رای شماره های ۲۴۲۳ الی ۲۴۲۵ هيات عمومی ديوان عدالت اداری

با موضوع: ۱ـ بندهاي (الف) و (ج) ماده ۳۹ آيين نامه استخدامي اعضاي غير هيأت علمي دانشگاه فرهنگيان که ساعات کاري معلولان شديد و عضو مرد داراي فرزند و همسر معلول شديد يا مبتلا به بيماري صعب العلاج را به ميزاني کمتر از ساعات مقرر در قانون کاهش داده، ابطال شد. ۲ـ حکم مقرر در بند (ب) ماده ۳۹ آيين نامه استخدامي اعضاي غير هيأت علمي دانشگاه فرهنگيان که …

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران

یک نسخه از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه های ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۲۴۲۳ الی ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۲۴۲۵ مورخ ۱۴۰۱/۹/۲۹ با موضوع: «۱ـ بندهای (الف) و (ج) ماده ۳۹ آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان که ساعات کاری معلولان شدید و عضو مرد دارای فرزند و همسر معلول شدید یا مبتلا به بیماری صعب العلاج را به میزانی کمتر از ساعات مقرر در قانون کاهش داده، ابطال شد. ۲ـ حکم مقرر در بند (ب) ماده ۳۹ آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان که صرفٌا عضو (زن) دارای همسر یا فرزند معلول شدید را مشمول تقلیل ساعت قرار داده و تقلیل ساعت مزبور را نیز به میزان ۴ ساعت کار در هفته محدود کرده، ابطال شد.» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال میگردد.

مدیرکل هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ یدالله اسمعیلی فرد

تاریخ دادنامه: ۱۴۰۱/۹/۲۹ شماره دادنامه: ۲۴۲۵ ـ ۲۴۲۴ـ ۲۴۲۳

شماره پرونده: ۰۱۰۰۵۴۱ ـ ۰۱۰۰۵۴۰ ـ ۰۱۰۰۵۳۹

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکیان: آقای بیژن رضایی، خانم زهرا ناظمی نارگانی و آقای علی اصغر پهلوانی نژاد خوابجانی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بندهای (الف)، (ب) و (ج) ماده ۳۹ آئین نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان

گـردش کـار: شـاکیان به موجب دادخواست هایی با متن مشـابه ابطال بندهای (الف)، (ب) و (ج) ماده ۳۹ آئین نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان را خواستار شده اند و در جهت تبیین خـواسته اعلام کرده اند که:

“اینجانب کارمند دانشگاه فرهنگیان دارای همسر با معلولیت شدید میباشم و بر اساس ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولان مشمول خدمت نیمه وقت بانوان با حقوق کامل میشوم تا بتوانم امور مربوط به همسرم را انجام دهم لیکن دانشگاه فرهنگیان بر اساس ماده ۳۹ آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی فقط با ۴ ساعت تقلیل در هفته موافقت مینماید و ۱۶ ساعت باقیمانده را اعمال نمینماید که با توجه به معلولیت شدید همسر و خاص بودن قانون فوق این امر باعث اختلال در روند زندگی خـانواده من گـردیده است. لذا خواهشمند است ابطال ماده ۳۹ آیین نامه فوق و اجرای کامل ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولان مورد استدعاست.”

متن بندهای مورد شکایت به شرح زیر است:

“ماده ۳۹ـ اعضای ذیل با درخواست شخصی و براساس دستورالعمل مصوب هیأت اجرایی دانشگاه از تقلیل ساعات کار بهره مند میشوند:

الف ـ عضوی که با تأیید سازمان بهزیستی معلولیت شدید دارد (۴ ساعت در هفته).

ب ـ عضو (زن) دارای همسر یا فرزند معلول شدید با تأیید سازمان بهزیستی یا مبتلا به بیماری صعب العلاج با تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (۴ ساعت در هفته).

ج ـ عضو (مرد) بدون همسر که دارای فرزند معلول شدید با تأیید سازمان بهزیستی یا مبتلا به بیماری صعب العلاج با تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است و عضو (مرد) دارای همسر معلول شدید با تأیید سازمان بهزیستی یا مبتلا به بیماری صعب العلاج با تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (۴ ساعت در هفته)”

در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل امور حقوقی، املاک و قراردادها و رسیدگی به شکایات دانشگاه فرهنگیان به موجب لایحه شماره ۵۰۰۰۰/۳۶۰۱/۱۲۰ مورخ ۱۴۰۱/۴/۱۵ توضیح داده است که:

“همانگونه که مستحضرید مجلس شورای اسلامی به منظور رفع دغدغه های افراد معلول اقدام به تصویب قانون حمایت از حقوق معلولان در تاریخ ۱۳۹۶/۱۲/۲۰ نموده است در حالیکه ماده ۳۹ آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان به منظور تبیین و پیش بینی موارد و مصادیق مشمول تقلیل ساعت کار به تصویب هیأت امنای دانشگاه فرهنگیان رسیده که معلولان عزیز صرفًا به عنوان یکی از مصادیق ۹ گانه مشمول کسر ساعت کار در این آیین نامه شناسایی شده اند فلذا درخواست ابطال کلی مفاد ماده ۳۹ آیین نامه مورد اعتراض صرفًا به جهت مغایرت با قانون حمایت از حقوق معلولان فاقد وجاهت به نظر میرسد. دانشگاه فرهنگیان همانند سایر دانشگاه های کشور به استناد بند (ب) ماده ۲۰ قانون برنامه پنجم توسعه و ماده ۱ قـانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور (مصوب ۱۳۹۵/۱۱/۱۰) فقط در چارچوب مصوبات و آئین نامه های مـالی و معـاملاتی و اداری استخـدامی و تشکـیلاتی مصوب هیأت امنا که به تأیید وزیر علوم تحقـیقات و فـناوری میرسد عمل مینماید. بر این اساس درخصوص تقلیل ساعت کار اعضا دانشگاه فرهنگیان صرفًا مکلف است در چارچوب ماده ۳۹ آیین نامه استخدامی اعضای هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان اقدام نماید. بنابراین شکات و سایر مشمولان حسب مورد و بر اساس وضعیت خود از امتیازات مندرج در مصادیق ۹ گانه ماده ۳۹ آیین نامه اخیرالذکر و کاهش ساعت کار تعیین شده بهره مند گردیده و در حال حاضر از مزایای آن به انضمام سایر تسهیلات و مزایای مندرج در آن که در سایر قوانین و مقررات عمومی استخدامی پیش بینی نشده است برخوردار میباشند همانطور که در بند پیشین گفته شد مقـررات مندرج در ماده ۳۹ آیین نامه ناظر به مصـادیق مشمـول کسـر سـاعت کار میباشد و صرفًا مربوط به معلولان نمیباشد. صرف نظر از ضوابط و مقررات مندرج در ماده ۳۹ آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی دانشگاه که ناظر به مصادیق مشمول تقلیل ساعت کار میباشد، با عنایت به مفاد ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولین مصوب ۱۳۹۷/۲/۱ و ابلاغیه مورخ ۱۳۹۷/۲/۸ رئیس جمهور، به نظر میرسد خواسته شاکیان مبنی بر الزام دانشگاه فرهنگیان جهت بهره مندی از تسهیلات مربوط به بانوان کارمند دارای همسر یا فرزند معلول، از خدمت نیمه وقت بانوان با استفاده از حقوق و مزایای کامل فاقد محمل قانونی میباشد چه اینکه در متن قانون شرط بهره مندی از خدمت نیمه وقت بانوان کارمند دارای همسر یا فرزند معلول، نگهداری فرد دارای معلولیت در منزل میباشد حال اینکه همسر دارای معلولیت خانم زهرا ناظمی نارگانی یعنی آقای علی اصغر پهلوانی نژاد خوابجانی از کارکنان غیر هیأت علمی تمام وقت دانشگاه بوده که در حال حاضر به استناد بند (الف) ماده ۳۹ آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی دانشگاه از ۴ ساعت تقلیل کار در هفته برخوردار بوده و خانم زهرا ناظمی نارگانی به اتفاق همسر خود که به جهت معلولیت ایشان درخواست استفاده از خدمت نیمه وقت بانوان با حقوق و مزایای کامل را مطرح نموده در پردیس فاطمه الزهرا (س) اصفهان مشغـول خدمت میباشد. علی الاصول مـراد و مقصـود مقنن از اعطای این امتیاز به کارمند زن، نگهداری از همسر یا فرزند معلول غیرشاغل در دستگاه های دولتی میباشد در حالی که اعطای تقلیل کار موضوع ماده ۳۹ آیین نامه ناظر به مصادیق و شرایطی است که در قانون حمایت از حقوق معلولان پیش بینی و تعیین تکلیف نشده و مسکوت مـانده و یا ارتباطی به این قانون نداشته است امـوری که در آیین نامه دانشگاه پیش بینی و تعیین تکلیف شده است. لذا با عنایت به اینکه ابطال کلی ماده ۳۹ آیین نامه دانشگاه سایر مشمولین و مصـادیق تقلیل ساعت کار را از حقوق خود محـروم خواهد نمود. صـرفًا میبایست موضوع درخواستی شکات مشخصًا و به تصریح جهت طرح در هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به منظور بررسی مغایرتهای احتمالی ماده ۳۹ آیین نامه دانگشاه با مواد ۲۷ و ۲۸ قانون حمایت از معلولان باشد چه اینکه آیین نامه در مقام بیان مصادیق مشمول کسر ساعت کار میباشد و صرفًا به معلولان ارتباط ندارد. النهایه با امعان نظر به تفاوت موضوعی در مصادیق و مشمولین ماده ۳۹ آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی دانشگاه و مواد ۲۷ و ۲۸ قانون و با عنایت به موارد پیش بینی نشده و مسکوت در قانون حمایت از حقوق معلولان و با توجه به تعیین تکلیف این موارد و سایر مصادیق در ماده ۳۹ آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی دانشگاه که ارتباطی به قانون حمایت از معلـولان ندارد، ابطال کلی مـاده ۳۹ آیین نامه مذکور سبب عدم بهره مندی سایر مشمولین آیین نامه که در قانون وضعیت ایشان پیش بینی نشده خواهد گردید فلذا رسیدگی و صدور رأی شایسته از آن مقامات محترم مورد استدعاست.”

هیأت عمـومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۱/۹/۲۹ به ریاست معاون قضایی دیوان عدالت اداری در امور هیأت عمومی و با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی

الف. اولاً حکم مقرر در ماده ۱ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مصوب سال ۱۳۹۵ که دانشگاه ها، مراکز و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و فرهنگستانها و پارکهای علم و فناوری دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع قانونی ذیربط را از رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه های دولتی مستثنی کرده، به منزله جوازی برای دانشگاه ها و مؤسسات مذکور در ماده فوق برای عدم تبعیت از قانون حمایت از حقوق معلولان که قانونی خاص و برای حمایت از معلولان است، محسوب نمیشود. ثانیًا در بند (ت) ماده ۱ قانون حمایت از حقوق معلولان مصوب ۱۳۹۶/۱۲/۲۰ کّلیه دستگاه های اجرایی موضوع ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری که دانشگاه ها نیز در زمره مصادیق آنها هستند، مشمول قانون مذکور اعلام شده اند. ثالثًا براساس ماده ۲۸ قانون حمایت از حقوق معلولان مصوب سال ۱۳۹۶: «دستگاه های مشمول مکّلفند ساعات کار هفتگی شاغلان دارای معلولیت های شدید و خیلی شدید را ده ساعت کاهش دهند.» بنا به مراتب فوق، بندهای (الف) و (ج) ماده ۳۹ آیین نامه استخدامی اعضای غیرهیأت علمی دانشگاه فرهنگیان که ساعات کاری معلولان شدید و عضو مرد دارای فرزند و همسر معلول شدید یا مبتلا به بیماری صعب العلاج را به میزانی کمتر از ساعات مقرر در قانون کاهش داده، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال میشود.

ب. براساس استدلال مقرر در بند قبلی، حکم مندرج در ماده ۱ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مصوب سال ۱۳۹۵ به منزله جوازی برای دانشگاه ها و مؤسسات مذکور در ماده فوق برای عدم تبعیت از قانون حمایت از حقوق معلولان که قانونی خاص و برای حمایت از معلولان است، محسوب نمیشود. ثانیًا براساس ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولان مصوب سال ۱۳۹۶: «بانوان کارمند دارای همسر یا فرزند معلول به شرط نگهداری فرد دارای معلولیت در منزل (با تأیید سازمان) از تسهیلات مقرر در قانون راجع به خدمت نیمه وقت بانوان مصوب ۱۳۶۲/۹/۱۰ و اصلاحات و الحاقات بعدی آن با استفاده از حقوق و مزایای کامل بهره مند خواهند شد» و حکم مقرر در بند (ب) ماده ۳۹ آیین نامه استخدامی اعضای غیرهیأت علمی دانشگاه فرهنگیان که صرفًا عضو (زن) دارای همسر یا فرزند معلول شدید را مشمول تقلیل ساعت قرار داده و تقلیل ساعت مزبور را نیز به میزان ۴ ساعت کار در هفته محدود کرده، مغایر با ماده ۲۷ قانون حمایت از حقوق معلولان است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال میشود.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری معاون قضایی دیوان عدالت اداری ـ مهدی دربین