تاثیر تغییر اقلیم بر وقوع زلزله
استاد زلزله شناسی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به برخی عوامل موثر بر وقوع زمین لرزه، گفت: براساس تحقیقات، گرم شدن زمین می تواند موجب تحریک این پدیده شود.
مهدی زارع روز سه شنبه در نشست تغییر اقلیم، مدیریت سوانح طبیعی در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور در خصوص این پرسش که آیا تغییر اقلیم و مشخصا خشکسالی تاثیری بر وقوع زلزله دارد، گفت: تحقیقات زیادی در این زمینه صورت گرفته است و وقوع زلزله را به دیگر مسائل طبیعی نیز مرتبط دانستند.
وی افزود: برخی تحقیقات نشان می دهد که فوران های آتشفشانی و فعالیت های تکتونیکی زمین نیز منجر به وقوع زلزله می شود. از سوی دیگر لرزه خیزی القایی ناشی از فعالیت معدنکاوی و سدسازی ها نیز می تواند زلزله با بزرگای 5 تا 6 ریشتر ایجاد کند.
عضو وابسته فرهنگستان علوم به گرم شدن زمین اشاره کرد و گفت: در 60 سال گذشته دمای ایران 2.5 تا 3 درجه افزایش یافته است، مدل های مختلف هواشناسی پیش بینی می کنند که تا پایان سده 21 ، زمین 2 تا 5 درجه گرمتر می شود که اگر افزایش 5 درجه ای اتفاق بیفتد حیات مورد تهدید قرار خواهد گرفت .
وی تاکید کرد: امید است که افزایش دما از دو درجه فراتر نرود و تاکید معاهده پاریس نیز بر همین است، البته افزایش گازهای گلخانه ای به علت فعالیت های انسانی و صنایع رخ داده اما چند سالی است در ماه هایی از سال میزان آن از 400 PPM فراتر می رود، این نشاندهنده این است که در معرض گرم شدن بیشتر زمین در دهه های پیش رو هستیم.
زارع گفت: بررسی ها نشان می دهد یکی از مسائلی که می تواند بر اثر گرم شدن زمین تحریک شود زلزله است، البته زلزله به این معنا نیست که بلافاصله با یک روز یا یک موج گرم رخ دهد، آنچه به عنوان گرم شدن مد نظر است بازه های زمانی گرم شدن، از بین رفتن منابع آبی و ذوب شدن یخچال ها به صورت گسترده است.
وی افزود: البته در ایران یخچال چندانی نداریم اما تکه هایی در کشور وجود دارد که هفته دوم شهریورماه سالجاری در قله دماوند یکی از آنها ذوب شد و منجر به وقوع سیل در گزنک شد.
استاد زلزله شناسی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله ادامه داد: سازمان هواشناسی اعلام کرده بود که تابستان 97 در مازندران 2 تا 3 درجه دما گرمتر از تابستان های دیگر بود و دماوند نیز دمای 7 درجه را در تابستان تجربه کرد که بی سابقه بود.
وی گفت: البته زمین شناسان معتقدند که جابجا شدن ماگما هم می تواند منجر به ذوب شدن یخ ها شود. زمانی که یک ورقه یخ ذوب می شود، باری از روی سطح پوسته برداشته می شود که موجب بروز زلزله می شود، چنین اتفاقی در سال های 1811، 1812 و 1886 در شرق امریکا رخ داد که زلزله هایی به بزرگای بیش از 7 ریشتر را به همراه داشت.
زارع افزود: مثلا در البرز انتظار وقوع زلزله ای با بزرگای 8 ریشتر نداریم اما ممکن است با برداشته بار از روی گسل ها این اتفاق رخ دهد.
وی به خشکسالی و تاثیر آن بر زلزله اشاره کرد و گفت: در کالیفرنیا در 150 سال گذشته 160 کیلومتر مکعب از آب های زیرزمینی پمپاژ شده است که مطالعه منتشر شده در مجله نیچر نشان می دهد هر چه آب بیشتری از زمین در دره مرکزی کالیفرنیا پمپاژ می شود احتمال وقوع زلزله در نزدیکی گسل سان آندریاس افزایش می یابد.
زارع به وضعیت خشکسالی در تهران هم اشاره کرد و افزود: حدود 70 درصد از سطح تهران با خشکسالی متوسط تا شدید روبرو است که نتیجه آن بروز پدیده فرونشست زمین است، در جنوب تهران و مشخصا دشت ورامین سالانه شاهد 32 تا 37 سانتیمتر فرونشست زمین هستیم.
وی با اشاره به نرخ بالای فرونشست در جنوب تهران گفت: این وضعیت، مناطق 17، 18 و 19 تهران را در معرض آسیب قرار داده است، در واقع مساله کلیدی در پدیده فرونشست نقش انسان، جمعیت و میزان آبی است که برداشت می شود، همچنین از سال 1363 تا 1390 حدود 12 متر از سطح آب دشت شهریار کاهش یافته و به همان نسبت فرونشست رخ داده است.
زارع در این خصوص آیا برداشت آب می تواند تاثیری بر گسل ها داشته باشد، گفت: به لحاط تئوری جواب مثبت است اما به سنجش و پایش دقیق نیاز دارد.
عضو وابسته فرهنگستان علوم تاکید کرد: نگرانی در ایران در مناطقی مانند تهران، البرز، رفسنجان و یا کرمان است که آب زیادی از منابع زیر زمینی آن برداشت می شود و گسل های فعالی هم از آن مناطق عبور می کند ، با این روند باید انتظار داشته باشیم که ریتم طبیعت به هم بخورد، مثلا اگر انتظارداشته باشیم که 70 سال دیگر در منطقه ای زلزله رخ دهد باید منتظر باشیم مثلا 7 سال دیگر رخ دهد چون طبیعت پاسخ رفتارهای انسان را می دهد.
زارع تاکید کرد: دشت های استان های تهران و به طور کلی تمام دشت های ایران به وسیله انسان و طبیعت در حال تحریک شدن است بنابراین باید در رفتار خود تجدیدنظر کنیم.
ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
