رای شماره ۱۴۰۳۳۱۳۹۰۰۰۱۱۳۰۵۸۲ هيات عمومی ديوان عدالت اداری
با موضوع: بند مربوط به تعهد کتبي مبني بر ده سال خدمت در قسمت تذکرات و شرايط اختصاصي استخدام وزارت آموزش و پرورش در دفترچه راهنماي ثبت نام سومين آزمون استخدامي متمرکز دستگاه هاي اجرايي در آبان ماه ۱۳۹۵ ابطال شد
بسمه تعالی
مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران
یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با شماره دادنامه ۱۴۰۳۳۱۳۹۰۰۰۱۱۳۰۵۸۲ مورخ ۱۶/۵/۱۴۰۳ با موضوع: «بند مربوط به تعهد کتبی مبنی بر ده سال خدمت در قسمت تذکرات و شرایط اختصاصی استخدام وزارت آموزش و پرورش در دفترچه راهنمای ثبت نام سومین آزمون استخدامی متمرکز دستگاه های اجرایی در آبان ماه ۱۳۹۵ ابطال شد» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.
مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یداله اسمعیلی فرد
تاریخ دادنامه: ۱۴۰۳/۵/۱۶ شماره دادنامه: ۱۴۰۳۳۱۳۹۰۰۰۱۱۳۰۵۸۲
شماره پرونده: ۰۲۰۳۰۰۲
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: خانم الهام رستمی زاده
طرف شکایت: وزارت آموزش و پرورش و سازمان اداری استخدامی کشور
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند مربوط به تعهد کتبی مبنی بر ۱۰ سال خدمت مندرج در قسمت شرایط اختصاصی استخدام در دفترچه راهنمای آزمون استخدامی وزارت آموزش و پرورش در سومین آزمون متمرکز دستگاه های اجرایی کشور آبان ماه سال ۱۳۹۵
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند مربوط به تعهد کتبی مبنی بر ۱۰ سال خدمت مندرج در قسمت شرایط اختصاصی استخدام در دفترچه راهنمای آزمون استخدامی وزارت آموزش و پرورش در سومین آزمون متمرکز دستگاه های اجرایی کشور آبان ماه سال ۱۳۹۵ را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده است که:
“به استحضار میرساند اینجانب در پنجمین آزمون مشترک فراگیر دستگاه های اجرایی کشور در سال ۱۳۹۵ شرکت نموده و به صورت پیمانی برای خدمت در پست سازمانی آموزگار ابتدای در اداره آموزش و پرورش استان خوزستان شهرستان بندرامام خمینی (ره) استخدام شدم در قسمت تذکرات و شرایط اختصاصی استخدام در هر یک از دستگاه های اجرایی بند وزارت آموزش و پرورش، تذکرات کتبی (مبنی بر ۱۰ سال خدمت) به شرط موفقیت در دوره و تمدید استخدام (در محل جغرافیایی مورد تقاضا) به آموزش و پرورش مهم آگهی استخدام قید شده بود پذیرفته شدگان نهایی آزمون استخدامی مکلفند قبل از شروع دوره یک ساله مهارت آموزی تعهد بسپارند و استخدام و اشتغال آنان منوط به سپردن تعهد محضری خواهد بود لذا وزارت آموزش و پرورش در سال ۱۳۹۵ براساس این مقرره به کلیه ادارات تابعه خود دستور داد که تعهدنامه محضری موصوف را به عنوان یکی از مدارک مورد نیاز جهت تشکیل پرونده پرسنلی اخذ کنند. مفاد این تعهد از این قرار است که بدون هیچ قید و شرطی به مدت ۱۰ سال از تاریخ استخدام پیمانی خدمت نماییم و تقاضای نقل و انتقال به هیچ یک از ادارات کل آموزش و پرورش استانهای دیگر یا مناطق تابعه استان محل استخدام و یا شهرهای دیگر را نداشته باشیم این شرایط به دلایل ذیل مغایر قانون و شرع است.
مغایر دادنامه شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۱۳۲۹ ـ ۱۳۹۸/۷/۲ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری است که براساس آن شرط مبنی بر ارائه تعهدنامه محضری جهت خودداری از تقاضای انتقال غیر قانونی شناخته شده است. پیشبینی چنین تعهدی بر خالف بند ۴ اصل ۴۳ قانون اساسی مبنی بر رعایت آزادی انتخاب شغل و عدم اجبار میباشد. محرومیت انتقال و مأموریت مستخدمینی که از طریق آزمون پذیرفته شده اند از مقوله ی اعمال تبعیض ناروا و خلاف حکم مقنن و اصل ۳۳ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است.
همان گونه که مستحضر هستید در مواد ۲ و ۳ آیین نامه اجرایی قانون متعهدین به خدمت وزارت آموزش و پرورش فقط دانش آموزان دانش سراها و دانشجویان مراکز تربیت معلم و دانشگاه های تربیت معلم و دانشجویان و طالب سایر موسسات آموزش عالی مکلفند به وزارت آموزش و پرورش تعهد خدمت بسپارند و این متعهدین کسانی هستند که از ابتدایی تحصیل خود، حقوق کارآموزی دریافت نموده و به نوعی شمولیت استخدام آنان محرز میباشد لکن همان طور که در بالا اشاره شد اخذ تعهد از کسانی که در پنجمین آزمون استخدامی مشترک دستگاه های اجرایی سال ۱۳۹۵ شرکت نموده اند و تحت عنوان ماده ۲۸ اساسنامه دانشگاه فرهنگیان قبول و استخدام شده اندکاملاً مغایر قانون است.
قابل ذکر است که نه در «اساسنامه فرهنگیان» و نه در «آیین نامه استخدام پیمانی» اشاره ای به شمول متعهد بودن کسانی که از طریق آزمون استخدامی به عنوان ماده ۲۸ اساسنامه دانشگاه فرهنگیان آموزش و پرورش پذیرفته شده اند، نشده است. بنا به جمیع جهات و مراتب مذکور، ابطال شرط تعهد محضری ۱۰ ساله مبنی بر عدم انتقال و مأموریت، از معرفی نامه و آگهی استخدام مورد اعتراض را استدعا دارم.”
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
“دفترچه راهنمای آزمون استخدامی وزارت آموزش و پرورش در سومین آزمون متمرکز دستگاه های اجرایی کشور آبان ماه سال ۱۳۹۵
…………
ج) شرایط اختصاصی استخدام
…………
۹ـ پذیرفته شدگان آزمون نهایی آزمون استخدامی مکلفند، تعهد کتبی مبنی بر ۱۰ سال خدمت (به شرط تمدید استخدام) در محل جغرافیایی مورد تقاضا به آموزش و پرورش بسپارند (استخدام و اشتغال آنان منوط به سپردن تعهد محضری خواهد بود).”
در پاسخ به شکایت مذکور، رییس امور حقوقی سازمان اداری و استخدامی کشور به موجب لایحه شماره ۵۹۳۲۸ مورخ ۱۴۰۲/۵/۲۲ توضیح داده است که:
“طبق مفاد دادنامه شماره ۳۲۷ ـ ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۳۲۶ مورخ ۱۴۰۱/۲/۲۰ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در قوانین و مقررات عمومی کشور از جمله قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ۱۳۸۶ و آیین نامه استخدام پیمانی مصوب سال ۱۳۶۸ هیأت وزیران، شرطی مبنی بر ارائه تعهد محضری جهت خدمت در محل مورد تقاضا پیش بینی نشده است. همچنین براساس قوانین و مقررات مذکور، حق انتقال و جابجایی کارمندان رسمی و پیمانی به رسمیت شناخته شده است. از آن جایی که مدت اشتغال کارمندان پیمانی ممکن است کمتر از ده سال باشد، در این صورت اساسًا اشتغال اشخاص به مدت ده سال امکانپذیر نخواهد بود. لذا چون به استناد ماده ۹۰ قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی ۱۴۰۲/۲/۱۰)، آرای وحدت رویه صادره از سوی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری لازم الاجرا میباشند، این موضوع پس از ابلاغ دادنامه فوق الذکر از شرایط اختصاصی دستگاه ها در دفترچه راهنمای ثبت نام داوطلبان امتحانات مشترک فراگیر حذف شده است. با عنایت به مراتب فوق، تقاضای رد شکایت به طرفیت این سازمان را دارد.”
علیرغم ابلاغ دادخواست و ضمائم آن به وزارت آموزش و پرورش تا زمان رسیدگی به موضوع در جلسه هیأت عمومی، پاسخی از طرف آن مرجع واصل نشده است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۳/۵/۱۶ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
اولاً در قوانین و مقررات عمومی کشور از جمله قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ۱۳۸۶ و آیین نامه استخدام پیمانی مصوب سال ۱۳۶۸ هیأت وزیران شرطی مبنی بر ارائه تعهد محضری جهت خدمت در محل مورد تقاضا پیشبینی نشده و براساس قوانین و مقررات مذکور، حق انتقال و جابجایی کارمندان رسمی و پیمانی به رسمیت شناخته شده و مدت اشتغال کارمندان پیمانی ممکن است کمتر از ده سال باشد که در این صورت اساسًا اشتغال اشخاص به مدت ده سال امکان پذیر نخواهد بود. ثانیًا براساس آرا متعدد هیأت عمومی دیوان عدالت اداری از جمله آرا شماره ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۳۰۵۸ مورخ ۱۴۰۰/۱۱/۲۳ و شماره ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۰۱۱۸ مورخ ۱۴۰۱/۱/۲۰ این هیأت، شرط ارائه تعهد محضری مبنی بر عدم تقاضای انتقال در مدت معین پس از شروع به خدمت خلاف قانون تشخیص و ابطال شده و هیأت عمومی دیوان عدالت اداری براساس دادنامه شماره ۱۲۰ـ ۱۱۸ مورخ ۱۴۰۱/۱/۲۰ نیز حکم به ابطال شرط «تعهد کتبی مبنی بر ده سال خدمت بدون قید و شرط» در قسمت تذکرات مهم دفترچه راهنمای ثبت نام پنجمین آزمون استخدامی متمرکز دستگاه های اجرایی کشور مورخ تیر ماه ۱۳۹۷ صادر کرده است. بنا به مراتب فوق، بند مربوط به تعهد کتبی مبنی بر ده سال خدمت در قسمت تذکرات و شرایط اختصاصی استخدام وزارت آموزش و پرورش در دفترچه راهنمای ثبت نام سومین آزمون استخدامی متمرکز دستگاه های اجرایی در آبان ماه ۱۳۹۵ خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال میشود. این رأی براساس ماده ۹۳ قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب ۱۴۰۲/۲/۱۰) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمتعلی مظفری