رای شماره ٩٧٠ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: اعلام تناقض آراء صادره و تقاضای طرح موضوع در ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ٩٩٠٩٩٧٠٩٠۵٨١٠٩٧٠ مورخ ١٣٩٩/٨/٢٠ با موضوع: «اعلام تعارض ـ با توجه به شمول قانون کار بر دعاوی بین شرکت کشتیرانی جمھوری اسلامی ایران و پرسنل شاغل در آن بیانگر صلاحیت مراجع حل اختلاف کار در رابطه با دعاوی مذکور می باشد، صحیح و مطابق مقررات است.» جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.

مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین

تاریخ دادنامه : ١٣٩٩/٨/٢٠ شماره دادنامه: ٩٧٠ شماره پرونده : ٩٨٠۴٢٣٢

مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

اعلام کننده تعارض: سرپرست دفتر حقوقی اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تھران (وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) موضوع: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری

گردش کار: سرپرست دفتر حقوقی اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تھران (وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) به موجب لایحه شماره ٩۶٢/١٠/٣٢١٨٢٩ـ ١٣٩۶/١١/١ اعلام کرده است که:

” ریاست محترم دیوان عدالت اداری

موضوع: اعلام تناقض آراء صادره و تقاضای طرح موضوع در ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

سلام علیکم

با احترام به استحضار می رساند: ١ـ شعبه ٣٩ بدوی در رسیدگی به پرونده ٩۴٠٩٩٨٠٩٠٣٩٠٢۴٠۶ موضوع دادخواست آقای مھدی شعبانی احد از پرسنل شاغل در کشتیرانی جمھوری اسلامی ایران به طرفیت اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی شمیرانات به خواسته اعتراض به رأی شماره ٢٢٢ـ ١٣٩۴/۶/١٨ ھیأت حل اختلاف قانون کار، مطابق دادنامه شماره ٠٢۴٣٢ـ ١٣٩۶/١٠/٢۵ چنین بیان می دارد که با توجه به ماھیت و محیط کار شاکی در دریا و بر روی شناور و عدم کارکرد در ایام استقرار بر روی خشکی و عدم اجرای طرح طبقه بندی مشاغل در کارگاه، مستند به تبصره ١ ماده ٣۶ قانون کار، پرداخت ھای ارزی (دلار) که به سبب ماھیت شغل مذکور پرداخت شده، جزء مزایای ثابت و مزد کارگر محسوب شده، بنابراین شکایت شاکی وارد تشخیص داده شده و حکم به ورود شکایت و نقض رأی معترض عنه و رسیدگی مجدد در ھیأت مربوطه صادر و اعلام می گردد. شعبه ١٨ تجدیدنظر طی دادنامه شماره ٠١٠٩٣ـ ١٣٩۶/٧/١٧ عیناً رأی شعبه بدوی را تأیید و ابرام می نماید.

٢ـ شعبه یازدھم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ٩۴٠٩٩٨٠٩٠١١٠١۴۴۴ موضوع دادخواست آقای کورش نادری از پرسنل کشتیرانی جمھوری اسلامی ایران به طرفیت اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی شمیرانات به خواسته اعتراض به رأی شماره ١٨٧ـ ١٣٩۴/۶/١۵ ھیأت حل اختلاف کار طی دادنامه شماره ٠٣٠٢١ـ ١٣٩۵/١١/٢۴ اعلام می دارد که نظر به اینکه شرکت کشتیرانی جمھوری اسلامی ایران در استعلام به عمل آمده و جوابیه شماره ١١٠٠٠/١٠٢٧۵ ـ ١٣٩۵/١١/٢ دارای آیین نامه خاص استخدامی بوده که مراجع حل اختلاف کار در اجرای ماده ١٨٨ قانون کار صلاحیت رسیدگی به موضوع اختلاف فی مابین را نداشته است، لذا حکم به ورود شکایت و نقض رأی معترض عنه و ارجاع امر به ھیأت مربوط جھت رسیدگی مجدد صادر می گردد. در تعاقب آن شعبه ١٨ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری نیز طی دادنامه شماره ٠١٠۶۴ـ ١٣٩۶/٧/١٢ رأی بدوی را تأیید و ابرام می نماید. نظر به مراتب فوق ھمان طور که ملاحظه می فرمایید دو فقره دادنامه صادره که مربوط به پرسنل شرکت کشتیرانی جمھوری اسلامی ایران می باشد دارای تعارض می باشند، چرا که در دادنامه شعبه ١١ اساساً مرجع حل اختلاف قانون کار را دارای صلاحیت ذاتی جھت رسیدگی به دعوا ندانسته و شرکت مزبور را مشمول قانون خاص استخدامی دانسته است و شعبه ٣٩ پرسنل نیروھای شرکت را مشمول قانون کار دانسته و در مورد مزایای ایام کارکرد، رأی مـاھوی صادر نموده است و بـه طریق اولی مـراجع حل اختلاف را صالح به رسیدگی دانسته است. از قضا ھر دو دادنامه به رغم تعارض، مورد تأیید شعبه ١٨ تجدیدنظر قرار گرفته است. بنابراین جھت رفع تعارض و تعیین تکلیف این اداره کل در خصوص اینکه دادخواست ھای مربوط به پرسنل این شرکت را به چه نحو رسیدگی نماید، خواھشمند است دستورات شایسته را جھت طرح موضوع در ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری صادر فرمایید. “

گردش کار پرونده ھا و مشروح آراء به قرار زیر است:

الف: شعبه ١١ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ٩۴٠٩٩٨٠٩٠١١٠١۴۴۴ با موضوع دادخواست آقای کوروش نادری به طرفیت اداره کار و امور اجتماعی شمیرانات و به خواسته اعتراض به رأی شماره ١٨٧ـ ١٣٩۴/۶/١۵ ھیأت حل اختلاف کار به موجب دادنامه شماره ٩۵٠٩٩٧٠٩٠١١٠٣٠٢١ـ ١٣٩۵/١١/٢۴ به شرح زیر رأی صادر کرده است:

در خصوص شکایت آقای کورش نادری با وکالت خانم الھام مظاھری، به طرفیت اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی شمیرانات به خواسته اعتراض به رأی شماره ١٨٧ـ ١٣٩۴/۶/١۵ ھیأت حل اختلاف کار دیوان با بررسی مدارک ابرازی از جمله شکایت شاکی و دفاعیات مشتکی عنه ادعای مطروحه را مقرون به صحت تشخیص داده و نظر به اینکه شرکت کشتیرانی جمھوری اسلامی ایران در استعلام به عمل آمده و جوابیه شماره ١١٠٠٠/١٠٢٧۵ ـ ١٣٩۵/١١/٢ دارای آیین نامه خاص استخدامی بوده که مراجع حل اختلاف کار در اجرای ماده ١٨٨ قانون کار صلاحیت رسیدگی به موضوع اختلاف فی مابین را نداشته است، لذا حکم به ورود شکایت و نقض رأی معترض عنه و ارجاع امر به ھیأت مربوط جھت رسیدگی مجدد در اجرای مواد ١٠ و ۶٣ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری صادر و اعلام می گردد، این رأی به استناد ماده ۶۵ قانون مذکور ظرف مدت ٢٠ روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری می باشد. رأی مذکور به موجب دادنامه شماره ٩۶٠٩٩٧٠٩۵۶٧٠١٠۶۴ـ ١٣٩۶/٧/١٢ شعبه ١٨ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تأیید شده است.

ب: شعبه ٣٩ بدوی دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره ٩۴٠٩٩٨٠٩٠٣٩٠٢۴٠۶ با موضوع دادخواست آقای مھدی شعبانی به طرفیت اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی شمیرانات و به خواسته اعتراض به رأی شماره ٢٢٢ـ ١٣٩۴/۶/١٨ ھیأت حل اختلاف به موجب دادنامه شماره ٩۵٠٩٩٧٠٩٠٣٩٠٢۴٣٢ـ ١٣٩۵/١٠/٢۵ به شرح زیر رأی صادر کرده است:

در خصوص شکایت آقای مھدی شعبانی به طرفیت اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی شمیرانات به خواسته نقض رأی شماره ٢٢٢ـ ١٣٩۴/۶/١٨ ھیأت حل اختلاف نظر به مفاد شکایت شاکی و مستندات ابرازی پیوست دادخواست و مفاد لایحه جوابیه طرف شکایت به شماره ٣٧٨٨ ـ ١٣٩۴/١٢/٢٢ و ملاحظه محتویات پرونده اداره کار به شمارگان ٩٣/٣٠٣٢ از آنجایی که کار اصلی شاکی و به عبارتی ماھیت و محیط کار ایشان در دریا و برروی شناور بوده و در طول ایام استقرار در خشکی ھیچ گونه کارکردی نداشته و از طرفی تاکنون طرح طبقه بندی و ارزیابی مشاغل در کارگاه مربوطه اجرایی نگردیده لذا با این توصیف و به استناد تبصره ١ ماده ٣۶ قانون کار پرداختی ھای ارزی (دلاری) که به سبب ماھیت شغل مذکور پرداخت شده جزء مزایای ثابت و مزدکارگر محسوب می گردد بنابراین شکایت شاکی وارد تشخیص و حکم به ورود شکایت و نقض رأی معترض عنه و رسیدگی مجدد در ھیأت مربوطه صادر و اعلام می گردد. رأی صادره به استناد ماده ۶۵ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ظرف مھلت بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظرخواھی در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است. رأی مذکور به موجب دادنامه شماره ٩۶٠٩٩٧٠٩۵۶٧٠١٠٩٣ـ ١٣٩۶/٧/١٧ شعبه ١٨ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تأیید شده است.

ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩٩/٨/٢٠ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی ھیأت عمومی

الف ـ تعارض در آراء محرز است.

ب ـ ١ .قانون حاکم بر روابط کار در بخش غیردولتی علی الاصول قانون کار (مصوب ١٣۶٩/٨/٢٩) بوده و در مقام تردید، قانون مذکور اجرا می شود. با توجه به اینکه طبق ماده ۵۵ اساسنامه شرکت کشتیرانی جمھوری اسلامی ایران (سھامی عام) (مصوب ١٣٨٧/٢/٢۵ مجمع عمومی فوق العاده)، مواردی که در اساسنامه مذکور پیش بینی نشده باشند، مشمول قانون تجارت (مصوب ١٣١١/٢/١٣)، قانون بازار اوراق بھادار جمھوری اسلامی ایران (مصوب ١٣٨۴/٩/١) و سایر قوانین و مقررات جاری خواھد بود و با توجه به عدم ذکر مراجع رسیدگی به اختلافات بین شرکت کشتیرانی و پرسنل آن در اساسنامه مذکور و این امر که ھیأت داوری مذکور در ماده ٣۶ قانون بازار اوراق بھادار جمھوری اسلامی ایران که در آن مقرر شده:«اختلافات بین کارگزاران، بازارگردانان، کارگزار/ معامله گران، مشاوران سرمایه گذاری، ناشران، سرمایه گذاران و سایر اشخاص ذی ربط ناشی از فعالیت حرفه ای آنھا، در صورت عدم سازش در کانون ھا توسط ھیأت داوری رسیدگی می شود» نیز شامل کارکنان شاغل در شرکت کشتیرانی جمھوری اسلامی ایران نمی شود، بنابراین موضوع مشمول قوانین مزبور نبوده و علی الاصول، مشمول قانون کار است.

٢ .با توجـه به اینکه مـاده ١٨٨ قانون کار که در ذکر استثنائات شمول قانون مذکور بیان می کند اشخاص مشمول قانون استخدام کشوری یا سایر قوانین و مقررات خاص استخدامی مشمول مقررات این قانون نخواھند بود، در حقیقت به قوانین و مقرراتی اشاره دارد که از ناحیه مراجع ذیصلاح و با اختیارات قانونی به تصویب رسیده است و آیین نامه استخدامی کشتیرانی جمھوری اسلامی ایران (مصوب ١٣٩٣/٩/۶ ھیأت مدیره شرکت کشتیرانی جمھوری اسلامی ایران) بر اساس ماده ٣٧ اساسنامه شرکت کشتیرانی جمھوری اسلامی ایران (سھامی عام) (مصوب ١٣٨٧/٢/٢۵ مجمع عمومی فوق العاده) که یکی از اختیارات ھیأت مدیره شرکت را «تصویب آیین نامه ھای داخلی شرکت به پیشنھاد مدیر عامل» دانسته است، به تصویب رسیده است، بنابراین از آنجا که ماده ٣٧ اساسنامه مذکور صرفاً به اعطای صلاحیت تصویب آیین نامه ھای داخلی پرداخته و این امر، منصرف از تصویب آیین نامه استخدامی می باشد، آیین نامه استخدامی کشتیرانی جمھوری اسلامی ایران (مصوب ١٣٩٣/٩/۶ ھیأت مدیره شرکت کشتیرانی جمھوری اسلامی ایران) خارج از حدود اختیارات مقام ذیصلاح به تصویب رسیده است.

٣ .در وضعیتی که اصولاً مراجع حل اختلاف کار صالح به رسیدگی به دعاوی بین شرکت کشتیرانی جمھوری اسلامی ایران و پرسنل شاغل در آن باشند، مادامی که دلیلی بر خروج دعاوی مذکور از صلاحیت مراجع حل اختلاف کار وجود نداشته باشد، سلب صلاحیت ممکن نبوده و متعاقباً ارجاع دعاوی مذکور به دادگاه ھای دادگستری نیز خلاف رویه قضازدایی خواھد بود.

۴ .بر فرض به کارگیری کارگران در بدو ورود با پذیرش آیین نامه استخدامی مورد نظر، با توجه به اینکه امکان نسخ قواعد آمره توسط توافقات بین اشخاص وجود ندارد، علیھذا امر مذکور نیز نمی تواند رافع مغایرت آیین نامه مورد شکایت با قوانین و مقررات باشد.

بنا به مراتب فوق، با توجه به شمول قانون کار بر دعاوی بین شرکت کشتیرانی جمھوری اسلامی ایران و پرسنل شاغل در آن، رأی شماره ٢۴٣٢ـ ١٣٩۶/١/٢۵ شعبه ٣٩ بدوی دیوان عدالت اداری که طی دادنامه شماره ١٠٩٣ـ ١٣٩۶/٧/١٧ شعبه ١٨ تجدیدنظر دیوان عدالت اداری تأیید شده و تلویحاً بیانگر صلاحیت مراجع حل اختلاف کار در رابطه با دعاوی مذکور می باشد، صحیح و مطابق مقررات است. این رأی به استناد بند٢ ماده ١٢ و ماده ٨٩ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.

رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی