رای شماره ١۵٩۴ الی ١۵٩۶ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری
با موضوع: ابطال دستورالعمل انجام معاینات سلامت شغلی به شماره ۵٣١٢/٣٠٠ـ۶/۴/١٣٩٧
بسمه تعالی
جناب آقای اکبرپور
رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران
یک نسخه از رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ھای ٩٩٠٩٩٧٠٩٠۵٨١١۵٩۴ الی ٩٩٠٩٩٧٠٩٠۵٨١١۵٩۶ مورخ ١٣٩٩/١٠/٣٠ با موضوع: «ابطال دستورالعمل انجام معاینات سلامت شغلی به شماره ٣٠٠/۵٣١٢ ـ ١٣٩٧/۴/۶ «جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.
مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین
شماره پرونده: ٩٩٠١۶٧۵ ،٩٩٠١۵١٣،٩٨٠٠۵٩١ تاریخ دادنامه:٣٠/١٠/١٣٩٩ شماره دادنامه:١۵٩۴ ـ ١۵٩۵ ـ ١۵٩۶
مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکیان: ١ـ شرکت آرمان زیست اشتھارد به مدیریت عاملی آقای مجید رمضانی، شرکت بھساز صنعت طب به مدیریت عاملی آقای امید علائی، شرکت طب گستران صنعت به مدیریت عاملی آقای سیدرضا بکائی، شرکت آریا پژوھان غرب به مدیریت عاملی آقای فیروز اھتمامی، شرکت نوید اندیشه سالم به مدیریت عاملی آقای محمدمھدی میربابائی، شرکت طب کار بھداد البرز به مدیریت عاملی آقای حسن حکیمیان، شرکت زیست صنعت آراء به مدیریت عاملی آقای مصطفی بیک خورمیزی و آقای بیژن باقری ھمگی با وکالت آقای محسن اسعدی ٢ـ آقای علیرضا متولی ابیازنی مدیرعامل شرکت طب صنعت پارس ری ٣ـ آقای علی اکبر کرد
موضوع شکایت و خواسته: ابطال دستورالعمل انجام معاینات سلامت شغلی به شماره ٣٠٠/۵٣١٢ ـ ١٣٩٧/۴/۶
گردش کار: شاکیان به موجب دادخواست ھای جداگانه ابطال دستورالعمل انجام معاینات سلامت شغلی به شماره ٣٠٠/۵٣١٢ ـ١٣٩٧/۴/۶ را خواستار شده اند و در جھت تبیین خواسته به طور خلاصه اعلام کرده اند که:
“احتراماً در مقام وکیل شکات تصدیع می دھد موکلین به عنوان مسئولین فنی شرکت ھای ارائه خدمات سلامت شغلی بر اساس فراخوان سال ١٣٨٣ و ١٣٨۴ با داشتن ٢٠ سال سابقه کار مفید در زمینه طب کار در آزمون مسئولین فنی شرکت ھای طب کار شرکت نموده و پس از قبولی در آزمون بر اساس آیین نامه شماره ٩٧٣٩ ـ ١٣٨١/۶/٢٠ معاینات سلامت شغلی وزارت بھداشت مکلف به ثبت و تأسیس شرکت شده اند. ھمچنین بر اساس آیین نامه مذکور ممنوع به استخدام در مراکز دولتی گردیدهاند. تاکنون طبق ارزیابی سالانه وزارت بھداشت بر عملکرد این شرکت ھا ھر دو سال یک بار مجوز شرکت ھا تمدید و ادامه فعالیت می دادند و دارای پرسنل بوده و در موعد مقرر مالیات، بیمه و سایر کسورات قانونی پرداخت می نمودند و مقرر شده بود خدمات طب کار فقط در قالب شرکت طب کار ارائه شود (ھم برای پزشکان عمومی طب کار و ھم متخصصین طب کار) لیکن در سال ھای اخیر که تعداد متخصصین طب کار فزونی یافته و بازار و فرھنگ طب کار رواج یافته وزارت بھداشت تحت فشار متخصصین طب کار دستورالعمل شماره ۵٣١٢/٣٠٠ ـ ١٣٩٧/۴/۶ را به طور غیرکارشناسی و غیرعلمی صادر نموده است و ھیچ گونه حقی برای شرکت موکلین که به شکل قانونی و برابر مقررات وزارت بھداشت تأسیس شده اند قائل نشده و با پایمال نمودن حقوق مکتسبه شرکت موکلین حاصل حدود ٢٠ سال تلاش و عمر مفید جوانی آنان را که در این رشته کسب نموده اند زایل و آنان بیکار و خانه نشین شده اند. لذا چون موکلین جملگی در سن ۵٠ سالگی ھستند ممنوعیت استخدامی داشته و طبق آیین نامه معاینات سلامت شغلی مصوب سال ١٣٨١ از استخدام در مراکز دولتی منع گردیده اند حتی برخی از موکلین از پست ھای دولتی منتزع شده اند. ھمچنین پرسنل شاغل در این شرکت ھا نیز بیکار شده، بنابراین مکاتبات عدیده این شرکت ھا با مسئولین وزارت بھداشت و درمان منتج به نتیجه نشده است. لازم به توضیح است در سال ١٣٨٨ نیز آیین نامه سلامت شغلی به شماره ۴٧٠٨۵ ـ ١٣٨٨/۶/٢١ توسط وزارت بھداشت تدوین که در آن نیز حقوق مکتسبه شرکت ھای طب کار لحاظ نشده بود که با اعتراض و شکایت شرکت ھا به ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به موجب رأی شماره ٨٢١ـ ٨٣٣ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع ابطال آیین نامه معاینات سلامت شغلی وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی ابطال گردید. با مطالعه و مداقه در آیین نامه سال ١٣٨٨ مشاور حقوقی وزارت بھداشت در دفاعیات خود در قسمت (الف ـ ١) اعلام نموده است ھدف از این اقدام وزارت بھداشت ارتقاء خدمات پزشکی است در صورتی که این اقدام از نظر منطقی تعطیل و نابود کردن این شرکت ھاست نه ارتقاء چون اگر ارتقاء بود طبق آیین نامه سال ١٣٨١ که آیین نامه سال ١٣٧۶ را ارتقاء داده است و به مسئولین فنی شرکت ھا فراخوان داد که در آزمون علمی مسئولین فنی شرکت کنند تا ارتقاء یابند نه اینکه شرکت ھا را ابطال نماید در صورتی که آیین نامه سال ١٣٨٨ و دستورالعمل اخیر شرکت ھا را تعطیل نموده و ھیچ گونه حقی برای آنھا قائل نشده است. ھمچنین در جوابیه قسمت الف ـ ٢ اعلام نموده است که این مدت حدود ٢٠ سال که موکلین در این رشته طبق نظر وزارت بھداشت فعالیت نموده اند ھیچگونه حق مکتسبه ای برای شرکت ھا ایجاد نمی کند و بعد از ٢٠ سال سابقه و تجربه کاری در این رشته بیکار و خانه نشین شوند؟ و اعلام نموده که بر اساس دستورالعمل ھای مدون وزارت بھداشت بایستی خود را با شرایط جدید تطبیق دھند آیا معنی دستورالعمل ھای مدون این است که بعد از ٢٠ سال فعالیت این شرکت ھا تعطیل و نابود شوند؟ در قسمت الف ـ ٣ اعلام نموده است که وزارت بھداشت شرکت ھا را ابطال ننموده است. سؤال این است که ابطال نمودن به چه معنی است مگر طبق آیین نامه سال ١٣٨٨ و دستورالعمل جدید اعلام نشده است که بایستی به مطب تبدیل شوند و از موقعیت بالاتر به موقعیت پایین تر تنزل پیدا کنیم چون ھمان طور که ذیلاً خدمتتان عرض می شود تبدیل به مطب شدن بنا به دلایلی که اعلام می گردد توجیه اقتصادی ندارد و امکان ادامه فعالیت وجود ندارد. در قسمت ب ـ ٢ دفاعیات خود اعلام کرده است آیین نامه مذکور شرکت ھا را از ادامه فعالیت منع ننموده بلکه گفته با شرایط جدید خود را تطبیق دھند. مگر نه اینست که شرایط جدید اعلام می کند یا تبدیل به مطب شوند و یا کلینیک تخصصی طب کار، حال چون تبدیل به مطب شدن ھمان طور که در ذیل عرایض با دلیل اعلام می شود. توجیه اقتصادی و امکان ادامه فعالیت وجود ندارد و تبدیل به کلینیک تخصصی نیز چون موکلین متخصص طب کار نیستند نمی توانند کلینیک تخصصی طب کار دایر کنید و اگر بخواھند کلینیک تخصصی افتتاح نمایند بایستی مثل ھر فرد عادی که می تواند این کار را انجام دھد یک مسئول فنی و مؤسس که دارای تخصص طب کار باشد استخدام کنند که این کار را ھر فرد عادی می تواند انجام دھد و دیگر نیازی به مدرک پزشکی و ٢٠ سال سابقه کار مفید در زمینه طب کار نیست. پس ملاحظه می شود آیین نامه سال ١٣٨٨ و دستورالعمل جدید نه تنھا مکمل و ارتقا دھنده آیین نامه ھای سال ھای ١٣٧۶ و ١٣٨١ نبوده بلکه آنھا را کلاً ابطال کرده است. حال قضاوت با شما اعضای دیوان عدالت اداری است. مضافاً اینکه برابر مکاتبات درون سازمانی، مدیرکل وقت مرکز سلامت محیط کار وزارت بھداشت به شماره ھای ٨۴/١٠٧/د ـ ١٣٩٣/١/١٨ و ١٩۴۶/١٠٧/د ـ ١٣٩٣/۶/٢٢ با واحد حقوقی در خصوص حقوق مکتسبه شرکت ھا و ادامه فعالیتشان، اداره حقوقی مکرر اعلام نموده ادامه فعالیت شرکت ھا حقوق مکتسبه آنھاست به ھمین دلیل در آیین نامه معاینات سلامت شغلی شماره ٣۵٢۶/٣٠٠/د ـ ١٣٩٢/۴/٧ ماده ١٩ آیین نامه برای ادامه فعالیت شرکت ھا لحاظ گردیده است. شایان ذکر است در دستورالعمل جدید ھیچ گونه حقی برای ادامه فعالیت شرکت ھا قائل نشده و فقط اجازه داده شده در قالب مطب پزشکان عمومی این شرکت ھا فعالیت نمایند. (ماده۵ دستورالعمل جدید) لذا اعضای ھیأت ملاحظه می فرمایند ادامه این گونه فعالیت ھیچ گونه توجیه اقتصادی ندارد چون باعث:
الف ـ محدودیت و محرومیت از انجام معاینات دوره ای افراد شاغل در واحدھای صنعتی می شود (ماده ١ـ ٧ دستورالعمل جدید) ٩٠ درصد خدمات طب کار به صورت معاینات دوره ای در داخل واحدھای صنعتی انجام می شود و ھیچ کارفرمایی حاضر نمی شود کل شرکت را تعطیل نموده و کارگران را به مطب ھدایت نماید. این محدودیت ھیچ دلیل علمی و منطقی جز تأمین منافع مادی برای متخصصین طب کار ندارد این در حالی است که این محدودیت صرفاً برای پزشکان عمومی طب کار در نظر گرفته شده که با اصل تناظر و تساوی در تغایر و تعارض است. لذا با عنایت به اینکه وزارت بھداشت بدون انجام کارشناسی چنین دستورالعملی را صادر کرده است از ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری تقاضای ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری تحت تمناست.
ب ـ محدودیت و محرومیت انجام خدمات طب کار در واحدھای کاری با مواجھات خطرناک (ماده ۵ ـ ٩ دستورالعمل جدید) در صورتی که موکلین حدود ٢٠ سال سابقه ارائه خدمات در این صنایع را داشته اند و تجربه کافی در این زمینه کسب نموده بنابراین این محدودیت نیز ھیچ پایه علمی و منطقی ندارد زیرا موکلین تجربه کافی و وافی در این زمینه را کسب نموده اند و این محدودیت نیز صرفاً منافع مادی متخصصین طب کار را تضمین و موجبات تضییع حقوق پزشکان عمومی طب کار را به دنبال خواھد داشت. در ثانی تمامی صنایع به نوعی با مواد آلاینده مواجه ھستند و ھیچ شرکتی نیست که آلاینده ھای ذکر شده را نداشته باشد، با مداقه در ماده ۵ ـ ٩ دستورالعمل تناقض آشکار مشاھد می شود به طوری که اعلام شده خدمات این صنایع به لحاظ اھمیت توسط متخصصین طب کار انجام شود ولی در تبصره ذیلش ذکر شده در استان ھایی که متخصص طب کار وجود ندارد پزشکان دوره دیده طب کار می توانند خدمات این صنایع را انجام دھند. ھمان طور که ملاحظه می فرمایید تناقض کاملاً مشخص است چون اگر انجام این خدمات برای صنایع آلاینده مھم است و فقط بایستی توسط متخصص طب کار انجام گردد پس چرا در استان ھایی که متخصص نیست پزشکان دوره دیده می توانند این خدمت را ارائه بدھند در صورتی که ھمین شرکت ھا سابقه ٢٠ ساله فعالیت در این صنایع را دارند و تمدید سالیانه مجوز شرکت ھای طب کار موید این گواه است. اعضای دیوان ھمان طور که ملاحظه می فرمایید فقط منافع مادی متخصص طب کار در نظر گرفته شده است. استناد وزارت بھداشت در دستورالعمل جدید به بندھای ٢ ،٧ و ٨ سیاست ھای کلی ابلاغی مقام معظم رھبری و مواد ٧٢ و ٧۴ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرھنگی و بندھای ٢ ،١٢ ،١۴ و ١۶ ماده ١ قانون تشکیلات و وظایف وزارت بھداشت فاقد تکیه گاه قانونی می باشد زیرا با مداقه در مستندات پیش گفته ملاحظه می فرمایید که به قطع ادامه فعالیت این شرکت ھا اشاره ای نشده است. دستورالعمل جدید برای آیندگان ھر کس که بخواھد در زمینه طب کار فعالیت نماید شرایط صدور گواھی مسئولیت فنی باید مطابق آیین نامه جدید باشد نه مسئولین فنی گذشته که دارای امتیاز و شرایط مربوطه ھستند. با ملاحظه در آیین نامه ھای قبل از سال ١٣٨١ ملاحظه می فرمایید که آیین نامه سال ١٣٨١ در جھت ارتقا فعالیت پزشکانی که از قبل فعالیت داشته اند و تجربه ھای زیادی در این زمینه کسب کرده اند وضع شده نه مثل دستورالعمل اخیر که حق مکتسبه این شرکت ھا که حاصل تجربه و تلاش عمر و جوانی این پزشکان است را نادیده بگیرد و با تغییر وضعیت از شرکت به مطب فعالیت آنھا را محدود نماید به طوری که ادامه فعالیت در قالب مطب ھیچ توجیه اقتصادی ندارد. طبق ماده ۶ دستورالعمل جدید ذکر شده که پزشکان عمومی طب کار نبایستی سایر پروانه ھا مانند ,DIC MMT و مسئولیت فنی سایر مراکز پزشکی را داشته باشند در صورتی که مجوز فعالیت طب کار صرفاً در قالب مطب طبق دلایلی که ذکر شد اصلاً توجیه اقتصادی ندارد. ھمچنین در تبصره ٣ و ۴ ماده ۶ دستورالعمل جھت دریافت مجوز طب کار در یک محدوده دانشگاھی، اولویت صدور مجوز برای متخصصین طب کار می باشد حتی اگر نیازی به متخصص طب کار در منطقه نباشد. اعضای دیوان ملاحظه می فرمایید دستورالعمل جدید فقط منا ف ع متخصصین طب کار را لحاظ نموده است و ھیچ گونه حقی برای شرکت ھا قائل نشده است. در پایان اشعار می دارد برابر ماده ۴ قانون مدنی اثر قانون نسبت به آتیه است و قانون نسبت به ماقبل خود اثر ندارد لذا چنانچه دستورالعمل جدید ناظر به آینده باشد فاقد اشکال قانونی بوده بنابراین عطف به ماسبق نمودن دستورالعمل از تکیه گاه قانونی برخوردار نبوده بلکه با قانون در تعارض و تناقض می باشد بنابراین از طرفی تصویب این آیین نامه بدون رعایت تشریفات ماده ١٠۶ قانون کار مصوب سال ١٣۶٩ رعایت نگردیده مستحق ابطال خواھد بود. علیھذا با التفات نظر به شرح معنونه تقاضای رسیدگی قانونی و صدور حکم به شرح خواسته اعلامی استدعا می شود. ھمچنین ثبت شرکت ھای شاکی پس از قبولی در آزمون بر اساس آیین نامه شماره ٩٧٣٩ مورخ ٨١/۶/٢٠ معاینات سلامت شغلی وزارت بھداشت انجام شده است و بر اساس آیین نامه مذکور از استخدام در مراکز دولتی ممنوع گردیده اند. دستورالعمل جدید ھیچ گونه حقی برای ادامه فعالیت شرکت ھا قائل نشده و فقط اجازه داده شده در قالب مطب پزشکان عمومی ادامه فعالیت نماید که ھیچ گونه توجیه اقتصادی ندارد. با عطف به ماسبق شدن این دستورالعمل حقوق مکتسبه شکات تضییع شده است. ضمناً در تصویب آن تشریفات مقرر در ماده ١٠۶ قانون کار رعایت نشده است. در مستندات قانونی تدوین دستورالعمل (به شرح صدر آن) به قطع ادامه فعالیت شرکت ھا اشاره ای نشده است . “
متن مقرره مورد اعتراض به شرح زیر است:
“دستورالعمل انجام معاینات سلامت شغلی
این دستورالعمل بر اساس قوانین و اسناد بالادستی مربوطه از جمله بندھای ٢ ،٧ و ٨ سیاست ھای کلی سلامت ابلاغی مقام معظم رھبری، ماده ھای ٧٢ ،٧۴ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرھنگی و بندھای ٢ ،١٢ ،١۴ ،١۶ ماده ١ قانون تشکیلات و وظایف وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی به منظور افزایش دسترسی و پوشش عادلانه و مطلوب خدمات مراقبت ھای سلامت شاغلین تدوین گردیده است.
فصل اول ـ کلیات
ماده ١) ھدف: حفظ و ارتقاء سطح سلامت نیروی کار، به عنوان یکی از معیارھای توسعه پایدار در کشور، افزایش دسترسی و پوشش عادلانه در زمینه مراقبت ھای سلامت شاغلین، انجام معاینات سلامت شغلی با کیفیت مناسب و ھزینه اثر بخشی قابل قبول زیر نظر دانشگاه ھا و دانشکده ھای علوم پزشکی
ماده ٢) دامنه: کلیه شاغلینی که به اقتضای نوع کار اعم از صنعتی، کشاورزی، خدماتی و نظایر آن در معرض بروز بیماری ھای ناشی از کار قرار دارند.
ماده ٣) مسئول نظارت بر اجرای آیین نامه: نظارت عالی با مرکز سلامت محیط و کار وزرات بھداشت درمان و آموزش پزشکی می باشد و معاونت ھای بھداشت دانشگاه ھا و دانشکده ھای علوم پزشکی و خدمات بھداشتی درمانی کشور مسئولیت اجرا و نظارت در حوزه تحت پوشش خود را دارند.
ماده ۴) تعاریف
وزارت: وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی
دانشگاه: دانشگاه ھای علوم پزشکی و خدمات بھداشتی، درمانی کشور
دانشکده: دانشکده ھای علوم پزشکی و خدمات بھداشتی، درمانی کشور
معاون بھداشت: معاون بھداشت وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی
معاونت ھای بھداشت: معاونت ھای بھداشت دانشگاه ھا/دانشکده ھای علوم پزشکی
معاون درمان: معاون درمان وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی
معاونت ھای درمان: معاونت ھای درمان دانشگاه ھا/ دانشکده ھای علوم پزشکی
مرکز: مرکز سلامت محیط و کار وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی
معاینات سلامت شغلی: معایناتی که پس از تشکیل پرونده پزشکی، از شاغلینی که به اقتضای نوع کار در معرض بروز بیماری ھای ناشی از کار قرار دارند، انجام می گیرد.
واحد کاری: محلی که شاغلین آن مشمول معاینات سلامت شغلی می باشند.
مراکز/ اشخاص مجاز:مراکز و اشخاصی که مطابق این دستورالعمل دارای اجازه انجام معاینات سلامت شغلی ھستند.
مجوز: سندی که به موجب آن اجازه معاینات سلامت شغلی توسط دانشگاه ھا، دانشکده ھای علوم پزشکی و خدمات بھداشتی و درمانی صادر می گردد.
ماده ۵) ارائه دھنده خدمات
پزشکان متخصص طب کار و پزشکان عمومی در قالب مطب
پزشکان متخصص طب کار و پزشکان عمومی در قالب واحد کاری
متخصصین طب کار در قالب مراکز تخصصی خصوصی یا مراکز تخصصی دانشگاھی ، آموزشی
پزشکان خانواده در مراکز خدمات جامع سلامت
فصل دوم ـ صدور مجوز و حدود فعالیت
ماده ۶ (شرایط صدور مجوز معاینات سلامت شغلی
۶ ـ ١ـ صدور مجوز معاینات سلامت شغلی برای پزشکان در قالب مطب یا واحد کاری منوط به ارائه مدارک زیر به معاونت ھای بھداشت مربوطه می باشد.
ـ گواھینامه یا دانشنامه فراغت از تحصیل در مقطع تخصص طب کار یا پزشکی عمومی
ـ پروانه مطب برای ھمان منطقه
ـ گواھی بازآموزی دوره ۵ روزه مدون طب کار (صرفاً جھت پزشکان عمومی)
ـ قرار داد تمام وقت یا پاره وقت با واحد کاری (در مواردی که مجوز معاینات برای واحد ھای کاری صادر می شوند)
ـ حسن انجام کار صادره از معاونت ھای بھداشت (در مواردی که اعتبار مجوز پایان یافته است و نیاز به صدور مجوز جدید می باشد.)
ـ پزشکان عمومی دوره دیده متقاضی نبایستی دارای سایر پروانه ھا مانند DIC، MMT و نظایر آن باشند و یا بعد از صدور پروانه معاینات سلامت شغلی متقاضی سایر پروانه ھا یا فعالیت ھای مذکور گردند.
تبصره١ :معاونت ھای بھداشت مکلفند پس از دریافت مدارک، حداکثر ظرف مھلت ٣٠روزه کاری نسبت به بررسی مدارک و صلاحیت متقاضی اقدام نمایند. در غیراین صورت (در صورت عدم احراز شرایط)، دلایل عدم احراز را به طور کتبی به متقاضی اعلام نمایند.
تبصره٢ :مجوز معاینات سلامت شغلی برای مطب صرفا در صورت نیاز منطقه (که تشخیص آن بر اساس ضوابطی خواھد بود که معاون بھداشت یا مرکز اعلام خواھد کرد) صادر خواھد گردید.
تبصره ٣ :در صورت وجود درخواست ھایی از سوی پزشکان عمومی و متخصصین طب کار جھت دریافت مجوز معاینات سلامت شغلی در یک محدوده دانشگاھی، اولویت صدور مجوز، با متخصصین طب کار می باشد.
تبصره۴ :در مناطقی که کلیه معاینات سلامت شغلی (پوشش صد در صدی) توسط پزشکان عمومی دارای مجوز صورت می گیرد، چنانچه متخصص طب کار نیز متقاضی دریافت مجوز معاینات سلامت شغلی در آن مناطق باشد. صرف نظر از نیاز یا عدم نیاز منطقه، می بایست مجوز برای متخصص طب کار نیز صادر گردد.
۶ ـ ٢ـ مراکز تخصصی طب کاری اجازه فعالیت خواھند داشت که مطابق آیین نامه تأسیس مراکز تخصصی طب کار، از معاونت ھای درمان پروانه بھره برداری و مسئولیت فنی دریافت نمایند. معاونت ھای درمان مکلفند بلافاصله پس از صدور پروانه نسخه ای از آن را به معاونت ھای بھداشت مربوطه جھت ثبت در سامانه ارسال نمایند.
۶ ـ ٣ـ معاونت ھای بھداشت مکلف به اعلام اسامی مراکز و مطب ھای دارای مجوز معاینات سلامت شغلی به واحدھای کاری و مراجع ذیربط و فراھم آوردن زمینه فعالیت مطلوب برای آنھا خواھند بود. پروانه بھره برداری صادره از معاونتھای درمان به منزله مجوز فعالیت مراکز از سوی معاونت ھای بھداشت می باشد.
تبصره: ١ :تکلیف معاونت ھای درمان به ارسال نسخه ای از پروانه صادره برای مراکز، مانع از مراجعه مستقیم مراکز برای ارائه پروانه بھره برداری به معاونت ھای بھداشت نبوده و معاونت ھای یاد شده از دریافت پروانه مزبور، صرفا موظف به اقدامات لازم بر اساس پروانه ارائه شده می باشند.
تبصره٢ :در حوزه معاینات سلامت شغلی، این مراکز تحت نظارت معاونت بھداشت در دانشگاھھا می باشند.
تبصره٣ :مراکز تخصصی طب کار دارای پروانه بھره برداری از ھر یک از معاونت ھای درمان دانشگاه ھای علوم پزشکی مستقر در شھر تھران اجازه فعالیت در استان تھران را دارند. معاونت ھای بھداشت دانشگاه ھای مذکور مکلفند ضمن اعلام اسامی مراکز مذکور به واحدھای کاری و مراجع ذیربط، زمینه مطلوب فعالیت برای این مراکز را فراھم آورند. ضمنا ضوابط اجرایی این بند مطابق مفاد شیوه نامه اجرایی خواھد بود.
۶ ـ ۴ـ مدت اعتبار مجوز جھت انجام معاینات سلامت شغلی برای پزشکان عمومی حداکثر دو سال و برای پزشکان متخصص حداکثر ۵ سال می باشد.
ماده ٧) حدود فعالیت
٧ـ ١ـ کلیه پزشکان متخصص طب کار و پزشکان عمومی که مجوز معاینات سلامت شغلی در مطب را دارند، صرفا مجاز به انجام معاینات در محل مطب خود ھستند.
٧ـ ٢ـ کلیه پزشکان متخصص طب کار و پزشکان عمومی دارای مجوز معاینات در قالب واحد ھای کاری، مجاز به انجام معاینات سلامت شغلی حداکثر در ۴ واحد کاری در سال می باشند.
تبصره: کلیه پزشکان موضوع این دستورالعمل (اعم از پزشکان عمومی و متخصص) صرفا می توانند در قالب یک مجوز (مطب یا واحد کاری یا مرکز تخصصی) و در چارجوب مفاد این دستورالعمل ارائه خدمت نمایند.
٧ـ ٣ـ پزشکان دارای سایر مدارک تخصصی پزشکی مجاز به انجام معاینات سلامت شغلی نمی باشند.
٧ـ ۴ـ علاوه بر اشخاص، مراکز مجاز، کلیه مراکز خدمات جامع سلامت وابسته به دانشگاه ھا و دانشکده ھای علوم پزشکی در صورت دارا بودن پزشک عمومی دارای شرایط مندرج در بند ١ـ ۶ این دستورالعمل می توانند در محل مراکز خدمات جامع سلامت نسبت به معاینات دوره ای سلامت شغلی اقدام نمایند.
تبصره: مراکز خدمات جامع سلامت می توانند معاینات سلامت شغلی انجام دھند که شرایط لازم از جمله پزشک دوره دیده معاینات سلامت شغلی، کارشناس بھداشت حرفه ای، واحد شنوایی سنجی به ھمراه کارشناس شنوایی سنج و واحد آزمایشگاه را دارا باشند.
ماده ٨) سقف مجاز انجام معاینات
٨ ـ ١ـ سقف انجام معاینات سلامت شغلی توسط متخصصین طب کار و پزشکان عمومی دارای مجوز معاینات سلامت شغلی ۵٠٠٠ نفر در سال می باشد.
٨ ـ ٢ـ انجام معاینات توسط مراکز تخصصی طب کار به شرط دارا بودن حداقل سه پزشک عمومی ١٧٠٠٠ نفر در سال می باشد.
تبصره١ :پزشکان مجازند ھر ماه حداکثر یک دوازدھم به علاوه ١٠ درصد ظرفیت سالانه تعیین شده برای معاینات سلامت شغلی را انجام دھند.
تبصره ٢ :مراکز تخصصی طب کار وابسته به دانشگاه ھای علوم پزشکی و خدمات بھداشتی، درمانی که آموزش دستیار طب کار دارند تابع مقررات آموزشی مربوطه بوده و سقف مجاز معاینات مشابه مراکز تخصصی در بند ٢ـ ٨ می باشند ولی به ازای ھر ھیأت علمی (غیر از مسئول فنی) ۴٠٠٠ نفر به سقف تعیین شده اضافه می شود.
تبصره ٣ :در ھنگام معاینات در مراکز تخصصی طب کار، حضور پزشک مسئول فنی مرکز الزامی می باشد.
تبصره ۴ :نحوه انجام معاینات در محل واحد کاری توسط مراکز تخصصی طب کار، متعاقبا توسط مرکز سلامت محیط و کار اعلام خواھد شد.
فصل سوم ـ مشمولین و نحوه ارائه خدمات سلامت شغلی
ماده ٩) چگونگی انجام معاینات
٩ـ ١ـ معاینات دوره ای سلامت شغلی برای شاغلین مشمول «راھنمای خطر ابتلا به بیماری به اقتضای نوع کار» باید حداقل به صورت سالیانه توسط پزشک متخصص طب کار و یا پزشک عمومی دارای مجوز معاینات سلامت شغلی انجام گردد.
٩ـ ٢ـ در مشاغلی که راھنما/ روش خاص معاینات دارند، معاینات در چارچوب راھنـماھای ابلاغی از مراجع ذیربط انجام خواھد شد (نظیر معاینات رانندگان، خلبان ھا، کارکنان صنعت ھوا و فضا، انرژی اتمی که دارای پروتکل ھای مخصوص ملی و بین المللی می باشند.)
٩ـ ٣ـ کشاورزان، قالیبافان و سایر مشاغل روستایی می توانند معاینات سلامت شغلی خود را به صورت سالیانه از طریق نظام شبکه و پزشک خانواده با رعایت مقررات نظام ارجاع، انجام داده و گزارش ھای مربوطه به صورت سالیانه به واحد بھداشت حرفه ای معاونت بھداشت منعکس گردد.
تبصره: ضوابط اجرایی این بند در شیوه نامه اجرایی ذکر خواھد شد.
٩ـ ۴ـ واحد ھای کاری غیرصنعتی مانند کارکنان دولت، می توانند خدمات سلامت شغلی را از تمامی افراد و مراکز مجاز به انجام معاینات سلامت شغلی دریافت نمایند.
٩ـ ۵ ـ تعیین تناسب شغلی و نظریه نھایی برای شاغلین مشمول « راھنمای خطر ابتلا به بیماری به اقتضای نوع کار» در واحد ھای کاری با مواجھات خطرناک (ریسک) غیرقابل تحمل از قبیل مواد سرطان زا و تراتوژن ھمچون آزبست، سلیس، فلزات سنگین، ترکیبات نوروتوکسیک، اشعه یونیزان و شاغلین فعال در مشاغل حساس از نظر ایمنی که مسئولیت جان افراد را به عھده دارند (safety sensitive) می بایست توسط متخصص طب کار صورت پذیرد.
تبصره١ :مشاغل حساس (sensitive safety) ذکر شده به صورت سالیانه، به پیشنھاد مرکز سلامت محیط و کار و تأیید معاونت بھداشت وزارت متبوع به دانشگاه ھای علوم پزشکی ابلاغ می گردد.
تبصره٢ :در استان ھایی که دسترسی به خدمات تخصصی طب کار وجود ندارد، تا زمان فراھم شدن این امکان، شاغلین مشمول بند ۵ ـ ٩ ـ می توانند خدمات معاینات سلامت شغلی را از سایر مراکز/افراد مجاز به انجام معاینات دریافت نمایند.
فصل چھارم ـ آزمایشات و خدمات پاراکلینیک
ماده١٠) لزوم انجام کلیه اقدامات آزمایشگاھی و پاراکلینیکی بر اساس شواھد علمی و تنھا در صورت ضرورت و ذکر علت انجام می پذیرد.
ماده١١) انجام تست ھای پاراکلینیک از جمله اسپیرومتری، ادیومتری، انواع رادیوگرافی ، آزمایش ھای تشخیص طبی و نظایر آن بر اساس ضوابط و دستورالعمل ھای جاری معاونت درمان صورت می گیرد و نیز تقسیر تست ھایی نظیر اسپیرومتر و ادیومتری بر اساس ضوابط و مقررات ابلاغی معاونت یاد شده انجام خواھد شد.
ماده ١٢) نحوه انجام آزمایشات و اقدامات تشخیصی
١٢ـ١ـ انجام ادیومتری صرفاً برای کارگران دارای مواجھه با سر و صدای بیش از حد مراقبت (اقدام) بر اساس آخرین ابلاغ کتابچه حدود مجاز و افراد با مواجھه با مواد شیمیایی اتو توکسیک، افراد با حساسیت بالا بر سر و صدا، کارگران با افت شنوایی مطابق پرونده پزشکی، و ھمچنین مشاغلی که شنوایی شاغل جنبه ایمنی داشته باشد.
١٢ـ٢ـ انجام اسپیرومتری صرفا در افراد با مواجھه با آلاینده ھای تنفسی، افراد دارای سابقه بیماری ھای تنفسی مطابق پرونده پزشکی و افراد نیازمند تعیین ظرفیت ریوی با توجه به نیاز شغلی نظیر شغل ھای نیازمند استفاده از رسپیراتور.
١٢ـ٣ـ انجام آزمایشات پاراکلینیک با در نظر گرفتن دستورالعمل برنامه ملی پیشگیری و کنترل بیماری ھای غیرواگیر ابلاغیه معاون بھداشت وزرات بھداشت، درمان و آموزشی پزشکی و تأمین مستندات سلامت پایه فرد.
١٢ـ۴ـ انجام نوار قلب صرفا در شاغلین دارای مواجھه کاردیوتوکسیک و شاغلین دارای سابقه بیماری ھای قلبی بر اساس پرونده پزشکی و یا شک به بیماری قلبی در حین معاینه و یا در نظر گرفتن شرایط سنی و فاکتورھای خطر قلبی ـ عروقی.
١٢ـ ۵ ـ انجام سایر اقدامات پاراکلینیک مستند بر نوع مواجھات شناسایی شده و نیاز شاغلین با ذکر علت
تبصره: انجام ھر یک از موارد ذکر شده در بندھای ١ـ ١٢ ،٢ـ ١٢ ،٣ـ ١٢ ،۴ـ ١٢ برای افراد غیرمشمول ممنوع می باشد.
فصل پنجم ـ تکالیف و اختیارات
ماده ١٣) کلیه پزشکانی که دارای مجوز انجام معاینات سلامت شغلی در محل واحد کاری می باشند موظفند بیش از انجام معاینات، اطلاعات در خواست شده ابلاغی از طرف مرکز را در سامانه جامع بازرسی مرکز ثبت کنند.
ماده ١۴) ثبت اطلاعات معاینات سلامت شغلی موضوع این دستورالعمل در قالب فرم ھا و موارد ابلاغی مرکز، پس از اتمام معاینات مذکور توسط پزشکان و مراکز موضوع این دستورالعمل در سامانه جامع بازرسی الزامی است.
ماده ١۵) معاونت ھای بھداشت مکلفند ضمن ثبت اطلاعات ارائه دھندگان خدمات معاینات سلامت شغلی در سامانه جامع بازرسی، نسبت به نظارت بر صحت ثبت اطلاعات از سوی ارائه دھندگان خدمات مذکور در سامانه، جمع آوری اطلاعات شاغلین موضوع این دستور العمل و تھیه گزارش از نحوه صدور مجوزه ھا اقدام نموده و ھر شش ماه یک بار گزارش تحلیلی آن را کتباً به مرکز گزارش نمایند.
ماده ١۶) مرکز موظف است براساس سیاست ھا و اولویت ھای وزارت متبوع پس از تدوین برنامه ھای سلامت شاغلین نسبت به برنامه ریزی، پایش، نظارت وارزشیاب این فرآیندھا در دانشگاه ھا / دانشگده ھای علوم پزشکی اقدام نماید.
ماده ١٧) پزشکان و مراکز دارای مجوز لازم است حداقل ٣ روز قبل از شروع معاینات، برنامه اجرایی معاینات مذکور را به مرکز بھداشت حوزه مربوطه اعلام نمایند.
فصل ششم ـ تخلفات
ماده ١٩) استفاده از عناوین مجعول و خلاف واقع توسط پزشکان و مراکز موضوع این دستورالعمل تخلف محسوب می گردد و معاونت ھای بھداشت و درمان مکلفند درصورت مشاھده موارد تخلف را پیگیری قانونی نمایند.
ماده ١٩) در صورت تخلف مراکز تخصصی طب کار، متخصصین و پزشکان عمومی دارای مجوز معاینات سلامت شغلی از ھر یک از مفاد این دستورالعمل و سایر ضوابط و مقررات مرتبط، پس از سه نوبت تذکر کتبی با فواصل حداقل یک ماھه از سوی معاونت ھای بھداشت مربوطه و در صورت عدم اصلاح، موضوع در کمیته ای مرکب از معاون بھداشت دانشگاه کارشناس مسئول بھداشت حرفه ای، یک نفر متخصص طب کار با معرفی مرکز، رییس بازرسی و رسیدگی به شکایات دانشگاه و مدیر دفتر حقوقی دانشگاه بررسی و در صورت لزوم با تشخیص اکثریت اعضاء کمیته مذکور، مجوز و پروانه صادره جھت ابطال به مراجع تقاضای ارجاع خواھد شد مراکز تخصصی طب کار، متخصصین و پزشکان عمومی دارای مجوز معاینات سلامت شغلی تا زمان تعیین تکلیف از سوی مراجع قضایی از لیست پزشکان و مراکز مجاز معاینات دوره ای سلامت شغلی حذف خواھند شد.
ماده ٢٠) از زمان ابلاغ این دستورالعمل، بخشنامه «معاینات سلامت شغلی» به شماره ١٠٠/١٨٧ ـ ١٣٩٢/٢/١١ و سایر آیین نامه ھای مرتبط با معاینات سلامت شغلی قبل از آن ملغی بوده و ارائه دھندگان خدمات معاینات سلامت شغلی در طی ۶ ماه می بایست وضعیت خود را با این دستور العمل انطباق دھند.
ماده ٢١) شیوه نامه اجرایی موضوع این دستورالعمل ظرف مدت ٣ ماه تھیه و ابلاغ خواھد شد.
ماده ٢٢) مسئولیت اجرای این دستورالعمل در دانشگاه ھا/ دانشکده ھا بر عھده ریاست دانشگاه/ دانشکده و معاونت ھای بھداشت بوده و نظارت بر حسن اجرای آن در سراسر کشور بر عھده مرکز سلامت محیط و کار معاونت بھداشت وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی می باشد. ـ معاون بھداشت”
در پاسخ به شکایت مذکور سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره ١٠٧/١٧٠٨ـ ١٣٩٨/٩/١٨ توضیح داده است که:
“شکات وفق دادخواست تقدیمی مدعی می باشند که پس از شرکت در فراخوان سال ھای ١٣٨٣ و ١٣٨۴ در آزمون مسئول فنی شرکت ھای طب کار شرکت نموده و پس از قبولی به موجب آیین نامه شماره ٩٧٣٩ ـ ١٣٨١/۶/٢٠ مکلف به ثبت و تأسیس شرکت ارائه خدمات سلامت کار گردیده و مشغول به فعالیت می باشند و وزارت بھداشت نیز با توجه به محدودیت مدت مجوزھا ھر دو سال یک بار نسبت به تمدید پروانه فعالیت این شرکت ھا اقدام می نماید. شکات مدعی می باشند وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب دستورالعمل انجام معاینات سلامت شغلی مورد اعتراض حقی برای شرکت ھای مورد اشاره قائل نشده است و شرکت ھا صرفاً اجازه دارند در قالب مطب و یا مرکز فعالیت نمایند. ضمناً شکات مدعی می باشند در دستورالعمل مذکور صرفاً متخصصین طب کار مجاز به انجام خدمات طب کار در واحدھای کاری با مواجھات خطرناک می باشند و پزشکان عمومی از این اقدام منع شده اند. شکات ھمچنین به ماده ۶ دستورالعمل و تبصره ھای ٣ و ۴ ماده مزبور نیز معترض می باشند. در ارتباط با شکایت مطروحه لازم به ذکر است وفق مفاد بندھای ماده ١ قانون تشکیلات و وظایف وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی تأمین بھداشت عمومی و ارتقاء سطح آن از طریق اجرای برنامه ھای بھداشتی خصوصاً در زمینه بھداشت محیط، مبارزه با بیماری ھا، بھداشت خانواده و مدارس آموزش بھداشت عمومی، بھداشت کار و شاغلین با تأکید بر اولویت مراقبت ھای بھداشتی اولیه و صدور، تمدید و لغو موقت یا دائم پروانه ھای مؤسسات پزشکی، دارویی، بھزیستی و کارگاه ھا و مؤسسات تولید مواد خوراکی و آشامیدنی و بھداشتی و آرایشی و ھمچنین تعیین ضوابط مربوط به ارزیابی، نظارت و کنترل بر برنامه ھا و خدمات واحدھا و مؤسسات آموزشی و پژوھشی، بھداشتی، درمانی و بھزیستی و انجام این امور بر اساس استانداردھای مربوطه از وظایف وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام شده است. ھمچنین در بند ٢ سیاست ھای کلی سلامت ابلاغی مقام معظم رھبری بر تحقق رویکرد سلامت ھمه جانبه و انسان سالم در ھمه قوانین، سیاست ھای اجرایی و مقررات با رعایت اولویت پیشگیری بر درمان، روزآمد نمودن برنامه ھای بھداشتی و درمانی و کاھش مخاطرات و آلودگی ھای تھدید کننده سلامت مبتنی بر شواھد معتبر علمی تأکید شده است. در بند ١ـ ٧ سیاست ھای مورد اشاره تولیت نظام سلامت شامل سیاست گذاری ھای اجرایی، برنامه ریزی ھای راھبردی، ارزشیابی و نظارت بر عھده وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی بوده وفق بند ٨ سیاست ھای ابلاغی فوق الذکر افزایش و بھبود کیفیت و ایمنی خدمات و مراقبتھای جامع و یکپارچه سلامت با محوریت عدالت و تأکید بر پاسخ گویی، اطلاع رسانی شفاف، اثربخشی، کارآیی و بھره وری در قالب شبکه بھداشتی و درمانی منطبق بر نظام سطح بندی و ارجاع نیز مورد تأکید قرار گرفته است. برابر ماده ٧٢ قانون برنامه ششم توسعه الف ـ تولیت نظام سلامت از جمله بیمه سلامت شامل سیاست گذاری اجرایی، برنامه ریزی ھای راھبردی، ارزشیابی، اعتبارسنجی و نظارت در وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی متمرکز می گردد. کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از دولتی و غیردولتی، از جمله ارائه کنندگان خدمات سلامت، سازمان ھا و شرکت ھای بیمه پایه و تکمیلی، موظفند از خط مشی و سیاست ھای وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی، با تأکید بر خرید راھبردی خدمات و واگذاری امور تصدی گری با رعایت ماده ١٣ قانون مدیریت خدمات کشوری و سطح بندی خدمات، تبعیت کنند. لذا با توجه به اختیارات حاصله از قوانین ومقررات فوق الذکر این وزارتخانه اقدام به تنظیم دستورالعمل معاینات سلامت شغلی نموده است که طی نامه شماره ٣٠٠/۵٣١٢د ـ ١٣٩٧/۴/۶ ابلاغ و در ادامه وزیر بھداشت، درمان و آموزش پزشکی طی نامه شماره ١٠٠/٨٣٠ ـ ١٣٩٧/٧/١٠ با توجه به ابلاغ دستورالعمل مذکور «بخشنامه معاینات سلامت شغلی به شماره ١٠٠/١٨٧ ـ ١٣٩٢/٢/١١ و سایر آیین نامه ھای مرتبط با معاینات سلامت شغلی قبلی» را ملغی اعلام نموده است. وفق مفاد دستورالعمل مذکور، ارائه دھندگان خدمت شامل پزشکان متخصص طب کار و عمومی در قالب مطب ـ پزشکان متخصص طب کار و عمومی در قالب واحد کاری ـ پزشکان متخصص طب کار در قالب مراکز تخصصی و پزشک خانواده در مراکز جامع خدمات سلامت تعیین شده اند. اشاره می نماید مراکز تخصصی طب کار مانند سایر مراکز تخصصی از معاونت درمان و طی مراحل قانونی مجوز فعالیت دریافت می نمایند . در ماده ٢٠ آیین نامه اعلام شده است ارائه دھندگان خدمات سلامت شغلی موظف می باشند ظرف مھلت شش ماه از تاریخ ابلاغ آیین نامه وضعیت خود را با یکی از قالب ھای پیش بینی شده در آیین نامه تطبیق دھند. لازم به ذکر است تدوین دستورالعمل معاینات سلامت شغلی مورد اعتراض، با تشکیل کار گروھی مرکب از تعداد مساوی از پزشکان عمومی و متخصصین طب کار تدوین و بررسی و مورد کارشناسی قرار گرفته است. ھمچنین پیرو مکاتبات این شرکت ھا باوزارت بھداشت، جلسات متعددی با نمایندگان ایشان برگزار گردیده است. شکات مدعی می باشند پروانه تأسیس شرکت ارائه خدمات سلامت کار مربوطه را وفق آیین نامه نحوه ارائه خدمات توسط شرکت ھا و مؤسسات سلامت کار مصوب سال ١٣٨١ اخذ نموده اند و پروانه ایشان نیز ھر دو سال یک بار تمدید شده است و لذا در ارتباط با تبدیل شرکت ھای طب کار به مطب معترض می باشند. در این خصوص لازم به توضیح است آیین نامه نحوه ارائه خدمات توسط شرکت ھا و مؤسسات سلامت کار مصوب سال ١٣٨١ ،برابر مفاد آیین نامه معاینات سلامت شغلی مصوب سال ١٣٨٨ و نامه شماره ١٠٠/٣١٢ ـ ١٣٩٧/٣/٢٧ وزیر بھداشت، درمان و آموزش پزشکی لغو و بلااثر گردیده است. ضمن اینکه طبق آیین نامه شرکت ھا و مؤسسات طب کار مصوب سال ١٣٨١ ،مدت اعتبار پروانه شرکت ھای موضوع آیین نامه دو سال بوده و شرکت ھا موظف به تمدید پروانه مورد اشاره بوده اند. لذا اینکه شکات مدعی می باشند برای ایشان حق مکتسبه ایجاد شده است و این وزارتخانه بعد از ٢٠ سال نیز اجازه بازنگری در مقررات معاینات سلامت شغلی و ساماندھی وضعیت معاینات مزبور را ندارد فاقد محمل قانونی است. اشاره می نماید ھیأت تخصصی فرھنگی، آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری نیز طی رأی شماره ٢٣٣ الی ٢٣٨ ـ ١٣٩٧/٧/٣٠ در پرونده مشابه شکایت حاضر با این استناد که پروانه ھای صادره محدودیت زمانی داشته و بخشنامه مورد شکایت در مرحله تمدید پروانه اعمال می گردد حکم به رد شکایت مطروحه مشابه صادر نموده است. در دادخواست مطروحه به بند ١ـ ٧ دستورالعمل (لزوم انجام معاینات توسط متخصصین طب کار و پزشکان عمومی دارای مجوز، صرفاً در محل مطب) اشاره شده و آن را عامل تأمین منابع مادی برای متخصص طب کار قلمداد نموده است. در این خصوص به استحضار می رساند ھمان گونه که در بند مذکور به صراحت عنوان شده است، پزشکان عمومی و متخصصین طب کار دارای مجوز در قالب مطب، دارای شرایط یکسان در زمینه محدوده فعالیت و ضرورت انجام معاینات در محل مطب می باشند. علاوه بر این سقف انجام معاینات در قالب مطب برای پزشکان عمومی و متخصص طب کار یکسان می باشد (بند ١ـ ٨ ماده ٨ دستورالعمل). ھمچنین پروتکل انجام معاینات سیاری جھت امکان انجام معاینات دوره ای در محل واح ـ دھای کاری یا صنعتی (برای پزشکان عمومی و پزشکان متخصص طب کار) در دست تدوین می باشد و ھنوز ابلاغ نشده است. علاوه بر این بر اساس مصوبه شورای عالی برنامه ریزی وزارت بھداشت رسالت رشته تخصصی طب کار تربیت متخصصین عالم و کارآمد در زمینه تشخیص، درمان و پیشگیری بیماری ھای ناشی از کار و محیط و سعی در ترویج توسعه تولید علم در زمینه ھای مختلف این رشته، گسترش ارتباطات بین بخشی و ارائه خدمات تخصصی به جمعیت ھدف می باشد. ضمن اینکه وزارت بھداشت ھزینه تربیت متخصصین طب کار را متقبل گردیده تا پوشش دھنده خدمات سلامت شغلی و ارتقای آن به خصوص برای قشر ضعیف کارگری باشد. بر اساس دستورالعمل مذکور پزشکان عمومی دارای مجوز، مجاز به انجام کلیه معاینات شاغلین می باشند به جز مواردی که شاغل با مواد فوق العاده خطرناک مواجھه داشته باشد مانند مواجھه با مواد سرطان زا، تراتوژنیک، فلزات سنگین و نظایر آن و یا مشاغلی که مسئولیت جان افراد را به عھده دارند (بند ۵ ـ ٩ دستورالعمل مانند راھبر قطار، خبلبان و یا وسایل نقلیه سنگین) که در این موارد نیازمند ارزیابی ویژه توسط متخصصین طب کار می باشند و درصد بسیار کمی از شاغلین را دربر می گیرد. ھمچنین در خصوص ایراد شکات به یکی از اجزاء بند ١ـ ۶ ماده ۶ دستورالعمل مورد شکایت (پزشکان عمومی دوره دیده متقاضی نبایستی دارای سایر پروانه ھا مانند DIC, MMT و نظایر آن باشند و …) به استحضار می رساند از آنجا که صدور این پروانه ھا مستلزم حضور تمام وقت پزشک و مسئولیت ایشان جھت ارائه خدمت مورد نظر می باشد و از طرفی با توجه به اھمیت سلامت شاغلین و انجام معاینات ایشان و لزوم حضور فعال و دائم پزشک جھت انجام معاینات سلامت شغلی در مطب ضروری است لذا پزشکان عمومی متقاضی انجام معاینات سلامت شغلی و نیز متخصصین طب کار، مجاز به فعالیت در سایر حیطه ھا نمی باشند چرا که فعالیت ھای متعدد در زمینه ھای مختلف ممکن است سبب افت عملکرد در انجام معاینات شده و حق کارگر و شاغل ضایع گردد. شایان ذکر است پزشکان عمومی دارای مجوز، علاوه بر انجام معاینات سلامت شغلی، مجاز به ارائه خدمت پزشکی به سایر مراجعین در مطب نیز می باشند. این در حالی است که متخصصین طب کار صرفاً در زمینه خدمات سلامت شغلی فعالیت می نمایند. ھمچنین سقف مجاز انجام معاینات سلامت شغلی در نظر گرفته شده در این دستورالعمل (بند ١ـ ٨ ماده ٨) بر اساس فعالیت تمام وقت پزشک عمومی یا متخصص طب کار، تعیین شده است. در خصوص تبصره ھای ٣ و ۴ بند ١ـ ۶ ماده ۶ دستورالعمل (با موضوع اولویت متخصصین طب کار جھت صدور مجوز وانجام معاینات سلامت شغلی)، به استحضار می رساند رشته تخصصی طب کار بر اساس ضرورت و نیاز کشور (جھت ارائه خدمات سلامت شغلی)، توسط شورای عالی برنامه ریزی، تصویب و توسط دانشگاه ھای معتبر کشور در حال اجرا می باشد. با توجه به اینکه متخصصین طب کار صرفاً در زمینه خدمت سلامت شغلی می توانند ارائه خدمات نمایند، ایجاد اولویت برای ایشان موجه و منطقی می باشد. با توجه به مراتب مذکور صدور رأی به رد شکایت مطروحه از آن مقام مورد تقاضا می باشد” رسیدگی به موضوع از جمله مصادیق حکم ماده ٩٢ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری تشخیص نشد.
ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩٩/١٠/٣٠ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است
رأی ھیأت عمومی
نظر به اینکه به موجب ماده ١٠۶ قانون کار دستورالعمل ھا و آیین نامه ھای اجرایی مربوط به فصل چھارم این قانون (حفاظت فنی و بھداشت کار) باید بنا به پیشنھاد مشترک وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی و تصویب ھیأت وزیران تدوین شود و از آنجا که بخشی از دستورالعمل مورد اعتراض که ناظر به مشمولان قانون کار است، از مصادیق دستورالعمل ھای موضوع ماده ١٠۶ قانون کار است، باید با رعایت تشریفات مقرر در این ماده تدوین می شد. بر این اساس اطلاق دستورالعمل مورد اعتراض خارج از حدود اختیارات وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی است و مستند به بند ١ ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.
رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی