریزی موجود نیست. ثانیًا درخصوص این امر که صورتجلسه مورد اعتراض صرفًا پیشنهاد و نظریه کارشناسی بوده یا مقرره ای لازم الاجرا است، اکثریت اعضای هیأت عمومی قائل به این نظر هستند که با عنایت به اینکه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از سال ۱۳۷۴ برمبنای مصوبه گروه برنامه ریزی پزشکی شورای عالی برنامه ریزی، به توقف پذیرش دانشجو در دوره دکتری حـرفه ای علوم آزمایشگاهی مبادرت کرده، لـذا به مفاد مصوبـه مـورد شکایت از طریق عملیاتی کردن آن ترتیب اثر داده شده و از این رو مصوبه مزبور دارای ماهیت الزام آور است و در مانحن فیه عمل نکردن به مصوبه گروه برنامه ریزی پزشکی منجر به ایجاد ضمانت اجرا برای مخاطبان مصوبه فوق میشود و لذا مصوبه مذکور قابل طرح و رسیدگی در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری است. ثالثًا برمبنای تبصره ۱ ماده ۹ آیین نامه داخلی شورای عالی برنامه ریزی مصوب جلسات ۵۲ ،۵۳ و ۵۴ شورای مشترک کمیسیون های ۱ و ۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی مورخ ۱۳۶۶/۷/۲۱ ،۱۳۶۶/۷/۲۸ و ۱۳۶۶/۸/۵ مقرر شده است که: «آیین نامه های آموزشی، ایجاد رشته های جدید و یا حذف رشته های فعلی باید به تصویب نهایی شورای عالی برنامه ریزی برسد» و هرچند حذف رشته، میتواند متضمن حذف مقطع تحصیلی نیز باشد، لکن با فرض اینکه تبصره یادشده ناظر به حذف رشته های فعلی بوده و منصرف از حذف مقطع تحصیلی است، در این صورت شورای عالی برنامه ریزی درخصوص حذف مقطع تحصیلی صلاحیتی نداشته و برای گروه پزشکی نیز به عنوان یکی از گروه های شورای عالی برنامه ریزی به شرح مندرج در تبصره ۲ ماده ۹ و ماده ۱۱ آیین نامه اخیرالذکر نمیتوان چنین صلاحیتی قائل شد. بنا به مراتب فوق، صورتجلسه نشست ۲۸ گروه پزشکی شورای عالی برنامه ریزی در تاریخ ۱۳۷۴/۸/۱۶ مبنی بر لغو و عدم پذیرش دانشجو دوره دکترای حرفه ای علوم آزمایشگاهی بالینی خارج از حدود اختیار گروه پزشکی بوده و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال میشود.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری