دلیل عرضه نکردن ارز صادرکنندگان به نیما «منفعت بیشتر» است
استاد اقتصاد دانشگاه تهران گفت: صادرکنندگان در ماه های گذشته برای کسب منفعت بیشتر ار ارایه ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما خودداری کرده و حتی امیدوارند دولت در نهایت مجبور شود معادل ریالی آن را قبول کند.
ارزش صادرات ایران در 9 ماهه امسال از 33 میلیارد دلار گذشت اما آمار بانک مرکزی نشان می دهد که از نیمه مردادماه تاکنون 6.8 میلیارد یورو ارز در سامانه نیما برای تامین واردات از سوی صادرکنندگان ارایه شده است در حالی که طبق مقررات، صادرکنندگان به ارایه ارز حاصل از صادرات خود در این سامانه ملزم هستند.
مهلت سه ماهه صادرکنندگان برای ارایه ارز در سامانه نیما پایان یافت و بانک مرکزی در بخشنامه ای اعلام کرد که از این پس طبق مقررات عمل خواهد کرد.
در این زمینه «آلبرت بغزیان» روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا، تعلل صادرکنندگان در ارایه ارز به نیما را بیش از هر چیز ناشی از «منفعت طلبی» آنان دانست.
وی اظهار داشت: ممکن است این صادرکنندگان در ماه هایی که نرخ ارز به محدود 19 هزار تومان هم رسید، بخشی از درآمدهای ارزی را فروختند و امیدوار بودند با نرخ های پایین تر آن را برای عرضه در نیما تامین کنند اما اکنون که نرخ ها به محدوده 10 هزار تومان رسیده است، نمی توانند در حجم بالا ارز مورد نظر را تهیه کنند.
وی افزود: به همین دلیل است که این صادرکنندگان فرآیند تحویل ارز به نیما را آنقدر طول می دهند که بانک مرکزی در تصمیم های خود تجدیدنظر کرده و به قبول معادل ریالی ارز صادراتی از صادرکنندگان بسنده کند.
این استاد دانشگاه تهران همچنین گفت: برخی صادرکنندگان نیز صادرات ریالی را بهانه تحویل ارز به نیما قرار داده اند و یا می گویند که تهاتر انجام داده اند در حالی که حتی اگر خریدار خارجی به ریال با آنها تسویه کرده باشد، باید در جایی معادل ارز خارجی ریال ایران را تهیه کند.
** صادرکنندگان در دوره ای برای هزینه کردن ارز آزاد بودند
بغزیان با یادآوری اینکه در دهه های گذشته روش های مختلفی برای هزینه کردن ارز حاصل از صادرات در کشور پیاده شده است، گفت: در دوره ای صادرکنندگان به طور 100 درصد آزاد بودند که ارز حاصل از صادرات خود را بفروشند؛ در این شیوه یا خود واردات انجام می دادند و یا در اختیار واردکنندگان و خریداران ارز قرار می دادند ؛ در این شیوه اغلب نرخ ها بر اساس بازار آزاد مبادله می شد.
وی افزود: در دوره هایی که دولت در صادرات و فروش نفت با مشکل مواجه بوده و یا قیمت نفت کاهش قابل توجهی داشته، همواره سعی کرده با صدور بخشنامه هایی صادرکنندگان را ملزم به بازگرداندن ارز حاصل از صادرات کند که این رویه در دوره ای در قالب پیمان سپاری ارزی پیگیری می شد و اکنون قرار است این نوع ارز را در سامانه نیما بفروشد.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: فارغ از خوب یا بد بودن محدودسازی صادرکنندگان در هزینه کردن ارز صادراتی، سیاستگذاری های ارزی با دولت است؛ در همه سال هایی که ایران به عنوان یک کشور وابسته به واردات و ارز با تحریم روبرو بوده، حاکمیت این حق را داشته که در این زمینه سیاستگذاری کند.
بغزیان گفت: از بیستم فروردین ماه که سیاست های ارزی دولت تغییر کرد، صادرکنندگان خوشحال بودند زیرا تصورشان بر این بود که می توانند ارز خود را با نرخ های آزاد در بازار بفروشند و معادل ریالی بسیاری به دست آورند اما وقتی به عرضه در سامانه نیما ملزم شدند، اعتراض ها شروع شد.
وی افزود: صادرکنندگان معتقد بودند وقتی در نیما ارز با نرخ های پایین تر بازار آزاد فروخته می شود، واردکنندگان سود می برند زیرا ارز با نرخ پایین می خرند و کالا وارد می کنند اما کالا را با نرخ آزاد در بازار می فروشد.
به گفته وی، این شرایط سبب شد تا انبارهای واردکنندگان پر از کالاهایی باشد که در بازار توزیع نشده است زیرا واردکنندگان اکنون که نرخ ارز در بازار تعدیل شده حاضر نیستند کالای خود را با قیمت ارز 10 هزارتومانی به بازار تزریق کنند.
بغزیان تاکید کرد: امروز که نرخ ها در سامانه نیما به بازار آزاد نزدیک شده، صادرکنندگان مدعی اند که بانک مرکزی در بازار دخالت کرده و نرخ ها را پایین آورده است زیرا بانک مرکزی خود عامل فروش ارز حاصل از صادرات نفت در کشور است و می تواند بر نرخ ها اثرگذار باشد.
استاد اقتصاد دانشگاه تهران گفت: با این اوصاف صادرکنندگان نسبت به نرخ های کنونی در بازار نامطمئن هستند و حتی از اظهار ارز خود به بانک مرکزی خودداری می کنند چه برسد به اینکه آنها در سامانه نیما بفروشند.
وی اظهار داشت: یکی از دلایل ادعایی صادرکنندگان برای فرار از ارایه ارز در سامانه نیما این است که ارزش کالای صادرشده پایین تر از برآوردهای گمرک است تا ارز کمتری عرضه کنند.
بغزیان با تاکید بر اینکه در هر صورت ارز حاصل از صادرات به شکلی به ریال تبدیل می شود، گفت: صادرکننده اگر خودش تولیدکننده نیز باشد برای پرداخت حقوق و دستمزد، هزینه های ریالی و تامین بخشی از مواد اولیه مجبور به تهیه ریال است و اگر فقط صادرکننده باشد باید با معادل ریالی ارز خود کالای جدید بخرد و صادرکند.
وی افزود: آن چیزی که اهمیت دارد، اینکه پروسه بازگشت ارز حاصل از صادرات زیرنظر دولت و نهاد سیاستگذار یعنی بانک مرکزی انجام شود تا شاهد فرار سرمایه ها از این محل نباشیم.
براساس تصمیم شورای عالی هماهنگی اقتصادی، همه صادرکنندگان غیرنفتی موظفند حداکثر 3 ماه بعد از صادرات ارز حاصله را در سامانه نیما عرضه کرده یا به ترتیبی که بانک مرکزی معین می‌کند، آن را به چرخه اقتصادی کشور برگردانند؛ صادرکنندگانی که این امر را رعایت کنند، با تصویب دولت مشمول تشویق‌های ویژه می‌شوند، در غیر این صورت با توجه به شرایط ویژه اقتصادی کشور، با تشخیص و اعلام بانک مرکزی در حکم قاچاق ارز محسوب شده و با متخلفان برخورد قضایی می‌شود.
پس از تغییر سیاست های ارزی دولت، کالاهای وارداتی در چهار گروه ساماندهی و صادرکنندگان غیرنفتی ملزم شدند ارز حاصل از صادرات خود را در سامانه ارزی نیما ارایه کنند تا صرف واردات شود.
براساس اعلام بانک مرکزی، مجموع فروش ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما از 16 مرداد امسال تا دهم دیماه به 6.8 میلیارد یور رسیده است که حدود 5 میلیارد یورو آن را شرکت های پتروشیمی به نیما عرضه کرده اند.
این در حالیست که طبق آمار گمرک ایران در 9 ماهه امسال ارزش صادرات غیرنفتی کشور به 33 میلیارد و 358 میلیون دلار رسید در حالی که در همین مدت 32 میلیارد و 620 میلیون دلار کالا نیز وارد کشور شده است.
اقلام عمده کالاهای وارداتی شامل ذرت دامی، قطعه منفصله تولید خودرو، برنج و لوبیای سویا بوده که ارز آنها را دولت با نرخ رسمی تامین می کند و بنابراین تاکنون صادرکنندگان آنگونه که انتظار می رود در تامین ارز مورد نیاز کشور فعال نیستند.
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
