دستورالعمل تشکیل پرونده شخصیت متهم

شماره ۹۰۰۰/ ۸۲۹۰ /۱۰۰ – ۲۶/۶/۱۳۹۸ 

جناب آقای اکبرپور

رئیس محترم هیأت مدیره و مدیرعامل روزنامه رسمی کشور

تصویر بخشنامه شماره ۹۰۰۰/۸۲۹۰۲/۱۰۰ مورخ ۱۳۹۸/۶/۲۶ ریاست محترم قوه قضائیه درخصوص «تشکیل پرونده شخصیت متهم» جهت درج در روزنامه رسمی به پیوست ایفاد میگردد.

مدیرکل دبیرخانه قوه قضاییه ـ محسن محدث

شماره ۹۰۰۰/ ۸۲۹۰ /۱۰۰ – ۲۶/۶/۱۳۹۸

دستورالعمل تشکیل پرونده شخصیت متهم

با عنایت به مواد ۲۰۳ و ۲۸۶ قانون آیین دادرسی کیفری و نظر به اهمیت شناخت ابعاد شخصیتی و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی متهمان، به ویژه اطفال و نوجوانان و کاربرد اطلاعات شخصیتی آنان در فرایند رسیدگی قضایی اعم از تحقیقات مقدماتی، دادرسی، صدور و اجرای حکم و تأثیر آن بر اتخاذ تصمیمات قضایی و اجرای عدالت کیفری، “دستورالعمل تشکیل پرونده شخصیت متهم” به شرح مواد آتی است.

ماده۱ـ معانی اصطلاحات و واژه های به کار رفته در این دستورالعمل به شرح زیر است:

الف ـ قانون آیین دادرسی کیفری: قانون آیین دادرسی کیفری، مصوب ۱۳۹۲ با اصلاحات و الحاقات بعدی؛

ب ـ قانون مجازات اسلامی: قانون مجازات اسلامی، مصوب ۱۳۹۲؛

پ ـ پرونده شخصیت: پروندهای مشتمل بر اطلاعات شخصی متهم از قبیل سوابق فردی، خانوادگی، اجتماعی، تحصیلی و وضعیت شغلی، اقتصادی، پزشکی و روانپزشکی و همچنین سوابق کیفری است که بر اساس مواد ۲۰۳ و ۲۸۶ قانون آیین دادرسی کیفری و ضوابط این دستورالعمل به منظور استفاده در اتخاذ تصمیم مناسب قضایی در کنار پرونده قضایی تشکیل میشود.

ت ـ گزارش مددکار اجتماعی: قسمتی از پرونده شخصیت است که شامل اطلاعات مربوط به مشخصات فردی، وضعیت و سوابق خانوادگی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی متهم میباشد.

ث ـ گزارش پزشکی و روانپزشکی: قسمتی از پرونده شخصیت است که شامل اطلاعات مربوط به سوابق و نتایج معاینات و بررسیهای پزشکی و روانپزشکی متهم میباشد.

ج ـ پرسشنامه ها: پرسشنامه هایی که ضمیمه این دستورالعمل است.

چ ـ سامانه: بستری است که بر روی شبکه الکترونیکی داخلی سمپ استقرار دارد و اطلاعات مربوط به سوابق خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی، روحی و روانی متهمان توسط مقامات ذیصلاح در آن مبادله میشود.

ماده۲ـ تشکیل پرونده شخصیت در مورد متهمان زیر با رعایت ضوابط این دستورالعمل الزامی است:

الف ـ متهمان به ارتکاب جرایم دارای مجازات قانونی سلب حیات، قطع عضو و حبس ابد؛

ب ـ متهمان به ارتکاب جرایم تعزیری درجه چهار و بالاتر؛

پ ـ متهمان به ارتکاب جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان ثلث دیه کامل مجنی علیه یا بیش از آن؛

ت ـ اطفال و نوجوانان متهم به ارتکاب جرایم تعزیری درجه شش و بالاتر.

ماده۳ـ در اجرای ماده ۴۸۶ قانون آیین دادرسی کیفری، در حوزه قضایی هر شهرستان واحد مددکاری اجتماعی زیر نظر رییس حوزه قضایی تشکیل میشود.

تبصره ـ در دادگاه عمومی بخش، تشکیل پرونده شخصیت به عهده مددکار، کارکنان و یا کارشناسانی است که رییس حوزه قضایی این وظیفه را به آنان محول میکند.

ماده۴ـ پرونده شخصیت در مرحله تحقیقات مقدماتی، حسب مورد به دستور بازپرس یا دیگر مقامات قضایی که تحقیقات مقدماتی را انجام میدهند، تشکیل میشود.

ماده۵ ـ پرونده شخصیت در مورد متهمانی تشکیل میشود که برابر ماده ۱۹۵ قانون آیین دادرسی کیفری، اتهام به آنان تفهیم شده و دلایل کافی برای توجه اتهام به آنان وجود داشته باشد.

ماده۶ ـ پرونده شخصیت متناسب با نوع اتهام، برای متهمان به ارتکاب جرایم دارای مجازات قانونی سلب حیات، قطع عضو و حبس ابد و یا مجازات تعزیری درجه۱ و ۲ به صورت تفصیلی (به تفکیک بزرگسالان، اطفال و نوجوانان) و برای سایر متهمان به صورت اجمالی به شرح پرسشنامه های پیوست تشکیل میشود.

تبصره ـ هرگونه اصلاح یا تغییر در پرسشنامه ها با پیشنهاد معاونت راهبردی پس از کسب نظر مراجع ذیربط و تصویب معاون اول قوه قضاییه خواهد بود.

ماده۷ـ واحد مددکاری اجتماعی مکلف است پس از وصول دستور مقام قضایی نسبت به تشکیل پرونده شخصیت در سامانه اقدام کند و حداکثر ظرف بیست روز و در پرونده های زندانی دار حداکثر ظرف ده روز مراتب را به بازپرس یا دیگر مقامات قضایی مربوط اعلام کند.

تبصره۱ـ در جرایمی که مستقیمًا در دادگاه مطرح میشود، پرونده شخصیت به دستور قاضی دادگاه توسط واحد مددکاری اجتماعی محل استقرار همان دادگاه تشکیل میگردد. در صورت عدم تشکیل واحد فوق، واحد مددکاری اجتماعی مستقر در دادسرا حسب دستور دادگاه نسبت به تشکیل پرونده شخصیت اقدام میکند.

تبصره۲ـ پرونده شخصیت باید حسب مورد در دادسرا پیش از صدور قرار جلب به دادرسی و در دادگاه پیش از پایان تحقیقات مقدماتی تکمیل شود. عدم تکمیل پرونده شخصیت در مواعد مذکور، مانع ادامه اقدامات قضایی نیست.

تبصره۳ـ درصورتیکه متهم در زندان یا دیگر مؤسسات کیفری نگهداری شود، امکان دسترسی واحد مددکاری اجتماعی به اطلاعات مربوط به شخصیت وی از طریق سامانه فراهم میشود.

ماده۸ ـ مصاحبه با متهم و معاینه وی برای تشکیل پرونده شخصیت در واحد مددکاری مربوط و پزشکی قانونی انجام میشود. درصورت ضرورت، مصاحبه و یا معاینه در محل دیگری از قبیل زندان و یا کانون اصلاح و تربیت نیز بلامانع است.

ماده۹ـ وظایف واحد مددکاری اجتماعی در خصوص تشکیل و تکمیل پرونده شخصیت به ترتیب زیر است:

الف ـ مصاحبه با متهم و درج اطلاعات لازم در پرسشنامه ها؛

ب ـ انجام استعلام های ضروری در مورد وضعیت مادی، خانوادگی و اجتماعی متهم؛

پ ـ معرفی متهم به پزشک معتمد (مورد تأیید پزشکی قانونی) به منظور انجام معاینات، آزمایشهای پزشکی، روانپزشکی، مصاحبه و در صورت لزوم انجام آزمونهای روانشناختی و اخذ پاسخ، طبق ضوابط و مقررات تعیین شده از سوی سازمان پزشکی قانونی کشور؛

ت ـ تحقیق محلی پس از موافقت مقامات قضایی مسؤول تحقیقات مقدماتی؛ درصورتیکه انجام این امر برای شناسایی سوابق و وضعیت اجتماعی متهم ضروری باشد، با رعایت مقررات مربوط؛

ث ـ تنظیم نهایی گزارش پرونده شخصیت و درج آن در سامانه.

ماده۱۰ـ گزارش مددکار اجتماعی باید با رعایت امانت، بی طرفی، حفظ حریم خصوصی و به طور شفاف و روشن تهیه شود.

ماده۱۱ـ درصورتیکه به نظر مقام قضایی، اطلاعات پرونده ناقص باشد یا در فرایند رسیدگی تکمیل آن ضروری باشد، واحد مددکاری اجتماعی مکلف است ظرف مهلت تعیین شده توسط مقام قضایی، مطابق دستور نسبت به تکمیل اطلاعات مورد نیاز اقدام کند.

ماده۱۲ـ برای هر متهم موضوع این دستورالعمل یک پرونده شخصیت تشکیل میشود و در صورت وجود پرونده شخصیت اطلاعات تکمیلی به سوابق موجود، افزوده خواهد شد.

ماده۱۳ـ سازمان پزشکی قانونی کشور مکلف است ضوابط و نحوه ارجاع متهمان به پزشک مورد تأیید خود را برای اظهارنظر و تکمیل پرونده شخصیت به واحدهای قضایی اعلام نماید. پزشک معتمد در صورت ارجاع، مکلف است نسبت به تهیه گزارش پزشکی و روانپزشکی بر اساس ضوابط دستورالعمل اقدام کند.

تبصره۱ـ پزشک معتمد در صورت ضرورت حسب مورد، مشاوره های تخصصی، روانپزشکی و آزمونهای روانشناختی یا اقدامات پاراکلینیکی لازم را درخواست مینماید یا لزوم انجام آن را در گزارش خود قید میکند.

تبصره۲ـ پزشک معتمد هیچگونه مسؤولیت درمانی در مورد متهمان بیمار ندارد، ولی میتواند وجود بیماری مسری، صعب العلاج، موانع جسمی برای اجرای مجازات احتمالی حبس یا شلاق و توصیه های لازم درمانی و بهداشتی را اعلام نماید تا مورد توجه قضات، ضابطان یا مسؤولان زندانها و مؤسسات کیفری قرار گیرد.

ماده۱۴ـ قضات در مراحل مختلف تحقیق، دادرسی و اجرا به خصوص در موارد زیر با استناد به پرونده شخصیت اتخاذ تصمیم مینمایند:

الف ـ قرارهایی مانند ترک تعقیب، تعلیق تعقیب، بایگانی کردن پرونده و ارجاع به میانجی گری که تحقیقات با صدور آنها متوقف میشود؛

ب ـ قرارهای تأمین کیفری و نظارت قضایی که مطابق ماده۲۵۰ قانون آیین دادرسی کیفری باید با سابقه متهم، وضعیت روحی وجسمی، سن، شغل، جنس، شخصیت و حیثیت او متناسب باشد؛

پ ـ صدور حکم و تعیین نوع مجازات به خصوص تعیین مجازات و اقدامات تأمینی و تربیتی متناسب برای اطفال و نوجوانان، موضوع فصل دهم از بخش دوم قانون مجازات اسلامی؛

ت ـ استفاده از مقررات تخفیف (تقلیل یا تبدیل) یا تشدید مجازات؛

ث ـ اعمال و متناسب سازی مجازات های جایگزین حبس با وضعیت محکوم علیه؛

ج ـ استفاده از نهادهای ارفاقی مانند تعویق صدور حکم، تعلیق اجرای مجازات، صدور حکم آزادی مشروط، نظام نیمه آزادی و پیشنهاد عفو؛

چ ـ اعمال ماده ۹۱ قانون مجازات اسالمی در جرایم موجب حد یا قصاص ارتکابی توسط افراد بالغ کمتر از هجده سال؛

ح ـ سایر مواردی که به موجب قانون، اقتضای اتخاذ تصمیم مستلزم در نظرگرفتن وضعیت متهم است.

ماده۱۵ـ در پرونده های موضوع این دستورالعمل، قاضی صادرکننده رأی موظف است در متن رأی به دلایل و مندرجات پرونده شخصیت استناد و در صورت عدم پذیرش، دلایل آن را ذکر نماید و میزان و نوع مجازات را با عنایت به مقررات ذیل ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی در تطبیق با وضعیت متهم به طور مستدل و مستند توجیه کند.

ماده۱۶ـ محتویات پرونده شخصیت، محرمانه است و افشاء محتویات آن جز توسط متهم موضوع پرونده ممنوع است.

ماده۱۷ـ اگر متهم یا وکیل وی به محتوای پرونده شخصیت اعتراضی داشته باشند از تاریخ اطلاع دو روز فرصت دارند تا اعتراض خود را مستند به مدارک و شواهد به صورت کتبی به مقام قضایی اعلام نمایند. درصورت ارجاع مقام قضایی، واحد مددکاری موظف است ظرف پنج روز نسبت به بررسی موارد اعتراض و تنظیم گزارش نهایی بر اساس دستور اقدام کند.

ماده۱۸ـ معاونتهای راهبردی و منابع انسانی قوه قضاییه مکلفند نسبت به ایجاد تشکیلات، جذب و آموزش نیروی انسانی مورد نیاز برای اجرای مقررات موضوع مواد ۴۸۶ و ۴۸۷ قانون آیین دادرسی کیفری اقدام نمایند.

ماده۱۹ـ سازمان پزشکی قانونی موظف است متناسب با نیاز، تمهیدات لازم از قبیل ساختار و نیروی انسانی را برای ایفای وظایف مرتبط با تشکیل پرونده شخصیت فراهم نماید.

تبصره ـ سازمان پزشکی قانونی کشور مجاز است بخشی از خدمات مندرج در این دستورالعمل را پس از تأیید رییس قوه قضاییه، با حق نظارت به واحد داد پزشک واگذار نماید.

ماده۲۰ـ پرونده شخصیت، پیوست پرونده اتهامی (قضایی) است و باید در کلیه موارد، همراه آن به مراجع صالح ارسال شود، تا مورد مطالعه و استناد قرار گیرد.

تبصره ـ تشکیل پرونده شخصیت به صورت الکترونیکی بلامانع است.

ماده۲۱ـ مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه موظف است ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این دستورالعمل، سامانه متناسب با تشکیل پرونده شخصیت، بانک اطلاعاتی و سامانه ارتباطی مشتمل بر امکان تبادل اطلاعات بین مراجع قضایی و واحد مددکاری و مراجع دولتی و عمومی مرتبط را فراهم نماید و همچنین فهرست خدمات عمومی را طراحی و در واحدهای مددکاری اجتماعی راه اندازی نماید.

تبصره ـ متهم در خصوص پرونده شخصیت خود و وکیل در خصوص پرونده شخصیت موکل حق دسترسی خواهند داشت.

ماده۲۲ـ رؤسای کل دادگستری مکلفند زمینه اجرای این دستورالعمل را در کلیه حوزه های قضایی فراهم و ضمن نظارت بر حسن اجرا، گزارش آن را به معاون اول قوه قضاییه ارائه نمایند.

ماده۲۳ ـ اعتبارات مورد نیاز اجرای این آیین نامه از محل ردیف مستقل بودجه ای است که مطابق موضوع ماده ۵۶۷ قانون آیین دادرسی کیفری ایجاد میشود.

ماده۲۴ـ این دستورالعمل مشتمل بر ۲۴ ماده و ۱۰ تبصره به انضمام پنج پرسشنامه در تاریخ ۱۳۹۸/۶/۲۴ به تصویب رییس قوه قضاییه رسید و از تاریخ ابلاغ، لازم الاجرا میباشد.

رییس قوه قضاییه ـ سیدابراهیم رئیسی