رای شماره ١٢٣١ ھیات عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: ابطال جزء۴ از بند١ و بندھای٣و ۴ فراخوان مورد اعتراض

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ٩٩٠٩٩٧٠٩٠۵٨١١٢٣١ مورخ ١٣٩٩/١٠/۶ با موضوع: «ابطال جزء ۴ از بند١ و بندھای ٣ و ۴ فراخوان مورد اعتراض» جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.

مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین

تاریخ دادنامه : ١٣٩٩/١٠/۶ شماره دادنامه: ١٢٣١ شماره پرونده : ٩٨٠٢٢٩۶

مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: خانم نفیسه فتحعلی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال دستورالعمل پذیرش بدون آزمون دوره دکتری دانشگاه شھید بھشتی سال تحصیلی ١٣٩٩ـ ١٣٩٨

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال دستورالعمل پذیرش بدون آزمون دوره دکتری دانشگاه شھید بھشتی سال تحصیلی ١٣٩٩ـ ١٣٩٨ را خواستار شده و در جھت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

” ماده١ قانون احکام دائمی برنامه ھای توسعه کشور مصوب ١٣٩۶/١/١۶ که بیان می دارد: «دانشگاه ھا، مراکز و مؤسسات آموزش عالی و پژوھشی و فرھنگستان ھا و پارک ھای علم و فناوری که دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارتخانه ھای علوم، تحقیقات و فناوری و بھداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع قانونی ذی ربط می باشند، بدون رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه ھای دولتی به ویژه قانون محاسبات عمومی کشور، قانون مدیریت خدمات کشوری، قانون برگزاری مناقصات و اصلاحات و الحاقات بعدی آنھا و فقط در چھارچوب مصوبات و آیین نامه ھای مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی مصوب ھیأت امنا که حسب مورد به تأیید وزیران علوم، تحقیقات و فناوری و بھداشت، درمان و آموزش پزشکی و در مورد فرھنگستان ھا به تأیید رئیس جمھور و در مورد دانشگاه ھا و مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی وابسته به نیروھای مسلح به تأیید رئیس ستاد کل نیروھای مسلح می رسد، عمل می کنند.» پس از ابھامات ایجاد شده در قانون تشکیل ھیأت ھای امنا دانشگاه ھا و مؤسسات آموزش عالی و پژوھشی، با ھدف احصای صلاحیت ھای آنان پیش بینی شده است. بر اساس بند (ب) ماده ٢ و ماده ١٠ قانون اھداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مصوب ١٣٨٣/۵/١٨ ،صلاحیت ھیأت امنای دانشگاه صرفاً در محدوده اجرایی مورد شناسایی قرار گرفته و تعیین ضوابط پذیرش دانشجو را در صلاحیت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار گرفته است؛ لذا تعیین ضوابط آموزشی برای پذیرش دانشجو در مقاطع مختلف تحصیلی خارج از حیطه صلاحیت ھای دانشگاه ھا و مراکز آموزش عالی است. با توجه به الزامات فوق الذکر، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات، ضوابط پذیرش بدون آزمون در مقطع دکتری را بر اساس «آیین نامه پذیرش بدون آزمون استعداد درخشان در دوره تحصیلی دکتری به شماره ١٨/۶٧٢٧٢ـ ١٣٩٣/۴/٢١ و اصلاحیه آن به شماره ٢١/٢٣٧٢٠ـ ١٣٩٣/١٢/١۶ ،«تعیین نموده است. با عنایت به این آیین نامه و عدم تصریح به لزوم تحصیل در دوره روزانه در مقطع تحصیلی کارشناسی و کارشناسی ارشد به عنوان شرط پذیرش بدون آزمون در مقطع دکتری، درج این شرط در دستورالعمل فراخوان پذیرش بدون آزمون دوره دکتری دانشگاه شھید بھشتی مصوب ١٣٩٨/٢/۴ ،خلاف قوانین و مقررات عام کشور و خروج از صلاحیت ھای قانونی نھاد طرف شکایت است. لذا با استناد به ماده ١٢ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، درخواست ابطال دستورالعمل مورد نظر را دارم.”

متن مقرره مورد اعتراض به شرح زیر می باشد:

” ١ـ برای شرکت در فراخوان پذیرش بدون آزمون دکتری سال ١٣٩٨ این دانشگاه، داشتن حداقل یکی از شرایط زیر الزامی است:

۴ـ دانشجویان دانشگاه ھای سطح ١ حائز رتبه اول تا سوم مقطع کارشناسی و رتبه اول کارشناسی ارشد

…

٣ـ متقاضی باید دانش آموخته دوره کارشناسی پیوسته روزانه دانشگاه ھای سطح یک یا دو باشد.

۴ـ متقاضی باید دانش آموخته/دانشجوی نیمسال آخر دوره کارشناسی ارشد روزانه یکی ازدانشگاه ھای سطح یک باشد.

بند ۶ ـ حداقل معدل کارشناسی ارشد رشته ھای علوم پایه و فنی مھندسی ١٧ و رشته ھای علوم انسانی و علوم اجتماعی و رفتاری ١٨ است. (بدون اعمال ضریب ھمترازی ) “

در پاسخ به شکایت مذکور، مشاور و رئیس و مدیر امور حقوقی دانشگاه شھید بھشتی به موجب لایحه شماره ٣۴٠/١٣٣/ص ـ ١٣٩٨/٧/١٣ توضیح داده است که:

” ریاست محترم ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

با سلام

احتراماً؛ بازگشت به ابلاغیه واصله در رابطه با دادخواست خانم نفیسه فتحعلی علیه دانشگاه با موضوع درخواست ابطال دستورالعمل پذیرش بدون آزمون دوره دکتری دانشگاه شھید بھشتی (سال تحصیلی ١٣٩٨ـ١٣٩٩) ،موضوع پرونده شماره ٩٨٠٩٩٨٠٩٠۵٨٠٠۵٧٣ به کلاسه ٩٨٠٢٢٩۶ توضیحاتی به شرح ذیل را به استحضار می رساند:

١ـ در خصوص بند یک شرایط اختصاصی دستورالعمل اجرایی، وفق اصلاحیه آیین نامه «پذیرش بدون آزمون استعدادھای درخشان در دوره دکتری» به شماره ٢١/٢٣٧٢٠٠ـ ١٣٩٣/١٢/١۶ ،کسب حداقل ٧ امتیاز از بند یک جدول «نحوه محاسبه امتیازات پژوھشی» الزامی است. با این توضیح که، طبق ابلاغیه شماره ٢/٢٩٩۵٧۴ـ ١٣٩۶/١٢/١۶ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، اختیار تعیین شاخص ھا و نحوه محاسبه امتیازات جدول شماره یک آیین نامه فوق الذکر به دانشگاه ھای سطح یک تفویض شده است. لذا طبق دستورالعمل اجرایی پذیرش بدون آزمون دکتری سال ١٣٩٨ دانشگاه، کسب حداقل ۵ امتیاز از بند یک جدول فوق الزامی گردید. در این صورت، داوطلب باید برای کسب امتیاز مذکور حداقل یکی از موارد مندرج در این بخش شامل مقالات علمی پژوھشی (داخلی و خارجی) مرتبط با پایان نامه، گواھی ثبت اختراع مورد تأیید سازمان پژوھش ھای علمی و صنعتی ایران، برگزیدگی در جشنواره ھای علمی معتبر بین المللی و داخلی (خوارزمی، فارابی، رازی و ابن سینا) را داشته باشد. لذا احتساب شرط داشتن حداقل یکی از موارد فوق، مستقیماً برخاسته از نص صریح آیین نامه فوق الذکر و اصلاحیه آن است.

٢ ـ در مورد بندھای چھار و پنج شرایط اختصاصی، طبق بند ١ـ ٣ اصلاحیه آیین نامه «پذیرش بدون آزمون استعدادھای درخشان در دوره دکتری»، تعیین میانگین ھمتراز شده ھر یک از دوره ھای کارشناسی و کارشناسی ارشد منطبق بر دستورالعمل مصوب شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه است. لذا دانشگاه می تواند حسب ملاحظات مقرر در راستای جذب برترین استعدادھا، میانگین دوره ھای مذکور را تعیین نماید.

٣ـ طبق مفاد ماده ١ آیین نامه پذیرش بدون آزمون استعدادھای درخشان در دوره تحصیلی دکتری به شماره ٢١/۶٧٢٧٢ـ ١٣٩٣/۴/١٨ «دانشگاه اختیار دارد… از بین دانش آموختگان دوره کارشناسی ارشد داخل کشور و مورد تأیید وزارت به صورت مازاد بر ظرفیت با رعایت شرایط زیر، پذیرش کند»، بر این اساس، اختیار پذیرش از بین دانش آموختگان کارشناسی ارشد مشروط بر آن که فارغ التحصیل دانشگاه داخل کشور و مورد تأیید وزارت علوم باشد، به دانشگاه ھا واگذار شده است. توضیح آن که دانشگاه ھا و دوره ھای مشمول پذیرش بدون آزمون دکتری سال ١٣٩٨ تماماً از دانشگاه ھای داخلی مورد تأیید میباشند. (موضوع بندھای ٢ و ٣ شرایط اختصاصی.) بنابراین، ملحوظ نمودن ھر یک از شرایط مقرر ذیل دستورالعمل اجرایی، قائم به نص صریح آیین نامه مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بوده است. موضوع تدوین شرایط خاص توسط دانشگاه با مداقه در جداول ارزشیابی نیز عیان است. به نحوی که طبق جداول ارزشیابی مندرج در اصلاحیه آیین نامه صدرالاشاره به شماره ٢١/٢٣٧٢٠٠ـ ١٣٩٣/١٢/١۶ ،سھم متنابھی از کل امتیاز داوطلب شامل شامل ٣٠ امتیاز مصاحبه (جدول ٣) ،١١ امتیاز آموزشی (ردیف ھای ۶ و ٧ جدول ٢) و بخشی از امتیاز پژوھشی (جدول ١) در اختیار دانشگاه پذیرنده است. در مورد اخیر، ابلاغیه شماره ٢/٢٩٩۵٧۴ـ ١٣٩۶/١٢/١۶ وزارت علوم در خصوص تفویض اختیار تعیین شاخص ھا و امتیازات فعالیت ھای پژوھشی مندرج در جدول ارزشیابی فعالیت ھای پژوھشی به دانشگاه ھای سطح یک از یک سو و ذکر عبارت «تا… امتیاز» در ستون «نحوه ارزیابی» جداول یاد شده از سوی دیگر، حاکی از تأیید اعمال نظر دانشگاه پذیرنده در ارزشیابی فعالیت ھای پژوھشی متقاضی است. ملاحظه می گردد قوانین ناظر بر پذیرش استعدادھای درخشان، تعیین بخشی از امتیازات داوطلب را بر عھده دانشگاه قرار داده لذا دانشگاه می تواند جھت تعیین امتیازاتی که در حوزه اختیارات آن است، ضوابط مدنظر خود را اعمال نماید. بر این اساس، متقاضیانی که حائز شرایط دانشگاه نباشند، قادر به کسب امتیازات فوق الذکر نخواھند بود. با عنایت به لزوم کسب حداقل ۶٠ امتیاز از مجموع فعالیتھای پژوھشی، آموزشی و مصاحبه، عدم کسب امتیازات در اختیار دانشگاه موجب عدم پذیرش قطعی متقاضی می گردد. لذا آنچه تحت عنوان ضوابط خاص یاد شده، تخطی از شرایط پذیرش منعکس در قوانین بالادستی نبوده و تماماً در چارچوب آیین نامه پذیرش بدون آزمون استعدادھای درخشان در دوره تحصیلی دکتری می باشد. خاطر نشان می سازد طبق ماده یک اصلاحیه آیین نامه «پذیرش بدون آزمون استعدادھای درخشان در دوره تحصیلی دکتری»، دانشگاه ھا در جذب دانشجو از طریق این آیین نامه مخیر بوده و ضوابط حداقلی متنازع فیه محمول بر کیفیت اعمـال اخـتیار یاد شـده است. از این رو، تعـیین ضـوابط یاد شده در مصادیق، خـروج از حدود اختیارات نمی باشد. لذا با توجه به توضیحات ارائه شده و با عنایت به اینکه کلیه اقدامات و مصوبات دانشگاه در حیطه اختیارات قانونی و مطابق با ضوابط و مقررات موجود صورت گرفته و به تصویب رسیده است، صدور دستور مقتضی مبنی بر رد درخواست مطروحه از سوی شاکی از آن مرجع محترم مورد استدعا است. “

ھیأت عمومی دیـوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩٩/١٠/۶ با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی ھیأت عمومی

الف: اولاً به موجب جزء ۴ صرفاً دانشجویان دانشگاه ھای سطح ١ به موجب بندھای ٣ و ۵ صرفاً دانش آموختگان دوره کارشناسی پیوسته روزانه دانشگاه ھای سطح یک یا دو و به موجب بند ۴ صرفاً دانش آموختگان یا دانشجویان دوره کارشناسی ارشد روزانه دانشگاه ھای سطح یک واجد شرایط شرکت در فراخوان می باشند و دیگر دانشجویان یا دانش آموختگان حق شرکت در فراخوان را ندارند. ثانیاً به موجب ماده ١ آین نامه پذیرش بدون آزمون استعدادھای درخشان در دوره تحصیلی دکتری مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، محدودیتی از حیث سطح دانشگاه، روزانه یا شبانه بودن دوره تحصیل تعریف نشده است. ثالثاً دانشگاه برای اعمال محدودیت ھای مذکور فاقد اختیار قانونی بوده است. با توجه به مراتب مذکور جزء ۴ از بند ١ و بند ھای ٣ و ۴ فراخوان مورد اعتراض خارج از حـدود اختیار و مغـایر بند ٩ اصل ٣ قانون اساسی است و مستند به بند ١ ماده ١٢ و ماده ٨٨ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ ابطال می شود.

ب: نظر به اینکه به موجب بند ١ـ ٣ اصلاحیه آیین نامه مذکور، میانگین ھمتراز شده در ھر یک از دوره ھای مربوط طبق دستورالعمل مصوب شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه می باشد لذا افزایش سقف معدل در دوره کارشناسی ارشد در علوم انسانی از اختیارات دانشگاه است و ابطال نشد.

ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ مرتضی علی اشراقی