رای شماره ٨۵٢ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: ابطال بخشنامه شماره ٢٢٠/٩١/۴٣٢٣٨ ـ ١٣٩١/١١/٢٨ معاونت راھبری منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمھور و نامه شماره ٨٠٩٢٢٨ ـ ١٣٩۵/٨/۵ معاونت نوسازی اداری سازمان اداری و استخدامی کشور

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ٩٩٠٩٩٧٠٩٠۵٨١٠٨۵٢ مورخ ١٣٩٩/٧/٨ با موضوع: «ابطال بخشنامه شماره ٢٢٠/٩١/۴٣٢٣٨ ـ ١٣٩١/١١/٢٨ معاونت راھبری منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمھور و نامه شماره ٨٠٩٢٢٨ ـ ١٣٩۵/٨/۵ معاونت نوسازی اداری سازمان اداری و استخدامی کشور» جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.

مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین

تاریخ دادنامه : ١٣٩٩/٧/٨ شماره دادنامه: ٨۵٢ شماره پرونده : ٩٨٠٣٣٢۴

مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی : دیوان محاسبات کشور

موضوع شکایت و خواسته : ابطال بخشنامه شماره ٢٢٠/٩١/۴٣٢٣٨ ـ ١٣٩١/١١/٢٨ معاونت راھبردی منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمھور موضوع فوق العاده سختی شرایط کار و کار در محیط ھای غیرمتعارف پست ھای سازمانی سازمان جنگلھا، مراتع و آبخیزداری کشور و نامه شماره ٨٠٩٢٢٨ ـ ١٣٩۵/٨/۵ معاونت نوسازی اداری سازمان اداری و استخدامی کشور موضوع امتیاز فوق العاده شرایط سختی کار، شرایط محیط کار پست ھای سازمانی سازمان ملی استاندارد

گردش کار : معاون حقوقی، مجلس و تفریغ بودجه دیوان محاسبات کشور به موجب شکایت نامه شماره ٢٠٠٠٠/۶٣٣ ـ ١٣٩٨/٨/٢٧ اعلام کرده است که:

” احتراماً در خصوص بخشنامه شماره ٢٢٠/٩١/۴٣٢٣٨ ـ ١٣٩١/١١/٢٨ معاونت راھبردی منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمھور موضوع فوق العاده سختی شرایط کار و کار در محیط ھای غیرمتعارف پست ھای سازمانی سازمان جنگلھا، مراتع و آبخیزداری کشور و نامه شماره ٨٠٩٢٢٨ ـ ١٣٩۵/٨/۵ معاون نوسازی اداری سازمـان اداری و استخـدامی کشور مـوضوع امتیاز فوق العاده شرایط سختی کار شرایط محیط کار پست ھای سازمانی سازمان ملی استاندارد به استحضار می رساند:

١ـ به موجب بند ٣ ماده ۶٨ قانون مدیریت خدمات کشوری «فوق العاده سختی کار و کار در محیط ھای غیرمتعارف نظیر کار با اشعه و مواد شیمیایی، کار با بیماران روانی، عفونی و در اورژانس و در بخش ھای سوختگی و مراقبت ھای ویژه بیمارستان تا ١٠٠٠ امتیاز و در مورد کار با مواد سمی، آتش زا و منفجره و کار در اعماق دریا، امتیاز یاد شده با تصویب ھیأت وزیران تا سه برابر قابل افزایش خواھد بود.»

٢ـ مطابق ماده ٧٨ ماخذ موصوف «در دستگاه ھای مشمول این قانون کلیه مبانی پرداخت خارج از ضوابط و مقررات این فصل با اجرای این قانون لغو می گردد.»

٣ـ مستفاد از دادنامه شماره ٧٢٧ ـ ١٣٩۴/۶/١٠ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری، بیان مصادیق سختی کار و کار در محیط ھای غیرمتعارف، مندرج در بند ٣ ماده ۶٨ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ١٣٨۶ که به موجب استحقاق پرداخت فوق العاده موضوع بند مذکور خواھد بود از باب تمثیل می باشد. بدیھی است تعیین مصادیق دیگر باید تشابه موضوع و ماھیت با موارد یاد شده سنخیت داشته باشد.

۴ـ مطابق دادنامه شماره ۵۵٩ ـ ١٣٩٨/٨/٢۵ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز با ھمین استدلال، بخشنامه ھای شماره اداری مقررات اجرای ھماھنگی معاون ١۴/۵/١٣٩٢ ـ ٩۵۵٧/٩٢/٢٢٠ و ٢۵/١١/١٣٩١ ـ۴٣٠٨۵/٩١/٢٢ ،٢۶/۴/١٣٩٢ ـ ٧٩/٩٢/٢٢٠ معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمھور با شکایت دیوان محاسبات کشور ابطال گردیده است.

۵ ـ وفق دادنامه شماره ١٢٣٣ـ ١٣٩۶/١٢/٨ ھیأت عمومی دیوان محاسبات کشور نیز نامه شماره ٢١/٢٧١٣ـ ١٣٩۴/١/١٧ مشاور وزیر و رئیس مرکز نوسازی و تحول اداری وزارت اقتصاد و دارایی مبنی بر برقراری فوق العاده سختی کار و کار در محیط ھای غیرمتعارف در احکام ذیحسابان و معاونین ذیحساب سازمان بھزیستی کشور ابطال گردیده است. با اتکاء به مستندات اخیرالذکر:

با تصویب قانون مدیریت خدمات کشوری و لازم الاجرا شدن اجرای آن از ابتدای سال ١٣٨٨ و به موجب حکم ماده ١٢٧ ماخذ قانونی اخیرالذکر کلیه قوانین و مقررات عام و خاص مغایر با آن قانون به غیراز قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان دولت لغو گردیده و در حال حاضر حسب بررسی ھای به عمل آمده از احکام کارگزینی شاغلین برخی از پست ھای ادارات کل منابع طبیعی و اداره کل استاندارد بدون توجه به سنخیت و تشابه داشتن به مصادیق مندرج در بند ٣ ماده ۶٨ قانون مدیریت خدمات کشوری به استناد بخشنامه شماره ٢٢٠/٩١/۴٣٢٣٨ ـ ١٣٩١/١١/٢٨ معاونت راھبردی منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمھور و ھمچنین نامه شماره ٨٠٩٢٢٨ ـ ١٣٩۵/٨/۵ معاون نوسازی اداری سازمان اداری و استخدامی کشور فوق العاده سختی کار در احکام کارگزینی کارکنان ادارات موصوف درج و مبنای پرداخت قرار گرفته است نظر به تسری حاکمیت قانون مدیریت خدمات کشوری بر ادارات مذکور، لزوماً کلیه پرداخت ھای آن وزارتخانه راجع به حقوق و مزایا می بایست بر اساس قانون معنون و آیین نامه و بخشنامه ھای موضوع آن صورت پذیرد بنابراین مفاد بخشنامه و نامه اخیرالذکر از حیث عدم تشابه موضوع و سنخیت ماھیت موارد یاد شده مغایر با مفاد بند ٣ ماده ۶٨ و ماده ٧٨ قانون مدیریت خدمات کشوری، آیین نامه و دستورالعمل اجرایی مربوط و مالاً دادنامه ھای اصداری ھیأت عمومی اخیرالذکر ارزیابی می گردد. بنا به مراتب پیش گفته و مستند به مواد ١٢ و ٨۶ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب ١٣٩٢ درخواست ابطال بخشنامه شماره ٢٢٠/٩١/۴٣٢٣٨ ـ ١٣٩١/١١/٢٨ معاونت راھبردی منابع انسانی معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمھور و ھمچنین نامه شماره ٨٠٩٢٢٨ ـ ١٣٩۵/٨/۵ معاون نوسازی اداری سازمان اداری مورد استدعاست. “

متن مقرره ھای مورد اعتراض به شرح زیر است:
” الف) نامه شماره  ۴٣٢٣٨/٩١/٢٢٠ ـ ٢٨/١١/١٣٩١

جناب آقای اورنگی ـ رئیس محترم سازمان جنگلھا، مراتع و آبخیزداری کشور

موضوع: افزایش میزان فوق العاده سختی شرایط کار

با سلام و احترام ؛ بازگشت به نامه شماره ٩١/١/۶۵١١٧ـ ١٣٩١/١١/٨ در خصوص تجدیدنظر و افزایش امتیاز فوق العاده سختی شرایط کار و کار در محیط ھای غیرمتعارف پستھای سازمانی پیشنھادی اعلام می دارد: با توجه به بررسی ھا و کاربینی به عمل آمده در رابطه با تجدیدنظر و افزایش میزان فوق العاده سختی شرایط کار پستھای سازمانی پیشنھادی و نظر به مشخصات شغل، شرح وظایف و مسئولیت ھای متصدیان پستھای سازمانی مذکور و وجود عواملی نظیر کار در ارتفاع، ریزش و برخورد اجسام خارجی، سطوح شیب دار و لغزنده، کار در محیط غیرمتعارف، وجود ذرات معلق در ھوا، در شرایط جوی نامساعد، درجه حرارت، مواجھه با حیوانات یا جانوران گزنده و درنده، کار در فضای باز، رطوبت، کار در محیط ھای دارای بوی متعفن و نامطبوع که متصدیان مشاغل پستھای سازمانی ذیل در حین کار با آن مواجه می باشند به این وسیله در اجرای بند ٣ ماده ۶٨ قانون مدیریت خدمات کشوری و بخشنامه شماره ٢٠٠/۵٠٧٩۵ ـ ١٣٨٩/١٠/۵ این معاونت، امتیاز سختی شرایط کار متصدیان پستھای سازمانی آن سازمان به شرح جدول ذیل اعلام می گردد. ضمناً مفاد نامه شماره ٢٢٠/٩١/٣٧٧٨۵ ـ ١٣٩١/٩/٢٧این معاونت به شرح این نامه اصلاح می گردد. خاطر نشان می سازد امتیازات تعیین شده برای متصدیان پست ھای سازمانی مورد اشاره جایگزین امتیازات مورد عمل شده و از تاریخ صدور این مجوز مشروط به پیش بینی اعتبار لازم در بودجه سال جاری آن سازمان قابل پرداخت می باشد. ضمناً آن دسته از مشاغل آن سازمان که قبلاً به موجب مقررات مربوط از فوق العاده سختی کار برخوردار بوده اند کماکان از امتیازات سختی کار مربوط برخوردار خواھند بود. ھاجر تحریری نیک صفت ـ معاون

ب) نامه شماره ٨٠٩٢٢٨ ـ ١٣٩۵/٨/۵

سرکار خانم مھندس پیروز بخت ـ رئیس محترم سازمان ملی استاندارد ایران

با سلام و احترام؛ با عنایت به درخواست شماره ٢١٨۴٩ ـ ١٣٩۵/٣/١٠ در خصوص برقراری فوق العاده سختی شرایط محیط کار موضوع بند ٣ ماده ۶٨ قانون مدیریت خدمات کشوری و با توجه به کاربینی ھا و بررسی ھای کارشناسی به عمل آمده سقف امتیاز فوق العاده سختی شرایط محیط کار پست ھای سازمانی آن سازمان، مشروط به تأمین بار مالی ناشی از اجرای آن، به شرح جداول ١ و ٢ تعیین می گردد. “

در پاسخ به شکایت مذکور، رئیس امور حقوقی و مجلس (سازمان اداری و استخدامی کشور) به موجب لایحه شماره ۶۴٧۶١٧ ـ ١٣٩٨/١١/٨ نامه شماره ۶١٣٩۴۶ ـ ١٣٩٨/١٠/٢۴ رئیس امور مدیریت مشاغل و نظام ھای پرداخت سازمان اداری و استخدامی کشور را ارسال کرده است که متن آن به قرار زیر است:

” بازگشت به نامه شماره ۵٧٣٨٩٣ـ ١٣٩٨/١٠/٨ در خصوص شکایت معاونت حقوقی، مجلس و تفریغ بودجه دیوان محاسبات کشور منضم به نامه شماره ٩٨٠٩٩٨٠٩٠۵٨٠٢۵٢۵ ـ ١٣٩٨/٩/٢۶ دفتر ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری راجع به تقاضای ابطال بخشنامه شماره ٢٢٠/٩١/۴٣٢٣٨ ـ ١٣٩١/١١/٢١ معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمھور و نامه شماره ٨٠٩٢٢٨ ـ ١٣٩۵/٨/۵ معاونت نوسازی اداری اعلام می دارد:

١ـ ھرچند فوق العاده سختی کار و کار در محیط ھای غیرمتعارف، در بند ٣ ماده ۶٨ قانون مدیریت خدمات کشوری پیش بینی شده است، لیکن مطابق بند ٣ بخشنامه شماره ٢٠٠/۵٠٧٩۵ ـ ١٣٨٩/١٠/۵ این سازمان فرایند تعیین سختی کار کارمندان دولت از جمله نحوه تعیین امتیاز درجه سختی کار و تکمیل فرم مربوط، بر اساس مفاد تصویب نامه شماره ۵۴٩١٠/ت۶٣٠ ـ ١٣۶۶/٨/٩ ھیأت وزیران و دستورالعمل آن (موضوع بخشنامه شماره ٨٠٠ ـ ٣۴ـ ١٣۶٧/۴/١٢ و اصلاحات بعدی آن تعیین گردیده و به عبارت دیگر: تصویب نامه اخیرالذکر و دستورالعمل مربوطه، به نوعی تنفیذ و معتبر اعلام شده است. باتوجه به مراتب معنونه، امتیاز سختی کار تعیین شده برای برخی پست ھای سازمانی سازمان جنگلھا، مراتع و آبخیزداری کشور (موضوع بخشنامه شماره ٢٢٠/٩١/۴٣٢٣٨ ـ ١٣٩١/١١/٢١ این سازمان) بر اساس شاخص ھای مذکور در تصویب نامه شماره ۵۴٩١٠/ت۶٣٠ ـ ١٣۶۶/٨/٩ ھیأت وزیران صورت گرفته و ھمان گونه که ملاحظه می نمایند در این زمینه ھیچ گونه تخطی از قوانین و مقررات به عمل نیامده است.

٢ـ در متن دادخواست ابرازی از سوی دیوان محاسبات کشور، دلایل متقن، مشخص و محکمه پسندی جھت اثبات ادعا، ارائه نگردیده است و صرفاً اقدام به کلی گویی شده و مستندات قانونی برای اثبات خواسته بیان نگردیده است. شایان ذکر است تقاضای ابطال نامه شماره ٨٠٩٢٢٨ ـ ١٣٩۵/٨/۵ منضم به ابلاغیه شماره ٩٨٠٩٩٨٠٩۵٨٠٠۵٠۶ ـ ١٣٩٨/۴/٣ دفتر ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری و ضمایم آن (موضوع برقراری فوق العاده سختی کار و کار در محیط ھای غیرمتعارف برای برخی مشاغل سازمان ملی استاندارد ایران) قبلاً به این امور واصل و پاسخ مقتضی طی نامه شماره ٢٨۵١١۴ـ ١٣٩٨/۵/٢٨ به آن امور صادر شده است. با عنایت به مراتب معروض، تقاضای رد شکایت شاکی را دارد. “

ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩٩/٧/٨ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی ھیأت عمومی

ماده ۶٨ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ١٣٨۶ مقرر داشته علاوه بر حقوق کارکنان، فوق العاده ھایی نیز به آنھا قابل پرداخت است و فوق العاده مذکور در بند ٣ این ماده شامل کارکنانی است که در یکی از وضعیت ھای مورد اشاره در این بند قرار دارند. اولین وضعیت «سختی کار» می باشد که شامل افرادی است که مشاغل آنھا بر اثر عوامل مختلف فشار و تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت ھای طبیعی و جسمی به فرد وارد می آورد که نوع این مشاغل توسط قانون مشخص نشده و حسب مورد باید از طریق مرجع ذیصلاح تعیین شود. دومـین وضعیت «کار در محیط ھای غیرمتعارف» می باشد کـه نمونه ھای آن توسط قانـون مشخص شده نظیر کار با اشعه و مواد شیمیایی، کار با بیماران روانی، عفونی و در اورژانس و در بخش ھای سوختگی و مراقبت ھای ویژه بیمارستانی و شمول آن به سایر مشاغل باید ھم سنخ از لحاظ موضوع و ماھیت با نمونه ھای ذکر شده در قانون باشد. سومین وضعیت «کار با مواد سمی، آتش زا و منفجره و کار در اعماق دریا» می باشد که قانونگذار برای این وضعیت امتیاز تا سه برابر سایر موارد لحاظ نموده است. نظر به اینکه اولا:ً اختصاص و تصویب برقراری فوق العاده بند ٣ ماده ۶٨ در ھر یک از وضعیت ھای ذکر شده مستلزم وجود دلایل توجیھی لازم و انطباق شغل مورد نظر با آن می باشد لیکن در مصوبات مورد شکایت تفکیکی از این حیث صورت نگرفته و حتی برخی مشاغل متعارف نظیرکارشناس امور اجرایی، مدیرکل، معاون مدیرکل و … از فوق العاده بند٣ ماده ۶٨ برخوردار شده اند که فاقد دلایل موجه می باشد. ثانیاً : به موجب ماده ٨٠ قانون مدیریت خدمات کشوری مقرر شده آیین نامه اجرایی فصل دھم باید به تصویب ھیأت وزیران برسد و این امر شامل ضوابط اجرایی بند ٣ ماده ۶٨ قانون مذکور نیز می باشد لیکن پس از لازم الاجرا شدن این قانون مدیریت خدمات کشوری مصوبه ای در خصوص تعیین مصادیق «سختی کار» از سوی ھیأت وزیران تصویب و ابلاغ نشده است و به موجب دادنامه شماره ٩٨٠٩٩٧٠٩٠۵٨١٠٨٣۴ـ ١٣٩٨/۴/٢۵ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری مقررات حاکم در این خصوص که مربوط به قبل از قانون مدیریت خدمات کشوری بوده به علت منسوخ شدن آن از زمان اجرایی شدن قانون قابلیت استناد ندارد و در مورد محیط ھای غیرمتعارف نیز لازم است مصادیق با مثال ھای مذکور در بند ٣ ماده ۶٨ از سنخیت و انطباق لازم برخوردار باشد، بنابراین مصوبات مورد شکایت مغایر با قانون و خارج از حدود اختیارات می باشد و مستند به بند ١ ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود ./

رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی