رای شماره ٢۵٧ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع : اعمال ماده ٩١ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ نسبت به رأی شماره ٢٣٩٧ ـ ١٣٩٨/٨/١۴ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ٩٩٠٩٩٧٠٩٠۵٨١٠٢۵٧ مورخ ١٣٩٩/٢/١۶ جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.

مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین

تاریخ دادنامه : ١٣٩٩/٢/١۶ شماره دادنامه: ٢۵٧ شماره پرونده : ٩٨٠٣٩۶٣

مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

متقاضی : رئیس دیوان عدالت اداری

موضوع شکایت و خواسته : اعمال ماده ٩١ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ نسبت به رأی شماره ٢٣٩٧ ـ ١٣٩٨/٨/١۴ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

گردش کار : ١ـ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره ٢٣٩٧ ـ ١٣٩٨/٨/١۴ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری، نامه شماره ٣٧٧۵٩٨ ـ ١٣٩٧/٧/٢٠ رئیس امور مدیریت مشاغل و نظامھای پرداخت سازمان اداری استخدامی کشور را صرف نظر از زمان اجرای آن ابطال کرده است.

٢ـ متن رأی شماره ٢٣٩٧ ـ ١٣٩٨/٨/١۴ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به قرار زیر است:

«مقرره مورد شکایت نه از جھتی که شاکی بیان داشته است بلکه به دلایل زیر ابطال میشود. اولاً: در ماده ١١٧ قانون مدیریت خدمات کشوری، نیروھای مسلح از شمول قانون مذکور مستثنی شده اند و در خصوص نیروھای نظامی و انتظامی مطابق نظر مقام معظم رھبری عمل می شود. در این ارتباط ستاد کل نیروھای مسلح طی گردش کار شماره ٧۴۶۵۶ ـ ١٣٨٨/١٠/٢٠ از محضر مقام معظم رھبری درخواست کرده است تا فصول دھم و سیزدھم قانون مدیریت خدمات کشوری با لحاظ ویژگی ھای خاص نیروھای مسلح به نیروھای مسلح تسری یابـد کـه مـورد مـوافقت معظم له واقع شده و متعاقب آن آیین نامه ھای مربوط به اجرای این فصول شامل ١٣ آیین نامه از جمله آیین نامه اجرایی نحوه تعیین فوق العاده ایثارگری، نشان ھا و خدمات اداری در مناطق جنگ زده (موضوع بند ٢ ماده ۶٨ قانون مدیریت خدمات کشوری) توسط ستاد کل نیروھای مسلح تھیه و طی گردش کار شماره ٧۴۶۵۶ ـ ١٣٨٨/٨/٢٠ با تایید مقام معظم رھبری جھت اجرا در نیروھای مسلح ابلاغ شده است. بنا به مراتب فوق، آیین نامه ھایی که در راستای گردش کار فوق تھیه شده است صرفاً در نیروھای مسلح قابلیت اجرا دارد و قابل تسری به سایر دستگاه ھای اجرایی نمی باشد. ثانیاً: بر اساس قانون خدمت نظام وظیفه عمومی مصوب سال ١٣۶٣ و اصلاحات بعدی آن خدمت کارکنان وظیفه جنبه تکلیفی داشته و داوطلبانه محسوب نمی شود و بند ٢ ماده ۶٨ قانون مدیریت خدمات کشوری، پرداخت فوق العاده ایثارگری را برای ایثارگرانی مقرر داشته که خدمت داوطلبانه در جبھه داشته باشند، بنابراین رزمندگان وظیفه را در برنمی گیرد. ثالثاً : بند ٣ آیین نامه اجرایی نحوه تعیین فوق العاده ایثارگری، نشان ھا و خدمات اداری در مناطق جنگ زده (موضوع بند ٢ ماده ۶٨ قانون مدیریت خدمات کشوری) ستاد کل نیروھای مسلح که در آن مقرر شده: «سه چھارم مدت خدمت کارکنان پایور و وظیفه که توسط ارتش جمھوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، کمیته، شھربانی و ژاندارمری (نیروی انتظامی)، وزارت سپاه و وزارت دفاع و جھاد سازندگی سابق به جبھه و مناطق عملیاتی دوران دفاع مقدس اعزام شده اند، خدمت داوطلبانه تلقی می گردد.» به جھت اخذ تأییدیه خاص از فرماندھی معظم کل قوا صرفاً در سطح نیروھای مسلح قابلیت اجرا دارد و قابل تسری به سایر دستگاه ھای اجرایی نیست. مضافاً اینکه براساس سند راھبردی خدمات رسانی به رزمندگان که به پیشنھاد مشترک ستاد کل نیروھای مسلح، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروھای مسلح، بنیاد شھید و امور ایثارگران و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و به استناد بند (ی) ماده (۴۴ (قانون برنامه پنجساله پنجم توسعهجمھوری اسلامی ایران ـ مصوب١٣٨٩ ـ و تبصره بند (و) ماده (١ )قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران طی شماره ۵٠۶٣٩/ت۴٩١٨۵ ـ ١٣٩۴/۴/٢٣ به تصویب ھیات وزیران رسیده است، در بند ٢/٩ آن مقرر شده: «رزمندگان در این سند از نظر شغلی و وضعیت استخدامی و نحوه حضور در مناطق جنگی و عملیاتی و امنیتی (موظف یا داوطلبانه) به چھار گروه تقسیم می گردند: ب ـ گروه دوم) کارکنان وظیفه نیروھای مسلح «موظفی» و صرفاً در تبصره ٢ این بند مقرر داشته: «در خصوص آن دسته از کارکنان نیروھای مسلح (اعم از کادر) که بر اساس اختیار خود و داوطلبانه در مأموریت جنگی شرکت می کنند از امتیازات داوطلبین برخوردار خواھند شد.» بنابراین مقرره مورد شکایت از این جھت که احتساب سه چھارم خدمت وظیفه کارکنان در جبھه را به طور مطلق داوطلبانه مقرر کرده است، صرف نظر از زمان اجرای آن، به علت مغایرت با موازین قانونی یاد شده با استناد به بند ١ ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود. »

٣ـ معاون توسعه و مدیریت منابع دیوان عدالت اداری به موجب گزارشی، اعمال ماده ٩١ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیـوان عـدالت اداری را نسبت بـه رأی مـذکور بـه رئیس دیـوان عدالت اداری پیشنھاد می کند.

استدلال مصرح در نامه معاون توسعه و مدیریت منابع دیوان عدالت اداری به قرار زیر است:

«ریاست محترم دیوان عدالت اداری

سلام علیکم

احتراماً در خصوص داوطلبانـه محسوب شـدن احتساب سه چھـارم خدمت سربازان وظیفه در جبھه به استحضار می رساند:

١ـ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری طی دادنامه شماره ٩٨٠٩٩٧٠٩٠۵٨١٢٣٩٧ ـ ١٣٩٨/٨/١۴ ،مقرره شماره ٣٧٧۵٩٨ ـ ١٣٩٧/٧/٢٠ رئیس امور مدیریت مشاغل و نظام ھای پرداخت سازمان اداری و استخدامی کشور را که موضوع احتساب سه چھارم خدمت وظیفه کارکنان در جبھه را از تاریخ صدور دستورالعمل شماره ٢٠١/١۴/۴۵/م/۴/ن ـ ١٣٩١/۵/١۴ ستاد کل نیروھای مسلح در دستگاه ھای اجرایی مجاز دانسته بود ابطال کرده است. از جمله دلایل ذکر شده در رأی این است که بند ٣ آیین نامه اجرایی نحوه تعیین فوق العاده ایثارگری، نشان ھا و خدمات اداری در مناطق جنگ زده موضوع بند ٢ ماده ۶٨ قانون مدیریت خدمات کشوری ابلاغی ستاد کل نیروھای مسلح که در آن مقرر شده: «سه چھارم مدت خدمت کارکنان پایور و وظیفه که توسط ارتش جمھوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، کمیته، شھربانی و ژاندارمری (نیروی انتظامی)، وزارت سپاه و وزارت دفاع و جھاد سازندگی سابق به جبھه و مناطق عملیاتی دوران دفاع مقدس اعزام شده اند، خدمت داوطلبانه تلقی می گردد.» به جھت اخذ تأییدیه خاص از فرماندھی معظم کل قوا صرفاً در سطح نیروھای مسلح قابلیت اجرا دارد و قابل تسری به سایر دستگاه ھای اجرایی نمی باشد.

٢ـ این در حالی است که ستاد کل نیروھای مسلح طی نامه شماره ٢٢١٣/١/١٠/٩ـ ١٣٩٨/١١/۵ به دیوان عدالت اداری اعلام داشته است، داوطلبانه محسوب شدن سه چھارم جبھه مقرر در آیین نامه مذکور با موافقت مقام معظم رھبری اعم از کارکنان پایور و وظیفه در نیروھای مسلح و دستگاه ھای دولتی را شامل می شود.

٣ـ با عنایت به مراتب فوق، چنانچه نامه اخیر ستاد کل نیروھای مسلح به منزله احراز موافقت مقام معظم رھبری با تسری داوطلبانه بودن سه چھارم خدمت سربازان وظیفه در جبھه کارکنان دستگاه ھای اجرایی باشد، بنابراین به جھت لزوم تبعیت از نظر معظم له، پیشنھاد می گردد با اعمال ماده ٩١ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری موافقت فرمایید تا نسبت به رفع اشتباه دادنامه فوق الذکر و اصلاح آن اقدام گردد. »

۴ـ رئیس دیوان عدالت اداری پس از ملاحظه گزارش معاونت توسعه و مدیریت منابع دیوان عدالت اداری، موضوع را در اجرای ماده ٩١ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری به ھیأت تخصصی مربوطه ارجاع می کند و پس از ملاحظه نظر اکثریت ھیأت تخصصی استخدامی در ھامش گزارش مورخ ١٣٩٨/١٢/۵ مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری، موضوع را به ھیأت عمومی ارجاع می کند.

ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩٩/٢/١۶ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی ھیأت عمومی

ھر چند بر اساس قانون خدمت نظام وظیفه عمومی مصوب سال ١٣۶٣ و اصلاحات بعدی آن خدمت کارکنان وظیفه جنبه تکلیفی داشته و داوطلبانه محسوب نمی شود و در بند ٢/٩ سند راھبردی خدمات رسانی به رزمندگان موضوع تصویب نامه شماره ۵٠۶٣٩/ ت۴٩١٨۵ ـ ١٣٩۴/٩/٢٣ ھیأت وزیران وضعیت کارکنان وظیفه نیروھای مسلّح از نظر شغلی و وضعیت استخدامی و نحوه حضور در مناطق جنگی و عملیاتی و امنیتی (موظف یا داوطلبانه)، «موظفی» محسوب شده است و صرفاً در تبصره ٢ این بند مقرر گردیده: «در خصوص آن دسته از کارکنان نیروھای مسلح که بر اساس اختیار خود و داوطلبانه در مأموریت جنگی شرکت می کنند از امتیازات داوطلبین برخوردار خواھند شد.» لیکن از آنجا که در ارتباط با دوران دفاع مقدس، برابر بند ٣ آیین نامه اجرایی نحوه تعیین فوق العاده ایثارگری، نشان ھا و خدمات اداری در مناطق جنگ زده (موضوع بند ٢ ماده ۶٨ قانون مدیریت خدمات کشوری ) که جھت اجرا در نیروھای مسلّح به تصویب فرماندھی معظم کل قوا رسیده است، مقرر شده: «سه چھارم مدت خدمت کارکنان پایور و وظیفه که توسط ارتش جمھوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، کمیته، شھربانی و ژاندارمری (نیروی انتظامی)، وزارت سپاه و قی می گردد.»

وزارت دفاع و جھاد سازندگی سابق به جبھه و مناطق عملیاتی دوران دفاع مقدس اعزام شده اند، خدمت داوطلبانه تلّ و با توجه به اینکه افراد در طی دوره خدمت وظیفه، جزء کارکنان نیروھای مسلّح محسوب می شوند، بنابراین تعیین میزان داوطلبانه بودن مدت خدمت کارکنان وظیفه حاضر در جبھه ھای دفاع مقدس که از سوی مراجع ذیربط در نیروھای مسلّح اعلام می شود مشمول بند ٣ آیین نامه اجرایی نحوه تعیین فوق العاده ایثارگری، نشان ھا و خدمات اداری در مناطق جنگ زده (موضوع بند ٢ ماده ۶٨ قانون مدیریت خدمات کشوری ) بوده و از آنجا که اختیارات مقام فرماندھی معظم کل قوا در ارتباط بـا نیروھای مسلّح محـدود به قوانین نمی شود و اجـرای دستـورات ٌ معظم له برای نیروھای مسلح لازم الاجرا است، لذا دادنامه شماره ٩٨٠٩٩٧٠٩٠۵٨١٢٣٩٧ ـ ١٣٩٨/٨/١۴ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری که مفاد بند ٣ آیین نامه مذکور را شامل سربازان وظیفه ای که متعاقباً در دستگاه ھای اجرایی خارج از نیروھای مسلح اشتغال پیدا کرده اند ندانسته، واجد ایراد و اشتباه می باشد و به استناد ماده ٩١ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری لغو می گردد و با توجه به اینکه مقرره مورد شکایت (نامه شماره ٣٧٧۵٩٨ ـ ١٣٩٧/٧/٢٠ رئیس امور مشاغل و نظام ھای پرداخت سازمان امور اداری و استخدامی کشور) برقراری امتیازات ایثارگری مربوط به خدمت داوطلبانه در جبھه، موضوع احتساب سه چھارم خدمت وظیفه کارکنان جبھه، از تاریخ صدور دستورالعمل شماره ٢٠١/١۴/۴۵/م/۴/ن ـ ١٣٩١/۵/١۴ ستاد کل نیروھای مسلّح مجاز می باشد، لذا مغایرتی با قانون نداشته و قابل ابطال تشخیص داده نمی شود و رأی به رد شکایت صادر می گردد.

رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی