رأی شماره ١۴٠٨ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

با موضوع: ابطال کدھایی از کتاب ارزش نسبی خدمات سلامت موضوع تصویب نامه شماره
٧٠٣۵٨/ت۵۴٢۴٠ھـ ـ ١٣٩۶/۶/٩ ھیأت وزیران

شماره      ٩۶/٨۴۴      ١٣٩٧/٧/۴

بسمه تعالی

جناب آقای اکبرپور

رئیس ھیأت مدیره و مدیرعامل محترم روزنامه رسمی جمھوری اسلامی ایران

با سلام:

یک نسخه از رأی ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ١۴٠٨ مورخ ١٣٩/۶/٢٠ ٧ با موضوع:

«ابطال کدھایی از کتاب ارزش نسبی خدمات سلامت موضوع تصویب نامه شماره ٧٠٣۵٨/ت۵۴٢۴٠ھـ ـ ١٣٩۶/۶/٩ ھیأت وزیران.»
جھت درج در روزنامه رسمی به پیوست ارسال می گردد.

مدیرکل ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری ـ مھدی دربین

تاریخ دادنامه: ١٣٩٧/۶/٢٠

شماره دادنامه: ١۴٠٨

شماره پرونده: ٨۴۴/٩۶

مرجع رسیدگی: ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای قاسم لطفیان ھمدانی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال کدھای ٩٠٢٠١۵ ،٩٠٢٠٢٠ ،٩٠٢٠٢١ ،٩٠٢٠٢٢ ،٩٠٢٠٢۵ و ٩٠٢٠٢۶ از کتاب ارزش نسبی
خدمات سلامت موضوع تصویب نامه شماره ٧٠٣۵٨/ت۵۴٢۴٠ھـ ـ ١٣٩۶/۶/٩ ھیأت وزیران

گردش کار: آقای قاسم لطفیان ھمدانی به موجب دادخواستی ابطال کدھای ٩٠٢٠١۵ ،٩٠٢٠٢٠ ،٩٠٢٠٢١ ،٩٠٢٠٢٢ ،٩٠٢٠٢۵ و
٩٠٢٠٢۶ از کتاب ارزش نسبی خدمات سلامت موضوع تصویب نامه شماره ٧٠٣۵٨/ت۵۴٢۴٠ھـ ـ ١٣٩۶/۶/٩ ھیأت وزیران را خواستار
شده و در جھت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

«با سلام و احترام به استحضار عالی می رساند: ھیأت وزیران در جلسه مورخ ١٣٩۶/۶/٨ بدون توجه به احکام مکرر آن مرجع اقدام به
تصویب مصوبه مورد ادعا در کتاب ارزش نسبی خدمات سلامت نموده که در خصوص حق فنی داروخانه ھا رعایت احکام صادر نگردیده و
خدمات پزشکان داروساز را در ردیف خدمات تشخیصی جھت برخورداری از حق فنی قرار داده است. لذا چون مصوبه مذکور در خصوص
خدمات فنی که این بار آن را تغییر و به مدیریت خدمات دارویی تفسیر نموده اند مخالف قوانین موجد حق میباشد تقاضای ابطال آن از
زمان تصویب مورد استدعاست.»

در پی اخطار رفع نقصی که از طرف دفتر ھیأت عمومی برای شاکی ارسال شده بود، وی به موجب لایحه ای که به شماره ١٧١٨ ـ
١٣٩۶/٨/٣٠ ثبت دفتر اداره کل امور ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری شده اعلام کرده است که:

«ھیأت محترم عمومی دیوان عدالت اداری

با سلام احتراماً عطف به اخطاریه رفع نقص ١٣٩۶/٨/٨ شماره پرونده ٩۶٠٩٩٨٠٩٠۵٨٠۶٣ کلاسه بایگانی ٨۴۴/٩۶ آن ھیأت در خصوص
موارد نقص دادخواست تقدیمی که در اخطاریه آمده است به شرح ذیل رفع نقص می گردد:

١ـ مصوبه مورد شکایت با قسمت اخیر اصل ١٧٠ قانون اساسی مغایرت دارد.

٢ـ مصوبه مورد شکایت در بند ٧ ماده ١ قانون بیمه ھمگانی خدمات درمانی کشور و مفھوم این قانون مغایرت دارد زیرا فرانشیز را
قسمتی از درمان می داند که بیمه شده باید در زمان دریافت خدمات درمانی پرداخت نماید حال که فرانشیز قسمتی از ھزینه درمان
می باشد کدام بیمه درمانی حق فنی را جزئی از درمان می داند که بتوان نسبت به حق بیمه از خدمات دارویی از کتاب نسبی فرانشیز
دریافت و سھم بیمه گر را لحاظ نمود؟ مگر نه این است که خواندگان از اھالی بیمه می باشند چرا و چگونه آن را در ردیف فرانشیز درج
ننموده اند تا آنان که مصوب چنین تضییع حقی شده اند خود نیز نسبت به قسمتی از آن برخوردار باشند؟ دلیل آن اظھر من الشمس
است زیرا قوه مقننه چنین مجوزی به آنھا ارائه ننموده. در بودجه سالیانه لحاظ نمی گردد در نتیجه بیمه گذار مخالف مستندات ارائه
شده مجبور به پرداخت است و دیواری کوتاه تر و سست تر از دیوار بیمه گذار نمی توان پیدا نمود؟

٣ـ وانگھی به استناد ماده ٩ تبصره ذیل آن در قانون مذکور مقنن مابه التفاوتی در بودجه سالیانه در نظر خواھد گرفت که موضوع
خواسته از شمول آن خارج است.

۴ـ به پیوست صفحه نخست مصوبه مورد شکایت و استناد به تمامی کتاب مورد شکایت اعلام می دارد: در کتاب مذکور تمامی موارد
مندرج در آن مورد قبول سازمانھای بیمه گر می باشد و ھزینه آن را پرداخت می نمایند مگر مباحث مورد شکایت که از خدمات تشخیصی
نمی باشد ھر چند در صفحه ارائه شده به حضور و دستور معاون اول ریاست جمھور که کتاب مذکور را بر عموم ارائه کنندگان خدمات
سلامت در بخشھای دولتی غیردولتی، خیریه، خصوصی سازمانھای بیمه گر پایه و تکمیلی لازم الاجرا اعلام نموده است لیکن ھیچ
سازمان بیمه ای از تمکین از مصوبه مخالف قوانین استنکاف می نمایند بار مالی آن بر عھده بیمه گذار قرار گرفته است.

۵ ـ مورد شکایت از موارد سوء استفاده بیمارستانھای دولتی می باشد زیرا بیمارستانھای دولتی ھم در نوبتھای کاری حتی صبحھا
که قطعاً پزشک داروساز کادر ثابت خویش استفاده می نمایند از بیماران اداره خویش نیز حق فنی دریافت می نمایند موید ادعا
بیمارستان ابن سینا ھمدان (ارتش) طی پرونده کلاسه شماره ٩٣٠٩٩٨٠٩٠٠۶٠٠١۴٣ اجرایی شعبه ۵ اجرای احکام دیوان عدالت
اداری حتی مخالف طرح حکمت ارتش می باشد.

النھایه در صورت نارسایی در پاسخ به ماده ۴ قانون آیین دادرسی دادگاھھای عمومی و انقلاب و اصل ١۶٧ قانون اساسی استناد و از
قضات به منظور صیانت از حقوق جامعه تقاضای یافتن حکم قضیه از منابع معتبر فقھی، قانونی مورد استدعاست.»

متن مقرره مورد اعتراض به قرار زیر است:

«وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی ـ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان برنامه و بودجه کشور
ھیأت وزیران در جلسه ١٣٩۶/۶/٨ به پیشنھاد مشترک وزارتخانه ھای بھداشت، درمان و آموزش پزشکی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی و
سازمان برنامه و بودجه کشور و تأیید شورای عالی بیمه سلامت کشور و به استناد بند (الف) ماده (٩ (قانون احکام دائمی برنامه ھای
توسعه کشور، مصوب ١٣٩۵ ،تصویب کرد:

ویرایش سوم کتاب ارزش نسبی خدمات سلامت به شرح پیوست که به مھر دفتر ھیأت دولت تأیید شده است، برای کلیه ارایه
دھندگان خدمات سلامت در بخشھای دولتی، عمومی غیردولتی، خیریه، خصوصی و سازمانھای بیمه گر پایه و تکمیلی از تاریخ ابلاغ
این تصویب نامه لازم الاجرا است. ـ معاون اول رئیس جمھور

در پاسخ به شکایت مذکور، معاونت امور حقوقی دولت [حوزه معاونت حقوقی رئیس جمھور] به موجب لایحه شماره ٣۵٢۴۶/٣٧۴٧٨
ـ ١٣٩٧/٣/٢٩ توضیح داده است که:

«جناب آقای دربین

مدیرکل محترم دفتر ھیأت عمومی و ھیأتھای تخصصی دیوان عدالت اداری

با سلام و احترام

بازگشت به ابلاغیه شماره ٩۶٠٩٩٨٠٩٠۵٨٠٠۶٣۵) کلاسه ٨۴۴/٩۶ ،(موضوع ارسال نسخه دوم درخواست آقای قاسم لطفیان
ھمدانی، به خواسته «ابطال تعرفه مدیریت خدمات دارویی موضوع کدھای ٩٠٢٠١۵ ،٩٠٢٠٢٠ ،٩٠٢٠٢٢ ،٩٠٢٠٢۵ و ٩٠٢٠٢۶
تصویب نامه شماره ٧٠٣۵٨/ت۵۴٢۴٠ھـ ـ ١٣٩۶/۶/٩ ھیأت وزیران (ویرایش کتاب سوم ارزش نسبی خدمات سلامت)» ضمن ایفاد
تصویر نظریه شماره ١٠٧/۶٢٢١/د ـ١٣٩۶/١٢/١۴ وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی، اعلام می دارد:

دفاع ماھوی:

١ـ برابر جزء (۶ (بند (٩ (سیاستھای کلی نظام سلامت (ابلاغی ١٣٩٣ ،(در تدوین حق فنی به عنوان یکی از اھداف توسعه کمی و
کیفی بیمه ھای بھداشتی و درمانی مقرر گردیده است:

«٩ ـ توسعه کمی و کیفی بیمه ھای بھداشتی و درمانی با ھدف:

٩ ـ۶ ـ تدوین تعرفه خدمات و مراقبتھای سلامت مبتنی بر شواھد و بر اساس ارزش افزوده با حق فنی واقعی یکسان برای بخش
دولتی و غیردولتی.»

٢ـ در راستای اجرای سیاستھای کلی یاد شده، برابر ماده (٩ (قانون احکام دائمی برنامه ھای توسعه کشور (لازم الاجراء از ابتدای
سال ١٣٩۶ ،(در رابطه با تعیین تعرفه خدمات سلامت و نیز حق فنی واقعی، عنوان می گردد:

«ماده ٩ ـ الف ـ شورای عالی بیمه سلامت کشور مکلف است ھر ساله قبل از تصویب بودجه سال بعد در ھیأت وزیران نسبت به
بازنگری ارزش نسبی و تعیین تعرفه خدمات سلامت برای کلیه ارائه دھندگان خدمات بھداشت، درمان و تشخیص در کشور اعم از
دولتی و غیردولتی و خصوصی با رعایت اصل تعادل منابع و مصارف و قیمت واقعی در جھت تقویت رفتارھای مناسب بھداشتی،
درمانی و مبانی محاسباتی واحد و یکسان با حق فنی واقعی یکسان برای بخش دولتی و غیردولتی در شرایط رقابتی و بر اساس بند
(٨ (ماده (١ (و مواد (٨ (و (٩ (قانون بیمه ھمگانی خدمات درمانی کشور مصوب ١٣٧٣/٨/٣ اقدام و مراتب را پس از تایید سازمان
برنامه و بودجه کشور، قبل از پایان ھر سال برای سال بعد جھت تصویب به ھیأت وزیران ارائه کند. این بند به عنوان یک ماده بعد از
ماده (٢ (قانون بیمه ھمگانی خدمات درمانی کشور مصوب ١٣٧٣/٨/٣ الحاق می گردد».

لازم به توضیح است عبارت «حق فنی» در احکام مرتبط قانون برنامه پنجم توسعه (بند ھـ ماده ٣٨ (که مبنای ویرایش کتابھای اول و
دوم ارزش نسبی خدمات سلامت و ھمچنین صدور دادنامه شماره ۴۴ ـ ١٣٩٧/١/٢٨ ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری بوده است،
وجود نداشته و این عبارت در احکام دائمی برنامه ھای توسعه کشور، به شرح فوق مورد تصریح و حکم قانونگذار قرار گرفته است.

٣ـ با توجه به موارد مزبور، ھیأت وزیران برابر تصویب نامه مورد اشاره اقدام به تعیین حق فنی داروخانه ھا که از مصادیق بارز خدمات
سلامت (موضوع بندھای ۴ ،۵ و ١٢ سیاستھای کلی سلامت، ماده ١ قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی و مواد خوردنی و
آشامیدنی مصوب ١٣٣۴ و …) می باشد، با عنوان مدیریت خدمات دارویی نموده که کاملاً در چارچوب موازین قانونی مربوطه می باشد.

۴ـ لازم به توضیح است، برابر مصوبات مربوطه (نظیر ماده ٢۴ آیین نامه تأسیس و اداره داروخانه ھا، مصوبه سال ١٣٩١ ھیأت وزیران در
تعیین نحوه ارائه خدمات حرفه ای در داروخانه ھا و …) اھم خدمات دارویی موصوف شامل مواردی از قبیل: تشخیص داروی تجویز شده
توسط پزشک مربوط، تشخیص اصلی بودن داروی تجویز شده و معتبر بودن تاریخ مصرف آن، ارائه توضیحات لازم به بیمار در خصوص
نحوه مصرف و عوارض داروی مورد نیاز، ساخت داروھای ترکیبی تجویز شده توسط پزشک مربوط و … می باشد.

در خاتمه با توجه به موارد معنونه صدور تصمیم شایسته مبنی بر رد شکایت مطروحه مورد استدعاست.»

متن نامه شماره ١٠٧/۶٢٢١/د ـ ١٣٩۶/١٢/١۴ دفتر امور حقوقی وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی به قرار زیر است:

«سرکار خانم تقی زاده

ریاست محترم امور تنظیم لوایح و تصویب نامه ھا و دفاع از مصوبات دولت

با اھدای سلام

احتراماً در خصوص پرونده کلاسه ٨۴۴/٩۶ موضوع شکایت آقای قاسم لطفیان ھمدانی به خواسته ابطال کدھای ٩٠٢٠١۵ ،٩٠٢٠٢٠،
٩٠٢٠٢١ ،٩٠٢٠٢٢ ،٩٠٢٠٢۵ و ٩٠٢٠٢۶ از کتاب ارزش نسبی خدمات سلامت موضوع تصویب نامه شماره ٧٠٣۵٨/ت۵۴٢۴٠ھـ ـ
١٣٩۶/۶/٩ ھیأت وزیران مراتب ذیل به استحضار می رسد:

١ـ نامبرده در دادخواست تقدیمی با این ادعا که کدھای فوق الذکر از مصوبه مذکور با بند ٧ ماده ١ قانون بیمه ھمگانی کشور مغایرت
دارد و ھمچنین با اعلام این موضوع که سازمان ھای بیمه از اجرای مصوبه مذکور خودداری می نمایند و بار مالی پرداخت ھزینه ھای آن
بر عھده بیمه گذار قرار گرفته است متقاضی ابطال کدھای مورد اشاره در کتاب ارزش نسبی خدمات سلامت شده است.

٢ـ کتاب ارزش نسبی خدمات سلامت مستند به بند الف ماده ٩ قانون احکام دائمی برنامه ھای توسعه کشور به پیشنھاد مشترک
وزارتخانه ھای وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان برنامه و بودجه کشور پس از تایید
شورای عالی بیمه سلامت کشور به تصویب ھیأت وزیران رسیده است.

٣ـ مطابق بند (الف) ماده (٩ (قانون احکام دائم برنامه ھای توسعه، شورای عالی بیمه سلامت کشور مکلف است ھر ساله قبل از
شروع سال جدید نسبت به بازنگری ارزش نسبی و تعیین تعرفه خدمات سلامت برای کلیه ارائه دھندگان خدمات بھداشت، درمان و
تشخیص در کشور اعم از دولتی و غیردولتی و خصوصی اقدام و مراتب را پس از تایید سازمان برنامه و بودجه کشور جھت تصویب به
ھیأت وزیران ارائه نماید. لذا تعیین ارزش نسبی و تعرفه خدمات سلامت جھت کلیه ارائه دھندگان خدمات سلامت از وظایف اصلی و
موکد شورای عالی بیمه سلامت کشور می باشد و بر این اساس تعیین ارزش نسبی برای مدیریت خدمات دارویی نیز که از جمله
خدمات سلامت می باشد یکی از تکالیف قانونی شورای مذکور بوده است.

۴ـ اشاره می نماید که این مجموعه به طور ھمه جانبه به ساماندھی و ارزش گذاری کلیه فعالیتھای درمانی، تشخیصی و دارویی
پرداخته به نحوی که به عنوان مثال خدمت گزارش پزشکی در دادگاه به ازای ھر ساعت با کد ٩٠١٩٠٠ که به طور مستقیم ماھیت
تشخیصی و درمانی ندارد نیز در این کتاب دارای کد می باشد. بر این است کلیه خدمات دارویی نیز در کتاب مذکور که توسط انجمن
پزشکی آمریکا ( AMA ( به طور سالیانه برای کلیه کشورھای دنیا به روز رسانی می شود، دارای کد مشخص می باشند.

۵ ـ لازم به توضیح است وفق بند ١۵ ماده ١ قانون تشکیلات و وظایف وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین مبانی محاسبه
ھزینه ھای خدمات تشخیصی و درمانی، دارویی، بھزیستی و تعیین تعرفه ھا در بخش دولتی و غیردولتی و … از وظایف وزارت
بھداشت، درمان و آموزش پزشکی میباشد. ھمچنین برابر بند ۶ ـ ٩ سیاستھای کلی سلامت ابلاغی مقام معظم رھبری نیز تدوین
تعرفه خدمات و مراقبتھای سلامت مبتنی بر شواھد و بر اساس ارزش افزوده با حق فنی واقعی یکسان برای بخش دولتی و
غیردولتی از وظایف این وزارتخانه اعلام شده است. لذا در این راستا و با توجه به مسئولیتھای حاکمیتی وزارت متبوع و شفاف سازی و
صحه نھادن بر وظایف تشخیصی درمانی پزشکان داروساز، در پی تدوین کتاب ارزش نسبی خدمات سلامت کشور بر مبنای
استانداردھای جھانی صورت گرفته و بنا بر ماھیت ذاتی خدمات و مسئولیتھا و مداخلات الزامی داروسازان و شکل و جایگاه ارائه و با
توجه به اینکه خدمات داروسازان در نظامات سلامت جزو ارکان اصلی خدمات تشخیصی درمانی محسوب می گردد، استانداردھای
لازم در آن طی کدھای خدمتی برای ارائه در موسسات مختلف پزشکی مورد تصریح قرار گرفته است.

۶ ـ لازم به ذکر است، از آنجا که تحویل صحیح دارو به بیمار و راھنمایی بیمار در مورد چگونگی مصرف صحیح داروھا اھمیت بسیاری
دارد بنابراین خدماتی که توسط دکتر داروساز انجام می شود، بخشی از فرایند درمان و تکمیل کننده چرخه درمان بیماران می باشد. این
خدمات در قالب مدیریت خدمات دارویی برای نسخ سرپایی به ازای ھر نسخه مطابق استاندارد بین المللی تعریف شده است، لازم به
ذکر است استاندارد مدیریت خدمات دارویی مطابق قانون توسط وزارت بھداشت، درمان و آموزش پزشکی تدوین و جھت اجرا ابلاغ
شده است و رعایت آن در سراسر کشور الزامی می باشد.

در این راستا به پیوست تصویر پاسخھای معاونت غذا و دارو و دبیرخانه شورای عالی بیمه سلامت نیز جھت استحضار و بھره برداری به
پیوست ایفاد می گردد.»

ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ١٣٩٧/۶/٢٠ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان
شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی ھیأت عمومی

نظر به اینکه در مواد ٧ و ٨ قانون بیمه ھمگانی خدمات درمانی کشور مصوب سال ١٣٧٣ و بند الف ماده ٩ قانون احکام دائمی
برنامه ھای توسعه کشور مصوب سال ١٣٩۵ ،ھیأت وزیران صرفاً برای تعیین تعرفه و ارزش نسبی خدمات در حوزه خدمات تشخیصی،
درمانی واجد اختیارات است و تعیین تعرفه و ارزش نسبی خدمات در حوزه خدمات دارویی خارج از صلاحیت ھیأت وزیران است و ھیأت
عمومی دیوان عدالت اداری در موارد مشابه به شرح دادنامه شماره ۴۴ ـ ١٣٩٧/١/٢٨ رأی به ابطال مصوبه مشابه صادر کرده است،
بنابراین کدھای مورد شکایت مغایر قانون و خارج از حدود اختیار مرجع تصویب تشخیص شد و به استناد بند ١ ماده ١٢ و مواد ٨٨ و ١٣
قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ١٣٩٢ از تاریخ تصویب ابطال می شود.

رئیس ھیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ محمدکاظم بھرامی

جهت مشاوره با وکیل متخصص با شماره ۹۰۹۹۰۷۲۹۵۷ از خطوط ثابت تماس حاصل نمایید .

جهت نگارش لایحه ، درخواست وکیل ، مشاوره حضوی و تنظیم قرارداد با شماره ۸۸۹۶۸۳۷۲ تماس حاصل نمایید .

لطفابا ثبت نظرات خود در دیدگاه وب سایت یا بخش نظرات اپلیکیشن دادورزیار در کافه بازار ما را حمایت کنید .

ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید

لینک کانال ایتا

لینک کانال سروش

لینک صفحه اینستاگرام

دانلود اپلیکیشن اندروید دادورزیار