رای شماره ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۰۷۱۰۴۱۶ هيات تخصصی فرهنگی آموزشی پزشکی ديوان عدالت اداری

با موضوع: بخشنامه شماره ۱۰۰/۱۸۸۸ مورخ ۱۳۹۹/۱۱/۲۹ وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشکي

هیأت تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی

* شماره پــرونـــده:هـ ت/ ۰۲۰۰۰۸۵

*شماره دادنامه سیلور: ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۰۷۱۰۴۱۶ تاریخ:۱۴۰۲/۰۳/۲۲

* شـاکــی: آقای علیرضا قرار خسروشاهی

* طرف شکایت: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ـ سازمان غذا و دارو

* مـوضـوع شکایت و خـواستـه: ابطال ۱ـ بخشنامه شماره ۱۰۰/۱۸۸۸ مورخ ۱۳۹۹/۱۱/۲۹ وزیر بهداشت، درمان و آموزش

پزشکی، ۲ـ بندهای (۲) ،(۱۲) و (۱۷) بخشنامه شماره ۶۷۵/۲۰۸۰/ د مورخ ۱۴۰۰/۱/۱۸ مدیر کل فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو ۳ـ بندهای (۳) ،(۹) و (۱۰) بخشنامه شماره ۶۷۵/۲۱۹۷۲/د مورخ ۱۴۰۰/۳/۱ مدیر کل فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

* شاکی دادخواستی به طرفیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ـ سازمان غذا و دارو به خواسته فوق الذکر به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیأت عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر میباشد:

بخشنامه شماره ۱۰۰/۱۸۸۸ مورخ ۱۳۹۹/۱۱/۲۹وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی

به استناد قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی و با توجه به مصوبه جلسه مورخ ۱۳۹۹/۱۰/۲۳ ستاد کشور ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی در راستای نظارت و حمایت از فعالیتهای مشاغل خانگی مرتبط به آماده سازی بسته بندی مواد غذایی بدینوسیله حداقل ضوابط فنی و بهداشتی و دستورالعمل اجرایی نحوه ثبت گواهی اظهار مشاغل خانگی و فهرست اقلام غذایی مشمول فعالیت مشاغل خانگی جهت اقدام ابلاغ میگردد.

بدیهی است از تاریخ این ابلاغ، کلیه بخشنامه ها و دستورالعمل های قبلی مرتبط با مشاغل خانگی در زمینه مواد غذایی از درجه اعتبار ساقط است. همچنین کلیه مجوزهای صادره برای فعالیت مشاغل خانگی از سوی معاونتهای غذا و دارو دانشگاه/ دانشکده های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سراسر کشور تا پایان مدت اعتبار آن، معتبر بوده و پس از اتمام اعتبار براساس ضوابط و دستورالعمل جدید قابل بررسی و اقدام میباشند.

دکتر سعید نمکی

بخشنامه شماره ۶۷۵/۲۰۸۰/د مورخ ۱۴۰۰/۱/۱۸ مدیر کل فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو

۲ـ حداقل ضوابط فنی و بهداشتی به طور کامل اجرا و بر لزوم انجام فعالیت، صرفًا در محدوده واحد مسکونی تأکید شود.

۱۲ـ در خصوص بند ۲۲ فهرست مصوب اقلام غذایی، پسته و زعفران و عسل هر چند که ممکن است محصول بومی برخی مناطق باشند، لیکن با توجه به نظر وزارت جهاد کشاورزی مشمول مشاغل خانگی نمیشوند.

۱۷ـ در خصوص درخواستهایی که اقدام به تجهیز کارگاه و ایجاد شرایط خارج از واحد مسکونی و آشپزخانه نموده اند، موضوع باید طبق مقررات شناسه نظارت کارگاهی برای یک دوره یکساله اقدام شود. بدیهی است در زمان تمدید بایستی نسبت به تغییر مجوز مشاغل خانگی (صادره از سوی سازمان جهاد کشاورزی استان) به مجوز امور صنفی اقدام لازم به عمل آید. لازم است متقاضی تعهد محضری مبنی بر آگاهی از موضوع و اصلاح مجوز اولیه در زمان تمدید را ارائه نماید.

بخشنامه شماره ۶۷۵/۲۱۹۷۲/د مورخ ۱۴۰۰/۳/۱ مدیر کل فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو

۳ ـ در خصوص بند ۲۲ فهرست اقلام مشمول، صرفًا محصولات بومی در منطقه مد نظر بوده و پس از تصویب در کمیته فنی و قانونی معاونت غذا و دارو قابل اقدام است بدیهی است کالاهای اساسی نظیر چای، زعفران، عسل، پسته، برنج و نظایر آن از شمول این بند خارج است.

۹ـ برای آن دسته از متقاضیان که در حال حاضر دارای مجوز فعالیت مشاغل خانگی میباشند، اما محصول تولیدی آنها در فهرست مصوب ستاد ساماندهی مشاغل خانگی درج نشده است، یک مرتبه و برای مدت یکسال مجوز صادره قابل تمدید میباشد و متقاضی باید متعهد گردد در طی مدت اعتبار نسبت به تغییر فعالیت منطبق با فهرست مذکور اقدام نماید.

۱۰ـ پیرو بند ۱۶ و ۱۷ بخشنامه ۶۷۵/۲۰۸۰ مورخ ۱۴۰۰/۱/۱۸ برای آن دسته از متقاضیان که در حال حاضر دارای مجوز فعالیت مشاغل خانگی میباشند، لیکن شرایط تولید آنها در محل آشپزخانه واحد مسکونی نبوده و اقدام به تجهیز کارگاه نموده اند. مجوز صادره طبق دستور العمل و ضوابط فنی و بهداشتی شناسه نظارت کارگاهی قابل بررسی و صدور در قالب شناسه نظارت کارگاهی است. بدیهی است این دسته از متقاضیان میبایست در مدت یکسال نسبت مدت یکسال نسبت به اخذ مجوز فعالیت اقتصادی (صنفی) از مراجع ذیربط اقدام نمایند.

در خصوص ردیف ۹ و ۱۰ اخذ تعهد محضری در خصوص آگاهی از شرایط و پیگیری برای اصلاح مجوزهای مربوطه قبل از صدور /تمدید مجوز الزامی بوده و باید عبارت “این مجوز با توجه به تعهد محضری شماره …. مورخ … قابل تمدید نمیباشد” در گواهی ثبت اظهار صادره درج شود.

*دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت:

بند ۲۲ بخشنامه مورخ ۱۳۹۹/۱۱/۲۹ در رابطه با محصولات غذایی مجاز به فعالیت در مشاغل خانگی، محصولات را نسبت به قبل محدود کرده اند. لذا کسانی که سالها در زمینه محصول خاصی فعالیت داشته و بازاریابی کرده و شناخته شده اند پس از این حق فعالیت در زمینه محصول تولیدی خود را نداشته و باید فعالیت خود را تعطیل کند.

۲ .در بند ۲ بخشنامه مورخ ۱۴۰۰/۱/۱۸ صراحتا گفته شده که فعالیت مشاغل خانگی میبایستی صرفا در آشپزخانه و محدوده واحد مسکونی و فقط توسط افراد خانواده انجام شود و به عبارتی اجازه گسترش در زمینه فعالیت خود را و تبدیل آن به کارگاه مجزا و بهداشتی خانگی را ندارند که چندین نفر را نیز همراه خود مشغول به کار کنند و ایجاد اشتغال نمایند.

۳ .بزرگترین مشکل این بخشنامه ها، در رابطه با کارگاه های فعال و در حال تولید ذیل مجوزهای مشاغل خانگی است که با هزینه های چند صد میلیونی تجهیز شده و افراد تمام سرمایه و نقدینگی خود را هزیـنه کرده اند.

در بندهای ۹ و ۱۰ بخشنامه ۶۷۵/۲۱۹۷۲ که کسانی که کارگاه تولیدی فعال دارند، اوال بایستی ظرف یکسال محصول تولیدی خود را منطبق با لیست جدید تغییر دهند و دیگر محصولی را که سالها تولید کرده اند تولید ننماید و بایستی مجوز کارگاهی خود را از مشاغل خانگی به پروانه صنفی یا همان پروانه کسب تغییر دهند.

*خلاصه مدافعات طرف شکایت:

۱ . با استناد به ماده ۲ قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی مصوب ۱۳۸۹/۲/۲۲ مجلس شورای اسلامی، منظور از مشاغل یا کسب و کار خانگی، آن دسته از فعالیتهایی است که با تصویب ستاد موضوع ماده ۳ ،توسط عضو یا اعضای خانواده در فضای مسکونی در قالب یک طرح کسب و کار بدون مزاحمت و ایجاد اخلال در آرامش واحدهای مسکونی همجوار شکل میگیرد و منجر به تولید خدمت و یا کالای قابل عرضه به بازار خارج از محیط مسکونی میگردد.

۲ . همچنین به موجب ماده ۴ همان قانون تهیه دستور العمل صدور مجوز مشاغل خانگی در اختیار ستاد یاد شده قرار داده است. ضمن این که ماده ۸ قانون مارالذکر مقرر میدارد وزارت کار و امور اجتماعی موظف است ضمن شناسایی مشاغل خانگی با کمک دستگاه های ذیربط، فهرست مشاغل خانگی مجاز خانگی را همه ساله به تصویب ستاد رساند.

بنابراین، سه قید در فضای مسکونی، توسط عضو یا اعضای خانواده، کالای قابل عرضه به بازار خارج از محیط مسکونی از مشخصه های مشاغل خانگی است.

۳ .برابر بند ۸ ماده ۴ قانون مذکور کلیه دستورالعمل ها باید به تصویب ستاد مشاغل خانگی برسد و مطابق با ماده ۸ هرساله فهرست مشاغل خانگی باید توسط ستاد مشاغل خانگی به تصویب برسد.

۴ .در حال حاضر و با وجود مصوبات مشاغل خانگی امکان ارائه خدمات به این گروه معدود در قالب مشاغل خانگی وجود ندارد . پرونده شماره هـ ت / ۰۲۰۰۰۸۵ مبنی بر درخواست ابطال ۱ .بخشنامه شماره ۱۰۰/۱۸۸۸ مورخ ۱۳۹۹/۱۱/۲۹ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ۲ .بندهای (۲) ،(۱۲) و (۱۷) بخشنامه شماره ۶۷۵/۲۰۸۰/د مورخ ۱۴۰۰/۰۱/۱۸ مدیرکل فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو و ۳ .بندهای (۳) ،(۹) و (۱۰) بخشنامه شماره ۶۷۵/۲۱۹۷۲/د مورخ ۱۴۰۰/۰۳/۰۱ مدیرکل فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو، در جلسه مورخ ۱۴۰۲/۰۲/۳۱ هیأت تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی مورد رسیدگی قرار گرفت و بند (۱۲) بخشنامه شماره ۶۷۵/۲۰۸۰/د مورخ ۱۴۰۰/۰۱/۱۸ مدیرکل فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو و بند (۳) بخشنامه شماره ۶۷۵/۲۱۹۷۲/د مورخ ۱۴۰۰/۰۳/۰۱ مدیرکل فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو با نظر اکثریت اعضاء قابل ابطال تشخیص شد و در خصوص بخشنامه شماره ۱۰۰/۱۸۸۸ مورخ ۱۳۹۹/۱۱/۲۹ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بندهای (۲) و (۱۷) بخشنامه شماره ۶۷۵/۲۰۸۰/د مورخ ۱۴۰۰/۰۱/۱۸ مدیرکل فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو و بندهای (۹) و (۱۰) بخشنامه شماره ۶۷۵/۲۱۹۷۲/د مورخ ۱۴۰۰/۰۳/۰۱ مدیرکل فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو، اکثریت اعضاء به شرح ذیل مبادرت به صدور رأی نمودند:

رأی هیأت تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی

اولاً: مطابق بند (۸) ماده (۴) قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی مصوب سال ۱۳۸۹ با اصلاحات و الحاقات بعدی، تهیه دستورالعمل صدور مجوز مشاغل خانگی از جمله وظایف و اختیارات ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی میباشد. ثانیًا: بر مبنای ماده (۶) قانون اخیرالذکر نیز مقرر شده است که: «کلیه دستگاه های عضو ستاد موظفند راهکارهای حمایتی، نظارتی و تسهیل کننده ایجاد و توسعه مشاغل خانگی مجاز را در قالب دستورالعمل، حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این قانون تدوین و جهت تصویب به ستاد ارائه نمایند». ثالثًا: مستفاد از مفهوم مخالف رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۳۷۳ الی ۴۳۱ مورخ ۱۴۰۰/۰۳/۰۸ ،تمدید پروانه های صنفی براساس ضوابط حاکم بر زمان تمدید پروانه بوده و رعایت ضوابط جدید جهت تمدید پروانه های قانونی ضرورت دارد. نظر به اینکه پیش بینی و تعیین نحوه صدور مجوز، تمدید و لغو آن به موجب دستورالعملی خواهد بود که به تصویب ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی رسیده و بر همین اساس دستورالعمل های اجرایی حداقل ضابطه فنی و بهداشتی مشاغل خانگی و نحوه ثبت گواهی اظهار مشاغل خانگی در جلسه مورخ ۱۳۹۹/۱۰/۲۳ این ستاد به تصویب رسیده است و از سوی دیگر با لحاظ مالک بودن ضوابط حاکم بر زمان تمدید پروانه در صورت منقضی شدن اعتبار آن، لذا بخشنامه شماره ۱۰۰/۱۸۸۸ مورخ ۱۳۹۹/۱۱/۲۹ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بندهای (۲) و (۱۷) بخشنامه شماره ۶۷۵/۲۰۸۰/د مورخ ۱۴۰۰/۰۱/۱۸ مدیرکل فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو و بندهای (۹) و (۱۰) بخشنامه شماره ۶۷۵/۲۱۹۷۲/د مورخ ۱۴۰۰/۰۳/۰۱ مدیرکل فرآورده های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو که با رعایت تشریفات مقرر در قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی ابلاغ شده است، در حدود اختیار مقام صادر کننده آن بوده و مغایرتی با قانون فوق الذکر نداشته و قابل ابطال نمیباشد. این رأی به استناد بند «ب» ماده (۸۴) قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ظرف مهلت بیست روز از تاریخ صدور از جانب رئیس محترم دیوان عدالت اداری یا ۱۰ نفر از قضات محترم دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است.

رئیس هیأت تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری

مهدی فرد محمدیان