رای شماره های ۲۸۲۴ و ۲۸۲۵ هيات عمومی ديوان عدالت اداری

با موضوع: قسمتي از بخشنامه شماره ۴۰۰/۸۱۹۳د ـ ۱۳۹۹/۵/۱۳ معاون درمان وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشکي مبني بر اعطاي ۵۰ امتياز به برخي از دستياران مشمول خدمات مورد تعهد در سال ۱۳۹۹ ابطال شد

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه های ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۲۸۲۴ و ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۲۸۲۵ مورخ ۱۴۰۰/۱۰/۲۸ با موضوع: «قسمتی از بخشنامه شماره ۴۰۰/۸۱۹۳د ـ ۱۳۹۹/۵/۱۳ معاون درمان وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مبنی بر اعطای ۵۰ امتیاز به برخی از دستیاران مشمول خدمات مورد تعهد در سال ۱۳۹۹ ابطال شد.» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یدالله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه : ۱۴۰۰/۱۰/۲۸ شماره دادنامه: ۲۸۲۵ ـ ۲۸۲۴

شماره پرونده : ۰۰۰۳۴۰۸ و ۰۰۰۰۷۲۱

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکیان: آقایان وحید کوزه گر آرانی و محمدجواد رضائی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال قسمتی از بخشنامه شماره ۴۰۰/۸۱۹۳د ـ ۱۳۹۹/۵/۱۳ معاونت درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

گردش کار: شاکیان به موجب دادخواستهای جداگانه ای ابطال قسمتی از بخشنامه شماره ۴۰۰/۸۱۹۳د ـ ۱۳۹۹/۵/۱۳ معاونت درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را خواستار شده اند و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده اند که:

الف ـ متن دادخواست آقای وحید کوزه گر آرانی:

” احترامًا اینجانب از فارغ التحصیلان رشته بیهوشی در سال ۱۳۹۹ میباشم و لذا در طرح این دعوا ذیسمت و ذینفع هستم لذا مستندًا به ماده ۱۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری که مقرر میدارد در صورتی که تصمیمات و اقـدامات موضوع شکایت سازمـان دولتی موجب تضییع حقوق اشخـاص شده باشد شعب رسیدگی کننده دیوان حکم بر نقض و لغو اثر از تصمیم و اقدام مورد شکایت صادر مینماید لذا تقاضای رسیدگی و صدور حکم به شرح خواسته های مطروحه و توضیحات ذیل را دارم. به طوری که استحضار دارید آزمون بورد تخصصی رشته های پزشکی و نحوه برگزاری ـ اعلام نتایج کتبی و شفاهی آن و نحوه تعیین ۵ درصد و ۱۰ درصد اول آزمون رشته بیهوشی که موثر در تعیین محل اجرای طرح میباشد یکی از مهمترین آزمون های شاخه پزشکی و تاثیر گذار در سرنوشت قبول شدگان این آزمون است به نحوی که اگر در نحوه برگزاری، نحوه آزمون شفاهی و نحوه امتیاز دهی و تعیین ضوابط خلق الساعه و اعمال سلیقه شخصی و یا اقداماتی خارج از عرف و ضوابط قانونی و امتیازدهی فعل های بدون وجود ضوابط خاص عمل گردد نتیجه آزمون ـ سرنوشت فارغ التحصیلان و نحوه مشمول ۵ درصد و ۱۰ درصد اول رشته بیهوشی که حق استفاده از مزایای قانونی درصدهای مذکور را در تعیین محل اجرای طرح و عضویت در هیأت علمی دانشگاه و حتی پذیرش آسانتر در مرحله بالاتر آزمونهای تخصصی را دارند و نتیجتًا نحوه تعیین و تخصیص محل اجرای طرح تغییر کرده و حقوق اشخاص شرکت کننده در آزمون رشته بیهوشی ناعادلانه تضییع میگردد. از آنجا که وزارت طرف شکایت در سال ۱۳۹۹ به بهانه شیوع بیماری کرونا مبادرت به برگزاری آزمون بورد تخصصی به صورت متفاوت با سالهای قبل نموده است و مالاً نتیجه آزمون رشته بیهوشی بدون اعلام نمرات شفاهی شرکت کنندگان انتشار یافته است و با صدور مصوبه ای بدون داشتن ضوابط عادلانه به برخی از قبول شدگان بدون استحقاق علمی خاص تا ۵۰ نمره (امتیاز) اضافه تر از استحقاق آنان جهت اولویت انتخاب محل طرح اعطاء شده در حالی که قبل از آزمون اعلام شده بود کسانی که در طرح اضطرار شرکت نمایند صرفًا در آزمون شفاهی بورد تخصصی بیهوشی به عنوان تشویقی دارای امتیاز میباشند.اما اینک بعد از برگزاری آزمون به آنان نمره اضافی اختصاص یافته و باعث برهم خوردن تعادل نمرات شرکت کنندگان و به نوعی (عقاب بلابیان) برای کسانی که در طرح داوطلبانه شرکت نکرده اند شده است و حتی جالبتر اینکه برخی از این داوطلبین حتی تا مهر ماه ۱۳۹۹ به طرح مذکور اعزام نشده ولی از ۵۰ امتیاز بهره برده اند و متاسفانه در آزمون بورد رشته بیهوشی نیز نمره به آنها اضافه شده که خواهان لغو این اقدام هستیم زیرا از امتیاز ۵۰ نمرهای ناعادلانه برخوردار شده اند که مصداق بارز دارا شدن ناعادلانه در حقوق مدنی است. مسلمًا اگر همگی شرکت کنندگان در آزمون از تخصیص نمره اضافی بعد از آزمون برای داوطلبین رشته بیهوشی آگاهی داشتند رغبت و امکان شرکت داوطلبان بیشتری از جمله اینجانب فراهم میگردید از طرفی در این آزمون نمره اختصاص یافته برای مقاله و پایان نامه و طرح اضطراری و نمره حضور در مناطق و بیمارستانهای کرونایی از قبل شفاف اعلام نشده و باعث گردیده است دست اساتید در گروههای آموزشی برای تعیین نمرات اشخاص خاص بدون ضابطه قانونی و یا تعریف شده باز و زمینه بخشش نمرات فاقد مبنا برای بعضی فراهم گردد. لذا حقوق اینجانب و تعداد دیگری از هم دوره ایهای اینجانب در رشته بیهوشی به شدت تضییع گردیده است واز آنجا که اعلام قبولی شرکت کنندگان در آزمون بورد تخصصی و سپس بارگزاری طرح اضطراری بدون تعیین میزان تاثیر نمره پایان نامه ـ نمره مقاله ـ تعیین قبلی امتیاز حضور در مناطق و بیمارستانهای مورد پذیرش بیماران کرونایی و غیره صورت گرفته است و باعث شده تا عدالت در تعیین محل طرح ها برای جابه جایی و تخصیص محل برای قبول شدگان آزمون رشته بیهوشی برهم خورده و دست برخی اساتید و مدیران در تخصیص نمرات اضافی و نا مرسوم برای برخی اشخاص باز گردد که مسلمًا این امر مورد نظر قانونگذار در قانون اساسی نبوده و مصداق ماده ۳۰۱ قانون مدنی میباشد. لذا تقاضای رسیدگی و صدور حکم بر الزام وزارت طرف شکایت به ارائه نمرات شفاهی آزمون بورد تخصصی رشته بیهوشی سال ۱۳۹۹ و لغو مصوبـه طرح اضطراری در مورد اعطای ۵۰ امتیاز اضافی به داوطلبین طـرح مـذکور و لغو نمـرات اختصاص یافته طرح اضطراری و مقاله و پایان نامه که قبلاً به طور شفاف تعیین و اعلام نشده بود و نیز لغو نتیجه ۵ درصد و ۱۰ درصد اول آزمون بورد تخصصی رشته بیهوشی و بازنگری صحیح آن با وصفی که این درصدها خارج از ضوابط متعارف سالهای قبل و غیرعادلانه انجام شده است و دستور بازنگری مجدد در نتایج ۵ درصد و ۱۰ درصد اول مذکور بازنگری در نمرات قبول شدگان بورد تخصصی رشته بیهوشی به شرح تقدیمی مورد استدعاست. “

ب ـ متن دادخواست آقای محمدجواد رضایی:

” به موجب دو بخشنامه به شماره های ۱۹۹۷/۴۰۰د ـ ۱۳۹۷/۲/۵ و ۱۰۰/۳۷۶ ـ ۱۳۹۵/۶/۵ مقرر بوده خدمت پزشکانی که متعهد خدمت به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعهد آزاد میباشند و یا از سهمیه خانمها در پذیرش دوره دستیاری استفاده نموده اند (موضوع بخشنامه شماره ۱۱۱۲/۱۰۰ـ ۱۳۹۶/۱۰/۱۹ مقام وزارت) به میزان بیست درصد کاهش یابد که متاسفانه بدون هیچ توجیه قانونی و منطقی به موجب بخشنامه/ دستورالعمل شماره ۸۱۹۳/۴۰۰د ـ ۱۳۹۹/۵/۱۳ معاونت درمان وزارت بهداشت این طرح لغو گردیده است. حال تقاضا داریم با عنایت به پاسخ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مبنی بر فروکش کردن کووید و خستگی مضاعف فارغ التحصیلان ۱۳۹۹ که از سال گذشته بی وقفه و بدون استراحت اشتغال به خدمت شبانه روزی داشته و با لحاظ این نکته که بعضی فارغ التحصیلان ۱۳۹۹ که «مشمول طرح اضطرار» بوده و به صورت داوطلبانه از شهریور ۱۳۹۹ شروع به فعالیت نموده و تاکنون نیروهای مشمول طرح جدید حضور نیافته و با حضور ایشان تغییر و تجدیدنظر در تصمیمات ضروری و الزامی بروز پیک جدی کروناست تقاضای صدور حکم به شرح ستون خواسته و بدوًا صدور دستور موقت مبنی بر جلوگیری از لغو طرح کاهش مینماید، از طرفی با اجرای طرح واکسیناسیون سراسری و موثر از شدت کووید کاسته شده و شرایط فعلی جامعه حاکی از عدم ۲۰درصدی خدمات پزشکان متعهد خدمت به وزارت متبوع (تعهد آزاد یا استفاده از سهمیه خانمها در پذیرش دوره دستیاری ورودی سال ۱۳۹۵) استفاده نموده اند، دارم. سایر دلایل:

۱ـ تفاوت مدت زمان طرح در دو حالت اجرا و توقف بخشنامه برای برخی پزشکان مورد بحث این بخشنامه که به ۸ ماه میرسد و با توجه به عدم ادامه تحصیل این پزشکان، عدم توقف آن موجب ماندگاری بیشتر از مدت مقرر شده در ابتدای زمان تحصیل، عدم اجازه جهت عضویت در هیأت علمی دانشگاه ها و عدم اجازه جهت تاسیس مطب میشود.

۲ـ با توجه به اینکه رسیدگی کامل به پرونده ممکن است در دیوان عدالت اداری تا دو سال نیز به طول بینجامد، در صورت عدم صدور رأی مبنی بر توقف بخشنامه فوق ممکن است تعهد این پزشکان به پایان رسیده و رأی نهایی حتی در صورتی که به نفع پزشکان صادر شود، عملاً با توجه به پایان زمان طرح ایشان بی فایده و بالاثر خواهد بود.

۳ـ عدم توقف بخشنامه فوق عملاً مدت زمان طرح این پزشکان را افزایش داده که علاوه بر دوری از خانواده و بعد مسافت و مشکلات متعاقب آن با توجه به تفاوت حقوق و مزایای دریافتی پزشکان در زمان طرح و پس از آن متحمل خسارت مالی جبران ناپذیری میشوند. “

متن بخشنامه مورد شکایت به شرح زیر است:

” رییس محترم دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سراسر کشور

با سلام و احترام

با عنایت به شیوع بیماری کووید ۱۹ ،روند بیماری در کشور و کمبود نیروی تخصصی در مراکز درمانی کشور و از سویی فرسایش نیروی انسانی متخصص و ضرورت تسریع در توزیع پزشکان متعهد خدمت جهت حمایت و کمک به نظام درمان، کلیه دستیاران سال آخر جهت تعیین محل خدمات مورد تعهد ملزم به رعایت مفاد ذیل میباشند. لذا مقتضی است در اسرع وقت نسبت به اطلاع رسانی به کلیه دستیاران سال آخر آن دانشگاه اقدام لازم صورت پذیرد:

۱ـ کلیه دستیاران سال آخر جهت انجام تعهدات خدمت موظف به انتخاب محل در سامانه تعیین محل خدمت پزشکان متخصص از تاریخ ۲۰ مرداد لغایت ۲۷ مرداد (به جز مشمولین خدمت مقدس سربازی و متعهدین خاص) می باشند. لازم به ذکر است زمان اعلام شده به هیچ وجه قابل تمدید نمیباشد.

۲ـ در صورتی که دستیاران سال آخر نسبت به انتخاب محل اقدام ننموده یا بصورت ناقص تعیین محل نمایند. رأسًا بدون محاسبه امتیاز توسط سامانه، تعیین محل خواهند گردید و هیچ گونه اعتراضی پذیرفته نخواهد بود.

۳ـ در صورت عدم ثبت نام دستیاران سال آخر در سامانه تعیین محل خدمت پزشکان متخصص و یا عدم تحویل مدارک به معاونت درمان دانشگاه محل تحصیل، معاونت درمان وزارت متبوع رأسًا نسبت به تعیین محل اقدام خواهد نمود و هیچ گونه اعتراضی قابل پذیرش نخواهد بود.

۴ـ صدور احکام جهت دانشگاه ؍ دانشکده های علوم پزشکی توسط معاونت درمان وزارت متبوع انجام خواهد پذیرفت.

۵ ـ حسب ضرورت و نیاز مبرم مراکز درمانی کشور به نیروی تخصصی بالینی، دستیاران سال آخر رشته های تخصصی در صورت شروع به کار حداکثر ظرف مدت یک هفته پس از تاریخ صدور ابلاغ معاونت درمان وزارت بهداشت از مزایای ذیل بهرهمند خواهند شد:

ـ مدت اشتغال از زمان صدور ابلاغ به عنوان خدمات مورد تعهد محاسبه خواهد شد و حقوق و مزایای آن تابع مقررات متخصصین متعهد خدمت میباشد.

ـ مدت خدمات مورد تعهد از زمان صدور ابلاغ تا اول آبان ماه سال جاری به صورت منطقه خاص محاسبه خواهد گردید.

ـ لازم به توضیح است در صورتیکه متقاضی، گزینه شروع به کار حداکثر ظرف یک هفته پس از صدور ابلاغ را انتخاب نماید در امتیازات مکتسبه جهت انتخاب محل ۵۰ امتیاز به ایشان تخصیص خواهد یافت که این امر منجر به تغییر محسوس در محل انتخابی محل مورد تعهد ایجاد خواهد نمود.

تذکر۱ :در صورتی که گزینه مربوطه انتخاب و امتیاز جهت تعیین محل لحاظ گردد، لکن متخصص از شروع به کار در موعد مقرر امتناع ورزد ابلاغ صادره لغو و بالاثر گردیده و معاونت درمان وزارت بهداشت رأسًا نسبت به تعیین محل جدید ایشان در مناطق مورد نیاز کشور اقدام خواهد نمود و متقاضی از امتیاز مکتسبه محروم میگردد.

تذکر ۲ :سهمیه مازاد مناطق محروم قانون برقراری عدالت آموزشی و متعهدین بهره مند از سهمیه مأموریت آموزشی از امتیازات فوق الذکر مستثنی و تابع قوانین و ضوابط مربوطه میباشند.

۶ ـ در توزیع سال جاری کاهش بیست درصد مدت خدمات مورد تعهد در رشته های تخصصی داخلی عفونی ـ روانپزشکی ـ طب فیزیک و توانبخشی ـ رادیوتراپی ـ پزشکی هسته ای ـ کودکان از مشمولین خدمات مورد تعهد سال ۹۹ به بعد لغو و بالاثر میگردد.

۷ .با توجه به تسریع در توزیع متعهدین خدمت، نمره آزمون دانشنامه و امتیاز بورد تخصصی در امتیازات لحاظ نخواهد شد. ـ معاون درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی “

در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست اداره کل حقوقی و تنظیم مقررات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره ۱۰۷/۱۸۳۰ ـ ۱۴۰۰/۸/۲۹ توضیح داده است که:

” ۱ـ به موجب قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مصوب سال ۱۳۶۷ تدوین و ارائه سیاست ها، تعیین خط مشی ها و نیز برنامه ریزی برای فعالیتهای مربوط به تربیت نیروی انسانی گروه پزشکی و تأمین بهداشت عمومی و ارتقای سطح آن از طریق اجرای برنامه های بهداشتی و برنامه ریزی به منظور توزیع متناسب و عادلانه نیروی انسانی و سایر امکانات (آموزش پزشکی و تسهیلات بهداشتی ـ درمانی) کشور با تأکید بر اولولیت برنامه های بهداشتی و رفع نیاز مناطق محروم و نیازمند، بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی میباشد و برابر بند (الف) ماده ۷۲ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، در اجرای سیاستهای کلی سلامت، تولیت نظام سلامت در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تمرکز گردیده است و کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از دولتی و غیردولتی، از جمله ارائه کنندگان خدمات سلامت موظفند از خط مشی و سیاستهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تبعیت کنند.

۲ـ همچنین به موجب بند ۷ ـ ۱ سیاستهای کلی سلامت تولیت نظام سلامت شامل سیاست گذاری های اجرایی، برنامه ریزی های راهبردی، ارزشیابی و نظارت بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی میباشد. نظر به شیوع و همه گیری بیماری کوید ۱۹، روند افزایشی و بسیار گسترشی این بیماری در کشور، ضرورت اقدام عاجل برای به کارگیری حداکثر ظرفیت نیروی انسانی برای مقابله و مهار این بیماری، کمبود نیروی تخصصی در مراکز درمانی کشور و از سویی فرسایش نیروی انسانی متخصص و ضرورت تسریع در توزیع پزشکان متعهد خدمت برای حمایت و کمک به نظام درمان، ایجاد فضای انگیزشی برای حضور داوطلبین متخصص در خط مقدم مبارزه و مقابله با این بیماری خطرناک و مسری، و با عنایت به ضوابط و مقررات فوق الاشعار و این که تعیین محل خدمت متخصصین در حیطه اختیارات این وزارتخانه میباشد؛ تصمیمات ذیل از سوی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ابلاغ گردید و طی نامه شماره ۴۰۰/۸۱۹۳ د ـ ۱۳۹۹/۵/۱۳ معاونت درمان ابلاغ شده است:

ـ حسب ضرورت و نیاز مبرم مراکز درمانی کشور به نیروی تخصصی کلیه دستیاران سال آخر جهت انجام تعهدات موظف به انتخاب محل در سامانه تعیین محل خدمت پزشکان متخصص از تاریخ ۲۰ مرداد لغایت ۲۷ مرداد (به جز مشمولین خدمت مقدس سربازی و متعهدین خاص) گردیدند. دستیاران سال آخر منوط به شروع به کار حداکثر ظرف یک هفته پس از تاریخ صدور ابلاغ معاونت درمان وزارت متبوع، از مزایای ذیل بهره مند گردیده اند:

ـ مدت اشتغال از زمان صدور ابلاغ به عنوان خدمات مورد تعهد محاسبه خواهد شد و حقوق و مزایای آن تابع مقررات متخصصین متعهد خدمت میباشد.

ـ مدت خدمات مورد تعهد از زمان صدور ابلاغ تا اول آبان ماه سال ۱۳۹۹ به صورت منطقه خاص محاسبه خواهد گردید.

ـ ۵۰ امتیاز به مجموع امتیازات مکتسبه جهت متقاضیان شروع به کار طبق ضوابط ابلاغی معاونت درمان وزارت متبوع تخصیص داده شد.

ـ لازم به ذکر است سهمیه مازاد مناطق محروم قانون برقراری عدالت آموزشی و متعهدین بهره مند از سهمیه مأموریت آموزشی از امتیازات فوق الذکر مستثنی و تابع قوانین و ضوابط مربوطه میباشند . “

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۰/۱۰/۲۸ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

با توجه به اینکه اعطای ۵۰ امتیاز به برخی از دستیاران مشمول خدمات مورد تعهد در سال ۱۳۹۹ که برمبنای بخشنامه شماره ۴۰۰/۸۱۹۳د ـ ۱۳۹۹/۵/۱۳ معاون درمان وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی صورت گرفته، منجر به تغییر در محل انتخابی انجام تعهدات خدمت سایر متقاضیان و در نتیجه عدم پذیرش آنان در اولویتهای انتخابی بالاتر شده و این امتیاز در آزمون دانشنامه تخصصی سال ۱۳۹۹ رشته بیهوشی منشأ اثر بوده و مـوجب تغییر در امتیـازات مکتسبه داوطلبان و به تبع آن تغییر در رتبه آنها در آزمون مزبور شده است، بنابراین از مصادیق اعمال تبعیض ناروا است و به دلیل مغایرت با بند ۹ اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و خروج مقام صادرکننده آن از حدود اختیارات خود، مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال میشود.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ حکمت علی مظفری